skkn Một số phương pháp sử dụng TBDH Sinh học ở trường THCS Đinh Tiên Hoàng

Phòng GD-ĐT Huyện CưM’gar Trường THCS Đinh Tiên Hoàng
I. LỜI GIỚI THIỆU
Kính thưa quý thầy cô, cùng các bạn đồng nghiệp!
Trường THCS Đinh Tiên Hoàng có tiền thân là Trường Cấp 2 – 3 Nguyễn
Trãi. Trải qua 6 năm – một chặng đường còn khá ngắn ngủi của một ngôi trường
trẻ, nhà trường đã gặp rất nhiều khó khăn nếu không có sự cố gắng nỗ lực hết mình
của BGH, của thầy và trò cũng như toàn bộ CBCNVC thì khó có một nền tảng
vững chắc như ngày hôm nay.
Trường THCS Đinh Tiên Hoàng
Cùng với nỗ lực của nhà trường thì không thể không kể đến sự quan tâm và hỗ
trợ của Đảng, nhà nước, của các cấp lãnh đạo mà trực tiếp là sự chỉ đạo, giúp đỡ
của Phòng GD & ĐT huyện CưM’gar, những khó khăn của nhà trường nói chung,
của bộ phận TB nói riêng từng bước được khắc phục, đã thực sự đem lại hiệu quả
thiết thực trong công tác “trồng người”, mà minh chứng xác thực nhất là việc
trường THCS Đinh Tiên Hoàng được vinh dự đón nhận danh hiệu “Trường chuẩn
Quốc gia”.
TBDH là phương tiện vật chất để phục vụ quá trình đổi mới phương pháp dạy
học giúp cho giáo viên (GV) và học sinh (HS) thực hiện có hiệu quả mục tiêu dạy
và học, TBDH cũng tạo điều kiện trực tiếp cho HS phát huy tính chủ động, phát
triển khả năng sáng tạo góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
Nhận thức được vai trò đó, Nhà trường đã chú trọng đến việc sử dụng thường
xuyên và có hiệu quả TBDH trong giảng dạy.
Tuy nhiên, dù đã được kế thừa CSVC từ sau khi tách trường, cùng với sự quan
tâm của các cấp lãnh đạo thì TBDH trong Nhà trường còn rất nhiều hạn chế về cả
số lượng và chất lượng sử dụng. Vì vậy, hàng năm nhà trường cho mua thêm một
số trang thiết bị cần thiết, đồng thời thầy cô và HS cũng tham gia vào công tác tự
làm TBDH để bổ sung vào danh mục TB của nhà trường. Nhìn chung, việc sử dụng
TBDH của giáo viên cơ bản đã trở thành nề nếp, qua đó phát huy được tính tích
Chuyên đề thiết bị: “Một số phương pháp sử dung TBDH Sinh học ở trường THCS Đinh Tiên
Hoàng”
1

Phòng GD-ĐT Huyện CưM’gar Trường THCS Đinh Tiên Hoàng
cực của HS trong quá trình tiếp thu kiến thức và góp phần nâng cao chất lượng dạy
học.
Đến nay, số lượng TBDH của Nhà trường cũng đã tương đối đầy đủ so với
danh mục tối thiểu của Bộ GD. Ngoài những TBDH hiện có, Nhà trường còn được
cấp thêm 2 phòng thực hành (phòng thực hành Lý – CN và phòng thực hành Hóa -
Sinh). Ngoài việc giảng dạy trên lớp thì GV còn đặc biệt chú trọng tới những tiết
thực hành, vì những tiết thực hành sẽ giúp các em củng cố lý thuyết, khắc sâu bài
học, phát huy được khả năng sáng tạo, tìm tòi, nghiên cứu để từ đó nâng cao năng
lực của bản thân, mà đặc biệt là môn Sinh học.
Như chúng ta đã biết, Sinh học là môn học không khó đối với HS ở trường
THCS, vì nó là 1 môn tự nhiên với những kiến thức về đời sống xung quanh hết
sức thiết thực và gần gũi với các em. Đây là một môn khoa học nằm trong hệ
thống các môn học phát triển toàn diện nhân cách HS. Đặc thù của bộ môn sinh học
là khoa học thực nghiệm chính vì vậy cần được quan tâm đầu tư đúng mực.
Tuy nhiên, qua khảo sát thực tế của bản thân, cùng với những kinh nghiệm của
đội ngũ GV Sinh học trong Nhà trường, chúng tôi nhận thấy rằng, các em vẫn còn
thờ ơ và lúng túng với môn học. Việc lúng túng và thờ ơ có nhiều nguyên nhân,
xuất phát từ quan niệm sai lầm xem môn Sinh học là bộ môn phụ nên các em ít chú
ý tới, phần nữa vì Trường THCS Đinh Tiên Hoàng lại nằm trên địa bàn con em
đồng bào sinh sống là chủ yếu, vì vậy mà số lượng HS trong nhà trường chiếm tới
70% là HS đồng bào, điều này cũng gây nhiều khó khăn cho BGH, và GV trong
công tác quản lí, giảng dạy.
Ngoài việc giảng dạy trên lớp thầy cô cũng thường xuyên tổ chức những hoạt
đông vui chơi, văn nghệ cho các em, để các em vui chơi thoải mái sau những buổi
học trên lớp, đặc biệt là với các em HS đồng bào, tạo điều kiện để các em gần gũi
với thầy cô và bạn bè, giúp các em tự tin hơn trong giao tiếp, nâng cao chất lượng
học tập.

HS thi văn nghệ chào mừng ngày 20/11 HS thi vẽ tranh về biển đảo

Bản thân là một viên chức thiết bị được làm việc trong môi trường tốt, cùng
với những kinh nghiêm trong công tác, sự giúp đỡ nhiệt tình của GV bộ môn Sinh
học, tôi mạnh dạn đưa ra chuyên đề: “Một số phương pháp sử dụng TBDH Sinh
học ở trường THCS Đinh Tiên Hoàng” Để nâng cao chất lượng giảng dạy cho bộ
Chuyên đề thiết bị: “Một số phương pháp sử dung TBDH Sinh học ở trường THCS Đinh Tiên
Hoàng”
2
Phòng GD-ĐT Huyện CưM’gar Trường THCS Đinh Tiên Hoàng
môn Sinh học nói riêng và ngành GD nói chung, góp phần đổi mới phương pháp
dạy và học.
II. NỘI DUNG
1. Vai trò của viên chức thiết bị
GV cần sử dụng tốt TBDH để dạy tốt một môn học, còn viên
chức thiết bị (VCTB) phải hiểu và biết sử dụng hệ thống TB nhiều
môn học, để phục vụ có hiệu qủa cho việc dạy và học của GV,
cũng như HS.
Hơn nữa VCTB có vai trò là người trực tiếp quản lí hệ thống
TBDH trong nhà trường. Vì vậy, ngoài việc luôn trau dồi, học hỏi
để nâng cao nghiệp vụ, sử dụng thành thạo các TBDH thì sự nhiệt
tình trong công tác là vô cùng quan trọng, người VCTB phải hiểu
được vai trò, cũng như trách nhiệm của bản thân.
Phải kết hợp cùng với GV lên lịch mượn TBDH, chuẩn bị tốt TB
cho GV trước giờ lên lớp thông qua thời khóa biểu, lịch báo giảng.
LỊCH MƯỢN TBDH
Tuần:…
STT
Ngày
thán
g
Họ tên

GV
Mô
n
dạy
Tên TBDH
Số
lượng
Bài
dạy
Lớp Tiết
Ghi
chú
1
2
Lên kế hoạch cụ thể cho năm học, cho tháng và cho tuần.
Đảm bảo hồ sơ, sổ sách, cập nhật đầy đủ và kịp thời các số
liệu, tư liệu của quá trình sử dụng TBDH.
Xây dựng nội quy phòng thiết bị, phòng thực hành.
Đảm bảo trật tự, vệ sinh sạch sẽ.
Có kế hoạch và tổ chức thực hiện định kì bảo quản, bảo dưỡng
các TBDH như: Kính hiển vi, máy gõ nhịp…
Thực hiện đầy đủ việc kiểm kê, thanh lí định kì.
2. Vai trò của TBDH Sinh học
TBDH Sinh học là một bộ phận của cơ sở vật chất trường học
bao gồm những đối tượng vật chất được thiết kế sư phạm mà GV
bộ môn Sinh học sử dụng để điều khiển hoạt động nhận thức của
HS đồng thời chúng là nguồn tri thức, là phương tiện giúp HS lĩnh
hội tri thức hình thành kĩ năng đảm bảo cho việc thực hiện mục
tiêu dạy học.
Chuyên đề thiết bị: “Một số phương pháp sử dung TBDH Sinh học ở trường THCS Đinh Tiên

Hoàng”
3
Phòng GD-ĐT Huyện CưM’gar Trường THCS Đinh Tiên Hoàng
Đặc biệt TBDH Sinh học có ý nghĩa phương pháp luận sâu sắc:
Sử dụng TBDH Sinh học có hiểu quả sẽ góp phần hình thành tư
duy khoa học cho HS, đồng thời góp phần phát triển kĩ năng nghề
nghiệp cho GV bộ môn.
GS,TS Hồ Ngọc Đại, trong một cuốn sách của mình ông viết
TBDH là “bộ đồ nghề của GV” hiểu được điều đó xuyên suốt quá
trình giảng dạy GV bộ môn Sinh học trong nhà trường đã luôn cố
gắng trau dồi kiến thức, vận dụng TBDH hiện có để mang lại cho
các em những tiết học sinh động, đầy đủ nhất cả về kiến thức lẫn
trang thiết bị để các em khắc sâu kiến thức, phát huy hết khả
năng sáng tạo, tự tin trong học tập.
Và thành quả của sự cố gắng là trong năm học 2013 – 2014 bộ
môn Sinh học đạt được: 2 HS giỏi cấp tỉnh, 2 HS giỏi cấp huyện.
Đó cũng là nguồn động lực để đôi ngũ GV bộ môn Sinh học cố
gắng và phát huy.
Cùng với CSVC trường học thì TBDH đầy đủ cũng là một trong
những điều kiện quyết định thành công của việc đổi mới phương
pháp dạy học. Việc dạy học sẽ tránh được lối truyền thụ kiến thức
một chiều, sự nhàm chán trong mỗi tiết học. Có được các thiết bị
thích hợp, GV sẽ phát huy hết khả năng sáng tạo, tiết kiệm được
thời gian trên lớp, đồng thời tạo điều kiện cho HS phát huy khả
năng tự nghiên cứu, rèn luyện tính tự giác trong học tập.
Hiện nay số lượng TBDH của bộ môn Sinh học trong nhà
trường không phải là nhiều nhưng cũng có thể nói là tương đối
đầy đủ, điều này đã giúp GV bộ môn Sinh học có điều kiện để phát
huy hết khả năng chuyên môn, nghiệp vụ góp phần nâng cao chất
lượng giảng dạy.

Lớp 6:
Tranh ảnh: 4 bộ
Mô hình cấu tạo rễ cây: 1 bộ
Mô hình cấu tạo lá cây: 1 bộ
Mô hình cấu tạo thân cây (2 lá mầm): 1 bộ
Mô hình cấu tạo hoa đào: 1 bộ
Kính hiển vi: 1 cái
Hộp tiêu bản thực vật: 2 hộp
Dụng cụ thực hành (GV): 1 bộ
Dụng cụ thực hành (HS): 3bộ
Lớp 7:
Tranh ảnh: 4 bộ
Mô hình cá chép: 1 bộ
Chuyên đề thiết bị: “Một số phương pháp sử dung TBDH Sinh học ở trường THCS Đinh Tiên
Hoàng”
4
Phòng GD-ĐT Huyện CưM’gar Trường THCS Đinh Tiên Hoàng
Mô hình tôm đồng: 1 bộ
Mô hình ếch: 1 bộ
Mô hình châu chấu: 1 bộ
Mô hình thằn lằn: 1 bộ
Mô hình thỏ nhà: 1 bô
Mô hình chim bồ câu: 1 bộ
Kính hiển vi; 1 cái
Dụng cụ thực hành (GV): 1bộ
Dụng cụ thực hành(HS): 3 bộ
Lớp 8:
Tranh ảnh; 4 bộ
Mô hình nửa cơ thể người: 1 bộ
Mô hình bộ xương người: 1 bộ

Mô hình cấu tạo mắt người: 1 bộ
Mô hình cấu tạo tai người: 1 bộ
Mô hình cấu tạo tủy sống: 1 bộ
Mô hình cấu tạo bán cầu não: 1 bộ
Hộp tiêu bản nhân thể: 2 hộp
Kính hiển vi: 1 cái
Lớp 9:
Tranh ảnh: 4 bộ
Mô hình cấu trúc không gian AND: 1 bộ
Mô hình nhân đôi AND và tổng hợp protein: 1 bộ
Bảng để gắn mô hình môn sinh: 1 bộ
Mô hình tổng hợp ARN: 1bộ
Mô hình phân tử ARN: 1 bộ
Đồng kim loại: 1 hộp
3. Một số phương pháp sử dụng TBDH Sinh học
a) Sử dụng các TBDH trong thực hành
Trường THCS Đinh Tiên Hoàng đang thực hiện đổi mới phương pháp dạy học
theo hướng " tích cực hoá, cá biệt hoá" hoạt động của HS trong học tập. Quá trình
này tuân theo định hướng đẩy mạnh hoạt động tự giác, tự khám phá của HS trong
quá trình học tập thông qua thí nghiệm thực hành dưới sự tổ chức, hướng dẫn của
GV bộ môn, cùng với sự hỗ trợ của viên chức thiết bị thí nghiệm, vì đi đôi với lí
thuyết là thực hành.
Chuyên đề thiết bị: “Một số phương pháp sử dung TBDH Sinh học ở trường THCS Đinh Tiên
Hoàng”
5
Phòng GD-ĐT Huyện CưM’gar Trường THCS Đinh Tiên Hoàng

HS TH: Quan sát kính lúp HS TH: Quan sát kính
hiển vi
Ngoài những tiết học trên lớp những tiết thực hành sẽ tạo

hứng thú cho các em trong học tập để từ đó các em phát huy được
khả năng sáng tạo, khả năng nghiên cứu mang lại hiệu quả trong
học tập, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy cho bộ môn
Sinh học.
Bên cạnh đó tổ bộ môn Sinh còn quán triệt đến từng GV về tầm quan trọng, ý
nghĩa thực tiễn của việc sử dụng các tiết thực hành trong giảng dạy, coi đây là một
nội dung quan trọng để đánh giá, xếp loại thi đua, với tiêu chí 100% các tiết thực
hành trong chương trình đều được tiến hành đầy đủ, đúng quy định, có kết quả .
Tiết thực hành đã thực sự trở thành một tiết học sôi nổi hấp dẫn rèn luyện
được nhiều kĩ năng thực tế không chỉ cho HS mà bản thân mỗi GV sau những tiết
thực hành đã rút ra được nhiều kinh nghiệm quý giá cho mỗi bài dạy, để từ đó phát
huy khả năng chuyên môn, nâng cao nghiệp vụ.
b) Sử dụng công nghệ thông tin
Ngày nay việc đổi mới phương pháp dạy học đang được ngành
GD và XH quan tâm. Với mục tiêu dạy học tích cực, lấy HS làm
trung tâm của hoạt động dạy và học tạo cho HS hứng thú trong
học tập. GV cần phải bồi dưỡng cho HS kĩ năng nhận biết bản chất
vấn đề, có năng lực tư duy độc lập và vận dụng sáng tạo kiến thức
đã học vào thực tiễn. Để đạt được mục tiêu đó GV bộ môn sinh
học đã vận dụng CNTT, kết hợp phần mềm dạy học vào trong quá
trình giảng dạy.
Việc ứng dụng CNTT vào dạy học đã giúp GV bố trí thời gian
giảng dạy hợp lý, có thời gian đầu tư cho quá trình dẫn dắt, tạo
tình huống có vấn đề để kích thích tư duy sáng tạo và kiểm tra
đánh giá HS. HS có thể dễ dàng hình dung và có khái niệm chính
xác về hình ảnh, sự vật, hiện tượng khi tiếp xúc thông qua hình
ảnh, đoạn phim…
Chuyên đề thiết bị: “Một số phương pháp sử dung TBDH Sinh học ở trường THCS Đinh Tiên
Hoàng”
6

Phòng GD-ĐT Huyện CưM’gar Trường THCS Đinh Tiên Hoàng
Ngoài ra, GV bộ môn Sinh học còn sử dụng CNTT thay thế cho
những tiết thực hành thí nghiệm khó làm hoặc đòi hỏi sự chính
xác cao, giúp HS có nhiều phương pháp để tiếp thu kiến thức.
Bên cạnh đó, việc sử dụng CNTT vào giảng dạy không phải là
điều dễ dàng, muốn ứng dụng CNTT hiệu quả đòi hỏi người GV
phải chịu khó tìm hiểu, học hỏi để nâng cao nghiệp vụ chuyên
môn, trình độ tin học, phải biết sáng tạo trong giảng dạy.
Hiểu rõ điều đó, trường THCS Đinh Tiên Hoàng luôn đẩy manh
tuyên truyền, tổ chức các buổi bồi dưỡng, tập huấn về kỹ năng sử
dụng máy tính, sử dụng các phần mềm tin học.
Yêu cầu cụ thể về số tiết sử dụng CNTT trong bài dạy, không
chỉ riêng môn Sinh học mà tất cả các bộ môn đều phải sử dụng
CNTT để GV thấy được hiệu quả và sự cần thiết của việc ứng dụng
CNTT trong giảng dạy.

Sử dụng CNTT cho môn sinh học
c) Sử dụng “góc sinh giới”
Đây là loại hình rất hay và thiết thực, loại hình này đã được
triển khai từ những năm đầu thành lập, nhà trường cho GV và HS
trồng thêm cây xanh, tổ chức trồng vườn thuốc nam,… không chỉ
góp phần làm đẹp cho cảnh quan nhà trường mà còn là nơi để HS
tham gia những buổi thực hành ngoài trời.
Chuyên đề thiết bị: “Một số phương pháp sử dung TBDH Sinh học ở trường THCS Đinh Tiên
Hoàng”
7
Phòng GD-ĐT Huyện CưM’gar Trường THCS Đinh Tiên Hoàng
Ví dụ như bài 45(SH9): Tìm hiểu môi trường và ảnh hưởng
của một số nhân tố sinh thái lên đời sống sinh vật.

HS thực hành quan sát ngoài thiên nhiên
GV cho HS quan sát cây xanh, hoa lá…đây là mô hình TBDH
thiết thực và gần gũi nhất với các em, giúp các em nắm bài nhanh
hơn.
Ngoài những tiết thực hành, nhà trường còn tổ chức cho các
em chăm sóc cây xanh…thông qua đó sẽ giúp các em yêu thiên
nhiên, có ý thức trách nhiệm trong việc bảo vệ môi trường, hình
thành kỹ năng sống cho các em.

HS chăm sóc cây xanh
d) Sử dụng TBDH tự làm
Chúng ta đều biết, yêu cầu về TBDH là rất lớn, chủng loại đa dạng, phong
phú. Mặc dù nhà trường đã được cung ứng những thiết bị phục vụ cho môn SH từ
lớp 6 đến lớp 9 nhưng qua thời gian sử dụng một số TB đã bị hư hỏng, độ chính
xác chưa cao hoặc còn thiếu. Trong điều kiện hạn hẹp về nguồn kinh phí đầu tư cho
GD thì TBDH tự làm có ý nghĩa vô cùng thiết thực.
Mặt khác xuất phát từ tình hình cụ thể của nhà trường thì việc tự làm TBDH sẽ
giải quyết kịp thời, hiệu quả, hạn chế tối đa hiện tượng dạy chay, dạy kém hiệu quả
cho bộ môn SH.
Chuyên đề thiết bị: “Một số phương pháp sử dung TBDH Sinh học ở trường THCS Đinh Tiên
Hoàng”
8
Phòng GD-ĐT Huyện CưM’gar Trường THCS Đinh Tiên Hoàng

GV môn Sinh thi làm TBDH
Nhận thấy ý nghĩa thiết thực cũng như tầm quan trọng của việc tự làm TBDH
hàng năm trường THCS Đinh Tiên Hoàng đều phát động cuộc thi tự làm TBDH, và
GV bộ môn SH đã tích cực tham gia. Điều này góp phần nâng cao chất lượng giảng
dạy cho bộ môn Sinh học đồng thời đổi mới và nâng cao chất lượng giảng dạy cho
ngành GD.

e) Phương pháp sử dụng TBDH trực quan
Thực hiện phương châm “Học đi đôi với hành” nhằm mục tiêu từng bước
nâng cao chất lượng dạy và học, nhà trường đã tổ chức thăm lớp, dự giờ theo kế
hoạch, kiểm tra đột xuất, thanh tra chuyên môn, việc đánh giá giờ dạy của GV được
dựa trên nhiều tiêu chí, trong đó có tiêu chí sử dụng TBDH trực quan. Nhìn chung,
việc sử dụng TBDH trực quan của GV cơ bản đã trở thành nền nếp, qua đó phát
huy được tính tích cực của học sinh trong quá trình tiếp thu kiến thức.
Để phát huy tính năng động và hiếu kỳ của HS thì người GV đứng trên bục
giảng phải thể hiện hết khả năng của mình về lối diễn đạt nội dung bài, có nghệ
thuật thu hút HS mà đặc biệt là phải tạo sự hấp dẫn, lôi cuốn HS bằng phương pháp
riêng trong giảng dạy.
GV phải đưa vấn đề vào tình huống, từ gần đến xa, từ khó đến dễ, từ trực quan
sinh động đến tư duy trừu tượng. Đây chính là yếu tố quan trọng có liên quan đến
việc giảng dạy môn sinh học. Do đó TBDH trực quan không thể thiếu đối với GV
khi lên lớp và đối với HS khi nghiên cứu vấn đề.
TBDH trực quan là điều kiện, là phương tiện để dạy và học môn sinh học, theo
thực tế TBDH trực quan có nhiều hình thức khác nhau, ví dụ như:
* Mẫu vật sống: Loại TBDH này có giá trị sư phạm cao nhất, nó đảm bảo
hình dạng, kích thước, màu sắc tự nhiên…nó cung cấp đầy đủ thông tin chính xác
về đối tượng nghiên cứu, cho nên loại hình này có giá trị rất lớn trong công tác
giảng dạy, nói chung là rất sinh động làm hứng thú việc học tập của HS, vì ở lứa
tuổi này các em rất thích sự tìm tòi, học hỏi,…chính vì vậy mà trong việc giảng dạy
Chuyên đề thiết bị: “Một số phương pháp sử dung TBDH Sinh học ở trường THCS Đinh Tiên
Hoàng”
9
Phòng GD-ĐT Huyện CưM’gar Trường THCS Đinh Tiên Hoàng
môn sinh học GV thường xuyên cho HS tiến hành quan sát thực hành nhằm khắc
sâu kiến thức cho các em.
Tuy nhiên loại hình TBDH này có giá thành kinh tế cao nên không phải bao
giờ cũng có sẵn, trong những trường hợp không có mẫu vật tươi sống thì GV thay

thế bằng các mẫu vật sấy khô, mẫu vật ngâm, mẫu vật nhồi bông…
Ví dụ như: Bài 28: Cấu tạo và chức năng của hoa (SH6)

Hoa hồng đỏ Hoa hồng trắng
Khi dạy về cấu tạo của bông hoa, nếu như có bông hoa thật để quan sát chắc
chắn sẽ làm cho tiết học sôi nổi hơn, các em sẽ say mê học, tích cực phát biểu xây
dựng bài hơn vì vốn dĩ tất cả rất gần gũi, rất quen thuộc với các em, giúp các em tự
tin hơn trong học tập.
Hoặc là bài 19: Đặc điểm bên ngoài của lá (SH6)
GV cho HS thu thập một số mẫu lá đơn giản, gần gũi với các em, rồi cho các
em ép khô, sấy khô để làm TBDH…loại hình dạy học này vừa đơn giản, lại thiết
thực, trong quá trình chuẩn bị TBDH cũng phần nào giúp các em phân biệt được
hình dạng, màu sắc cũng như đặc điểm của các loại lá mà các em tìm thấy.
* Tranh ảnh: Tác dụng nổi bật của tranh ảnh là có tính trực quan cao, dùng
tranh ảnh, có thể phóng đại những vật nhỏ hoặc thu nhỏ những vật lớn giúp HS
nhìn thấy một cách tổng quan của một hệ thống nào đó, thấy được những dấu hiệu
cơ bản nhất, đặc trưng, điển hình nhất của sự vật, hiện tượng trong mỗi bài học.
Ví dụ như bài 8: Sự lớn lên và phân chia tế bào (SH6)
Chuyên đề thiết bị: “Một số phương pháp sử dung TBDH Sinh học ở trường THCS Đinh Tiên
Hoàng”
10
Phòng GD-ĐT Huyện CưM’gar Trường THCS Đinh Tiên Hoàng
.
Mô hình: Loại hình này chỉ sử dụng có hiệu quả trong một số nội dung bài
dạy, nó chỉ thực sự có tác dụng nếu kết hợp tranh ảnh có liên quan. Mô hình dùng
để thay thế, bổ sung các mẫu vật tự nhiên đôi khi không có sẵn, quá lớn hay quá
nhỏ, khó quan sát. Mô hình có tác dụng phản ánh được cấu tạo, khái quát và hình
dung được rõ ràng các cấu trúc không gian, so với kích thước của mẫu vật thật, sẽ
khắc sâu kiến thức cho các em.
Ví dụ như: Bài 33: Cấu tạo trong của cá chép (SH7).

Ngoài tranh ảnh có liên quan đến bài học, GV môn sinh học còn cho HS quan
sát thêm mô hình cá chép để các em củng cố thêm kiến thức, khắc sâu bài học.
Bên cạnh đó việc sử dụng TBDH trực quan phải đảm bảo tính khoa học, tính
sư phạm, chính vì vậy mà đội ngũ GV môn sinh học của nhà trường luôn chú ý đến
những nguyên tắc, kĩ năng khi sử dụng TBDH không chỉ ở các tiết thực hành, mà
ngay cả trên lớp cũng vậy, ví dụ như:
Khi sử dụng tranh ảnh
+ Không treo tranh ảnh ở giữa bảng đen.
+ Treo tranh ảnh ở góc cao bên phải bảng đen. Nơi có đủ ánh sáng để cả lớp
quan sát được.
Chuyên đề thiết bị: “Một số phương pháp sử dung TBDH Sinh học ở trường THCS Đinh Tiên
Hoàng”
11
Phòng GD-ĐT Huyện CưM’gar Trường THCS Đinh Tiên Hoàng
+ Phải đứng bên phải tranh ảnh dùng bút chỉ những cơ quan, bộ phận, vị trí
thật chính xác khi cần xác định.
+ Khi nói đến bộ phận, vị trí nào đó thì GV nói chậm, giảng rõ.
+ Khi dạy GV chỉ treo tranh ảnh lên những lúc cần thiết, không nên treo vào
đầu tiết dạy hoặc treo quá lâu trên bảng sẽ làm phân tán sự tập trung của HS vào
bài học.
Khi sử dụng mô hình
+ Khi sử dụng GV để mô hình trên cao để cả lớp quan sát được.
+ Khi giới thiệu về cấu tạo ngoài: GV chỉ từng bộ phận ở đầu, thân, chi, đuôi.
+ Khi giới thiệu về cấu tạo trong: Tháo dần các bộ phận từ ngoài vào trong,
xác định từng cơ quan , từng hệ cơ quan.
+ Khi lắp ráp lại mô hình: Những chi tiết nào tháo sau cùng thì sẽ được lắp
trước, cứ như vậy cho đến hết.
4. Bảo quản TBDH
Ngoài ra, công tác bảo quản, sửa chữa TBDH là một việc làm cần thiết, hết
sức quan trọng trong mỗi trường THCS, nếu không thực hiện tốt công tác bảo quản,

sửa chữa thì TB sẽ dễ dị hư hỏng, mất mát, làm lãng phí tiền của, công sức, ảnh
hưởng đến chất lượng, hiệu quả sử dụng TBDH.
Bên cạnh đó, với thực trạng nhà trường còn nhiều thiếu thốn, Phòng thiết bị
quá nhỏ so với quy định, các môn học lại nhiều nên việc sắp xếp, bảo quản cũng
gặp nhiều khó khăn.
Hiểu rõ điều đó, là một VCTB đang công tác tại trường tôi luôn cố gắng làm
tốt công tác bảo quản thông qua những việc làm như:
Đối với tranh ảnh, mô hình, mẫu vật:
Phải có nẹp treo, để theo từng môn học, khối lớp.
Để nơi khô thoáng, tránh mối mọt, tránh ánh sáng, tránh nguồn nhiệt.
Kiểm tra trước và sau khi cho GV mượn.
Ngoài ra, mô hình phải để trong hộp trảnh trường hợp mất mát, hư hỏng
những bộ phân, chi tiết nhỏ.
Đối với dụng cụ:
Thường là những dụng cụ bằng thủy tinh, khi bảo quản tránh để chung với
những vật dụng bằng kim loại
Khi bảo quản nên gói trong những vật dụng mềm, tránh va đập mạnh.
Chuyên đề thiết bị: “Một số phương pháp sử dung TBDH Sinh học ở trường THCS Đinh Tiên
Hoàng”
12
Phòng GD-ĐT Huyện CưM’gar Trường THCS Đinh Tiên Hoàng
Sau khi sử dụng xong phải rửa sạch sẽ để nơi khô ráo, thoáng mát cho khô rồi
mới mang đi cất.
Thường xuyên lau chùi, làm vệ sinh.
Đối với hóa chất:
Trong phòng thí nghiệm, các chỗ để hoá chất phải được quy định rõ ràng, trên
nguyên tắc bảo quản được các chất độc, chất gây cháy, tránh tác hại lây lan của hoá
chất (như chất nổ phải để xa chất oxi hoá mạnh) thuận tiện cho sử dụng.
Đối với các loại TB máy móc:
* Khi không sử dụng:

Bảo quản thiết bị ở nơi khô ráo, thoáng mát.
Che chắn không để bụi và các sinh vật khác chui vào.
Nếu thiết bị được sử dụng trong môi trường ẩm ướt, sau khi dùng xong nên
sấy khô rồi mới cất.
Nếu không dùng trong thời gian dài, ít nhất một tháng phải đem thiết bị ra cấp
nguồn, cho thiết bị hoạt động ít nhất 15 phút.
Nếu thiết bị có dùng pin, trước khi cất giữ phải tháo pin cất riêng nhằm tránh
trường hợp pin hư hỏng làm hỏng thiết bị.
* Khi đang sử dụng:
Tránh va chạm mạnh hoặc để rớt từ trên cao xuống
Nguồn điện cấp cho thiết bị phải ổn định, đúng và đủ theo yêu cầu có ghi trên
thiết bị.
Thường xuyên kiểm tra nhiệt độ thiết bị khi đang hoạt động.
Tránh bật tắt thiết bị liên tục.
III. KẾT LUẬN
Đổi mới phương pháp dạy học luôn là vấn đề trọng tâm của ngành Giáo dục,
vì vậy là một viên chức thiết bị tôi sẽ luôn cố gắng trau dồi kiến thức, tâm huyết
hơn nữa trong công tác thiết bị, phối hợp cùng với GV để góp phần đổi mới công
tác giảng dạy, đem lại hiệu quả cho nhà trường và ngành GD.
Thông qua chuyên đề này quý thầy cô cũng phần nào hiểu hơn về vai trò cũng
như tầm quan trọng của việc sử dụng TBDH, không chỉ riêng gì môn Sinh học mà
tất cả các môn học khác cũng vậy, ngoài việc soạn án, có kiến thức tốt về bài dạy,
thì việc chuẩn bị TBDH cho mỗi tiết dạy là rất quan trọng và cần thiết, tôi hi vọng
mỗi GV sẽ chú trọng hơn nữa trong việc mượn và sử dụng TBDH để mang lại hiệu
quả cho công tác giảng dạy, sự say mê học hỏi, nghiên cứu cho các em HS, đồng
thời mang lại niềm vui trong mỗi tiết dạy.
IV. KIẾN NGHỊ VÀ ĐỀ XUẤT
1. Đối với BGH nhà trường
Chuyên đề thiết bị: “Một số phương pháp sử dung TBDH Sinh học ở trường THCS Đinh Tiên
Hoàng”

13
Phòng GD-ĐT Huyện CưM’gar Trường THCS Đinh Tiên Hoàng
Mỗi năm học cần đầu tư mua sắm trang thiết bị mới, bổ sung và thay thế theo
yêu cầu của bộ môn.
Đôn đốc, nhắc nhở GV thực hiện tốt nội quy về mượn trả, bảo quản TBDH.
2. Đối với giáo viên
Thực hiện tốt quy định về mượn trả, bảo quản TBDH. Báo cho VCTB trước
nội dung bài học để chuẩn bị TB trước mỗi tiết dạy.
Trong giờ học GV nên nhắc nhở HS thực hiện tốt nội quy của phòng học bộ
môn, cũng như có trách nhiệm bảo quản TB.
Mỗi GV chủ động làm thêm TB cho bộ môn và hướng dẫn HS tham gia để
làm phong phú thêm TBDH của nhà trường.
3. Đối với phòng GD&ĐT
Tập trung đầu tư mua sắm thêm trang TB, phục vụ cho phòng và cho các
trường, nhất là các đơn vị đã đạt chuẩn quốc gia.
Hàng năm tổ chức chuyên đề cấp huyện về sử dụng và quản lý đồ dùng TB
dạy và học, kể cả thư viện để nhân viên các trường trao đổi, học tập kinh nghiệm.
Xét duyệt BGH Tổ trưởng Người thực hiện
Chuyên đề thiết bị: “Một số phương pháp sử dung TBDH Sinh học ở trường THCS Đinh Tiên
Hoàng”
14