Tiết 19:Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ

NG V N 6Ữ Ă

PHỊNG GIÁO DỤC THỊ XÃ CAM RANH
TRƯỜNG THCS NGUYỄN VĂN TRỖI
TIẾT 19
TỪ NHIỀU NGHĨA VÀ HIỆN TƯNG
CHUYỂN NGHĨA CỦA TỪ

Giáo viên : Nguyễn Thò Đức Linh
Tổ : Văn – Sử – GDCD
Năm học: 2009-2010

KIỂM TRA BÀI CŨ
- Thế nào là truyện cổ tích?
- Suy nghó của em về nhân vật Sọ Dừa?
- Ý nghóa và bài học rút ra từ truyện?

I- TỪ NHIỀU NGHĨA:
1. Đọc bài thơ “Những cái chân”
-
Xác đònh những tập hợp từ, những câu có chứa từ “chân”?
+ Gậy có một chân > ( chân) gậy
+ Chân đứng, chân quay > ( chân) com pa
+ Ba chân > ( chân) kiềng đun lửa
+ Bàn bốn chân > (chân ) bàn
+Võng Trường Sơn không chân > ( ẩn dụ)

2. Tìm từ nhiều nghóa.
Ví dụ: Từ “mũi”
- Mũi tên

- Mũi tàu
- Mũi người

3. Từ một nghóa
VD:
Xe máy
hoa hồng
Máy bay.
Giải thích nghóa các từ trên?
* Từ các từ ở hoạt động 2 và 3,
em có nhận xét gì về nghóa của từ ?

II- Hiện tượng chuyển nghóa của từ:
Nghóa đầu tiên của từ “chân”?
Nghóa đầu tiên gọi là nghiã gốc (nghóa đen, nghóa chính)
=> là cơ sở để hình thành nghóa chuyển của từ
Nêu nghóa chuyển của từ “chân” mà em biết?
VD: Mùa xuân là tết trồng cây,
Làm cho đất ngày càng xuân.
Từ “xuân” có mấy nghóa ? Đó là những nghóa nào?
. Xuân 1: một nghóa (chỉ có từ xuân).
. Xuân 2 : nhiều nghóa (chỉ mùa xuân, sự tươi trẻ
, tươi đẹp, trẻ trung…)
Trong câu từ có thể dùng với một nghóa hay nhiều nghóa.
Muốn hiểu nghóa chuyển phải dựa vào nghóa gốc.
- Chân > chân bàn, chân núi…(cố đònh).
Chân người, chân võng, (rơì chỗ )

III. LUYỆN TẬP

c- Cổ: Bộ phận giữa người và thân.
- Cổ chai, cổ lọ: Bộ phận đầu sự vật.
- Rụt cổ, so vai: Chỉ sự sợ hãi.
- Nghển cổ ngóng trông: Chỉ sự mong đợi.
b- Tay: Bộ phận hoạt động.
- Tay ghế, tay vòn: Nơi tay người tiếp xúc với sự vật.
- tay súng, tay cày: Bộ phận tác động hành động.
a- Đầu: Bộ phận cơ thể chứa não, ở trên cùng.
- Đầu người: Bộ phận chứa não.
- Đầu sách: Bộ phận trên cùng, đầu tiên.
- Đầu đảng: người quan trọng nhất.
Bài tập 1
Ba từ chỉ bộ phận của cơ thể người có sự chuyển nghóa

III. LUYỆN TẬP
- Lá: lá gan, phổi, lách.
- Quả: Tim, thận.
- Búp: Búp tay.
- Hoa: Hoa cái ( đầu lâu).
Bài tập 2
Bộ phận cây cối chỉ bộ phận cơ thể người:

III. LUYỆN TẬP
a-Bộ phận cơ thể người, động vật
chứa tim, gan, ruột…
b- Biểu tượng của ý nghóa sâu kín, không
bộc lộ ra đối với người, việc nói chung.
c- Phần phình ra ở giữa một số đồ vật.
3a- Sự vật > hành động:
-

Hộp sơn> Sơn cửa
-
- Cân muối> muối dưa
- Cái bào> bào gỗ
3b- Hành động > đơn vò:
Đang bó lúa > gánh ba bó lúa
Cuộn tranh lại >ba cuộn tranh
Bài tập 3

Bài tập 4
Đọc đoạn trích, trả lời câu hỏi nghóa của từ “bụng”:


CỦNG CỐ VÀ DẶN DỊ
CỦNG CỐ
- Thế nào là từ nhiều nghóa?
-Nêu các hiện tượng chuyển nghóa
của từ?
DẶN DÒ
Học bài, xem lại bài tập
- Chuẩn bò “ Lời văn, đoạn văn tự sự”
+ Đọc các đoạn văn,
VD mẫu và trả lời câu hỏi.
+ Các nhân vật được giới thiệu?
Mục đích GT?
+ Hành động nhân vật?
Câu quan trọng nhất của nhân vật?