SKKN Một số kinh nghiệm chỉ đạo giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi môn Toán, Tiếng Việt lớp 5 ở trường Tiểu học 1 Trần Văn Thời đạt hiệu quả


ĐỀ TÀI :

 !"#$
%&'()%*+&(,(-
./*0123/
Học sinh giỏi hơn lúc nào hết luôn được các trường rất chú trọng và cũng được cả
xã hội quan tâm, nhất là những người làm công tác quản lý giáo dục. Nhiều năm qua
Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Trần Văn Thời, Sở Giáo dục và Đào tạo Cà Mau, tổ
chức thi học sinh giỏi cấp tiểu học chủ yếu là học sinh lớp 5 môn Toán, Tiếng Việt và
Tiếng Anh.
Là một người quản lý phụ trách chuyên môn khối lớp 4,5 bản thân luôn suy nghĩ
trăn trở cần phải chỉ đạo cho giáo viên bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi với nội dung
gì, như thế nào để đạt hiệu quả cao, đó cũng là một bài toán nan giải. Theo tôi học sinh
giỏi ở tất cả các môn học đặc biệt là môn Toán, Tiếng Việt đạt giải cao trong các kỳ thi
có rất nhiều yếu tố quyết định: Đầu tiên là phải nói đến tố chất học sinh, thứ hai là sự
quan tâm của gia đình, thứ ba là ý thức học tập của học sinh, thứ tư là việc tổ chức bồi
dưỡng cho các em.
Qua mười năm làm công tác quản lý giáo dục tiểu học tôi đã chỉ đạo sâu sát việc
bồi dưỡng học sinh giỏi môn Toán và Tiếng Việt lớp 5, nên qua các kỳ thi học sinh
giỏi các cấp đều đạt kết quả khá khả quan. Xuất phát tY những lý do trên khiến tôi
mạnh dạn đưa ra “Một số kinh nghiệm chỉ đạo giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi môn
Toán, Tiếng Việt lớp 5 ở trường Tiểu học 1 Trần Văn Thời đạt hiệu quả”.
."%'3/
Sáng kiến này được triển khai tại trường Tiểu học 1 Trần Văn Thời trong công tác
chỉ đạo giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi môn Toán và Tiếng Việt lớp 5.
.-
).456789:89;<=>?@AA?@A>B6C@D;<EAF8)BG@H@AC;I
Năm học 2012-2013 tổng số cán bộ, giáo viên, nhân viên 38 người. Đảng viên
21 người. Tổng số 22 lớp với 771 học sinh, khối lớp 5 có 144 học sinh.Cơ sở vật chất
có 20 phòng học và 6 phòng chức năng.

J.AK@D>AEL@57;MNOAPOAH@>BQ@DM;R88AS9TQD;UQM;V@WX;Y6Z@DAF8
[;@AD;\;5]^#_>B6C@D;<EAF8)BG@H@AC;I
a) Thuận lợi:
Trường được sự quan tâm chỉ đạo tận tình của lãnh đạo các cấp. Cơ sở vật chất
của trường khá khang trang đảm bảo cho dạy và học tốt. Thư viện có nhiều loại sách,
báo phục vụ cho giáo viên và học sinh tham khảo. Giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi
lớp 5 có trình độ chuyên môn vững vàng, nhiệt tình, tâm huyết với việc bồi dưỡng cho
các em. Học sinh đa số chăm chỉ học tập, được cha mẹ quan tâm.
b) Khó khăn:
Phòng học và phòng chức năng chưa đủ về số lượng như: Chưa có phòng đọc sách
cho học sinh, phòng dạy môn Âm nhạc, phòng phụ đạo học yếu - bồi dưỡng học sinh
giỏi, phòng dạy học trình chiếu. Kinh phí chi trả cho giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi
còn hạn chế.
`.a>[bO;@A@DA;R=8AS9TQD;UQM;V@WX;Y6Z@DAF8[;@AD;\;=c@QU@MN
;d@D;R>5]^#_>B6C@D;<EAF8)BG@H@AC;I
Theo quan điểm của tôi để chất lượng học sinh giỏi lớp 5 môn Toán và môn Tiếng
Việt ngày càng được nâng cao xứng tầm với nhà trường, thì người quản lý cần có sự
chỉ đạo chặt chẽ đến đội ngũ giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi giúp các em luyện tập,
thực hành, củng cố và nâng cao kiến thức theo nội dung chương trình. Giúp các em
giải được các dạng toán điển hình không chỉ rèn luyện kỹ năng giải toán mà còn nhằm
phát triển năng lực và thao tác tư duy toán học. Đồng thời hình thành và phát triển một
hệ thống các kỹ năng riêng, ngoài các kỹ năng tính phổ biến như: nghe - nói - đọc -
viết, giải nghĩa tY, dùng tY đặt câu, viết đúng chính tả, chính âm, cho mọi kiểu bài văn
do nội dung chương trình quy định và cảm thụ đoạn văn, đoạn thơ
Những năm qua tôi đã chỉ đạo giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi môn Toán và
Tiếng Việt lớp 5 rút ra một số kinh nghiệm như sau:
Thứ nhất: Tham mưu với hiệu trưởng chọn giáo viên dạy lớp 5 có trình độ, năng
lực chuyên môn vững vàng và đạt giáo viên dạy giỏi cấp tỉnh, nhưng phải nhiệt tình.
Khi có kết quả thi cấp trường chọn được hai đội tuyển Olympic Tiếng Việt và Toán
tuổi thơ chuẩn bị thi cấp huyện chọn hai giáo viên đặc biệt có kinh nghiệm và thật sự

tâm huyết trong việc bồi dưỡng môn Toán và Tiếng Việt. Vì tôi thấy vai trò của giáo
viên là rất quan trọng, tục ngữ có câu “Không thầy đố mày làm nên”, người giáo viên
tổ chức hướng dẫn cho học sinh nắm vững kiến thức cơ bản, phương pháp giải, cách
trình bày bài giải toán sao cho chặt chẽ, lô gic, kỹ năng viết những câu văn sinh động,
gợi tả, gợi cảm, giàu hình ảnh và nhạc điệu tY đó sẽ làm thức dậy tố chất thông minh
của học sinh.
Thứ hai: Chỉ đạo giáo viên dạy lớp 5 chọn đúng đối tượng, cần phân loại học sinh
qua khảo sát chất lượng đầu năm học để bồi dưỡng môn Toán, Tiếng Việt. Sau khi
khảo sát có danh sách học sinh giỏi, mỗi giáo viên chủ nhiệm bắt đầu bồi dưỡng
khoảng một tháng tiếp tục tự ra đề thi chọn lọc thật chính xác đội tuyển mỗi môn 6 em
của lớp mình phụ trách. Mặt khác, cần phát hiện học sinh giỏi trong quá trình giảng
dạy như: Những câu hỏi mở rộng, những bài toán nâng cao được giáo viên đưa ra,
những học sinh làm được và làm rất tốt thì đó chính là đối tượng học sinh giỏi mà giáo
viên cần quan tâm và có thể bồi dưỡng các em trở thành học sinh giỏi. Hoặc qua các
tiết dự giờ trên lớp tôi thấy ở môn toán có những em tư duy tốt, nhanh nhẹn, tính chính
xác cao và có nhiều cách giải một bài toán, cách diễn đạt ngắn gọn. Môn tiếng Việt có
những em cách phát biểu, cách trả lời câu hỏi luôn thể hiện cái riêng của mình rất sáng
tạo, tố chất của các em được thể hiện ngay trong lời nói, giọng đọc, lời kể, trình bày
bài viết thể hiện tính khoa học và lô gic. Những học sinh đó tôi đã chỉ đạo giáo viên
chọn trong đội tuyển để bồi dưỡng.
Thứ ba: Xây dựng kế hoạch chung chỉ đạo giáo viên lập kế hoạch riêng cụ thể
với lớp, với đội tuyển mình dạy để bồi dưỡng cho các em đến thời điểm thi cấp trường,
cấp huyện, cấp tỉnh.
Ví dụ: Tháng thứ nhất môn toán ôn tập kiến thức cơ bản các dạng toán liên quan
đến 4 phép tính cộng, trY, nhân, chia số tự nhiên, phân số. Tìm số trung bình cộng.
Luyện tập về dãy số. Giải toán về tính tuổi. Môn Tiếng Việt ôn tập kiến thức cơ bản
các tY loại: động tY, danh tY, tính tY. Kiểu tY: tY đơn, tY ghép, tY láy. Ôn tập về câu:
câu kể, câu hỏi, câu cảm, câu khiến, câu đơn, câu ghép, câu đặc biệt và các bộ phận
chính, phụ trong câu. Cảm thụ đoạn văn, đoạn thơ.
Thứ tư:Bản thân trực tiếp lựa chọn các loại sách, tài liệu giúp giáo viên soạn bài

phù hợp với đối tượng, theo tôi biết hiện nay trên thị trường có rất nhiều sách nâng cao
và các tài liệu tham khảo. Bên cạnh đó thì chưa có loại sách, tài liệu nào hướng dẫn cụ
thể cho tYng tiết bồi dưỡng học sinh giỏi như sách dạy chính khóa, vì vậy cũng gặp rất
nhiều khó khăn trong việc lựa chọn sách, tài liệu tham khảo. Tôi đã mạnh dạn tham
mưu với hiệu trưởng tìm mua các loại sách mà thư viện nhà trường không có, trong đó
có chương trình cần bồi dưỡng, giúp cho giáo viên có tài liệu để tham khảo lựa chọn
những dạng bài cơ bản nhất để bồi dưỡng cho các em.
Các loại sách đã lựa chọn: 10 chuyên đề toán; 100 bài hình học ở tiểu học; 501 bài
toán đố; Chuyên đề bồi dưỡng toán học sinh giỏi tiểu học; Các bài toán điển hình lớp
4-5 của Nhà xuất bản Giáo dục năm 2000 tác giả Đỗ Trung Hiệu; Giúp em giải các bài
toán khó lớp 5 của nhà xuất bản Giáo dục năm 1994 tác giả Hoàng Chúng và Lê Đình
Phi; 162 đề chọn lọc Tiếng Việt; Bộ đề trắc nghiệm và tự luận Tiếng Việt lớp 5; Tuyển
tập đề thi học sinh giỏi bậc tiểu học; Luyện tập về cảm thụ văn học ở tiểu học; Sách
giáo khoa, sách giáo viên môn Toán và Tiếng Việt lớp 5.
Thứ năm: Chỉ đạo bồi dưỡng thường xuyên trong suốt quá trình giảng dạy, thực
hiện chương trình đều phải chú ý đến công tác bồi dưỡng học sinh giỏi không một
phút lơ là. Tất cả giáo viên lớp 4,5 khi soạn bài ở tYng tiết dạy, cả những tiết dạy hai
buổi/ngày đều phải có bài nâng cao dành cho học sinh giỏi. Ngoài ra còn tổ chức bằng
nhiều hình thức bồi dưỡng khác như trong thời gian 15 phút đầu giờ, học nhóm, đôi
bạn cùng tiến, học thêm 2 buổi chiều ngoài thời khóa biểu. Riêng lớp 3,4 cũng tổ chức
thi Olympic Tiếng Việt, Toán tuổi thơ giúp học sinh làm quen, nắm vững kiến thức cơ
bản và chọn đội tuyển cho năm sau.
Thứ sáu: Chỉ đạo giáo viên lựa chọn nội dung chương trình bồi dưỡng thật cụ thể
và trọng tâm, soạn bài phải đi tY kiến thức cơ bản đến kiến thức nâng cao. Lựa chọn
phương pháp dễ hiểu, dễ thực hành nhất để cho học sinh không ngán học, nếu bồi
dưỡng toàn bộ nội dung nâng cao các em sẽ chán nản bởi có rất nhiều bài toán khó.
Đặc biệt phát huy tính tích cực, độc lập, tự giác, sáng tạo của học sinh. Thời gian đầu
mới bồi dưỡng thì cho các em nắm vững các dạng bài vài tuần sau đó mới làm theo
cấu trúc đề để các em làm quen với bộ đề Olympic Toán, Tiếng Việt. Bởi vì chỉ trong
thời gian 30 phút các em phải giải quyết 16 bài Tiếng Việt hoặc 16 bài Toán trong đó

có 15 bài trắc nghiệm khách quan chỉ ghi kết quả, 1 bài tự luận. Bản thân đã lựa chọn
đưa ra một số dạng bài cơ bản bài như sau:
- Dạng Toán phân số; Luyện tập về dãy số; Toán về tỉ số phần trăm; Toán về hình
học; Toán về lịch; Toán tính tuổi; Toán về đếm số trang sách
Ví dụ: Người ta viết 3897 chữ số để đánh số trang của một quyển sách. Hỏi sách
có bao nhiêu trang ?
+ Giáo viên cho học sinh phân tích kỹ bài toán, gợi mở, giúp các em tìm ra
phương pháp giải như sau:
9 trang (tY 1 đến 9), phải viết 9 chữ số.
90 trang (tY 10 đến 99), phải viết: 90 x 2 = 180 (chữ số)
900 trang (tY 100 đến 999), phải viết: 900 x 3 = 2700 (chữ số)
Vì 9 + 180 + 2700 = 2889 < 3897 nên quyển sách có những trang được đánh
số với 4 chữ số (bắt đầu tY trang 1000).
Số trang được đánh số với 4 chữ số là:
(3897 – 2889) : 4 = 252 (trang)
Vậy quyển sách có: 999 + 252 = 1251 (trang) Đáp số: 1251 trang
- Môn Tiếng Việt: Các dạng bài tìm tY đơn, tY ghép, tY láy; Phân loại được câu
kể, câu hỏi, câu cảm, câu khiến, câu đơn, câu ghép, câu đặc biệt; Tìm các bộ phận
chính, phụ trong câu; Tìm danh tY, động tY, tính tY, đại tY; Tìm chữ viết sai chính tả
trong một cụm tY theo phương ngữ; Bài tập tìm hiểu và vận dụng một số biện pháp tu
tY (nghệ thuật); Rèn luyện cảm thụ đoạn văn, đoạn thơ đặc biệt về kỹ năng viết thành
một đoạn văn khoảng 10 dòng đảm bảo sự liên kết chặt chẽ về ý, vì bài dạng này
chiếm 25 điểm/100 điểm, tổng điểm của 16 bài.
Ví dụ: Trong bài “Việt Nam thân yêu” của Nguyễn Đình Thi (Tiếng Việt 5, tập
1) có viết: Việt Nam đất nước ta ơi!
Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn.
Cánh cò bay lả dập dờn,
Mây mờ che đỉnh Trường Sơn sớm chiều…
Đọc đoạn thơ trên, em cảm nhận được điều gì về đất nước Việt Nam?
+ Với dạng bài này giáo viên cần chú ý cho học sinh đọc kỹ đề bài, nắm vững yêu

cầu của bài tập (phải trả lời được điều gì? Cần nêu bật được ý gì? Cảm nhận được giá
trị nổi bật, những điều sâu sắc, tế nhị và đẹp đẽ của đoạn thơ. Giáo viên chỉ nên gợi ý
cho học sinh tự phát hiện kiến thức và nêu rõ ý cảm nhận được qua đoạn thơ là:
+ Đất nước Việt Nam thật giàu đẹp và đáng yêu, thể hiện qua những hình ảnh:
biển lúa mênh mông (hứa hẹn sự ấm no), cánh cò bay lả dập dờn (gợi nét giản dị, đáng
yêu).
+ Đất nước Việt Nam thật đáng tự hào với cảnh hùng vĩ mà nên thơ, thể hiện qua
hình ảnh: đỉnh Trường Sơn cao vời vợi sớm chiều mây phủ.
Thứ bảy: Phải tổ chức hội thi cấp trường thật nghiêm túc. Mở chuyên đề bồi
dưỡng học sinh giỏi lớp 5 môn Toán và Tiếng Việt. Thường xuyên động viên giáo
viên và học sinh, kiểm tra giáo án, dự giờ một số tiết dạy của giáo viên bồi dưỡng
Toán, Tiếng Việt để nắm bắt tình hình học tập của các em. Tham mưu với hiệu trưởng,
Ban đại diện cha mẹ học sinh (BĐDCMHS) của trường khen thưởng kịp thời cho học
sinh đạt giải và giáo viên bồi dưỡng. Hình thức bồi dưỡng cho học sinh trước khi đi thi
và học sinh đạt giải cấp nào thì giáo viên bồi dưỡng được thưởng tương đương với giải
của học sinh cấp đó. Cụ thể năm học 2012-2013 BĐDCMHS của trường đã bồi dưỡng
và thưởng cho giáo viên, học sinh đạt giải trong các kỳ thi học sinh giỏi các cấp là
19.600.000 đồng.
.,(-(,(-23
Chỉ đạo giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi lớp 5 của trường Tiểu học 1 Trần Văn
Thời đạt kết quả năm sau cao hơn năm trước.Năm học 2011-2012 và 2012-2013 hai
đội tuyển Olympic Tiếng Việt và Toán tuổi thơ của trường đều đạt giải nhất toàn đoàn
cấp huyện. Riêng năm học 2012-2013 dự thi cấp huyện 12 em đạt 12 giải tỷ lệ 100%.
Năm học
HS giỏi cấp trường HS giỏi cấp huyện HS giỏi cấp tỉnh
TSH
S dự
thi
Toá
n

Tiến
g
Việt
TSH
S dự
thi
Toá
n
Tiến
g
Việt
TSH
S dự
thi
Toán
Tiếng
Việt
2010 -
2011
32
26 (1 em
thi cả 2
môn)
26
22 (1 em
thi cả 2
môn)
14
10 (1 em thi cả
2 môn)

2011 -
2012
24 17 15 12 5 5 2 2 0
2012 -
2013
24 17 16 12 6 6 3 0
3 giải
nhất
.e"-$23
Theo tôi sáng kiến này không chỉ áp dụng trong phạm vi trường Tiểu học 1 Trần
Văn Thời. Mà còn có thể áp dụng với cán bộ quản lý tiểu học trong huyện và cả tỉnh
việc chỉ đạo giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi lớp 5 đạt hiệu quả.
.feg(h
1. Đối với Hiệu trưởng:
Cần quan tâm sâu sắc cả về tinh thần và vật chất đến mũi nhọn của nhà trường đặc
biệt là đội tuyển học sinh giỏi, giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi, nhằm nâng cao hơn
nữa những thành tích nhà trường đã đạt được, xứng danh là địa chỉ đỏ nơi đào tạo học
sinh giỏi của huyện Trần Văn Thời.
2. Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo:
Cần chú trọng đầu tư cơ sở vật chất để có đủ các phòng chức năng đặc biệt là
phòng bồi dưỡng học sinh giỏi.

Ngày 24 tháng 5 năm 2013
gU8@AL@ D6C;M;d>
8ijAi>B6_@D94@Mk 
DElm@AkEn@