Chế độ dinh dưỡng dành cho bệnh nhân gan nhiễm mỡ

Chế độ dinh dưỡng dành cho
bệnh nhân gan nhiễm mỡ


Gan nhiễm mỡ là khi lượng mỡ trong gan trên 5% trọng lượng của gan và trong tế
bào gan chứa các không bào mỡ. Nấm hương, rau cần, cháo lá sen là những món
tốt cho bệnh nhân gan nhiễm mỡ.
Thuận theo sự phát triển của nền kinh tế, mức sống của người dân ngày càng được
cải thiện thì tỷ lệ mắc bệnh gan nhiễm mỡ cũng gia tăng.
Đặc trưng của căn bệnh này là tình trạng ngưng đọng những giọt lipid trong tế bào
gan, chủ yếu là triglycerid, nhìn thấy được dưới kính hiển vi quang học và điện tử.
Bệnh tiến triển âm thầm, chủ yếu phát hiện tình cờ khi siêu âm gan trong những
đợt kiểm tra sức khỏe định kỳ.


Trong y học cổ truyền không có bệnh danh gan nhiễm mỡ nhưng căn cứ vào các
triệu chứng lâm sàng có thể thấy bệnh thuộc phạm vi chứng “tích tụ”. Về mặt điều
trị, các biện pháp là hết sức phong phú, tuy nhiên vấn đề kiêng kỵ trong ăn uống và
sử dụng các món ăn - bài thuốc có một vai trò rất quan trọng. Vậy những người bị
gan nhiễm mỡ nên ăn gì?
Ngô: Đây là thứ ngũ cốc đặc biệt thích hợp với người bị gan nhiễm mỡ. Theo kết
quả nghiên cứu của y học hiện đại, ngô chứa nhiều các acid béo không no có khả
năng thúc đẩy quá trình chuyển hóa của chất béo nói chung và cholesterol nói
riêng. Theo quan niệm của dinh dưỡng học cổ truyền, ngô vị ngọt tính bình, có
công dụng điều trung kiện vị, lợi niệu, thường được dùng cho những trường hợp tỳ
vị hư yếu, chán ăn, thủy thấp đình trệ, tiểu tiện bất lợi, phù thũng, rối loạn lipid
máu, thiểu năng mạch vành. Thường dùng dưới dạng bánh hoặc cháo bột ngô.
Nhộng: Vị ngọt mặn, tính bình, có công dụng ích tỳ bổ hư, trừ phiền giải khát.
Theo dược lý học hiện đại, nhộng có tác dụng làm giảm cholesterol huyết thanh và

cải thiện chức năng gan. Thường dùng dưới dạng các món ăn hoặc tán bột uống.
Kỷ tử: Kết quả nghiên cứu thực nghiệm cho thấy, kỷ tử có tác dụng ức chế quá
trình tích tụ chất mỡ trong tế bào gan, thúc đẩy sự tăng sinh tế bào gan và cải thiện
chu trình chuyển hóa chất béo.
Nấm hương: Là thực phẩm lý tưởng cho người bị gan nhiễm mỡ. Trong nấm
hương có chứa những chất có tác dụng làm giảm cholesterol trong máu và tế bào
gan. Thường dùng dưới dạng thực phẩm để chế biến các món ăn.
Lá trà: Kinh nghiệm dân gian cho rằng lá trà có tác dụng giải trừ các chất bổ béo.
Kết quả nghiên cứu hiện đại cho thấy trà có khả năng làm tăng tính đàn hồi thành
mạch, làm giảm cholesterol máu và phòng chống sự tích tụ mỡ trong gan.


Lá sen: Cũng có tác dụng làm giảm mỡ máu, giảm béo và phòng chống sự tích tụ
mỡ trong tế bào gan. Được dùng dưới dạng hãm với nước sôi uống thay trà hoặc
nấu cháo lá sen.
Rau cần: Chứa nhiều vitamin, có công dụng làm mát gan, hạ cholesterol máu, thúc
đẩy quá trình bài tiết các chất phế thải và làm sạch huyết dịch. Thường dùng làm
rau ăn.
Ngoài ra, người bị gan nhiễm mỡ nên trọng dụng các loại rau và hoa quả tươi như
cải xanh, cải cúc, rau muống có công dụng giải nhiệt làm mát gan; cà chua, cà
rốt, măng, bí đao, mướp, dưa gang, dưa chuột có công dụng thanh nhiệt, thông
phủ, hành khí, lợi niệu; các loại dầu thực vật như dầu lạc, dầu vừng, dầu đậu tương
chứa nhiều acid béo không no có tác dụng làm giảm cholesterol máu; các loại thịt
cá ít mỡ và các thức ăn chế từ đậu tương, đậu xanh, đậu đen
Về đồ uống, nên dùng một trong những loại trà dược sau đây:
Trà khô 3g, trạch tả 15g. Hai thứ hãm với nước sôi trong bình kín, sau 20 phút thì
dùng được. Có công dụng bảo vệ gan, tiêu mỡ, lợi niệu, giảm béo. Nghiên cứu hiện
đại cho thấy, trạch tả có tác dụng điều chỉnh rối loạn lipid máu, làm hạ cholesterol,
triglycerid và lipoprotein có tỷ trọng thấp góp phần phòng chống tình trạng vữa xơ
động mạch.

Trà khô 2g, uất kim 10g (có thể thay bằng nghệ vàng), cam thảo sao vàng 5g, mật
ong 25g. Tất cả thái vụn, hãm với nước sôi, uống trong ngày. Có công dụng làm
cho gan thư thái, tiêu trừ tích trệ và lợi niệu. Uất kim đã được chứng minh là có tác
dụng điều chỉnh hội chứng rối loạn lipid máu khá tốt.
Trà khô 3g, cát căn (sắn dây thái phiến) 10g, lá sen 20g. Tất cả thái vụn hãm uống
thay trà. Có công dụng giải độc, hạ mỡ máu, giảm béo. Cũng có thể chỉ cần dùng lá
sen tươi hoặc khô thái vụn hãm uống thay trà hằng ngày cũng tốt.


Rễ cây trà 30g, trạch tả 60g, thảo quyết minh 12g. Tất cả thái vụn hãm uống hằng
ngày. Có công dụng làm giảm mỡ máu và phòng chống béo phì. Loại trà rất thích
hợp với những người bị nhiễm mỡ gan kèm theo tình trạng rối loạn lipid máu, bệnh
lý mạch vành.
Trà tươi 30g, sinh sơn tra 10-15g. Hai vị hãm nước sôi uống hằng ngày. Có công
dụng tiêu mỡ giảm béo. Nghiên cứu dược lý hiện đại đã chứng minh sơn tra có tác
dụng điều chỉnh rối loạn lipid máu rất tốt và góp phần thúc đẩy quá trình chuyển
hóa chất đường và chất béo trong gan.
Hoa trà 2g, trần bì 2g, bạch linh 5g. Ba thứ thái vụn hãm với nước sôi trong bình
kín, sau 20 phút thì dùng được, uống thay trà trong ngày. Có công dụng kiện tỳ hóa
thấp, lợi niệu trừ đàm.
Cần chú ý kiêng kỵ các thực phẩm và đồ ăn quá béo bổ như mỡ động vật, lòng đỏ
trứng, não và gan gia súc, bơ, các thứ quá cay nóng như gừng, tỏi, ớt, hạt tiêu,
rượu, cà phê, trà đặc.
Dinh dưỡng cho người rối loạn mỡ máu và gan nhiễm mỡ
Năm nay tôi 60 tuổi, vừa đi khám sức khỏe phát hiện bị gan nhiễm mỡ, rối loạn mỡ
máu (cholesterol 6,2mmol/l). Xin hỏi với sức khỏe của tôi như vậy phải có chế độ
dinh dưỡng như thế nào? (Nguyễn Thị Ngọc Quyên- Thanh Hóa)

Trả lời

Gan nhiễm mỡ là khi lượng mỡ trong gan lớn hơn 5% trọng lượng của gan và
trong các tế bào gan chứa các không bào mỡ.

Sự tích tụ mỡ trong tế bào gan là do ăn uống quá nhiều dầu mỡ hoặc các acid béo
đặc biệt là mỡ động vật; do tăng sự tổng hợp acid béo ở ty lạp thể hoặc giảm quá
trình ôxy hóa mỡ trong tế bào gan; do giảm sự bài xuất tế bào mỡ ra khỏi tế bào
gan và do sự tăng vận chuyển carbonhydrat đến gan quá nhiều.

Nguyên nhân chính gây ra gan nhiễm mỡ trước hết phải kể đến là do rượu, sau đó
là béo phì và các hội chứng rối loạn chuyển hóa đường, rối loạn mỡ máu, sử dụng
quá nhiều đường trong thời gian dài, do tác dụng phụ của một số thuốc điều trị các
bệnh viêm gan do virut .

Tình trạng gan nhiễm mỡ của bác nếu không phải do điều trị hay các yếu tố khác
thì rối loạn mỡ máu có thể là nguyên nhân chính.



Vì vậy, để kiểm soát bệnh, bác cần dùng thuốc theo chỉ dẫn của thầy thuốc, đồng
thời điều trị rối loạn mỡ máu.



Biện pháp dự phòng chủ yếu là thay đổi lối sống, cần có chế độ ăn giàu chất xơ,
vitamin, giảm mỡ, hạn chế đường, tập thể dục thường xuyên, không dùng rượu bia,

tránh các thuốc gây độc cho gan.