KI NANG PHAT HUY TINH TICH CUC CHU DONG SANG TAO

*** Đề tài nghiệp vụ s phạm ***
Kỹ năng dạy nhạc lí và âm nhạc thờng thức
nhằm phát huy tính tích Cực chủ động sáng tạo của
học sinh THCs
I: Mục tiêu:
Trong nhà trờng phổ thông, Âm nhạc là môn học còn mới so với nhiều
môn học truyền thống khác đã đợc giảng dạy lâu năm. Đội ngũ giáo viên dạy
âm nhạc ở trờng phổ thông còn thiếu và phơng pháp giảng dạy cha thống nhất,
cha thực sự phù hợp và đáp ứng đợc yêu cầu với đối tợng HS phổ thông. Trong
những năm qua, môn Âm nhạc tuy cha đợc giảng dạy đầy đủ ở tất cả các trờng
phổ thông (do cha đáp ứng đợc đầy đủ số lợng GV) nhng những ngời làm công
tác nghiên cứu Âm nhạc , các nhà quản lí giáo dục cùng với các giáo viên đã
xây dựng đựơc mô hình , một phơng pháp dạy học Âm nhạc tơng đối phù hợp ở
phổ thông từ Tiểu học đến THCS. Cần xác định rõ ràng rằng ở trờng phổ thông,
dạy Âm nhạc là dạy 3 phân môn gồm: Học hát, Nhạc lí Tập đọc nhạc và Âm
nhạc thờng thức. Đây là nội dung chủ yếu xuyên suốt trong nhà trờng phổ
thông. Dạy âm nhạc trong nhà trờng phổ thông tức là dạy đại trà cho tất cả HS.
Bất kể mọi HS nào ngồi trên ghế nhà trờng phổ thông đều phải đựơc học âm
nhạc, dù em đó có năng khiếu hay không có năng khiếu, có thích hay không
thích học âm nhạc. Phân môn nhạc lí và âm nhạc thờng thức là 2 phân môn lí
thuyết đòi hỏi HS phải có sự tìm tòi, hiểu biết, biết nghe và vận dụng vào thực
tế cuộc sống chứ không chỉ có năng khiếu hát hay đọc nhạc đúng là đợc. Vì vậy
cần phải có kỉ năng dạy nhạc lí và âm nhạc thờng thức nhằm phát huy tính tích
cực, chủ động, sáng tạo của HS THCS?
-

Chơng trình âm nhạc THCS đợc xây dựng trên đặc điểm tâm sinh lí lứa
tuổi và năng lực tiếp thu của học sinh THCS .
- Cung cấp cho học sinh một số kiến thức âm nhạc cần thiết phù hợp với
lứa tuổi, phát huy khả năng âm nhạc, tạo cho các em có một trình độ văn hoá
âm nhạc nhất định góp phần giáo dục toàn diện và hài hoà nhân cách.

- Rèn luyện những kỹ năng đơn giản về ca hát và tập đọc nhạc, nghe
nhạc và biết hát có diễn cảm. Nghe nhạc có nâng cao hiểu biết về đời sống âm
nhạc, góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục văn hoá âm nhạc cho học sinh .
- Hình thành và phát triển năng lực cảm thụ âm nhạc của HS, tạo cho học
sinh niềm hứng thú, niềm vui trong học tập, làm cho đời sống tinh thần của các
*** Kỹ năng dạy Nhạc lí và Âm nhạc thờng thức nhằm phát huy tính
tích cực, chủ động, sáng tạo của HS THCS ***
1
*** Đề tài nghiệp vụ s phạm ***
em thêm phong phú, lành mạnh, tạo điều kiện để các em bộc lộ rõ và phát triển
năng khiếu.
II: Giải quyết vấn đề:
* Về phân môn Nhạc lí:
1: Mục tiêu dạy phân môn Nhạc lí nhằm phát huy tính tích cực, chủ
động, sáng tạo của HS THCS .
- Dạy nhạc lí ở trờng THCS là dạy các kiến thức nhạc lí tối thiểu, đợc quy định
trong chơng trình, gồm những kiến thức về lí thuýêt âm nhạc đợc giới thiệu nh
sau:
Lớp 6 :
+ Những thuộc tính của âm thanh
+ Các kí hiệu âm nhạc.
+ Nhịp và phách.
+ Nhịp 2/4, 3/4 và cách đánh nhịp 2/4, 3/4
+ Những kí hiệu thờng gặp trong bản nhạc.
Lớp 7 :
+ Nốt tròn; Nhịp 4/4; Nhịp lấy đà.
+ Cung và nửa cung; Dấu hóa.
+ Sơ lợc về quảng.
+ Gam trởng; Giọng trởng.
Lớp 8 :

+ Gam thứ, giọng thứ.
+ Giọng song song, giọng ;La thứ hòa thanh.
+ Thứ tự các dấu thăng, giáng ở hóa biểu(1 đến 4 dấu hóa)
+ Gịong cùng tên.
+ Nhịp 6/8.
Lớp 9 :
+ Gíơi thiêụ về quảng
+ Sơ lợc về hợp âm
+ Giới thiệu về dịch dọng.
*** Kỹ năng dạy Nhạc lí và Âm nhạc thờng thức nhằm phát huy tính
tích cực, chủ động, sáng tạo của HS THCS ***
2
*** Đề tài nghiệp vụ s phạm ***
Yêu cầu của môn Nhạc lí ở THCS là cung cấp cho học sinh những kiến
thức cơ bản, về lí thuyết âm nhạc giúp cho học sinh trong học hát, tập đọc
nhạc và nâng cao về sự hiểu biết về âm nhạc. Qua việc học nhạc lí, học sinh
có những kiến thức nhạc lí đơn giản, tối thiểu để cảm nhận và thể hiện đợc
kiến thức đó trong các bài hát, các bản nhạc trong quá trình nghe nhạc
2. Phơng pháp dạy Nhạc lí nhằm phát huy tính tích cực, chủ động,
sáng tạo của HS THCS.
Theo cấu trúc của SGK Âm nhạc THCS , các nội dung Nhạc lí thờng
đựơc dạy trứơc các bài TĐN, có khi nằm trong một tiết cùng với việc ôn tập bài
hát. Nh vậy thời lợng dành cho nhạc lí là rất có hạn, vì thế không thể dạy nhạc
lí kĩ càng sâu sắc nh ở các trờng chuyên nghiệp. Các nội dung về nhạc lí trong
SGK thờng đựôc giới thiệu ở mức độ sơ giản. GV cần áp dụng phơng pháp dạy
Nhạc lí qua thực hành, qua thực tiễn để rút ra kết luận, rút ra kiến thức cần
thiết.GV hoàn toàn không nên khai thác sâu, mở rộng kiến thức mà chủ yếu cho
các em công nhận, không cần lí giải phức tạp, chỉ cần giúp cho HS có khái
niệm ban đầu và biết sử dụng thuật ngữ khi tiếp cận với hiện tợng cụ thể trong
bản nhạc. Khi dạy Nhạc lí, GV nên vận dụng phơng pháp quy nạp trong dạy

học, bằng những câu hỏi gợi mở, những ví dụ cụ thể để HS tự tìm hiểu, khám
phá kiến thức sau đó mới đa ra kết luận. Cần cho HS nghe minh họa bằng tiếng
đàn, tiếng hát của GV trích từ các tác phẩm sẽ làm cho giờ học nhẹ nhàng, thoải
mái, các em dễ hiểu một số kiến thức nhạc lí nhiều khi rất trừu tợng . Nội dung
dạy Nhạc lí trong chơng trình âm nhạcTHCS cung cấp cho HS những kiến thức
lí thuyết âm nhạc sơ giản và cần thiết, nhằm hỗ trợ cho học hát và nâng cao sự
hiểu biết về âm nhạc. Dạy Nhạc lí giúp cho HS có khái niệm, biết đợc đặc
điểm, tính chất của một số kiến thức đựôc thể hiện trên bản nhạc.Trong một tiết
học âm nhạc, thời lợng dạy cho phân môn Nhạc lí không nhiều. Do đó, để dạy
nội dung nhạc lí có hiệu quả, GV cần có những phơng pháp nhằm nâng cao
hiệu quả học tập của HS cũng nh chất lợng giảng dạy của GV.
Trớc đây, GV khi dạy Nhạc lí thờng định nghĩa giảng giải quá chi tiết, ít
lấy những ví dụ từ thực tế để rút ra nhận xét, kết luận. Do đó tiết dạy Nhạc lí th-
ờng khô khan, khó hiểu và gây cho HS sự nhàm chán.
Dạy Nhạc lí cần đợc giới thiệu ngắn gọn, cô đọng và chỉ nên ở mức độ đơn
giản. Nên thông qua các bài học thực hành nh các bài hát, bài tập đọc bản nhạc
để rút ra những kiến thức cần giới thiệu trong nội dung nhạc lí.
Với trình độ và khả năng tiếp thu của HS THCS, GV chỉ nên giới thiệu
cho HS hiểu biết những khái niệm cơ bản và sử dụng đúng những thuật ngữ đơn
giản mà không nên khai thác sâu, mở rộng kiến thức nhạc lí nh dạy HS học ở
các trờng âm nhạc chuyên nghiệp.
*** Kỹ năng dạy Nhạc lí và Âm nhạc thờng thức nhằm phát huy tính
tích cực, chủ động, sáng tạo của HS THCS ***
3
*** Đề tài nghiệp vụ s phạm ***
Một tiết dạy Nhạc lí ở THCS nên theo các bớc nh sau:
1. Giới thiệu những khái niệm, nội dung, kiến thức nhạc lí.
2. Liên hệ những kiến thức nhạc lí ở các bài hát, bài tập đọc nhạc trong
SGK.
3. Liên hệ những kiến thức nhạc lí qua âm thanh.

4. Củng cố kiến thức.
Bớc 1:
Trình bày khái niệm, đặc điểm, tính chất của kiến thức nhạc lí cần
thực hiện đầu tiên để HS biết về nội dung bài học. Đây là bứơc giới thiệu
những nội dung kiến thức nhạc lí cần đạt đợc trong bài học.
Hoạt động của GV, HS:
Hoạt động của GV Hoạt động của HS
- GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK để
trình bày khái niệm kiến thức nhạc lí.
- Yêu cầu HS trình bày đặc điểm, tính
chất, tác dụng của kiến thức đó.
HS trình bày khái niệm, đặc điểm, tính
chất, tác dụng của kiến thức nhạc lí.
Có thể phân chia các nhóm để nghiên cứu và thảo luận. Sau đó, GV gọi
các nhóm lên trình bày tóm tắt theo sự hiểu biết của mình về nội dung kiến thức
đó. Các nhóm nhận xét lẫn nhau.
Bớc 2:
Minh họa kiến thức trên bản nhạc nhằm giúp HS nhận biết đợc kiến thức
đó, các em có thể liên hệ với những bài hát, TĐN đã học. Đây là sự vận dụng
nguyên tắc dùng cái đã biết để dạy cái cha biết, dạy từ đơn giản đến phức tạp.
GV tìm chọn những bài hát, bài tập đọc nhạc đã học để HS liên hệ với
kiến thức nhạc lí vừa học. Khi HS xem những bài hát, bài tập đọc nhạc, GV yêu
cầu HS tìm ra những kiến thức nhạc lí đợc học ở trong các bài hát, bài tập đọc
nhạc đó.
Hoạt động của GV, HS :
Hoạt động của GV Hoạt động của HS
- GV dùng bản nhạc, những bài hát,
TĐN đã học, để minh họa về kiến thức
nhạc lí .
- HS nhận biết đựơc kiến thức trên bản

nhạc.
*** Kỹ năng dạy Nhạc lí và Âm nhạc thờng thức nhằm phát huy tính
tích cực, chủ động, sáng tạo của HS THCS ***
4
*** Đề tài nghiệp vụ s phạm ***
- Yêu cầu HS phát hiện ra kiến thức
nhạc lí ở các bản nhạc trong SGK.
- HS tìm kiến thức nhạc lí ở các bản
nhạc trong SGK.
Bớc 3:
GV cho HS nghe băng âm thanh hoặc GV tự trình bày bài hát hoặc
bài tập đọc nhạc để minh hoạ, giới thiệu kiến thức nhạc lí.
Khi nghe qua băng âm thanh, bằng cảm nhận của mình, HS sẽ có những
nhận xét về cách sử dụng các kiến thức nhạc lí đã đợc thể hiện trong bài hát,
bản nhạc đó. Đây là sự vận dụng nguyên tắc từ thực hành rút ra lí thuyết. Bớc
này thực hiện sau việc minh họa kiến thức trên bản nhạc vì hoạt động nghe diễn
ra sau hoạt động nhận biết nhằm củng cố điều HS đã biết.
Hoạt động của GV, HS :
Hoạt động của GV Hoạt động của HS
- GV trình bày giai điệu bài hát, TĐN
để minh họa kiến thức nhạc lí.
- Yêu cầu HS nhận xét.
HS nghe , nhận xét sự khác nhau giữa
giai điệu có sử dụng và không sử dụng
kiến thức nhạc lí.
Bớc 4:
Củng cố là việc làm không thể thiếu đối với tất cả các phân môn, cũng
nh với tất cả các nội dung dạy học, nhằm giúp HS khắc sâu kiến thức vừa qua
những bài tập đơn giản.
GV yêu cầu HS nhắc lại những kiến thức vừa học và gọi một số em khác

nhận xét. Sau đó GV nhận xét và rút ra kết luận.
Hoạt động của GV, HS:
Hoạt động của GV Hoạt động của HS
- GV chỉ định HS nhắc lại về kiến
thức, kết luận các ý kiến.
- GV yêu cầu HS thực hiện một vài bài
tập đơn giản để củng cố kiến thức vừa
học.
- HS nhắc lại kiến thc vừa học.
- HS thực hiện một vài bài tập để củng
cố kiến thức.
* Để dạy tốt phân môn Nhạc lí, GV cần sử dụng những phơng tiện sau:
+ Nhạc cụ: đàn phím điện tử, đàn ghi - ta, kèn mê lô - đi on
*** Kỹ năng dạy Nhạc lí và Âm nhạc thờng thức nhằm phát huy tính
tích cực, chủ động, sáng tạo của HS THCS ***
5
*** Đề tài nghiệp vụ s phạm ***
+ Nhạc cụ gõ: thanh phách, song loan, trống nhỏ, mỏ, sênh tiền
+ Máy nghe và băng, đĩa nhạc, máy chiếu, màn hình vô tuyến và vi
tính
* Cách sử dụng các phơng tiện khi dạy Nhạc lí:
+ Khi cần minh họa các kiến thức bằng âm thanh để giúp HS nhận ra vai
trò của nội dung nhạc lí, việc sử dụng nhạc cụ ( đàn phím điện tử) là hết sức cần
thiết và hay đợc sử dụng khi GV minh họa kiến thức bằng âm thanh giúp HS
nhận ra vai trò , tác dụng của nội dung Nhạc lí. Tuy học về lí thuyết nhng HS
cần đợc nghe , nhận xét, phân biệt sự khác nhau giữa giai điệu có sử dụng và
không sử dụng kiến thức nhạc lí. Hầu hết các kiến thức nhạc lí đều có thể dùng
đàn phím điện tử minh họa để HS nhận ra đặc điểm, tính chất của kiến thức đó.
+ Khi học về gam ( gam trởng,thứ) , quảng GV rất cần cho HS nghe
hiệu quả qua nhạc cụ để HS phân biệt đựơc đặc điểm và tính chất của gam và

các loại gam, các loại quảng khác nhau
+ Băng , đĩa nhạc giúp HS nghe và phân biệt đợc những chố ngân dài của
các nốt nhạc,những chỗ nhấn phách mạnh, nhẹ của các loại nhịp khác nhau.
Hoặc GV có thể dùng các nhạc cụ gõ để giới thiệu về phách mạnh, phách mạnh
vừa, phách nhẹ trong các loại nhịp 2/4, 3/4 , 4/4, 6/8.
+ Máy nghe và băng đĩa nhạc cũng có thể khai thác để dạy Nhạc lí. Ví
dụ: Khi giới thiệu trờng độ của âm thanh, GV cho HS nghe băng, đĩa nhạc để
các em phân biệt những chỗ ngân dài, ngắn khác nhau. Khi giới thiệu về các
loại nhịp cũng có thể cho HS nghe và phân tích về nhịp thông qua tác phẩm cụ
thể.
Trên đây là một quy trình mang tính truyền thống hoàn toàn có thể vận
dụng. Tuy nhiên, nếu dạy Nhạc lí theo phơng pháp quy nạp ta sẽ có cách làm
nh sau:
- Cho HS nghe một số ví dụ bằng tiếng đàn, tiếng hát có liên quan đến
kiến thức sắp học.
- Đặt câu hỏi cho HS tìm hiểu, phát hiện sau khi đựơc nghe.
- GV tổng hợp, bổ sung, rút ra kết luận.
- Củng cố kiến thức: cho HS nghe lại các ví dụ và nêu lên khái niệm
( định nghĩa hoặc kết luận) . Có thể làm bài tập nếu thấy cầc thiết.
Cách làm nh vậy chính là phơng pháp từ thực hành rút ra lí thuyết.
3. Kỹ năng dạy Nhạc lý để phát huy tính tích cực, chủ động, sáng
tạo của HS THCS:
*** Kỹ năng dạy Nhạc lí và Âm nhạc thờng thức nhằm phát huy tính
tích cực, chủ động, sáng tạo của HS THCS ***
6
*** Đề tài nghiệp vụ s phạm ***
Dạy nhạc lý, giáo viên có thể khuyến khích sự sáng tạo của học sinh
thông qua những bài tập sau đây :
* Sáng tạo hình tiết tấu:
Mục tiêu là học sinh đợc biết hình tiết tấu dựa vào những nốt nhạc cho

trớc . tơng tự nh cho các chữ cái để ghép vần, đáp án sẽ có rất nhiều dạng khác
nhau.
* Bài tập 1:
? Hãy dùng 1 nốt trắng, 4 nốt đen, 8 nốt móc đơn để viết 5 ô nhịp 2/4 ?
Từ những nốt nhạc trên, học sinh có thể ghi nhiều ô nhịp khác nhau, các
em cha cần kẻ khuông nhạc, GV có thể hớng dẫn thông qua một số ví dụ.
* Sáng tạo các đoạn nhạc :
* Bài tập 2:
? Hãy dùng 1 nốt trắng, 4 nốt đen, 8 nốt móc đơn để viết 5 ô nhịp 2/4,
cao độ đều viết ở nốt Mi.
Bài tập này học sinh phải kẻ khuông nhạc, có thể các em phát triển từ bài
tập một và cao độ đều viết bằng nốt Mi.
* Bài tập 3:
? Hãy dùng một nốt trắng, 4 nốt đen, 8 nốt móc đơn để viết 5 ô nhịp 2/4,
với cao độ các nốt tự chọn .
So với bài tập hai, bài tập này học sinh có thể viết cao độ với các nốt bất
kỳ và nh vậy, sự khác biệt trong từng bài tập của học sinh sẽ mỡ rộng hơn.
*Bài tập 4:
? Hãy viết 5 ô nhịp 2/4 với các nốt nhạc tự chọn về cao độ và trờng độ.
So với bài tập số 3, khi thực hiện bài này, sự sáng tạo của học sinh đợc
phát huy cao hơn không còn rằng buộc bởi trờng độ nh các bài trớc, các em sẽ
có rất nhiều phơng án làm bài của mình .
*Bài tập 5:
? Hãy viết 8 ô nhịp 2/4 trong đó sử dụng các ký hiệu: dấu lặng đen, lặng
đơn, dấu nối, dấu luyến, dấu chấm đôi .
Bài này thực hiện sáng tạo cao hơn ngoài việc viết đúng và đủ các nốt nh
các bài tập trên, học sinh phải hiểu tác dụng các ký hiệu âm nhạc và viết chúng
một cách hợp lý.
GV nên cho HS thực hiện các bài tập từ dễ đến khó các em dần hiểu đợc
cách làm và sẽ có hứng thú khi tự mình thu hái kết quả . Để bài tập tơng đối dễ

*** Kỹ năng dạy Nhạc lí và Âm nhạc thờng thức nhằm phát huy tính
tích cực, chủ động, sáng tạo của HS THCS ***
7
*** Đề tài nghiệp vụ s phạm ***
nghe, GV có thể hớng dẫn: Nên viết các nốt nhạc liền bậc hoặc gần nhau về cao
độ, dùng các quãng thuận. Kết bài nên ở nốt La hoặc Đô.
Nếu giáo viên có khả năng đàn những giai điệu do học sinh sáng tác, nên
chọn một vài bài đàn cho các em nghe, hoặc có máy ghi âm, giáo viên cho ghi
âm vào máy và bật lên cho HS nghe. Sau đó quen thuộc với dạng bài tập này.
Các em sẽ có thể viết đợc giai điệu hay hơn .
Trong quá trình giảng dạy phân môn Nhạc lí GV cũng có thể kết hợp
kiẻm tra lí thuyết bằng phơng pháp kiểm tra trắc nghiệm hoặc tự luận. Kiểm
tra , đánh giá phải phản ánh đúng đựơc khả năng học tập của các em , về khả
năng âm nhạc của các em qua các nội dung đã học, có nh vậy mới khuyến
khích, động viên đợc tinh thần học tập của các em , khuyến khích các em tham
gia vào các hoạt động âm nhạc trong và ngoài nhà trờng.
- Kiểm tra tự luận với các câu hỏi nh:
+ Nhịp là gì? Phách là gì?
+ Sự khác nhau giữa nhịp 2/4 và nhịp 3/4?
+ Hãy phân biệt sự khác nhau giữa dấu nối và dấu luyến?
+ Bài hát Lí cây đa là dân ca của vùng nào? Trong bài sử dụng những kí
hiệu âm nhạc nào?
- Kiểm tra trắc nghiệm với dạng câu hỏi nh:
* Hãy khoanh tròn vào đáp án mà em cho là đúng:
- Nhịp 3/4 là nhịp có 2 phách, mỗi phách là một nốt đen:
A. Đúng B. Sai
- Âm thanh có mấy thuộc tính:
A. 4 thuộc tính. B. 5 thuộc tính C. 6 thuộc tính.
* Hãy dùng mũi tên nối từng cột ở bên trái với từng cột ở bên phải mà em
cho là đúng:

Nhịp Số phách trong một nhịp
3/4 2 phách
2/4 4 phách
4/4 3 phách
C 4 phách
*** Kỹ năng dạy Nhạc lí và Âm nhạc thờng thức nhằm phát huy tính
tích cực, chủ động, sáng tạo của HS THCS ***
8
*** Đề tài nghiệp vụ s phạm ***
* Hãy điền một số từ còn thiếu vào những chỗ trong câu cho đúng :
- Hóa biểu có một dấu thăng là giọng
- Hóa biểu có một dấu giáng là giọng
- Nhịp 4/4 là nhịp có phách, mỗi phách là
- Quảng là , có 2 loại quảng là
* Về phân môn Âm nhạc thờng thức:
1. Mục tiêu dạy phân môn Âm nhạc thờng thức nhằm phát huy tính tích
cực, chủ động, sáng tạo của HS THCS .
- Qua việc giới thiệu tác giả, tác phẩm trong chơng trình, HS biết đợc
những nét cơ bản về thân thế, sự nghiệp cũng nh tác phẩm của một số nhạc sĩ đ-
ợc Giải thởng Hồ Chí Minh, Giải thởng Nhà nớc về Văn học - Nghệ thuật; một
số nhạc sĩ quen biết và có nhiều đóng góp cho thiếu nhi; một vài nhạc sĩ thuộc
trờng phái cổ điển, lãng mạn và cận đại phơng Tây.
- Phần giới thiệu về một số loại bài hát và một số thể loại nhạc đàn, sơ l-
ợc về dân ca, một số nhạc cụ dân tộc và phơng Tây phổ biến giúp cho HS bớc
đầu có hiểu biết cũng nh những kiến thức mang tính thờng thức âm nhạc.
- Các bài đọc thêm trong chơng trình cung cấp cho HS những hiểu biết
thêm về âm nhạc và tác dụng của âm nhạc đối với đời sống con ngời.
Phân môn Âm nhạc thờng thức trang bị cho HS một số hiểu biết để góp
phần thực hiện mục tiêu giáo dục cho HS có một trình độ văn hóa âm nhạc nhất
định.

2. Phơng pháp dạy âm nhạc thờng thức nhằm phát huy tính tích cực,
chủ động, sáng tạo của HS THCS:
Dạy các nội dung này không yêu cầu các kĩ năng thực hành nh dạy hát
hay dạy tập đọc nhạc. Trớc đây, khi dạy âm nhạc thờng thức, GV thờng dạy
chay hoặc ít chú ý đến việc sử dụng minh hoạ bằng hình ảnh, âm thanh Việc
đổi mới phơng pháp dạy Âm nhạc thờng thức không thể không chú ý đến trang,
thiết bị dạy học nh: máy nghe nhìn, băng, đĩa nhạc, nhạc cụ, tranh, ảnh, hình vẽ
minh hoạ và máy vi tính Nếu do điều kiện khó khăn, không có đầy đủ những
trang thiết bị dạy học thì ít ra GV cũng phải biết minh hoạ bằng giọng hát, tiếng
đàn, su tầm những tranh, ảnh có nội dung phù hợp để khắc phục việc thiếu hụt
các phơng tiện nghe - nhìn, giúp cho giờ học đạt hiệu quả giáo dục cao hơn.
Khi dạy Âm nhạc thờng thức, GV cần chọn lọc những kiến thức cần
thiết, cô đọng để diển giảng, truyền đạt cho HS.
Cần đặt các câu hỏi gơị mở để HS tự tìm hiểu các nội dung của bài học.
*** Kỹ năng dạy Nhạc lí và Âm nhạc thờng thức nhằm phát huy tính
tích cực, chủ động, sáng tạo của HS THCS ***
9
*** Đề tài nghiệp vụ s phạm ***
Một trong những yêu cầu cần thiết là khi học Âm nhạc thờng thức, HS
phải đợc nghe các tác phẩm âm nhạc. Việc nghe các tác phẩm âm nhạc giúp HS
phát huy tính tích cực bằng cách tham gia bình luận tác phẩm và phát biểu cảm
nhận của mình.
GV cần chuẩn bị băng, đĩa hoặc tự mình trình bày các bài hát , các bản
nhạc cho HS nghe.
GV cũng không nên diễn giảng nhiều mà cần khai thác tranh, ảnh và các
phơng tiện, máy móc để hỗ trợ cho việc dạy phân môn này.
Trong SGK , do khuôn khổ quy định của cuốn sách , thời lợng của tiết
dạy nên những nội dung của phân môn Âm nhạc thờng thức đợc viết hết sức
ngắn gọn. Để dạy tốt phân môn này , GV cần su tầm thêm những t liệu từ nhiều
nguồn khác nhau nh: Trong các th viện, các loại sách báo, các trung tâm băng

đĩa nhạc, các nhạc viện, các viện nghiên cứu Âm nhạc, các đài phát thanh, đài
truyền hình
Việc su tầm những t liệu về âm nhạc không những giúp dạy tốt môn âm
nhạc mà còn bổ sung những kiến thức âm nhạc rất bổ ích cho các GV.
Một số gợi ý về cách dạy phân môn Âm nhạc thờng thức nh sau:
- GV giới thiệu sơ qua về tác giả, tác phẩm sau đó cho HS nghe nhạc
minh họa.
- GV đặt những câu hỏi để HS trao đổi, thảo luận sau đó gọi HS phát
biểu ý kiến trứơ c khi nghe tác phẩm.
- GV cho HS nghe tác phẩm âm nhạc, sau đó cho HS phát biểu cảm nhận
của mình, nêu những nhận xét, so sánh, tìm thêm các ví dụ khác
Để phát huy tính tích cức của HS , cần khuyến khích các em tự tìm hiểu
và trình bày các nội dung đã học.
Động viên HS su tầm tranh , ảnh, các bài viết về các nhạc sĩ đựơc giới
thiệu trong SGK. Hớng dẫn HS sáng tạo những nhạc cụ đơn giản phục vụ cho
việc học âm nhạc.
Dạy Âm nhạc thờng thức ở trờng THCS nhằm cung cấp cho HS những
thông tin về tác giả, tác phẩm, những hiểu biết về âm nhạc mang tính phổ
thông. Khi dạy âm nhạc thờng thức, một điều hết sức quan trọng là HS sau khi
đựơc nghe giới thiệu về âm nhạc mang tính phổ thông . Khi dạy Âm nhạc thờng
thức , một điều hết sức quan trọng là HS sau khi đựơc nghe giới thiệu về tác giả,
tác phẩm cần phải đợc nghe tác phẩm âm nhạc đó. Chỉ sau khi đựơc nghe tác
phẩm, HS mới có thể cảm nhận đựơc nội dung, tính chất âm nhạc và có thể phát
biểu đợc cảm nhận của mình vể tác phẩm đó.
*** Kỹ năng dạy Nhạc lí và Âm nhạc thờng thức nhằm phát huy tính
tích cực, chủ động, sáng tạo của HS THCS ***
10
*** Đề tài nghiệp vụ s phạm ***
- Những phơng tiện cần thiết để dạy Âm nhạc thờng thức:
+ Tranh ảnh minh họa.

+ Nhạc cụ: đàn phím điện tử, đàn ghi ta, kèn mê lô - đi on
+ Máy nghe và băng, đĩa nhạc.
_ Cách sử dụng các phơng tiện để dạy Âm nhạc thờng thức:
+ Dùng tranh ảnh để giới thiệu về sự nghiệp âm nhạc của các nhạc sĩ
Việt Nam cũng nh thế giới sẽ giúp HS có đợc những hình ảnh thức tế, đựơc học
tập bằng đa giác quan làm cho tiết học trở nên sinh động và hấp dẫn hơn.
+ Việc dùng tranh ảnh, băng đĩa nhạc sẽ giúp HS đỡ phải diễn giảng
nhiều mà hiệu quả của giờ học lại cao hơn. Đây là định hớng đổi mới và là thế
mạnh của việc sử dụng các phơng thức dạy học ở phân môn này.
+ GV dùng nhạc cụ để thể hiện tác phẩm của các nhạc sĩ trong nớc và thế
giới trong tiết dạy này. Việc minh họa các nội dung âm nhạc thờng thức sẽ tạo
sự cuốn hút đối với HS, giúp HS cảm nhận đựơc âm nhạc sâu sắc hơn , thấy gần
gũi hơn với nội dung bài học và yêu thích môn học hơn.
+ Khai thác thông tin, hình ảnh, âm thanh trên mạng , qua hệ thống băng,
đĩa hình, giới thiệu cho HS thởng thức và cảm nhận.
Việc sử dụng phơng tiện dạy học là rất cần thiết, đặc biệt là môn Âm
nhạc. Nó góp phần thực hiện đổi mới phơng pháp dạy học và nhằm nâng cao
hiệu quả, GV phải có kĩ năng sử dụng phơng tiện thành thạo, biết kết hợp một
cách hài hòa giữa phơng tiện với các phơng pháp dạy học, sử dụng chúng phù
hợp với thời gian và nội dung của tiết học.
Khi dạy Âm nhạc thờng thức , GV không nên truyền thụ kiến thức một
chiều mà cần đặt thêm các câu hỏi để HS cùng tham gia thảo luận, qua đó các
em có thể nói lên những hiểu biết và cảm nhận qua sự trải nghiệm của bản thân
tuy có thể còn rất ít ỏi.
GV cần vận dụng một cách linh hoạt tùy thuộc vào từng chủ đề nội dung:
Ví dụ: Giới thiệu tác giả, tác phẩm không nên thực hiện giống nh giới
thiệu nhạc cụ; dạy về các vùng miền dân ca không nên thực hiện giống nh các
hình thức biểu diển hoặc thể loại âm nhạc. Tuy nhiên, dù với nội dung chủ đề
nào thì GV cũng cần có lời giải thích, thuyết trình ngắn gọn sau đó cho HS
nghe minh họa.Tuyệt đối không đi sâu vào những vấn những vấn đề mang tính

chuyên môn nh về thể loại âm nhạc , tính năng nhạc cụ, các tác phẩm lớn
mang tính chuyên nghiệp cao
3. Những nội dung cơ bản của phân môn Âm nhạc thờng thức ở
THCS.
*** Kỹ năng dạy Nhạc lí và Âm nhạc thờng thức nhằm phát huy tính
tích cực, chủ động, sáng tạo của HS THCS ***
11
*** Đề tài nghiệp vụ s phạm ***
Những kiến thức phổ thông về âm nhạc mà HS nên biết và cần biết tạo
thành nội dung phân môn Âm nhạc thờng thức trong chơng trình Âm nhạc ở tr-
ờng THCS. Âm nhạc thờng thức đem đến cho HS những hiểu biết sơ lợc nhng
phổ biến trong đời sống âm nhạc về các hoạt động nh: sáng tác, biểu diễn, các
sinh hoạt âm nhạc, các loại nhạc cụ, các vấn đề của đời sống âm nhạc xa và
nay, mối quan hệ giữa âm nhạc với đời sống , tác giả, tác phẩm âm nhạc có ảnh
hởng trong xã hội
Phân môn Âm nhạc thờng thức trang bị cho HS một số hiểu biết để góp
phần thực hiện mục tiêu giáo dục cho HS có một trình độ văn hóa âm nhạc nhất
định.
Bao gồm các nội dung sau :
- Giới thiệu tác gỉa, tác phẩm, nghe nhạc
- Giới thiệu nhạc cụ dân tộc và phơng tây phổ biến.
- Dân ca Việt Nam và một số hình thức sinh hoạt âm nhạc dân gian.
- Một số hình thức biểu diễn âm nhạc: Nhạc hát, nhạc đàn và hát bè.
- Một số thể loại bài hát và một số thể loại nhạc đàn.
- Âm nhạc thiếu nhi Việt Nam và đôi nét sáng tác về ca khúc Thiếu nhi.
Ngoài ra còn một số bài đọc thêm, một số câu chuyện, một số bài viết
nói về tác dụng và ảnh hởng của âm nhạc đối với đời sống , xã hội .
Mỗi nội dung Âm nhạc thờng thức đã chứa đựng tính văn hóa âm nhạc.
Văn hóa là một khái niệm rất rộng bao gồm trình độ văn hóa, văn hóa ứng xử,
văn hóa giao tiếp, văn hóa trong kinh doanh, văn hóa trong phong tục, lễ hội

Văn hóa âm nhạc có thể xem là những hiểu biết mang tính phổ thông nhất về
các vấn đề âm nhạc nh: thởng thức, đánh giá, nghe xem ca nhạc, thị hiếu âm
nhạc, tham gia và hởng ứng các hoạt động âm nhạc, những kiến thức sơ giản về
nhạc lí, ca hát, đọc nhạc
c. Kĩ năng dạy Âm nhạc thờng thức phát huy tính tích cực,chủ động,
sáng tạo của HS THCS:
Giáo dục âm nhạc trong trờng phổ thông dù bằng mọi biện pháp hay
hình thức nào đều nhằm tới mục đích làm cho tai nghe của HS ngày một nhạy
bén hơn, tinh tế hơn, nâng cao năng lực cảm thụ âm nhạc và trình độ nhận thức
âm nhạc. Do đó, dạy âm nhạc cho các em phải hết sức tránh giảng giải những lí
thuýêt khô cứng, nặng nề, những kiến thức chuyên môn chỉ dành cho những ng-
ời làm nghề âm nhạc hoặc chuyên nghiên cứu về âm nhạc. Cần phải cho các em
đợc nghe âm nhạc, đợc hoạt động theo âm nhạc và đợc bày tỏ sự cảm nhận âm
nhạc bằng trực giác. Không nên dạy những bài tập chỉ đơn thuần về kỉ thuật mà
*** Kỹ năng dạy Nhạc lí và Âm nhạc thờng thức nhằm phát huy tính
tích cực, chủ động, sáng tạo của HS THCS ***
12
*** Đề tài nghiệp vụ s phạm ***
nên dùng những bài hát ngắn, đơn giản hoặc những trích đoạn âm nhạc trong
các tác phẩm của Việt Nam và thế giới nhằm cung cấp những giai điệu hay, góp
phần nâng cao thẩm mĩ âm nhạc cho HS.
Khi dạy Âm nhạc thờng thức, giáo viên cần chọn lọc những kiến thức
cần thiết, cô đọng để diễn giải, truyền đạt cho học sinh.
Cần đặt các câu hỏi gợi mở để học sinh tự tìm hiểu các nội dung của
bài học.
Một trong những yêu cầu cần thiết là khi học âm nhạc thờng thức, học
sinh phải đợc nghe các tác phẩm âm nhạc. Việc nghe các tác phẩm âm nhạc
giúp học sinh phát huy tính tích cực bằng cách tham gia bình luận tác phẩm và
phát biểu cảm nhận của mình.
Giáo viên cần phải chuẩn bị băng, đĩa hoặc tự mình trình bày các tác

phẩm cho học sinh nghe.
Giáo viên không nên diễn giải nhiều mà cần khai thác tranh, ảnh và các
phơng tiện máy móc
Giáo viên đạt những câu hỏi để học sinh trao đổi, thảo luận, sau đó phát
biểu ý kiến của mình trớc tác phẩm, nêu nhận xét so sánh, tìm thêm các ví dụ
khác
Để phát huy tính tích cực sáng tạo của học sinh , cần khuyến khích các
em tự tìm hiểu và trình bày nội dung bài học.
Trong mỗi bài học các nội dung phải đựơc tích hợp, xuyên suốt trong quá trình
dạy. Ví dụ nh khi dạy mỗi bài hát phải kết hợp giới thiệu tác giả, tác phẩm, tập
nghe và cảm thụ âm nhạc. Tập đọc nhạc phải kết hợp với hát, nhạc lí và diễn
cảm âm nhạc.
Khi dạy âm nhạc thờng thức, GV có thể khuyến khích sự sáng tạo của
HS thông qua những bài tập sau :
* Sáng tạo khi làm tài liệu học tập :
Bài tập này thể hiện sự sáng tạo và lòng say mê học tập của học sinh, có
thể yêu cầu:
- Tự làm nhạc cụ gõ đơn giãn.
Ví dụ thanh phách, hay những dụng cụ tạo ra âm thanh (chai nhựa đựng
viên bi, hòn sỏi, hạt đậu ) .
- Làm Album âm nhạc theo nhóm 4 - 5 HS, HS tìm hiểu và giới thiệu về
sự nghiệp cuộc đời các ca sỹ Việt Nam hoặc nhạc sỹ nỗi tiếng thế giới thông
qua bài viết, tranh ảnh, âm nhạc và những câu chuyện về họ. Để Album âm
*** Kỹ năng dạy Nhạc lí và Âm nhạc thờng thức nhằm phát huy tính
tích cực, chủ động, sáng tạo của HS THCS ***
13
*** Đề tài nghiệp vụ s phạm ***
nhạc có nhiều dữ liệu, GV nên cho HS chuẩn bị trong thời gian tơng đối dài
(khoảng 2 - 3 tuần).
Những Album âm nhạc có giá trị, GV nên trng bày trong phòng học âm

nhạc hoặc khai thác sử dụng trên lớp. HS thấy việc mình làm có ích, điều đó sẽ
khuyến khích tinh thần tìm hiểu và ý thực học tập của các em.
GV cũng có thể ra những dạng bài tập đơn giản để kiểm tra , đánh giá
quá trình học tập của các em bằng hình thức tự luận hoặc trắc nghiệm nh:

Kiểm tra bằng hình thức tự luận:
- Em hãy kể đôi điều về nhạc sĩ Bét tô - ven mà em biết?
- Hãy kể tên một số bài hát của nhạc sĩ Đỗ Nhuận mà em biết?
- Hãy kể tên một số bài hát phổ thơ viết cho thiếu nhi?

Kiểm tra bằng hình thức trắc nghiệm:
* Hãy khoanh tròn vào đáp án mà em cho là đúng?
- Nhạc sĩ Hoàng Việt là tác giả của bài hát:
A. Lên ngàn. B. Hành quân xa. C. Tiếng chuông và ngọn cờ.
- Bài hát Hò ba lí là của vùng dân ca nào?
A. DC Thanh Hóa. B. DC Nam Bộ. C.DC quan họ Bắc Ninh.
* Hãy điền một số từ còn thiếu vào những chỗ trong câu cho đúng?
- Nhạc sĩ Bê tô - ven là ngời nứơc :
- Nhạc sĩ Hoàng Việt là tác giả của ( Quê hơng ) đầu tiên của
nền âm nhạc Việt Nam hiện đại.
- Nhạc sĩ tác giả của vở Nhạc kịch đầu tiên của nền âm nhạc Việt
Nam hiện đại. ( Vở Cô sao).
- Hãy nói cảm nhận của em khi nghe bản Nhạc buồn Sô panh?
Âm nhạc có tác dụng làm giàu nguồn cảm xúc của con ngời. Không phải
mọi ngời đều có điều kiện cũng nh khả năng chơi nhạc và hát, nhng nghe nhạc
thì dễ dàng hơn. Thởng thức âm nhạc không đòi hỏi chúng ta phải có năng
khiếu âm nhạc mà chỉ cần lòng yêu thích và sự đồng cảm.
IV : Kết luận :
Dạy học tích cực thực chất là cách dạy hớng tới ngời học, giúp ngời học
đợc hoạt động để nhận thức, chủ động , sáng tạo trong học tập.tạo điều kiện cho

HS tìm tòi, phát hiện kiến thức, chống lại thói quen học tập thụ động ( thầy nói
trò nghe, thầy đọc giảng - trò ghi chép) . Tổ chức những hoạt động mang
*** Kỹ năng dạy Nhạc lí và Âm nhạc thờng thức nhằm phát huy tính
tích cực, chủ động, sáng tạo của HS THCS ***
14
*** Đề tài nghiệp vụ s phạm ***
tính tích cực trong dạy học âm nhạc cung nhằm kích thích HS tham gia vào quá
trình học tập, khuyến khích các em học tập, tiếp thu kiến thức, kĩ năng thông
qua các giác quan, đặc biệt chú ý đến thính giác. GV phải là ngời tạo điều kiện
cho HS hoạt dộng nhằm phát huy hứng thú và nhu cầu tìm hiểu của các em. Khi
học ngôn ngữ, ngời ta chú ý đến vấn đề nghe nói - đọc viết thì khi học âm
nhạc ở trờng phổ thông ngời ta ngời ta nghĩ tới nghe hát - đọc ghi và cảm
thụ âm nhạc. Dạy và học âm nhạc theo hớng phát huy tính tích cực, chủ động,
sáng tạo của HS là sự phối hợp các hoạt động trong mỗi tiết học, mỗi bài học từ
nội dung đến phơng pháp giảng dạy, từ cách truyền thụ của thầy đến cách học
và tiếp thu của trò. Đặc trng của môn Âm nhạc là tiếng đàn và tiếng hát ( nói
chung là âm thanh âm nhạc) . Ngoài ra còn thể hiện ở những tranh, ảnh, liên
quan đến bài hát, những nhạc cụ, những động tác phụ họa cho bài hát,những
điệu múa, điệu nhảy liên quanđến tiết tấu và giai điệu âm nhạc Biết kết hợp và
sử dụng những dụng cụ trực quan đem lại hiệu quả cao trong giờ học âm nhạc.
Quan niệm và cảm xúc của mỗi ngời trớc cái đẹp luôn khác nhau, từ
quan niệm đó nãy sinh nhiều ý tởng và trờng phái khác nhau trong nghệ thuật.
Trong quá trình giảng dạy âm nhạc trong phổ thông, GV cần tạo mọi điều kiện
để HS phát huy đợc những cảm xúc nghệ thuật và sự sáng tạo trong học tập.
Muốn làm đợc điều đó, HS cần có quá trình rèn luyện không chỉ ở môn
âm nhạc. Sáng tạo giúp học sinh phát huy đợc những suy nghĩ, t tởng và hành
động
của mình, nâng cao kết quả học tập và hình thành những năng lực riêng
biệt cho các em.
Trong học tập, so với bắt chớc và tìm tòi thì sáng tạo là hình thức cao

nhất thể hiện tính tích cực học tập của học sinh. hãy bắt đầu khuyến khích các
em mạnh dạn nói lên những cảm nhận của mình về môn học, về bài hát, bài
TĐN. HS có thể phản bác lại ý kiến của giáo viên, của bạn bè có thể trình bày
những ý kiến t tởng của mình. Đó là cơ sở để có kỹ năng sáng tạo lớn hơn .
GV cần tạo điều kiện để học sinh tự nhận xét tự đánh giá, tự cảm nhận để
có thể điều chỉnh cách học.
Phải làm cho môn Âm nhạc gần gũi, thân thiện với tất cả HS không để
các em có năng lực trung bình hoặc ít có khẳng âm nhạc sợ học và chán học
môn âm nhạc.
GV phải phát huy sáng tạo , chủ động tìm những biện pháp, thủ thuật có
hiệu quả cac nhất để chuyển tải các nội dung âm nhạc nhẹ nhàng, sinh động,
hấp dẫn và có tác dụng giáo dục thẩm mĩ cao.
V. Kết luận và kiến nghị:
1. Kết luận:
*** Kỹ năng dạy Nhạc lí và Âm nhạc thờng thức nhằm phát huy tính
tích cực, chủ động, sáng tạo của HS THCS ***
15
*** Đề tài nghiệp vụ s phạm ***
Qua quá trình nghiên cứu và thực nghiệm Kĩ năng dạy Nhạc lí và Âm
nhạc thờng thức nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của HS THCS
bản thân tôi tự thấy đợc đây là một phơng pháp tối u đối với phân môn Âm
nhạc ở trờng THCS. Là một giáo viên giảng dạy phân môn Âm nhạc, tôi luôn
luôn trau dồi kiến thức, học hỏi đồng nghiệp, luôn có tâm huyết, tìm tòi sáng
tạo những điều mới nhằm nâng cao chất lợng dạy và học mà không hoàn toàn
phụ thuộc vào SGK.
Những vấn đề mà tôi nêu trên đây, rất mong sự góp ý của bạn bè đồng
nghiệp và các cấp lãnh đạo về phơng pháp dạy học môn Âm nhạc ở trờng THCS
để có hớng đi hiệu quả.
2. Kiến nghị:
- Muốn đạt hiệu quả cao, GV phải cố gắng minh họa bằng âm thanh, hình ảnh (

nhất là âm thanh) bằng đàn phím điện tử.
- Ngoài các phơng tiện , thiết bị đợc Bộ Giáo dục và Đào tạo trang bị cho các
trờng, GV cần có ý thức tự su tầm, tự tìm tòi, nghiên cứu để có đợc những t
liệu, phơng tiện có thể sử dụng khi dạy Âm nhạc thơng thức và Nhạc lí. Đó là
công việc thờng xuyên, lâu dài mà bất kì một GV âm nhạc nào có lòng yêu
nghề , có ý thức trách nhiệm, tâm huyết với sự nghiệp giáo dục đều cần phải
quan tâm.
- Âm nhạc là môn học thể hiện bằng âm thanh của giọng nói và âm thanh của
tiếng đàn, là nơi để tạo không khí vui vẻ, thoải mái cho cả ngời dạy và ngời
học. Vì vậy cần phải có phong học bộ môn riêng để không làm ảnh hởng đến
các lớp học khác và giúp cho GV không phải vất vả trong việc mang, di chuyển
các phơng tiện dạy học nh đàn phím điện tử, máy chiếu, máy nghe nhạc, máy vi
tính,
*** Kỹ năng dạy Nhạc lí và Âm nhạc thờng thức nhằm phát huy tính
tích cực, chủ động, sáng tạo của HS THCS ***
16