Tổ chức trò chơi học tập trong giờ dạy Đạo đức ở lớp 1, 2, 3

T chc trũ chi hc tp trong gi dy o c lp 1, 2, 3
Ngy cp nht: 19/06/2008

T chc trũ chi hc tp
trong gi dy o c lp 1, 2, 3
A - t vn
Giáo dục đạo đức là một mặt giáo dục mà xã hội cần phải quan tâm. Trong công
cuộc đổi mới hiện nay khi yếu tố con ngời đợc đặc biệt coi trọng thì tiềm năng trí tuệ
cùng với sức mạnh tinh thần và đạo đức của con ngời càng đợc đề cao và phát huy
mạnh mẽ trong mọi lĩnh vực xã hội. Việc nâng cao chất lợng hiệu quả của giờ dạy
môn học đạo đức trong trờng Tiểu học là trách nhiệm và là việc làm vô cùng cần thiết
của mỗi ngời giáo viên. Với đặc điểm tâm sinh lý học sinh Tiểu học thì giáo dục đạo
đức cho trẻ không thể nào là thuyết giảng hay, nhồi nhét các bài học đạo đức mà cần
phải sử dụng nhiều phơng pháp. Một trong những phơng pháp đạt hiệu quả cao trong
tiết học đạo đức là phơng pháp tổ chức trò chơi cho học sinh.
I - Cơ sở lý luận
Trò chơi là hoạt động rất quen thuộc gần gũi với con ngời. Bất cứ ai trong cuộc đời
cũng từng tham gia các trò chơi. Cũng nh lao động, học tập, trò chơi là một loại hình
hoạt động sống của con ngời. Trò chơi có chứa đựng chủ đề, nội dung nhất định, có
những quy chế nhất định mà ngời chơi phải tuân thủ. Trò chơi vừa mang tính chất vui
chơi, giải trí song đồng thời lại có ý nghĩa giáo dỡng và giáo dục lớn lao đối với con
ngời. Trò chơi có ý nghĩa đặc biệt đối với lứa tuổi trẻ em. Trò chơi tạo tất cả những
điều kiện để trẻ em thể hiện nhu cầu tự nhiên về hoạt động, tạo ra ở trẻ em những
rung động thực tế và quan trọng cho cuộc sống. Trong khi chơi, trẻ em phản ánh hiện
thực xung quanh, đồng thời thể hiện thái độ nhất định đối với môi trờng . Đốivới trẻ
em, chơi có
nghĩa là hoạt động, là khơi dậy trong mình những cảm giác và ớc mơ, là cố gắng để
thực hiện những ớc mơ đó là cảm giác, tri giác và phản ánh một cách sáng tạo thế giới
vào trong tởng tợng của mình. Đúng nh AM- Go- rơ - ki đã nhận xét "Trò chơi là con
đờng để trẻ em nhận thức thế giới, là nơi chúng đang sống và là cái chúng nhận thấy
cần phải thay đổi "

Cùng với học chơi là nhu cầu không thể thiếu đợc của học sinh Tiểu học, dù không
còn là hoạt động chủ đạo song vui chơi vẫn giữ một vai trò rất quan trọng trong hoạt
động sống của trẻ, vẫn có một ý nghĩa lớn lao với trẻ. Lý luận và thực tiễn đã chứng tỏ
rằng: Nếu biết tổ chức cho trẻ vui chơi một cách hợp lý, đúng đắn thì đều mang lại
hiệu quả giáo dục. Qua trò chơi các em không những đơc phát triển về mặt trí tuệ, thể
chất, thẩm mỹ mà còn đợc hình thành nhiều phẩm chất và hành vi đạo đức. Chính vì
vậy tổ chức trò chơi đợc sử dụng nh là một phơng pháp quan trọng để giáo dục hành vi
đạo đức cho học sinh.
* Hoạt động trò chơi thúc đẩy trẻ em:
- Nhận thức hiện thực.
- Hình thành những nhận thức nhất định về hành vi
- Tiếp nhận những quy tắc và quy luật của sinh hoạt xã hội.
- Hình thành năng lực quan sát và đánh giá có phê phán những cử chỉ của ngời khác
cũng nh đặt nền móng cho những niềm tin và thói quan đạo đức cùng với các dạng
bài học đạo đức trong chơng trình giáo dục tiểu học mới ở lớp 1, 2, 3 thì việc tổ chức
trò chơi trong các giờ học sẽ có tác dụng to lớn trong việc giúp học sinh hình thành
các biểu tợng, chuẩn mực đạo đức cũng nh rèn luyện kỹ năng thể hiện hành vi đạo đức
cho các em.
II - Cơ sở thực tiễn
Dạy học là một nghề sáng tạo, nhất là trong môn học Đạo đức, môn học cung cấp
cho học sinh những chuẩn mực về đạo đức. Môn học có tác dụng to lớn trong việc
hình thành nhân cách cho học sinh. Vậy mà việc dạy học môn Đạo đức ở trờng chúng
tôi hiện nay còn phần nào coi nhẹ, cứng nhắc. Trong giờ học giáo viên chủ yếu sử
dụng phơng pháp thuyết trình, giảng giải. Hình thức tổ chức dạy học trong các hoạt
động còn đơn điệu. Sau giờ học, học sinh không biết vận dụng kiến thức đã học vào
thực tế. Chẳng hạn học sinh vừa đợc học bài giữ trật tự vệ sinh nơi công cộng song lại
rất ồn ào mất trật tự, nhiều học sinh làm việc riêng trong giờ học hay là còn vứt rác
bừa bãi trong sân trờng. Học sinh vừa đợc học bài lễ phép vâng lời thầy cô giáo nhng
ra khỏi lớp chỉ chào hỏi cô giáo dạy mình. Hoặc là học sinh không biết cảm ơn, xin lỗi
khi đợc giúp đỡ hay làm điều gì không phải với bạn bè, thầy cô, ngời khác v.v..Rộng

hơn nữa hiện nay ngoài xã hội một bộ phận thanh thiếu niên đang có nhiều biểu hiện
xuống cấp về đạo đức, tệ nạn ăn cắp, cờ bạc, nghiện hút v.v....ngày một nhiều. Đâu đó
vẫn còn hiện tợng học sinh đánh thầy cô giáo. Đây cũng là điều mà những ngời làm
công tác giáo dục phải suy nghĩ.
Từ năm học 2002 2003 Bộ GD - ĐT đã triển khai chơng trình GDTH mới trên
phạm vi cả nớc. Song song với việc cải tiến nội dung chơng trình thì việc đổi mới
phơng pháp dạy học đã và đang đợc các cấp các ngành quan tâm. Trong những năm
gần đây đã có nhiều đợt học tập, sinh hoạt chuyên môn, hội thảo, thao giảng cấp trờng,
cấp huyện, cấp tỉnh để giáo viên cùng với nhà chuyên môn trao đổi về đổi mới phơng
pháp dạy học. Một trong những phơng pháp tổ chức dạy học theo xu hớng mới là
phơng pháp tổ chức trò chơi học tập. Không ai có thể phủ nhận đợc mặt tích cực mà
việc tổ chức trò chơi học tập mang lại. Tuy nhiên thực trạng của việc tổ chức trò chơi
vào trong những tiết dạy đạo đức của trờng tôi cũng nh những trờng khác còn nhiều
bất cập. Nhiều giáo viên không thấy hết đợc tác dụng của phơng pháp tổ chức trò chơi
còn xem nhẹ và rất ngại sử dụng phơng pháp này. ở những tiết học đợc thanh tra, thao
giảng hay hội giảng thì tổ chức lôi thôi, luộm thuộm , mang nặng tính hình thức. Giáo
viên hết sức lúng túng không biết tổ chức vào lúc nào, cách thức tổ chức ra sao. Học
sinh ngợng ngùng, bỡ ngỡ không nghiêm túc khi thể hiện nên dẫn đến sau trò chơi
không mang lại hiệu quả giáo dục cao. Tất cả những điều trên do đâu? Tôi nghĩ thứ
nhất do điều kiện cơ sở vật chất trờng lớp, bàn ghế, trang thiết bị phục vụ cho giảng
dạy còn quá nhiều thiếu thốn. ở một số giờ học giáo viên muốn tổ chức trò chơi thì
không có điều kiện. Thứ hai là do trình độ, năng lực, chuyên môn của đội ngũ giáo
viên còn nhiều hạn chế cha đáp ứng với nhu cầu cải tiến nội dung cũng nh phơng
pháp giảng dạy.
Độ nhiệt tình, ý thức trách nhiệm cũng nh nhận thức rõ ràng là cần phải thực sự đổi
mới phơng pháp giảng dạy cha cao . Nguyên nhân thứ ba là về phía học sinh đặc điểm
trờng chúng tôi theo điều tra cơ bản đầu năm học có tới hơn 90% số học sinh có bố mẹ
làm nghề nông nghiệp. Các em ít có điều kiện tiếp xúc với truyện tranh ảnh, sách báo.
Do điều kiện sống, môi trờng gia đình mà sự hiểu biết của các em về thế giới xung
quanh còn nhiều hạn chế. Các em còn rụt rè, ngợng ngùng không tự tin trong giao tiếp.

Đây là điểm khác biệt lớn so với trẻ em thành phố. Bên cạnh việc khắc phục khó khăn
về điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, tôi luôn quan tâm gần gũi bồi dỡng t
tởng tình cảm vốn sống cho học sinh, đồng thời tự học hỏi, trau dồi kiến thức, trình độ
chuyên môn nghiệp vụ s phạm qua bạn bè, đồng nghiệp, qua sách báo tìm tòi ra những
hớng đi mới để giảng dạy tốt các môn học nói chung và môn Đạo đức nói riêng
III - Quá trình nghiên cứu
Với những suy nghĩ và trăn trở tôi mạnh dạn áp dụng kinh nghiệm của bản thân vào
giảng dạy môn Đạo đức ở các lớp do tôi chủ nhiệm năm học 2003-2004 thực nghiệm
tại lớp 1. Năm học 2004-2005, thực nghiệm tại lớp 2. Năm học 2005 - 2006 thực
nghiệm tại lớp 3, tôi thấy đã có nhiều kết quả khả quan. Học sinh nắm chắc đợc kiến
thức đã học biết vận dụng tốt vào thực tế cuộc sống. Trong khuôn khổ hạn hẹp của bài
viết này tôi xin đợc trình bày một số kinh nghiệm "Tổ chức trò chơi học tập trong giờ
dạy Đạo đức ở các lớp 1, 2, 3".
B - Giải quyết vấn đề.
I/ Những nội dung đề cập trong sáng kiến kinh nghiệm
Chúng ta đã biết kết quả cuối cùng của mỗi giờ học đạo đức là học sinh phải có đợc
những hiểu biết ban đầu về một số chuẩn mực hành vi đạo đức và pháp luật phù hợp
với lứa tuổi. Từ đó từng bớc hình thành cho học sinh kỹ năng nhận xét, đánh giá đối
với quan niệm hành vi việc làm có liên quan đến các chuẩn mực đạo đức đã học. Bớc
đầu hình thành thái độ có trách nhiệm với lời nói, việc làm của bản thân, tự tin vào bản
thân. Trong các giờ đạo đức ngoài các phơng pháp đặc trng của môn học nh phơng
pháp động não, thảo luận nhóm, đóng vai v.v... tôi thờng chú trọng đến phơng pháp tổ
chức trò chơi học tập cho học sinh. Mục đích tổ chức trò chơi có thể là khởi động,
giới thiệu bài; có thể là học sinh tìm hiểu, phát hiện nội dung bài học; có thể là để rèn
luyện kỹ năng ứng xử cho học sinh; có thể là khắc sâu, củng cố kiến thức cho học
sinh. Tuy nhiên để việc tổ chức cho học sinh chơi đạt hiệu quả giáo dục cao thì không
phải là việc làm dễ thực hiện. ở bài viết này tôi xin đợc đề cập tới ba vấn đề cơ bản:
1) Chủ động khắc phục khó khăn về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học.
2) Khắc phục những khó khăn từ phía học sinh.
3) Khắc phục những khó khăn từ phía giáo viên.

II/ Biện pháp thực hiện
1) Khắc phục khó khăn về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học.
Điều kiện về cơ sở vật chất trang thiết bị dạy học là yếu tố quan trọng, nó có tác
dụng phụ trợ đắc lực cho ngời giáo viên khi tiến hành tổ chức trò chơi học tập môn
Đạo đức. ở vùng nông thôn chúng ta hiện nay điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị
dạy học hết sức thiếu thốn. Làm thế nào để khắc phục tình trạng trên, đây là câu hỏi
luôn trăn trở đối với mỗi giáo viên trực tiếp đứng lớp. Tôi nghĩ ngoài việc đề nghị Ban
giám hiệu, hội cha mẹ học sinh và các cấp có thẩm quyền quan tâm giúp đỡ thì ngời
giáo viên phải chủ động, linh hoạt, sáng tạo khi tổ chức trò chơi học tập đạo đức cho
học sinh. ở những trò chơi cần điều kiện sân bãi rộng, bàn ghế đúng quy cách để tổ
chức cho học sinh cả lớp cùng tham gia một trò chơi, thì ta có thể chia nhỏ từng tốp
học sinh hoặc thay đổi thành trò chơi khác phù hợp với điều kiện về cơ sở vật chất của
lớp, của trờng mà vẫn đảm bảo đợc nội dung giáo dục cho học sinh. Chúng ta có thể
huy động từ phía học sinh thu gom đồ phế thải tận dụng làm những đồ dùng đơn giản.
Ví dụ : Khi tổ chức cho học sinh trò chơi Ném bóng trong bài: Em là học sinh lớp
1 ( Đạo đức lớp 1). Giáo viên có thể làm quả bóng bằng giấy báo vo viên to bằng
1/2 quả bóng thờng, bên ngoài bọc bằng giấy màu cho đẹp. Hay ở trò chơi Tặng hoa
; Hái hoa dân chủ (Trò chơi này đợc áp dụng ở rất nhiều bài trong chơng trình đạo
đức lớp 1, 2, 3). Giáo viên có thể dùng giấy màu cắt thành những bông hoa nhiều màu
sắc, lọ hoa có thể tận dụng bằng vỏ lon bia... Hàng ngày giáo viên, học sinh có thể su
tầm thêm tranh ảnh sách báo về các loài cây, hoa, ngời, động vật ... để có thể minh hoạ
cho trò chơi thêm sinh động hấp dẫn.
Tóm lại tuỳ từng điều kiện hoàn cảnh mà ngời giáo viên có thể linh hoạt, chủ động
sáng tạo tổ chức trò chơi cho học sinh sao cho đạt hiệu quả, yêu cầu cần giáo dục.
2) Giải pháp khắc phục những vớng mắc từ phía học sinh.
Theo phơng pháp dạy học mới thì học sinh là ngời chủ động lĩnh hội kiến thức dựa
trên sự hớng dẫn của giáo viên.
Tuy nhiên trong khi tổ chức trò chơi cho học sinh tôi thấy các em còn rất nhút nhát,
thiếu tự tin. Đây chính là hạn chế chủ yếu của các em học sinh vùng nông thôn vì sự
hiểu biết, vốn từ của các em không nhiều, các em ít có điều kiện tiếp xúc với tranh

ảnh, sách báo. Để khắc phục hạn chế ấy, ngay từ khi nhận lớp (đầu năm học) tôi làm
công tác điều tra cơ bản, lấy thông tin từng hoàn cảnh gia đình, điều kiện sống của
từng học sinh, tìm hiểu tính cách, cá tính, trình độ năng lực, khả năng hiểu biết của
các em, sau đó phân loại để có các cách khác nhau giúp đỡ học sinh. Trong quá trình
giảng dạy, tôi cố gắng dạy tốt tất cả các môn học, thành lập tủ sách măng non của lớp
(do học sinh đóng góp). Nhờ vậy các em đã đợc bổ sung rất nhiều kiến thức nâng dần
trình độ hiểu biết về mọi mặt. Tôi thờng xuyên gần gũi trò chuyện với các em và đặc
biệt quan tâm đến hai đối tợng học sinh. Một là học sinh có cá tính mạnh, hai là những
học sinh còn e dè nhút nhát trong các hoạt động. Với đối tợng một: Bên cạnh những
việc nêu lên những điểm tốt của học sinh này là nhanh nhẹn, hoạt bát, hăng hái trong
các hoạt động, thì giáo viên phải rèn cho học sinh thói quen hoạt động có nề nếp, trật
tự. ở những học sinh còn nhút nhát, tôi thờng xuyên quan tâm, trò chuyện gợi mở,
động viên khích lệ học sinh nói lên ý kiến của bản thân.
Nh vậy trong khi tổ chức trò chơi học tập môn Đạo đức ngời giáo viên cần phải động
viên, khuyến khích tạo điều kiện cho tất cả mọi đối tợng học sinh đều đợc tham gia
chơi. Lựa chọn trò chơi, lựa chọn các yêu cầu phù hợp, vừa sức với từng đối tợng học
sinh sao cho sau trò chơi mỗi học sinh đều đợc học, đều nhận đợc ở đó những kiến
thức, những nội dung mang ý nghĩa giáo dục.
3) Giải pháp khắc phục những vớng mắc từ phía giáo viên