Đề cương ôn tạp văn 7

Đề cương Ngữ văn 7 Học kì II năm học 2009 -2010
ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP NGỮ VĂN 7
HỌC KÌ II


@ CÂU HỎI?
A/ Văn bản
Câu 1.Tục ngữ là gì? Nêu các chủ đề chính của tục ngữ? Nêu đặc sắc về nghệ thuật của tục ngữ?
Câu 2. Thống kê các văn bản nghò luận đã học trên các mặt sau: Tác giả,tác phẩm,luận điểm chính,phương
pháp lập luận,thể loại nghò luận.
Câu 3.Tón tắt giá trò nội dung và nghệ thuật của các tác phẩm văn xuôi tự sự?
Câu 4.Chèo là gì?Tóm tắt vở chèo “Quan âm Thò Kính” ,Nêu giá trò của tác phẩm?
B/ Tiếng Việt.
Câu 1.Thế nào là câu rút gọn? Mục đích của việc rút gọn câu? Cách dùng câu rút gọn?
Câu 2. Thế nào là câu đặc biệt?Tác dụng của câu đặc biệt? Phân biệt câu đặc biệt và câu rút gọn?
Câu 3. Nêu đặc điểm của trạng ngữ? Công dụng của trạng ngữ?Mục đích tách trạng ngữ thành câu riêng là
gì?
Câu 4. Thế nào là câu chủ động ,bò động? Nêu mục đích của việc chuyển đổi câu chủ động thành câu bò
động? Nêu cách chuyển đổi câu chủ động thành câu bò động? Cho ví dụ minh hoạ.
Câu 5. Thế nào là dùng cụm chủ vò để mở rộng câu? Các trường hợp dùng cụm chủ vò để mở rộng câu? Cho
ví dụ minh hoạ?
Câu 6. Thế nào là liệt kê? Nêu các phép liệt kê? Cho ví dụ?
Câu 7. Nêu công dụng của các dấu câu: chấm lửng,chấm phẩy,gạch ngang?
C/ Tập làm văn.
Câu 1. Nghò luận là gì? Nêu đặc điểm của bài văn nghò luận?
Câu 2. Chứng minh là gì? Cách làm bài văn chứng minh? Bố cục của bài văn chứng minh?
Câu 3.Giải thích là gì? Cách làm bài văn giải thích? Bó cục của bài văn giải thích?
Một số đề bài lưu ý.
Đề 1. Chứng minh nội dung của câu tục ngữ “cha mẹ nuôi con bằng trời bằng bể.”
Đề 2. Chúng minh rằng truyện ngắn “ Sống chết mặc bay” của Phạm Duy Tốn có giá trò hiện thực và nhân
đạo sâu sắc.

Đề 4. Chứng minh rằng trong thời đại ngày nay,con người đang đứng trước thảm hoạ môi trường ô nhiễm
nặng nề.
Đề 5. Giải thích lời khuyên của Lê-nin “ Học,học nữa,học mãi” .
Đề 6. Giải thích nhan đề truyện ngắn “ những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu” qua nội dung tác
phẩm.
Đề 7. “ Nhiễu điều phủ lấy giá gương
Người trong một nước thì thương nhau cùng.”
Hãy tìm hiểu người xưa muốn gửi gắm điều gì qua bài ca dao ấy?
Giáo viên: Trần Thị Thu – Trường THCS Tân Thành
1
Đề cương Ngữ văn 7 Học kì II năm học 2009 -2010
HƯỚNG DẪN ÔN TẬP.
A/ Văn bản
Câu 1.Tục ngữ là những câu nói dân gian ngắn gọn,ổn đònh,có nhòp điệu,hình ảnh,thể hiện kinh nghiệm của
cha ông ta về mọi mặt.
- Chủ đề : Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất.
Tục ngữ về con người và xã hội.
- Nghệ thuật: ngắn gọn,có vần nhòp,thường dùng vần lưng,đối. Dùng các cách diễn đạt như so sánh,ẩn
dụ,nói quá,từ nhiều nghóa…
Câu 2.
A,Thống kê.
STT TÊN BÀI TÁC GIẢ ĐỀ TÀI
NGHỊ LUẬN
LUẬN ĐIỂM PHƯƠNG PHÁP
LẬP LUẬN
1, Tinh thần
yêu nước
của nhân
dân ta
Hồ Chí

Minh
Tinh thần
yêu nước
của dân tộc
Việt Nam
Dân tộc ta có một lòng nồng nàn
yêu nước . Đó là một truyền thống
q báu của ta
Chứng minh
2, Sự giàu
đẹp của
Tiếng việt
Đặng
Thai Mai
Sự giàu đẹp
của Tiếng
Việt
Tiếng Việt có những đặc sắc của
một thứ tiếng hay , một thứ tiếng
đẹp
Chứng minh
kết hợp giải
thích
3 Đức tính
giản dò
của Bác
hồ
Phạm
Văn Đồng
Đức tính

giản dò của
Bác Hồ
Bác giản dò trong mọi phương diện :
Giản dò trong đời sống , trong quan
hệ với mọi người , trong lời nói và
bài viết.Sự giản dò ấy đi liền với sự
phong phú ,rộng lớn về đời sống tinh
thần của Bác.
Chứng minh
kết hợp giải
thích và bình
luận
4 Ý nghóa
văn
chương
Hoài
Thanh
Văn chương
và ý nghóa
của nó đối
với con
người
Nguồn gốc của văn chương là ở tình
thương người , thương muôn loài
muôn vật . Văn chương hình dung và
sáng tạo ra sự sống , nuôi dưỡng và
làm giàu tình cảm con người
Giải thích kết
hợp bình luận
B, Đặc sắc nghệ thuật của các bài văn nghò luận

Tên bài Đặc sắc nghệ thuật
Tình thần yêu
nước của nhân dân
ta
- Bố cục chặt chẽ , dẫn chứng chọn lọc , toàn diện , sắp xếp hợp lí ; hình ảnh so sánh đặc
sắc
Sự giàu đẹp của
tiếng việt
- Bố cục mạch lạc , kết hợp giải thích và chứng minh ; luận cứ xác đáng , toàn diện chặt
chẽ
Đức tình giản dò
của BH
- Dẫn chứng cụ thể , xác thực ,toàn diện , kết hợp chứng minh giải thích và bình luận , lời
văn giản dò và giàu cảm xúc
nghóa văn
chương
- Trình bày những vấn đề phức tạp một cách ngắn gọn giản dò , kết hợp với cảm xúc ;
Câu 3.
STT Văn bản Thể loại Nội dung Nghệ thuật
1 Sống chết
mặ bay
Truyện ngắn Lên án gay gắt bọn quan lại vô
trách nhiệm,táng tận lương tâm,tính
cảnh muôn sầu nghìn thảm của nhân
dân, tấm lòng thương cảm của nhà
văn đối với nhân dân.
Phép tương phản ,tăng cấp.
2 Những trò
lố hay là Va-
ren và Phan

Truyện ngắn Khắc hoạ hai nhân vật đối lập: Va-
ren gian trá,xảo quyệt-Phan Bội
Châu kiên cường bất khuất.
Giọng văn sắc sảo,hài
hước,khả năng tưởng tượng
phong phú.
Giáo viên: Trần Thị Thu – Trường THCS Tân Thành
2
Đề cương Ngữ văn 7 Học kì II năm học 2009 -2010
Bội Châu. Biện pháp đối lập
3 Ca Huế trên
sông Hương.
Văn bản nhật
dụng
Vẻ đẹp của một nét sinh hoạt văn
hoá ở cố đô Huế.
Miêu tả ,liệt kê.
Câu 4, Chèo là loại kòch hát múa dân gian,kể chuyện, diễn tích bằng hình thức sân khấu(sân đình,chiếu )
*Tóm tắt tác phẩm: gồm ba phần
- Án giết chồng: Thò Kính bò nghi oan giết chồng.
- Án hoang thai: Thò Kính bò Thò Mầu vu oan.
- Oan tình được giải: Thò Kính lên toà sen.Kính Tâm “hoá” lên toà sen trở thành phật bà quan âm.
* Tóm tắt đoạn trích : “ Nỗi oan hại chồng” thể hiện những phẩm chất tốt đẹp cùng nỗi oanbi thảm,bế tắc
của người phụ nữ và những đối lập giai cấp thông qua xung đột gia đình,hôn nhân trong xã hội phong kiến.
* Giá trò tác phẩm: Thể hiện nỗi oan khuất tập trung cao độ và sắc nét của Thò Kính.Vì vậy đã có thành ngữ
“Oan Thò Kính” và đó chính là giá trò xã hội to lớn của vở chèo.
B, Tiếng Việt. Câu 1.
- Rút gọn câu là ………………………………………………
- Mục đích của việc rút gọn câu:…………………………
Ví dụ: Hai ba người đuổi theo nó.Rồi ba bốn ngươiø,sáu bảy người.( rút gọn vò ngữ)

Uống nước nhớ nguồn ( rút gọn chủ ngữ)
- Bao giờ cậu đi Hà Nội
- Ngày mai. ( rút gọn cả chủ ngữ,vò ngữ)
- Cách dùng câu rút gọn:
+ Tránh riút gọn câu làm cho người đọc người nghe hiểu sai hoặc hiểu không đầy đủ nội dung câu nói(viết)
+ Tránh rút gọn thành câu nói cộc lốc ,khiếm nhã.
Câu 2.
- Câu đặc biệt là câu không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ,vò ngữ.
- Tác dụng của câu đặc biệt:
+Nêu lên thời gian nơi chốn. ( Một đêm mùa xuân)
+Liệt kê thông báo (Chửi.Kêu.Đấm.Đá.Thụi.Bòch.Cẳng chân.Cẳng tay.(Nguyễn Công Hoan).
+Bộc lộ cảm xúc ( Than ôi! )
+Gọi đáp ( Mẹ ơi )
Câu 3.
• Đặc điểm của trạng ngữ.
+ Về ý nghóa: trạng ngữ là rthành phần phụ của câu,dùng để xáx đònh thời gian(khi nào?) nơi chốn(ở
đâu?)nguyên nhân(vì sao?)mục đích (để làm gì?) phương tiện(bằng gì?) cách thức( bằng cách nào? Như
thế nào?) điều kiện( với điều kiện gì?)diễn ra sự việc trong câu.
+ Về hình thức.Trạng ngữ có thể đứng ở đầu câu,giữa câu,cuối câu.Giữa trạng ngư õvới nòng cốt câu
thưởng có một quãng nghỉ khi nói hoặc một dấu phẩp khi viết.
• Công dụng của trạng ngữ
+ Xác đònh hoàn cảnh, điều kiện………………………………………………………….
+ Nối kết các câu………………………………………………………………………………
Ví dụ: a, “Cơn gió mùa hạ lưới qua vừng sen trên hồ,nhuần thấm cái hương thơm của lá,như
báo trước mùa về của một thức quà thanh nhã và tinh khiết( trạng ngữ chỉ cách thức). Các bạn
có ngửi ,khi đi qua những cánh đồng xanh( nơi chốn),mà hạt thóc nếp đầu tiên làm tróu thân
lúa còn tươi( thời gian),ngửi thấy cái mùi thơm mát của bông lúa non không? Trong cái vỏ xanh
kia( nơi chốn), có một giọt sữa trắng thơm,phảng phất hương vò ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng
( nơi chốn),giọt sữa dần dần đông lại ,bông lúa ngày càng cong xuống, nặng vì chất chất quý
trong sạch của Trời…”

b, + Trạng ngữ chỉ nơi chốn , đòa điểm
VD : Trên giàn hoa lí …, Dưới bầu trời trong xanh ,những con ong chăm chỉ bay đi kiếm mật.
+ Trạng ngữ chỉ thời gian
VD : Đêm qua , trời mưa to . Sáng nay , trời đẹp.
+ Trạng ngữ chỉ nguyên nhân
Giáo viên: Trần Thị Thu – Trường THCS Tân Thành
3
Đề cương Ngữ văn 7 Học kì II năm học 2009 -2010
VD : Vì trời mưa to, sông suối đầy nước
+ Trang ngữ chỉ mục đích
VD: Để mẹ vui lòng , Lan cố gắng học giỏi
+ Trạng ngữ chỉ phương tiện
VD : Bằng thuyền gỗ, họ vẫn ra khơi
+ Trang ngữ chỉ cách thức :
VD : Với quyết tâm cao , họ lên đường
* Cấu tạo :
- Trạng ngữ có thể 1 thực từ ( danh từ , động từ , tính từ)nhưng thường là 1 cụm từ ( cụm danh từ , cụm động
từ , cụm tính từ)
- Trước các từ hoặc cụm từ làm trạng ngữ thường là các quan hệ từ
VD : Trên giàn hoa
Hồi đêm mưa
Câu 4. + Câu chủ động là câu có chủ ngữ chỉ chủ thể của hoạt động
VD : Hùng Vương / quyết đònh truyền ngôi cho Lang Liêu
CN(chủ thể ) VN ( Đối tượng)
+ Câu bò động là câu có chủ ngữ chỉ đối tượng của hành động
VD : Lang Liêu / được Hùng Vương truyền ngôi.
CN(Đối tượng) VN (chủ thể)
* Tác dụng : Tránh lặp 1 kiểu câu hoặc để đảm bảo mạch văn nhất quán.
* Cách chuyển đổi câu chủ động thành câu bò động: có 2 cách
+ Đối tượng + bò,được + chủ thể + động từ.

Lang Liêu được Hùng Vương truyền ngôi
+ Đối tượng + bò ,được + động từ
Lang Liêu được truyền ngôi.
Câu 5. Dùng cụm chủ vò làm thành phần câu : Là dùng những kết cấu có hình thức giống câu , gọi là cụm
C-V làm thành phần câu.
VD : Chiếc cặp sách //tôi /mới mua rất đẹp ( Mở rộng vò ngữ)
CN c v
VN
* Các thành phần dùng để mở rộng câu :
+ Chủ ngữ : Mẹ/ về //khiến cả nhà vui
+ Vò ngữ : Chiếc xe máy này// phanh /hỏng rồi
+ Bổ ngữ : Chúng ta có thể nói rằng //trời/ sinh lá sen để bao bọc cốm,cũnfg như trời/ sinh cốmnằm ủ trong
lá sen.
+ Đònh ngữ : Nói cho đúng //thì phẩm giá của tiếng Việt chỉ mới thực sự được xác đònh và đảm bảo
từ ngày cách mạng tháng Tám /thành công.
DTừ CN VN
Câu 6. Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn , sâu sắc hơn
những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng , tình cảm
VD : Những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm , những xâu lạp xườn lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm ;
cái rốn của chú khách trưng ra giữa trời.
* Các kiêu liệt kê :
- Liệt kê theo từng cặp và liệt kê không theo từng cặp
VD : Tinh thần , lực lượng , tính mạng , của cải(không theo cặp)
Tinh thần và lực lượng ; tính mạng và của cải(theo từng cặp)
- Liệt kê tăng tiến và liệt kê không tăng tiến
VD : + Điện giật ,dùi đâm,dao sắt,lửa nung ( tăng tiến)
Không giết được em người con gái anh hùng.
+Tre , nứa , mai , vầu …. (không tăng tiên)
Câu 7.Công dụng của các dấu câu.
a,Dấu chấm phẩy :

Giáo viên: Trần Thị Thu – Trường THCS Tân Thành
4
Đề cương Ngữ văn 7 Học kì II năm học 2009 -2010
- Đánh dấu ranh giới giữa các vế của một câu ghép phức tạp.
Ví dụ: Cốm không phải là thức quà của người vội;ăn cốm phải ăn từng chút ít,thong thả và ngẫm nghó.
(Thạch Lam)
- Đánh dấu ranh giới các bộ phận trong một phép liệt kê phức tạp.
Ví dụ: Những tiêu chuẩn đạo đức của con người cách mạng mới phải chăng có thể nêu lên như sau:yêu
nước,yêu nhân dân,trung thành với sự nghiệp xây dựng chủ nghóa xã hội và đấu tranh thực hiện
thống nhất nước nhà; ghét bóc lột,ăn bám và lười biếng,yêu lao động,coi lao động là nghóa vụ thiêng
liêng của mình;có tinh thần làm chủ tập thể,có ý thức hợp tác,giúp nhau ;chân thành và khiêm
tốn;quý trọng của công và có ý thức bảo vệ của công;yêu văn hoá,khoa học và nghệ thuật;có tinh thần
quốc tế vô sản.
b, Dấu chấm lửng
- Tỏ ý còn nhiều sự vật , hiện tượng tương tự chưa liệt kê hết : Chúng ta có quyền tự hào vì nhữngỉtang
lòch sử thời đại Bà Trưng,Bà Triệu,Trần Hưng Đạo,Lê Lợi,Quang Trung…
- Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở hay ngập ngừng, ngắt quãng: Bẩm…quan lớn…đê vỡ mất rồi.
- Làm giãn nhòp điệu câu văn , chuẩn bò cho sự xuật hiện của một từ ngữ biểu thò nội dung bất ngờ hay
hài hước , châm biếm : Ô hay,có điều gì bố con trong nhà bảo nhau chứ sao lại…
c, Dấu gạch ngang
- Đánh dấu bộ phận chú thích: Đẹp quá đi,mùa xuân ơi – mùa xuân của Hà Nội thân yêu.
- Mở đầu một lời nói của nhân vật trong đối thoại:
- Nối các từ trong một liên danh: Xe chạy tuyến : Sài Gòn – Đạ Tẻh.
C.Tập làm văm. Câu 1.
• Phép lập luận chứng minh là dùng lí lẽ bằng chứng chân thực , đã được thừa nhận để chứng
tỏ luận điểm mới ( cần được chứng minh ) là đáng tin cậy
• Cách làm bài văn lập luận chứng minh: Tìm hiểu đề,tìm ý,lập dàn ý,viết bài,đọc và sửa bài.
• Bố cục bài văn chứng minh:
+ Mở bài: Nêu luận điểm cần chứng minh.
+Thân bài: Nêu lí lẽ, dẫn chứng để chứng tỏ luận điểm mới là đúng đắn.

+ Nêu ý nghóa của luận điểm đã được chứng minh.
Câu 2.
• Giải thích trong văn nghò luận là làm cho người đọc,người nghe…
• Bố cục của bài văn giải thích:
+ Mở bài: Giới thiệu điề cần giải thích và gợi ra phương ph1p cần giải thích.
+ Thân bài: Lần lượt trình bày các nội dung cần giải thích,cần sử dụng cách lập luận giải thích phù hợp.
+ Kết bài: Nêu ý nghóa của vấn đề giải thíchvới mọi người.

Chúc các em ôn tập thật tốt
và có một kì thi đạt kết quả cao!

Giáo viên :




Trần
Thò Thu

Giáo viên: Trần Thị Thu – Trường THCS Tân Thành
5