Quyền của người khuyết tật trong Luật Nhân quyền quốc tế và pháp luật Việt Nam - nghiên cứu so sánh

I HC QUI
KHOA LUT






NGUYN TH BY





QUYềN CủA NGƯờI KHUYếT TậT
TRONG LUậT NHÂN QUYềN QUốC Tế Và PHáP LUậT VIệT NAM -
NGHIÊN CứU SO SáNH

Chuyờn ngnh: Phỏp lut v quyn con ngi
Mó s: Chuyờn ngnh o to thớ im





LUN VN THC S LUT HC

Ngi hng dn khoa hc: PGS. TS. TNG DUY KIấN






H NI - 2013
LỜI CAM ĐOAN

u c
t qu  trong bt k 
 li n trong Lum bo
t c 
h     t c        nh ca
Khoa Lut - i hc Qui.
Vt L ngh Khoa Lu 
 bo v Lu
Tôi xin chân thành cảm ơn!





Nguyễn Thị Bảy

MỤC LỤC

Trang ph 
L
Mc lc
Danh m vit tt

MỞ ĐẦU 1

Chƣơng 1: LÝ LUẬN VỀ NGƢỜI KHUYẾT TẬT, QUYỀN CỦA NGƢỜI
KHUYẾT TẬT, PHÁP LUẬT VỀ QUYỀN CỦA NGƢỜI
KHUYẾT TẬT 5
1.1. Ngƣời khuyết tật 5
1.1.1. m i khuyt tt 5
1.1.2. m ci khuyt tt 8
1.2. Quyền của ngƣời khuyết tật 11
1.2.1. m quyn ca i khuyt tt 11
1.2.2. m quyn ca i khuyt tt 14
1.3. Pháp luật về quyền của ngƣời khuyết tật 14
1.3.1. t v quyn ca i khuyt tt 14
1.3.2. Lch s  tht v quyn ca i khuyt tt 15

Chƣơng 2: QUYỀN CỦA NGƢỜI KHUYẾT TẬT TRONG LUẬT
NHÂN QUYỀN QUỐC TẾ VÀ PHÁP LUẬT VIỆT NAM 20
2.1. Các quyền dân sự, chính trị 20
2.1.1. Quyn sng 20
2.1.2. Quyt bo v m

ng 23
2.1.3. Quyn t  26
2.1.4. Quyng cuc s 27
2.1.5. Quyc t i, t do la chn quc tng 30
2.1.6. Quyn t do bip c 31
2.1.7. Quyi sng 34
2.2. Các quyền kinh tế, xã hội, văn hóa 36
2.2.1. Quyc sc bo tr i 36
2.2.2. Quyc 38
2.2.3. Quyc khe 42
2.2.4. Quyc h tr  phc hi ch 44
2.2.5. Quyn v ng vi 46
2.2.6. Quyn tham gia ho thao 50
2.2.7. Quyc h tr  sc lng 52
2.2.8. Quyc h tr trong vic di chuyn 55
2.3. Quyền của phụ nữ khuyết tật 60
2.3.1. Lun Quc t 60
2.3.2. t Vit Nam 61
2.4. Quyền của trẻ em khuyết tật 62
2.4.1. Lun Quc t 62
2.4.2. t Vit Nam 64
2.5. Cơ chế thúc đẩy và bảo vệ quyền của ngƣời khuyết tật 66
2.5.1.  quc t 66
2.5.2.  bo v y quyn ci khuyt tt ca Vit Nam 68

Chƣơng 3: HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VÀ CƠ CHẾ BẢO ĐẢM
QUYỀN CỦA NGƢỜI KHUYẾT TẬT Ở VIỆT NAM TRONG
GIAI ĐOẠN HIỆN NAY 70
3.1. Hoàn thiện pháp luật về quyền của ngƣời khuyết tật phù hợp
với tiêu chuẩn quốc tế 70

3.1.1.  72
3.1.2. n kinh t 78
3.1.3. Quyn ca ph n khuyt tt 86
3.1.4. Quyn ca tr em khuyt tt 86
3.2. Xây dựng chủ trƣơng, chính sách đúng đắn về quyền của ngƣời
khuyết tật 87
3.3. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về vấn đề
khuyết tật và Luật Ngƣời khuyết tật 88
3.3.1. Thun li 88
3.3.2. Hn ch 89
3.3.3. Gi 90
3.4. Hoàn thiện cơ chế thúc đẩy và bảo vệ quyền của ngƣời khuyết tật 91

KẾT LUẬN 93
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 95
PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BLDS B Lu
BLHS B Lu
BLTTHS B Lut T t
CEDAW  c v   m     i x
chng li ph n, 1979
CRC c v quyn tr em, 1989
CRPD U ban v quyn ca i khuyt tt
ICCPR c quc t v  , 1966
ICRPD c v quyn ca nhi khuyt tt, 2006
ILO T chng quc t
UDHR Tu gii v quyi, 1948

UNESCAP y ban Kinh t xi C
Hip Quc
UNICEF Qu p quc
NCCD u phng h tr t
Vit Nam
NKT i khuyt tt
TAND 
VKSND Vin ki
MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
i khuyt tt (person with disabilities) t b ph
hi. NKT  tt c  gii. Theo tha
T chc Y t th gii (WHO), tng s NKT ng 650 triu, chi
s th gii [16, tr.288].  Vit Nam, theo tha B 
i, hi ng 6,7 triu NKT. NKT   t trong nh 
thiu s ln nht th git trong nh b tt
i d b t n, tr i cao
tuc thiu sng khuyt tt khin h phi chu nhng
thin ci si.
V quyn ca NKT  a mt qu
    a c c ng quc t     m quyn ca
NKT  o, t thi 
t
 p qu   c t i khuyt t
NKT t ti mi
ng cho tt c mp qu
chc quc t n quyn ca NKT
c bit phi k n c quc t v quyn ca NKT i hng
p qui k hp ln th 

hiu lc qu n.
Vi truyn th t c  ng
m
i vi NKT           c LHQ v
quyn ca NKT 010, Quc hc Ci ch t
 hp th t NKT.
Hi v thc hin vic bm quyn ca NKT u

2
bt cp. Lut NKT c Quc hn ca NKT lc
ng dn i nhit, thing bt h
thng Lut, ngh       
u v quyn ca NKT  s ng, hn ch v ni dung. Vi
truyn t thc thi quyn ca
NKT NKT vn b i x, b mit th,
b lm d
Vi nh ch “Quyền của người khuyết tật trong
Luật Nhân quyền quốc tế và pháp luật Việt Nam - nghiên cứu so sánh”  
lu.
2. Tình hình nghiên cứu
V quyn ca NKTt v quyn ca NKT n mi
qu    gi     t s      u
i nhi 
   li nhiu khong tr  cp m  n ni dung,
 thi ct v quyn ca NKTp cn
 quyn co  nhng v n
ct v quyn ca NKT.
i v t s u sau:
- Pháp luật về quyền của NKT ở Việt Nam hiện nay  TS. Nguyn Th
i  2011, cung c nh vn

 c tin v t v quyn ca NKT bo v 
y quyn ca NKT.
- Bảo vệ một số quyền cơ bản của NKT: so sánh pháp luật Việt Nam với
công ước của Liên hợp quốc về quyền của NKT  T Ci
hc Quc gia TP H  2011, cung c nh
ng hp v thc trng nhnh trong h tht Vit Nam hin
n ca NKT c khuyn ngh trong c
LHQ v quyn ca NKT.

3

3. Mục đích, phạm vi nghiên cứu
Ma viu ng hn thn t v
quyn ca NKT  Ving h thng nh v quyn
ca NKT t quc t vt Vit Nam, trang b i khuyt
tn c th  ti cho NKT ng th
gi y mnh ving NKT, s ng ci vi NKT,
 NKT t tc sng chung ng.
V quyn ca NKT t v m cc
u. Trong khi quc t t v quyn ca NKT t
Nam vnh c th v quyn ca NKTm vi
lun v ch  t quc
t v quyn ca NKTn vic bm
quyn ca NKT  Vit Nam. T i chit Vit Nam v quyn
ca NKT vun mc quc tc trng vic bm quyn ca
NKT  Vit Nam hi a nhng bt cp
trong vic bm quyn ca NKT. Lu xut, kin ngh mt s
gim quyn ca NKT  Vit Nam.
4. Cơ sở lí luận và phƣơng pháp nghiên cứu
     

ng H  v NKTm ca cng quc t v quyn
ca NKTng lc ta v bm
thc hin quyn ca NKT.
Lu d tng hi
h  nhng v 
u c b  chng minh cho
m.
5. Những nét mới của luận văn
  n th n v quyn ca NKT 

4
thc trng bm quyn ca NKT  Vit Nam hi
lut Vit quc t v quyn ca NKT.
 t qu 
nhng gin ngh nhy, bm quyn ca NKT.  Vit Nam
u kin hing gi
dlut v quyn ca NKT  Vit Nam.
6. Kết quả nghiên cứu và ý nghĩa của luận văn
Lun cung cp nhng tri thc khoa h
lun v quyn ca NKT t v quyn ca NKT trong lun quc
tc nhn th m, ch 
t cc Vit Nam v bm quyn ca NKT.
Luc trng bt cp trong vic bm thc
hin quyn ca NKT  Vit Nam, t t s gicho vic bm
quyn ca NKT  Vit Nam trong n hin nay.
7. Kết cấu của luận văn
n m t lun, danh mu tham kho, Lut
cu g
- Chương 1: Lý luận về người khuyết tật, quyền của người khuyết tật, pháp
luật về quyền của người khuyết tật

- Chương 2: Quyền của người khuyết tật trong luật nhân quyền quốc tế và
pháp luật Việt Nam
- Chương 3: Hoàn thiện pháp luật và cơ chế bảo đảm quyền của người
khuyết tật ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay

5
Chƣơng 1
LÝ LUẬN VỀ NGƢỜI KHUYẾT TẬT, QUYỀN CỦA
NGƢỜI KHUYẾT TẬT, PHÁP LUẬT VỀ QUYỀN
CỦA NGƢỜI KHUYẾT TẬT

1.1. Ngƣời khuyết tật
1.1.1. Khái niệm người khuyết tật
Lch s ng minh rng, v m hi bao gi
m hai n[1, tr.5]. NKT n
 mi t qu gii lNKT sinh sng.
v v NKT mi c quc t  t 1981. L
nay, c quen vi nhn thc NKT   i, t
 mit th, khoi x 
bng trong m vi vi NKT  m c
  n cho h thc s b t c.  b tn
i yu th, h  
 hi cho h p, sng mt cuc sn
i.
Ch sau nhng cuc v chng
n, nhn thc rng NKT  th ng c
quyi mi dn dn chi  gii. S chuyn bin v nhn
thc dn ti c c 
những người tàn tật (disable persons) t th  thp, hi
c gi mnhững NKT (persons with

disabilities)i mng yu t 
ng khim khuyt v th cht hoc tinh thn,  
phc coi h  
i [19, tr.98,99].
Do v NKT v m ng ca

6
mm NKT hit nhiu tranh
 n nay vm thng nht v NKT 
dc. Gic gia   m khuyt
tt, nh khuyt tt, 
dng t ng din t.  th
- Theo NKT do Quc hi Anh 
(Disability Discrimination Act  DDA): NKT     
khim khuyt v th cht, tinh th ng xn kh
c hi. Cng t


     
 [37].
- Theo o lut v NKT ca Hoa K   (ADA - Americans with
Disabilities Act of 1990): NKT  suy yu v th cht hay tinh th
 n mt hay nhiu hong quan trng trong cuc s
theo ADA nh c th v khuyt tt bao gm: khim khuyt v vng, th
chn tinh thn, bnh cng khim khuyt
c th v hc tp, b, bnh tim, ting
bbnh lao nh do HIV u chng ho
triu ch thng nhi v  t tt ca hai
o lu [37].
-                 

          




 (WHO, 1999) [37].

7
- TNKT, NKT 

              

NKT  [37].
- Theo NKT Trung Hoa
NKT  

 


 [29, tr.16].
- - ICRPD 
 


- 


  [33].
- 





NKT 
    n.    -    NKT    
,
NKT NKT 

8


1.1.2. Đặc điểm của người khuyết tật
1.1.2.1. Là nhóm thiểu số lớn nhất thế giới và cũng là một trong những nhóm
dễ bị tổn thương nhất
Theo tha T chc Y t th gii (WHO), tng s NKT 
th ging 650 triu, chi cNKT 
mu s ln nht th git trong nh b
tng khuyt tt khin h i chu nhng thit
t c n ci si. C th, theo kh
  gi       p Quc (UNICEF), m  
chim 10% tng s i song NKT chim ti 19% s i hc vn th
20% s  gii [19, tr.97,98].
Ti Vit Nam, theo s liu kh ng 5,3 triu
NKT, chim kho   u khuyt tt nng, chim
21,5% tng s NKT). Bao gm 29,41% khuyt tt v ng, 16,83% thn kinh,
13,84% th  ng
t l NKT  u qu chin
tranh, tai nng, tai n [14].
Theo kt qu Tu tra   Viy, t
l NKT   tui t 5 tui tr  i 6,7 triu

   n ging 75% tp trung  khu vc
 V mi, kt qu ca mt s cuu tra cho thy, gn 8% h gia
 Vit NKTt h NKT NKT. Khong
75% h    NKT sinh sng  khu v     c din
p hai ln so vi t l m); gn 24% nhng
h  NKT phi su ki tm, 65% sng trong nhng
    c  u ki   u h      NKT
(82,2%) ch m b c nhu cn v  c cho NKT

9
la NKT  ng ca h t hn ch. Kt
qu u tra  cho thy,  NKT p ph
trong via bnh, c kho cho NKTt na h 
(51,2%) g vih tr NKT trong sinh ho
n 55% h p k vin sn xut kinh doanh to
viNKT. Mng s li  
u NKT  Vi mt chng m
thy v khuyt tNKT  bin  Vi c
n kinh ti quc gia [31].
Hing 6,7 tring 3,6 trii
; 1,2 trir em khuyt tt (tr khuyt tt n
tu 27%, khuyt tt vng 20% ); i sng  . Phn
lp nhiy, s c c
i s n to d[39].
1.1.2.2. NKT có ở mọi nới trên thế giới và các quốc gia phải có trách nhiệm
bảo vệ NKT
, NKT  m gi i xut
hin,  mt qu gii ln tng.
Cc gia bng vinh v NKT trong Hia qu
nh s 

Hii khon 3 - nh:
"c bm m u thit
y  ng hp b tai nn,   t tt, tu   t nghip
 nguyn. 3. i khuyt t
o ngh [20, tr.353].
Hinh: "
i bi st s,
, sp xng, nh
cuc sc cho nht  [20, tr.91].

10
HiCc, 1987 ti Khon 5 - nh:
"… 5. m k sinh nhai do khuyt tt v th cht,
bnh tt, tuc bo h u kin
lunh [20, tr.46].
Hi  t Nam 1992 s i b sung 2001 t u 67  nh:
t, tr em m 

Vit trong nhng qu-
n khai k hon v NKT 
ng. Vic Quc t v Quyn ca NKT 
cc chun b  
 giu t chc l k niNKT
Quc t 3/12. Ti Viu 11 - Lut NKT c
cht Nam, nhm nhc nh 
 ng yu th .
1.1.2.3. Nguyên nhân dẫn đến khuyết tật


Nm sinh, bnh tt, chin

n ti khuyt ttrong nhi, 
tai n tai nng s khin cho s
ng NKT ng t 
 Vit Nam, i 35,8% khuyt tt do bm sinh, 32,34% khuyt tt do
bnh tt, 25,56% khuyt tt do hu qu chin tranh, 3,49% khuyt tt do tai nn lao
t t i s
ng NKT  Ving cng, ng
ca chc do M s dng trong chin tranh Vit Nam, tai n
ng, hu qu  [14].

11
1.1.2.4. Các dạng khuyết tật và mức độ khuyết tật
M mi qu NKTnh
 n m khuyt tt,  NKT m
th gi  ng khuyt t   khuyt tnh ti Lut
NKT Vit Nam.
Tu 3 - Lut NKT nh: 1. Dng tt bao gm: a) Khuyt tt vn
ng; b) Khuyt t c) Khuyt t d) Khuyt tt thn kinh, ;
huyt t; e) Khuyt tNKT c chia theo m khuyt tt
 a) NKT c bit ni do khuyt tt d t thc
hin vic phc v nhu cu sinh ho b) NKT ni do
khuyt tt dn  t thc hin mt s vic phc v nhu cu sinh ho
 c) NKT nh NKT ng hnh tm a
m b kho.
1.2. Quyền của ngƣời khuyết tật
1.2.1. Khái niệm quyền của người khuyết tật
NKT c hi NKT i m
NKT i d b ti d b t
 n, tr i thiu s ). Bi v n 
nim v quyn ca NKThu mt lom 

Quyi? Quyn cQuyn ci d b t
          (human rights), tuy
 
  


 
  những
quyền bẩm sinh, vốn có của con người mà nếu không được hưởng thì chúng ta sẽ
không thể sống như một con người. 

12
  
 những nhu cầu,
lợi ích tự nhiên, vốn có và khách quan của con người được ghi nhận và bảo vệ
trong pháp luật quốc gia và các thỏa thuận pháp lý quốc tế. 
 
  
   human rights. 
human rights trong     quyền con người 
nhân quyền -  
.  quyền con người nhân
quyền    
  [17, tr.22,23].
Vy th n cu bit NKT thui
d b t i theo ch th ca quy n ca
NKT n c.
Nc hin thuc v mt
k h a bt k mng
th a mc l

rng cn cc hing quya mt
tp th hay mi nh ng th c quyn
phn phi thc hi
 [19, tr.14].
    i d b t    c s
dng rt ph bi       c t     ng
 u, thc tin v quy     gii. M    nh
 i d b t
 c tin v quy hiu r
ni nh th v i hoc kinh t
th n h  b  vi phn

13
 i vy, h c  o v c bit so vi nh 
c Mt s  b tt
quc t v quyi bao gm: ph n, NKTi sng chung vi HIV,
i di tn hoc tng
i thiu si ba, nn n tranh, nhi b c t
i cao tui [19, tr.23,24].
N   t s v  chung v  n hin nay v 
 mt s quc gia b y c
quyn ci d b t ng
thung h  m hin  vic hu hc quc
t v quyn c      : CRC, CEDAW    
ICRPD ng qu u
c quc t v n [19, tr.5].
m quyn ca NKT gm n m quyi,
quyn cNKT n c bn v , kinh t
hu quyc hing nhu cu, l 
vc ghi nho v t quc

c t m quyn ca NKT  c
hin ca NKT bao gn t n c
phm u, lc v i  v
a c   o v c bit v
 b ti s khuyt tc tha nho h
bt quc t t quc gia [1, tr.48,49].
Mt thi k ng NKT b ng ci; vic
bo v, h tr h ch yu dp cn co,
ch t ngun t nhn thc rng h ng ch th ca quy
c, cng, t chng ch th  ph
trm thc hin ca NKT [19, tr.98].

14
1.2.2. Đặc điểm quyền của người khuyết tật
i quyi bao gi c quy,
 n kinh t. NKT i, bi
vy quyn ca NKT  
t sc quan trng ca quyi, vim bo tt
hai  hin cho vim bo cho mt n thc s.
 bao g u
n sng, quyn t ng, t ng, t do bit,
quyc bu c, ng c, quy n lin
vi t - mt ph  nhi trng vi
phn lc cc. Ma th h quy 
hn chn s lm quy tu tin n cuc sng t do c
i t c.
n kinh tc
n sng; Quyng
i; Quyc h tr v ng sc khe v th
chn; Quyc; Quyi s

u ca khoa hc.
ng quy ng khuyt tt NKT t s
quyNKT  tr
 ng; Quyc h tr trong vii; Quyc h tr
 phc hi ch
1.3. Pháp luật về quyền của ngƣời khuyết tật
1.3.1. Khái niệm pháp luật về quyền của người khuyết tật
t v quyn ca NKT nm trong h thng Lun t
n quc t, bi vu v t v quyn ca NKT
 m lun m lu
quyn quc t.
Lut t v quyi (human rights

15
law)  thc t, khu vc gia  cn
quyi.
Lun quc t (international human rights law) v  
th hit h thc t
p, bo v  n cho ma cng
i. V mc, lun quc t ch yc th hin
c t v v  c nhn mang
c, ngh 
bun nghng dm c
u lc c. Km luật nhân quyền quốc tế
hm luật về quyền con người (human rights law). C th, trong khi
lun quc t ch c t 
vt v quym c c t, khu vc
c gia  cn quyi [17, tr.80].
 m quyn ca NKT gm nm
quyi, bi vt v quyn ca NKT m na Lut

Lun quc t.
Do vy, t v quyn ca NKT  thc x s mang
t buc tha nhu ch
m thc hin ca NKT 
, kinh t [1, tr.64].
1.3.2. Lịch sử hình thành và hệ thống pháp luật về quyền của người
khuyết tật
1.3.2.1. Luật Nhân quyền quốc tế
c quc
t  v quyn ca NKT, thu
kho quyn ca NKT  u
khon v quyn ca tr em, ph n i thiu s 
nht trong s c quc t v quyRC
 cp vic bo v quyn ca tr em khuyt tu 23) [16, tr.290].

16
n hiu rng UDHR c quc t 
khc tt c mni mt
t k s i x  c
th   c, chng t      "hoặc tình trạng
khác"NKT  th ci [16, tr.290].
Theo y ban v quyn kinh tc
u khon c th n v quyn ca khuyt tt trong
c quc t n v quyn th
 v tm quan trng ca v   n
i ca NKT. Nhc t, t u thp k
80 th k p quc
y v quyn cu
bao gng th gii v c
v bo v i b b c kho n

n v  hi cho NKT 
p quc t v NKT
ng th gii v NKT c bi
b    n 13), Hi ngh th gii v quyn con
i ln th t c  
 bin, bi vy tt c mi, kể cả những NKT,  th ng
cng n lc quc t vng cho vin
ca NKT ng tr nh m  k 
 ban Quyi cp qu
quyt v quyi ca NKT
cm tt c bii x chng li nhng NKTng thp
mt U  son tho mc quc t v v c v
quyn ca nhng NKT i hp qu
c quc t  quyi cp quc
trong th k u mc ngot trong cuu tranh cho quyn ca
nhng NKT  gii [16, tr.290, 291].

17
Ngay t     p qu       t trong
nhc hoa t chc xem
t trong ba tr ct cp qup qu
ng l quyu
c quc t v quyc ca Lip qu
nhiu lo cn c
cho t em, ph ni bn xi thiu s,
i t nn, NKT
p Qu th h th duy nht ban
n ca lun quc t. Np quc
   t h thng bao g   ch      
t c n ca lun quc t o t

ch cht
s n v i hp Qu
t s  i ngh p
Quc bo tr, hoi ngh c t c x
o quc tn ca lun quc t [18, tr.36].
n quc t v quyn ca NKT i h
Hp Qut s ch th 
- c t v n, 1948 (UDHR);
-  v quyn ca nhi thin, 1971;
-  v quyn ca nht, 1975;
- c v  tt c i x chng li ph n,
1979 (CEDAW);
- c v , 1966 (ICCPR);
- c v quyn tr em, 1989 (CRC);
-   c v bo v nh i b thi     
c khn, 1991;
- n v i cho NKT, 1993;

18
- c cp quc v quyn ca NKT, 2006 (ICRPD).
     t trong nh  n c    n.
ICRPD c quc t n ca NKT  cc
gia tham gia. Mt ln mc
quc t v a th k ng th lu
o v n quyn ca NKTc p Quc 
nt ng 200 qu
kt. Vih 
hin nay Vic chun b cho vic sc
i tr s p quc  i di M
c quc t v 

n mt thp k qua, Vi 61 phiu thuu chng
c mu ti thiu 66 phi c
quc t theo lung vin M t bi trong vi
chup quc v quyn ca NKT [38].
1.3.2.2. Pháp luật Việt Nam
 c ta t c ti bo v 
y s ng th n ci
d b tn n ca NKT  quan
c t, v quyn ca mt s i d b tn
ca NKT c th hic ta t rt sm,
c khi Vit Nam tham gia, thp Quu
c quc t y, v n, nhn thc v n quc
t v v  c ta hin vt hn ch, dn vic bo v 
y quyn ca mt s i d b tn ca NKT
c s hiu qu [19, tr.6].
V  NKT c th hi   n lu   nht, Hi 
c Ci ch c Quc h 
st, tr em m 

19
tc i to mu kin cho tr
c hc ngh c bo v NKT i
u 67 ca Hi lt 1998, nhiu
 tring trong thc tim
bo quyn la NKT i mt ci s
th  
- Thứ nhất làn v c cho NKT;
- Thứ hai làn v y t cho NKT;
- Thứ ba làn v y ngh cho NKT;
- Thứ tư làn v bo tr i;

- Thứ năm lành hong th dc, th ;
- Thứ sáu là            
chun ng cho NKT c tip c
 cng;
i - 
hi ct u ki
 n NKT, ngun l  gii quyt v
khuyt t v tip tc gii quyu qu n  khuyt tt,
Quc hi Vi Lut NKT, Luu lc t 
 lut cao nht v NKT t c t
 thc hin tr NKT u qu n ti [31].