Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học Ngữ văn ở trường Trung học phổ thông

Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học Ngữ văn ở trường THPT


Người viết: Đào Thị Châu Trinh - 1 -
A. MỞ ĐẦU
I. Đặt vấn đề
1. Thực trạng của vấn đề
Bối cảnh giáo dục của nước ta hiện nay còn rất nhiều vấn đề cần trao đổi. Một
trong những vấn đề quan trọng là đổi mới phương pháp dạy học. Theo các nhà giáo
dục học, phương pháp dạy học phải được đổi mới theo hướng phát huy tính tích cực,
chủ động và sáng tạo của người học. Tinh thần của vấn đề này là biến quá trình dạy
học thành quá trình tự học, tự tìm hiểu khám phá và xây dựng kiến thức của người
học trên phương tiện dạy học với vai trò dẫn dắt khéo léo và không thể thiếu của
người dạy. Vậy làm thế nào để thực hiện được tinh thần đó?
Trong năm học 2011 -2012, Bộ Giáo dục và Đào tạo đặt ra nhiệm vụ của năm
học là nâng cao hiệu quả việc bảo quản và sử dụng thiết bị dạy học. Có phải chăng
đây là một hành động để thực hiện tinh thần đổi mới phương pháp dạy học? Trong
thực tế, sử dụng thiết bị dạy học trong quá trình dạy học còn nhiều bất cập. Thứ nhất,
đa số thiết bị nhà trường nhận về đều không sử dụng được do kém chất lượng hoặc do
chưa có hướng dẫn sử dụng. Thứ hai, một số giáo viên còn ngại khó trong việc sử
dụng thiết bị. Thứ ba, hệ thống thiết bị chưa đồng bộ, chưa đầy đủ, đặc biệt là đối với
môn Ngữ văn. Thiết bị dạy học của môn Ngữ văn chủ yếu là ảnh chân dung của một
số nhà thơ (Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Lý Bạch…), một số
tranh phong cảnh (phong cảnh Tây Bắc). Với xu thế hiện nay, sử dụng thiết bị dạy
học cũng là thực hiện đổi mới phương pháp. Vậy, với số lượng thiết bị sẵn có của
môn Ngữ văn như hiện nay thì liệu có đảm bảo để thực hiện đổi mới phương pháp
hay không? Vì thế, vấn đề đặt ra là phải làm như thế nào để sử dụng hiệu quả những
thiết bị dạy học sẵn có? Và làm thế nào để bổ sung, tăng cường thiết bị dạy học tự
làm?
Trong nhiều năm học qua, để làm phong phú thêm cho tiết dạy và cũng để thực
hiện nhiệm vụ trọng tâm của năm học là đổi mới phương pháp dạy học, bản thân tôi

đã không ngừng tìm tòi, sáng tạo để làm mới tiết dạy bằng các thiết bị dạy học tự làm,
đặc biệt là trong tiết dạy Đọc văn. Vì thế, tôi xin chia sẻ với quý thầy cô giáo vấn đề:
Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học Ngữ văn ở trường THPT.
Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học Ngữ văn ở trường THPT


Người viết: Đào Thị Châu Trinh - 2 -
2. Ý nghĩa và tác dụng của vấn đề
Thiết bị dạy học là công cụ hỗ trợ hiệu quả nhất trong tiết dạy, nếu có sử dụng
thiết bị dạy học thì bài giảng sẽ trở nên sinh động và hấp dẫn hơn. Những phương
pháp dạy học theo cách tiếp cận sáng tạo, dạy học theo phương pháp phát hiện và giải
quyết vấn đề càng có điều kiện để ứng dụng rộng rãi.
Sử dụng thiết bị dạy học còn phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo,
rèn luyện khả năng tự học cho học sinh.
Sử dụng thiết bị trong dạy học đã làm thay đổi nhận thức của giáo viên về đổi
mới phương pháp trong giảng dạy, kích thích sự húng thú học tập của học sinh, góp
phần nâng cáo chất lương học tập cũng như tỉ lệ học sinh khá, giỏi bộ môn.
3. Phạm vi nghiên cứu của đề tài: Sử dụng đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học
Ngữ văn.
II. Phương pháp tiến hành
1. Cơ sở lý luận và thực tiễn
Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ IX khẳng định: Phát triển Giáo dục và đào
tạo cùng với phát triển khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu, là nền tảng và
động lực đẩy mạnh công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước. Vì vậy, yêu cầu đặt ra
là phải không ngừng nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, mà một trong những
yếu tố để nâng cao chất lượng giáo dục là phải đổi mới phương pháp dạy học. Để đạt
được mục tiêu, Bộ Giáo dục và đào tạo đã triển khai thành nhiều chủ đề cho nhiều
năm học. Nhiệm vụ của năm học 2011-2012 là: nâng cao hiệu quả việc bảo quản và
sử dụng thiết bị dạy học. Bởi, để đổi mới phương pháp dạy học hiệu quả thì thiết bị
và đồ dùng dạy học trở thành một điều kiện không thể thiếu và có vai trò hết sức quan

trọng. Vì thiết bị và đồ dùng dạy học là những công cụ lao động của quá trình dạy
học. Dựa trên những công cụ lao động đó, giáo viên sẽ giúp cho học sinh khám phá,
chiếm lĩnh tốt các kiến thức của bài học. Để thực hiện tốt các phương pháp dạy học
cần có sự hỗ trợ của thiết bị dạy học với những hình thức khác nhau, tạo cho tiết học
trở nên sinh động, hấp dẫn. Chính thiết bị dạy học sẽ cung cấp nguồn thông tin, tạo ra
nhiều khả năng để giáo viên trình bày nội dung bài học một cách sâu sắc và thuận lợi.
Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học Ngữ văn ở trường THPT


Người viết: Đào Thị Châu Trinh - 3 -
Qua thực tiễn cho thấy, sử dụng thiết bị và đồ dùng dạy học trong giảng dạy
không phải là phương pháp mới, phương pháp này đã được sử dụng từ trước đến nay.
Tuy nhiên, trong bối cảnh phải đổi mới phương pháp giáo dục phổ thông thì sử dụng
thiết bị và đồ dùng dạy học trở thành cấp thiết. Vì sử dụng thiết bị và đồ đùng dạy học
chính là tạo điều kiện thuận lợi để giáo viên đa dạng hóa các hình thức tổ chức dạy
học và hoạt động theo hướng tích cực hóa, cá thể hóa người học trong hoạt động học
tập, rèn luyện phát huy hết tài năng của mỗi giáo viên và tiềm năng của mỗi học sinh.
Riêng đối với môn Ngữ văn, một tiết học có sử dụng đồ dùng dạy học thì khả
năng tiếp thu bài của học sinh sẽ hiệu quả hơn, tiết học sẽ phong phú, đa dạng hơn và
vì thế chất lượng sẽ tốt hơn. Song, thực tế như chúng ta đã thấy, thiết bị, đồ dùng dạy
học của bộ môn Ngữ văn (chương trình THPT) còn rất hạn chế. Vì thế, cần phải triển
khai phong trào tự làm đồ dùng dạy học và sử dụng có hiệu quả.
2. Các biện pháp tiến hành.
- Khảo sát toàn bộ chương trình để nắm được những bài học nào cần sử dụng đồ dùng
dạy học.
- Tự sưu tầm những hình ảnh phù hợp với bài dạy.
- Tự làm đồ dùng dạy học trên cơ sở nội dung bài giảng.
- Dạy thực nghiệm
- So sánh
- Phân tích kết quả

B. NỘI DUNG
I. Mục tiêu:
- Tăng cường hoạt động nhận thức của học sinh.
- Phát huy khả năng tự chiếm lĩnh tri thức của học sinh
- Tạo giờ học hứng thú
- Góp phần phát triển trí tuệ và giáo dục nhân cách cho học sinh
II. Giải pháp của đề tài
1. Thuyết minh tính mới
a. Sự cần thiết của việc sử dụng thiết bị, đồ dùng dạy học
Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học Ngữ văn ở trường THPT


Người viết: Đào Thị Châu Trinh - 4 -
Thiết bị, đồ dùng dạy học là những hình ảnh, dụng cụ, đồ vật phục vụ cho việc
dạy và học. Đây là công cụ hỗ trợ hiệu quả nhất trong tiết dạy, góp phần làm cho tiết
học trở nên sinh động, hấp dẫn. Đồ dùng dạy học của môn Ngữ văn chủ yếu là tranh
ảnh, các sơ đồ, các file âm thanh… đây là những hình ảnh, dụng cụ trực quan để học
sinh có thể khái quát hóa và cụ thể hóa cảm nhận của bản thân. Bởi, văn học là một
bộ môn khoa học của ngôn từ, trong tác phẩm, các nhà thơ, nhà văn dùng ngôn từ để
vẽ nên hình tượng vì thế những hình ảnh minh họa, những tranh phong cảnh cụ thể sẽ
giúp cho người học cảm nhận được đầy đủ vẻ đẹp của phong cảnh cũng như vẻ đẹp
của hình tượng. Nói một cách dễ hiểu, sử dụng thiết bị, đồ dùng dạy học trong dạy
học Ngữ văn là điều kiện, là phương tiện để đổi mới phương pháp dạy học.
Tuy nhiên, thực tế hiện nay thiết bị, đồ dùng dạy học của môn Ngữ văn rất hạn
chế. Vì vậy, để có phương tiện dạy học giáo viên cần thiết phải tự làm đồ dùng dạy
học.
b. Đồ dùng dạy học tự làm: tác dụng và ý nghĩa
Thiết bị dạy học không chỉ là phương tiện của việc dạy mà còn là phương tiện
của việc học, thiết bị dạy học không chỉ minh họa kiến thức mà là nơi chứa đựng
nguồn thông tin học sinh phải khai thác để lĩnh hội kiến thức mới cho bản thân, theo

hướng học chủ động tích cực, tìm tòi phát hiện trong thực tế. Tuy nhiên, như trên đã
đề cập, thiết bị, đồ dùng dạy học môn Ngữ văn rất hạn chế, vì thế để có thiết bị sử
dụng cho các tiết học mỗi giáo viên phải tự ý thức, tự sưu tầm, tìm tòi những đồ dùng
dạy học mới phù hợp với nội dung bài học. Việc tự làm đồ dùng dạy học trở thành
hoạt động thường xuyên của giáo viên. Vì thế, tự làm đồ dùng dạy học không chỉ là
trách nhiệm của người dạy mà còn là niềm hạnh phúc của mỗi giáo viên. Hơn thế
nữa, môn Văn có đặc thù riêng, mỗi thiết bị dạy tự làm phù hợp với nội dung của bài
dạy còn là một sáng tạo.
c. Giải pháp thực hiện có hiệu quả việc làm thiết bị, đồ dùng dạy học tự làm.
- Nhà trường phát động cuộc thi tự làm đồ dùng dạy học, có khen thưởng những thiết
bị, đồ dùng dạy học phù hợp, thiết thực với nội dung chương trình.
- Tổ chuyên môn tiến hành họp tổ bàn về vấn đề sử dụng thiết bị dạy học. Thống kê
bài nào cần thiết bị, thiết bị đó như thế nào. Sau đó phân công cá nhân phụ trách việc
Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học Ngữ văn ở trường THPT


Người viết: Đào Thị Châu Trinh - 5 -
làm và hoàn thiện thiết bị đó. Yêu cầu là thiết bị, đồ dùng dạy học tự làm đó phải phù
hợp với mục tiêu bài học và phải phát huy được vai trò tối ưu của nó.
- Tổ chức dạy thực nghiệm với đồ dùng, thiết bị dạy học tự làm, sau đó nhận xét, rút
kinh nghiệm và nếu được sẽ đưa vào sử dụng chung cho cả nhóm bộ môn.
d. Hệ thống đồ dùng dạy học tự làm
Để có thể hoàn thiện đồ dùng dạy học tự làm, giáo viên có thể sưu tầm trên
sách, báo, tài liệu tham khảo, trên mạng Iternet hoặc có thể vẽ… Đối với âm thanh,
giáo viên có thể sưu tầm, tìm kiếm, có thể tự ghi âm…Từ năm học 2010-2011 đến
nay, bản thân tôi đã làm được một số đồ dùng dạy học như sau, có thể tạm phân
thành 04 nhóm:
* Nhóm chân dung và tiểu sử tác giả:
- Chân dung và tiểu sử nhà văn Tô Hoài
- Chân dung và tiểu sử nhà văn Kim Lân

- Chân dung và tiểu sử nhà văn Nguyễn Trung Thành
- Chân dung và tiểu sử nhà văn Nguyễn Thi
- Chân dung và tiểu sử nhà văn Nguyễn Minh Châu
- Chân dung và tiểu sử nhà văn Lỗ Tấn
- Chân dung và tiểu sử nhà văn Sôlôkhốp
- Chân dung và tiểu sử nhà văn Hêminhuê
- Chân dung và tiểu sử nhà biên kịch Lưu Quang Vũ
Cách làm: Đây là sáng kiến mới nhất, thể hiện rõ đặc điểm ưu việt của nó
trong dạy học Ngữ văn 12. Thiết bị này được mô tả như sau: trên cùng một trang giấy
có cả chân dung và tiểu sử của tác giả, in trên giấy ảnh có ép nhựa với diện tích 70cm
x 90cm. Khi dạy đến phần tác giả, giáo viên không cần ghi bảng mà chỉ cần treo đồ
dùng dạy học này.
Với loại đồ dùng dạy học này, giáo viên dùng trong phần tìm hiểu khái quát,
cụ thể là tìm hiểu tiểu sử của tác giả. Với diện tích phù hợp, giáo viên có thể treo lên
¼ phần bảng đầu tiên, thay cho phần ghi bảng, điều này sẽ giúp giáo viên tiết kiệm
được thời gian mà học sinh cũng dễ ghi những kiến thức trọng tâm nhất về tác giả.
* Nhóm tranh phong cảnh, hình ảnh minh họa:
Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học Ngữ văn ở trường THPT


Người viết: Đào Thị Châu Trinh - 6 -
- Bộ tranh về cô Tấm
- Bộ tranh về Truyện An Dương Vương và Mỵ Châu, Trọng Thủy
- Hình ảnh ga Cẩm Giàng
- Bộ ảnh về Huế, về thôn Vĩ
- Tượng Chí Phèo, Thị Nở
- Bộ ảnh về những người thân của Bác Hồ
- Bộ ảnh về thảo nguyên, hoa lilalilalila, điệu nhảy Flamenco…:
- Bộ tranh về sông Đà
- Bộ tranh về sông Hương

- Bộ tranh về Tây Nguyên
- Bộ tranh về cuộc sống thuyền chài
- Bộ ảnh về cuộc đời của Xôcôlốp
- Bộ ảnh về cuộc chiến giữa lão Xantiagô chiến đấu với con cá kiếm
Cách làm: đối với loại đồ dùng dạy học này giáo viên có thể sưu tầm trên các
loại tài liệu, được in màu trên khổ giấy A3, có ép nhựa.
Loại đồ dùng dạy học này dùng để bổ sung kiến thức, cụ thể hóa những hình
ảnh, những chi tiết được miêu tả trong tác phẩm. Tác dụng là: làm cho bài học sinh
động, phát huy trí tưởng tượng của học sinh.
* Nhóm bản đồ:
- Bản đồ về con sông Đà
- Sơ đồ dòng chảy sông Hương
Cách làm: giáo viên có thể sưu tầm trên các tài liệu, có thể in màu trên giấy A3
hoặc có thể vẽ lại.
Dùng để giới thiệu vị trí địa lý, những đặc trưng riêng của từng dòng sông,
giúp học sinh củng cố thêm hiểu biết của mình về đối tượng được miêu tả.
* Nhóm các văn bản thơ:
- Thuật hoài,
- Đọc Tiểu Thanh kí
- Cảnh ngày hè
- Nhàn
Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học Ngữ văn ở trường THPT


Người viết: Đào Thị Châu Trinh - 7 -
- Thương vợ
- Tự tình
- Chiều tối
- Từ ấy…
Cách làm: in vi tính bài thơ trên giấy A2 hoặc A0, có ép nhựa.

Giúp học sinh đọc, cảm nhận, phát huy khả năng cảm thụ và phân tích văn bản
thơ.
* Nhóm băng, đĩa âm thanh:
- Bác Hồ đọc Tuyên ngôn độc lập.
- Ghi âm đọc văn bản: Hai đứa trẻ, Vợ nhặt, Chiếc thuyền ngoài xa…
- Các bài hát: Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn, Đây thôn Vĩ Dạ, Dòng sông ai đã
đặt tên?
- Trích đoạn phim, kịch: Hồn Trương Ba, da hàng thịt; Số đỏ, Làng Vũ Đại ngày ấy…
Cách làm: tìm kiếm trên Internet một số bài thơ được phổ nhạc, một số trích
đoạn thơ, hoặc tự đọc và ghi âm tác phẩm văn xuôi. Sau đó chép vào đĩa, khi dạy mở
trên các phương tiện phát âm thanh để học sinh theo dõi.
Thông qua thiết bị này, học sinh có thể cảm nhận tác phẩm ở một phương diện
mới. Văn bản được ghi âm sẽ cho học sinh cảm nhận nội dung câu chuyện bằng một
giác quan khác. Bài thơ được phổ nhạc sẽ giúp học sinh cảm nhận sâu hơn giá trị đặc
sắc của tác phẩm. Một trích đoạn phim sẽ giúp cho người học hình dung ra được các
nhân vật trong tác phẩm…
e. Kế hoạch sử dụng đồ dùng dạy học tự làm
Tuần Tiết Tên bài dạy Tên ĐDDH tự làm

Hiệu quả sử dụng Khối

4 11,12 Đọc văn: Tấm
Cám
Bộ tranh về cuộc
đời cô Tấm
Giúp học sinh có
những cảm nhận cụ
thể về cuộc đời của
cô Tấm. Tiết học
sinh động, hấp dẫn.

7,8 21,22,23

Đọc văn:
Truyện An
Bộ tranh: thành
Cổ Loa, giếng
Cụ thể hóa những
hình dung của học







Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học Ngữ văn ở trường THPT


Người viết: Đào Thị Châu Trinh - 8 -
Dương Vương
và Mỵ Châu,
Trọng Thủy
Trọng Thủy, đền
thờ An Dương
Vương, lễ hội Cổ
Loa…
sinh về thành Cổ
Loa, đền thờ An
Dương Vương,
giếng Trọng

Thủy…Từ đò tiết
học sẽ hấp dẫn, kiến
thức sẽ được tiếp
thu hiệu quả
13 37 Đọc văn: Tỏ
lòng
Văn bản bài thơ
Tỏ lòng
Thu hút sự chú ý
của học sinh trong
quá trình phân tích
tác phẩm.
13 38 Đọc văn: Cảnh
ngày hè
Văn bàn bài thơ
Cảnh ngày hè
Thu hút sự chú ý
của học sinh trong
quá trình phân tích
tác phẩm.
14 40 Đọc văn: Nhàn Văn bản bài thơ
Nhàn
Thu hút sự chú ý
của học sinh trong
quá trình phân tích
tác phẩm.
14 41 Đọc văn: Đọc
Tiểu Thanh kí
Văn bản bài thơ
Đọc Tiểu Thanh kí

Thu hút sự chú ý
của học sinh trong
quá trình phân tích
tác phẩm.










10


2 5 Đọc văn: Tự
tình
Văn bản bài thơ
Tự tình
Thu hút sự chú ý
của học sinh trong
quá trình phân tích
tác phẩm.
3 9 Đọc văn:
Thương vợ
Văn bản bài thơ:
Thương vợ

Thu hút sự chú ý
của học sinh trong






Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học Ngữ văn ở trường THPT


Người viết: Đào Thị Châu Trinh - 9 -
quá trình phân tích
tác phẩm.
10 37,38,39

Đọc văn: Hai
đứa trẻ
- Đoạn ghi âm lời
đọc tác phẩm
- Hình ảnh về ga
Cẩm Giàng
Giúp học sinh có
cảm nhận đầy đủ về
không gian của
truyện Hai đứa trẻ,
cũng như không khí
buồn tẻ của phố
huyện về chiều
14 53,54 Đọc văn: Chí

Phèo
Tượng Chí Phèo,
Thị Nở
Trích đoạn phim
Làng Vũ Đại ngày
ấy
Thông qua tượng
Chí Phèo, Thị Nở
và trích đoạn phim
học sinh sẽ có cảm
nhận cụ thể về chân
dung của nhân vật,
để từ đó khắc sâu
những kiến thức cơ
bản về hai nhân vật
này.
23 82,83 Đọc văn: Đây
thôn Vĩ Dạ
- Bài hát Đây thôn
Vĩ Dạ (Nhạc: Võ
Tá Hân), do ca sĩ
Vân Khánh trình
bày
- Bộ ảnh về Huế,
về thôn Vĩ
- Cho học sinh cảm
nhận bài thơ ở một
phương diện khác.
- Có ấn tượng sâu
sắc về cảnh đẹp ở

Huế, đặc biệt là ở
thôn Vĩ
24 85 Đọc văn: Chiều
tối
Văn bản bài thơ
Chiều tối
Thu hút sự chú ý
của học sinh trong
quá trình phân tích
tác phẩm.

11







Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học Ngữ văn ở trường THPT


Người viết: Đào Thị Châu Trinh - 10 -
24 86 Đọc văn: Từ ấy Văn bản bài thơ
Từ ấy
Thu hút sự chú ý
của học sinh trong
quá trình phân tích
tác phẩm.





2 4 Tác giả Nguyễn
Ái Quốc – Hồ
Chí Minh
Bộ ảnh về những
người thân của

Bác Hồ
Giúp học sinh có cái
nhìn toàn diện hơn
về thân thế của
Nguyễn Ái Quốc –
Hồ Chí Minh.
3 7,8 Đọc văn: Tuyên
ngôn độc lập
Đoạn âm thanh
Bác Hồ đọc Tuyên
ngôn độc lập
Ý nghĩa, giá trị của
bản tuyên ngôn
được học sinh cảm
nhân một cách đầy
đủ và ý nghĩa nhất.
14 40 Đọc văn: Đàn
ghita của Lorca
- Bộ ảnh về thảo
nguyên, hoa lila
lila lila, điệu nhảy
Flamenco, đấu bò
tót.
- Bài hát Khi tôi
chết hãy chôn tôi
với cây đàn.
Học sinh sẽ hiểu
hơn về những hình
ảnh trong bài thơ và
có cảm nhận sâu sắc

về hình tượng người
nghệ sĩ Lorca qua
bài hát.
16 46,47 Đọc văn: Người
lái đò sông Đà
- Bộ tranh về sông
Đà
- Bản đồ vị trí, địa
lý của con sông
Đà
Củng cố hiểu biết
của học sinh về con
sông Đà, đặc biệt là
ở tính cách hung
bạo.
17 49,50 Đọc văn: Ai đã
đặt tên cho
- Bộ tranh về sông
Hương.
Học sinh sẽ có cảm
nhận toàn diện về

12

Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học Ngữ văn ở trường THPT


Người viết: Đào Thị Châu Trinh - 11 -
dòng sông? - Bản đồ dòng
chảy sông Hương
từ thượng nguồn
đổ về thành phố
Huế.
vẻ đạp của dòng
sông Hương.
20 55,56 Đọc văn: Vợ
chồng Aphủ
Chân dung, tiểu

sử tác giả Tô Hoài

Tiết kiệm thời gian
ghi bảng của giáo
viên. Học sinh dễ
dàng tiếp thu những
kiến thức cơ bản về
tác giả.
22 60,61,62

Đọc văn: Vợ
nhặt
- Chân dung và
tiểu sử tác giả
Kim Lân
- Hình ảnh về nạn
đói
- Ghi âm lời đọc
văn bản
Tiết kiệm thời gian
đọc văn bản và thời
gian ghi bảng. Giá
trị nhân đạo và giá
trị hiện thực của tác
phẩm sẽ được khắc
sâu hơn qua hình
ảnh về nạn đói.
23 64,65 Đọc văn: Rừng
xà nu
- Chân dung và

tiểu sử tác giả
Nguyễn Trung
Thành
- Bộ tranh về sinh
hoạt cộng đồng
của các dân tộc
Tây Nguyên.
- Tiết kiệm thời
gian ghi bảng của
giáo viên. Học sinh
dễ dàng tiếp thu
những kiến thức cơ
bản về tác giả.
- Cuộc sống, sinh
hoạt của các dân tộc
Tây Nguyên sẽ giúp
học sinh có cái nhìn
sâu sắc hơn về tinh

Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học Ngữ văn ở trường THPT


Người viết: Đào Thị Châu Trinh - 12 -
thần chiến đáu của
các nhân vật trong
tác phẩm.
24 67,68 Đọc văn: Những
đứa con trong
gia đình
Chân dung và tiểu
sử về tác giả

Nguyễn Thi.
Tiết kiệm thời gian
ghi bảng của giáo
viên. Học sinh dễ
dàng tiếp thu những
kiến thức cơ bản về
tác giả.
25 70,71 Đọc văn: Chiếc
thuyền ngoài xa
- Chân dung và
tiểu sử tác giả
Nguyễn Minh
Châu.
- Bộ tranh về cuộc
sống thuyền chài.
- Tiết kiệm thời
gian ghi bảng của
giáo viên. Học sinh
dễ dàng tiếp thu
những kiến thức cơ
bản về tác giả.
- Cuộc sống gian
khổ, vất vả của
những người hàng
chài sẽ được học
sinh cảm thông và
thấu hiểu.
27 76,77 Đọc văn: Thuốc Chân dung và tiểu
sử tác gải Lỗ Tấn.
Tiết kiệm thời gian

ghi bảng của giáo
viên. Học sinh dễ
dàng tiếp thu những
kiến thức cơ bản về
tác giả.
28 79,80 Đọc văn: Số
phận con người
- Chân dung và
tiểu sử tác giả
Sôlôkhốp.
- Tiết kiệm thời
gian ghi bảng của
giáo viên. Học sinh

Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học Ngữ văn ở trường THPT


Người viết: Đào Thị Châu Trinh - 13 -
- Bộ ảnh về cuộc
đời của Xôcôlốp
dễ dàng tiếp thu
những kiến thức cơ
bản về tác giả.
- Cuộc đời, số phận
của Xôcôlốp được
diễn tả cụ thể qua
bộ ảnh minh họa.
29 82,83 Đọc văn: Ông
già và biển cả
- Chân dung và
tiểu sử tác giả

Hêminhuê
- Bộ ảnh về cuộc
chiến đấu giữa lão
Xantiagô với con
cá kiếm.
- Tiết kiệm thời
gian ghi bảng của
giáo viên. Học sinh
dễ dàng tiếp thu
những kiến thức cơ
bản về tác giả.
- Hành trình chiến
đấu của lão
Xantiagô với con cá
kiếm được minh
họa bằng những
hình ảnh cụ thể sẽ
giúp cho học sinh
hiểu sâu sắc về hàm
ý của đoạn trích.
30 85,86 Đọc văn: Hồn
Trương Ba, da
hàng thịt
- Chân dung và
tiểu sử nhà biên
kịch Lưu Quang
Vũ.
- Trích đoạn phim
- Tiết kiệm thời
gian ghi bảng của

giáo viên. Học sinh
dễ dàng tiếp thu
những kiến thức cơ
bản về tác giả.
- Bi kịch của
Trương Ba sẽ được

Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học Ngữ văn ở trường THPT


Người viết: Đào Thị Châu Trinh - 14 -
học sinh cảm nhận
đầy đủ hơn khi nghe
những lời thoại của
nhân vật.



f. Một vài ví dụ minh họa

Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học Ngữ văn ở trường THPT


Người viết: Đào Thị Châu Trinh - 15 -
* Nhóm chân dung và tiểu sử của tác giả
- Chân dung và tiểu sử tác giả Tô Hoài: sử dụng trong tiết Đọc văn Vợ chồng
APhủ

NHÀ VĂN TÔ HOÀI
- Tên khai sinh: Nguyễn Sen.
- Sinh 10/8/1920: Làng Nghĩa Đô, huyện Từ
Liêm, phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Đông (Cầu
Giấy, HN).
- 1943: gia nhập Hội Văn hóa cứu quốc.
- Trong kháng chiến chống Pháp cũng như
khi hòa bình lập lại, ông chủ yếhoạt động
trong lĩnh vực báo chí và văn nghệ.
- Tác phẩm đầu tay: Dế mèn phiêu lưu kí.
- Từ sau 1954 ông thành công ở nhiều thể
loại khác nhau (truyện ngắn, truyện dài, hồi
kí, tiểu luận…)

- 1996 ông được Nhà nước tặng Giải thưởng
Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.
- Tác phẩm chính: Dế mèn phiêu lưu kí, O
chuột, Nhà nghèo, Truyện Tây Bắc, Miền tây,
Cát bụi chân ai, Chiều chiều, Ba người
khác…


Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học Ngữ văn ở trường THPT


Người viết: Đào Thị Châu Trinh - 16 -
- Chân dung và tiểu sử tác giả Kim Lân: sử dụng trong tiết Đọc văn Vợ nhặt

NHÀ VĂN KIM LÂN
- Tên thật: Nguyễn Văn Tài, sinh
1/8/1920, tại
làng Phù Lưu, xã Tân Hồng, Từ Sơn, Bắc
Ninh.
- Học hết tiểu học.
- 1941 viết truyện ngắn -> là cây bút
truyện ngắn chuyên nghiệp.
- Nội dung:
+ Không khí tiêu điều, ảm đạm của nông
thôn VN và cuộc sống lam lũ, vất vả của
người nông dân.
+ Tái hiện sinh hoạt văn hoá phong phú ở
nông thôn như: đánh vật, chọi gà, thả
chim . . .
- Kim Lân hiểu thấu đáo cảnh ngộ, nỗi
lòng và khao khát của người nông dân.
Ông viết về họ bằng tình cảm tâm hồn

của một người vốn là con đẻ của đồng
ruộng -> KL là nhà văn của những người
nông dân nghèo.
- Năm 2001 được tặng Giải thưởng Nhà
nước về văn học nghệ thuật.
- Tác phẩm tiêu biểu: Nên vợ nên chồng,
Con chó xấu xí…


Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học Ngữ văn ở trường THPT


Người viết: Đào Thị Châu Trinh - 17 -
- Chân dung và tiểu sử tác giả Nguyễn Trung Thành: sử dụng trong tiết Đọc văn
Rừng xà nu

NHÀ VĂN NGUYỄN TRUNG THÀNH
- Sinh 1932.
- Tên thật: Nguyễn Văn Báu, quê ở huyện
Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam.
- Năm 1950, ông gia nhập quân đội. Ông từng
công tác ở báo Quân đội nhân dân Liên khu V,
tạp chí Văn nghệ Quân giải phóng Trung Trung
Bộ, báo Văn nghệ, Ban chấp hành Hội Nhà văn
Việt Nam…
- Ông thuộc thế hệ nhà văn trưởng thành trong
kháng chiến chống Pháp có nhiều gắn bó với
chiến trường Tây Nguyên.
- Tác phẩm tiêu biểu: Đất nước đứng lên, Rẻo
cao, Trên quê hương những anh hùng Điện
Ngọc, Đất Quảng…

Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học Ngữ văn ở trường THPT


Người viết: Đào Thị Châu Trinh - 18 -
- Chân dung và tiểu sử tác giả Nguyễn Minh Châu: sử dụng trong tiết Đọc văn
Chiếc thuyền ngoài xa

NHÀ VĂN NGUY
ỄN MINH CHÂU


- Nguyễn Minh Châu (1930-1989)
- Quê quán: Làng Thơi, xã Quỳnh Hải, Quỳnh Lưu,
Nghệ An.
- 1950: tham gia quân đội, là nhà văn quân đội.
- Tác phẩm tiêu biểu: Cửa sông (tiểu thuyết, 1967),
Những vùng trời khác nhau (tập truyện ngắn, 1970),
Dấu chân người lính (tiểu thuyết, 1972), Miền cháy
(tiểu thuyết, 1977), Lửa từ những ngôi nhà (tiểu
thuyết, 1977), Những người đi từ trong rừng ra
(tiểu thuyết, 1982), Người đàn bà trên chuyến tàu
tốc hành (tập truyện ngắn, 1983), Bến quê (tập truyện
ngắn, 1985), Chiếc thuyền ngoài xa (tập truyện ngắn,
1987), Cỏ lau (tập truyện ngắn, 1989)…
- Phong cách sáng tác:
+ Trước 1975: Đi tìm hạt ngọc ẩn giấu bên
trong tâm hồn con người.
+ Sau 1975 văn chương Nguyễn Minh Châu
đi vào cuộc sống đời thường.
=>Là nhà văn “mở đường tinh anh và tài năng nhất
của văn học ta hiện nay” (Nguyên Ngọc). Năm 2000,
ông được Nhà nước tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về
văn học nghệ thuật.

Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học Ngữ văn ở trường THPT


Người viết: Đào Thị Châu Trinh - 19 -
- Chân dung và tiểu sử tác giả Lỗ Tấn: sử dụng trong tiết Đọc văn Thuốc

NHÀ VĂN LỖ TẤN

- Tên thật: Chu Thụ Nhân (1881 – 1936), Lỗ
Tấn là bút danh (lấy từ họ mẹ và chữ Tấn hành).
- Quê: phủ Thiệu Hưng, tỉnh Chiết Giang, miền
Đông Nam Trung Quốc.
- Là nhà văn nổi tiếng của Trung Quốc và thế
giới.
- Trước khi trở thành nhà văn, ông đã học nhiều
nghề: hàng hải, khai khoáng, y khoa đều với
mục đích đẹp đẽ: vì đất nước, nhân dân.
- Mục đích sáng tác của Lỗ Tấn: phơi bày căn
bệnh tinh thần của quốc dân, lưu ý mọi người
tìm cách chạy chữa, đưa dân tộc thoát khỏi tình
trạng u mê, tăm tối, nô lệ. Vì vậy, chủ đề nổi bật
trong sáng tác của ông là "phê phán quốc dân
tính" với lối viết lạnh lùng, tỉnh táo.
- Những tác phẩm của Lỗ Tấn: Gào thét, Bàng
hoàng, Chuyện cũ viết theo lối mới, Cỏ dại,
Nấm mồ Học sinh chỉ cần nêu chính xác tên 2
tác phẩm (hoặc tên 2 truyện cụ thể như Cố
hương, Thuốc, A.Q chính truyện ).


Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học Ngữ văn ở trường THPT

Người viết: Đào Thị Châu Trinh - 20 -
- Chân dung và tiểu sử tác giả Hêminhuê: sử dụng trong tiết Đọc văn Ông già và
biển cả

NHÀ VĂN HÊ MINH UÊ


- Ơ-nít Hê-minh-uê (1899-1961) là nhà văn Mĩ,
sinh ra tại một thành phố nhỏ thuộc ngoại vi
Chicagô, trong một gia đìng khá giả.
- Ông yêu thích thiên nhiên hoang dại, thích
phiêu lưu mạo hiểm. Hêminguê là nhà báo, nhà
văn xông xáo hoạt động, đã từng tham gia nhiều
cuộc chiến tranh.
- Ông được tặng giải thưởng Nôben văn học năm
1954.
- Hêminguê là người đề xướng và thực thi
nguyên lí “tảng băng trôi”: nhà văn không trực
tiếp phát ngôn cho ý tưởng của mình mà xây
dựng hình tượng có nhiều sức gợi để người đọc
có thể rút ra phần ẩn ý.
- Sự nghiệp văn học của Hêminguê khá đồ sộ,
trong đó có những tác phẩm tiêu biểu như Giã
từ vũ khí, Chung nguyện hồn ai, Ông già và
biển cả


Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học Ngữ văn ở trường THPT


Người viết: Đào Thị Châu Trinh - 21 -
- Chân dung và tiểu sử tác giả Lưu Quang Vũ: sử dụng trong tiết Đọc văn Hồn

Trương Ba, da hàng thịt (trích)




























NHÀ BIÊN K

ỊCH L
ƯU Q
UANG V
Ũ


- Lưu Quang Vũ (1948 – 1988), sinh tại Hạ
Hòa, Phú Thọ (quê gốc: Đà Nẵng)
- Từ năm 1965 đến 1970: Lưu Quang Vũ vào
bộ đội, phục vụ torng quân chủng Phòng không
– Không quân.
- Từ 1978 đến lúc mất: ông là biên tập viên tạp
chí Sân khấu và bắt đầu viết kịch.
- Lưu Quang Vũ là một tài năng đa dạng: viết
kịch, làm thơ, viết văn, vẽ tranh…Nhưng đóng
góp lớn nhất của ông là kịch.
- Lưu Quang Vũ là một trong những nhà soạn
kịch tài năng nhất của nền văn học nghệ thuật
Việt Nam hiện đại.
- Năm 2000, ông được Nhà nước tặng Giải
thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.
- Tác phẩm tiêu biểu: Sống mãi tuổi 17, Lời nói
dối cuối cùng, Nàng Xita, Chết cho điều chưa
có, Lời thề thứ 9, Tôi và chúng ta, …


Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học Ngữ văn ở trường THPT


Người viết: Đào Thị Châu Trinh - 22 -

* Nhóm tranh phong cảnh, hình ảnh minh họa:
- Bộ ảnh về những người thân của Bác Hồ: sử dụng trong bài Tác giả Nguyễn Ái
Quốc – Hồ Chí Minh (Ngữ văn 12). Những tấm ảnh này được sử dụng ở phần giới
thiệu về cuộc đời, con người và thân thế Hồ Chí Minh.
+ Thân sinh: Nguyễn Sinh Sắc

+ Chị gái: Nguyễn Thị Thanh



Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học Ngữ văn ở trường THPT


Người viết: Đào Thị Châu Trinh - 23 -
+ Anh trai: Nguyễn Sinh Khiêm

- Bộ ảnh về thảo nguyên, hoa lilalilalila, điệu nhảy Flamenco…: sử dụng trong
bài Đàn ghita của Lorca (Ngữ văn 12). Hệ thống ảnh này được dùng trong phần tìm
hiểu tác phẩm, cụ thể là tìm hiểu hình ảnh tiếng đàn, hình ảnh áo choàng bê bết đỏ và
chuỗi âm thanh lila lila lila. Chính những hình ảnh này sẽ góp phần làm tăng giá trị
của bài thơ.
+ Vũ điệu Flamenco

Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học Ngữ văn ở trường THPT


Người viết: Đào Thị Châu Trinh - 24 -
+ Hình ảnh đấu bò tót

Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học tự làm trong dạy học Ngữ văn ở trường THPT


Người viết: Đào Thị Châu Trinh - 25 -
+ Hình ảnh hoa lila lila lila

- Bộ tranh về sông Đà: sử dụng trong bài Người lái đò sông Đà (Ngữ văn 12).
Những hình ảnh cụ thể về con sông Đà là bằng chứng hùng hồn và thuyết phục nhất
khi giảng bình đến phẩm chất hung bạo của con sông Đà.