van 7 tuan 29 nam hoc 2010-2011

Bài 26
Kết quả cần đạt :
Hiểu đợc nội dung phê phán hiện thực, tấm lòng nhân đạo của tác giả và
những thành công nghệ thuật trong truyện ngắn Sống chết mặc bay.
Bớc đầu nắm đợc cách làm một bài văn lập luận giải thích.
Vận dụng đợc những hiểu biết chung về cách làm bài văn giải thích vào việc
giải thích một vấn đề xã hội và văn học đơn giản, gần gũi.
Ngày soạn: .// 2011 Ngày dạy: /
./2011
Tiết 105-: Sống chết mặc bay
- Phm Duy Tn -
1. Mc tiờu cn t
a. Kiến thức: - Hiu c giỏ tr hin thc, nhõn o v nhng thnh cụng
ngh thut ca truyn ngn Sng cht mc bay
b. Kĩ năng: -Cú k nng c, cm th tỏc phm vn hc
c. Thái độ: - Giỏo dc ý thc trỏch nhim, lũng thng v s ng cm vi
ni kh, s khú khn ca con ngi
2.Chun b:
a. Giỏo viờn: sgk + sgv
b. Hc sinh: son bi
3.Tin trỡnh dy v hc
* n nh t chc
a .Kim tra bài cũ
? K tờn cỏc vn bn ngh lun ó hc v xỏc nh lun im chớnh?
- tinh thn yờu nc ca nhõn dõn ta; S giu p ca Ting Vit; c tớnh
gin d ca Bỏc H v í ngha vn chng
b. Bài mới:
VN vựng no thng xy ra l lt - Bc B
L lt cú nh hng n cuc sng ngi dõn nh th no? Thỏi ca
nhõn dõn v nhng ngi cú trỏch nhim ra sao? Chỳng ta cựng tỡm hiu qua

mt vn bn ca Phm Duy Tn
Hoạt động của Gv và Hs Nội dung
? ?Nờu hiu bit ca em v tỏc gi?
I. c, tìm hiểu chung
1. Tác giả, tác phẩm
a. Tác giả:
- PHT (1883-1924) quê ở Hà
Nội. L cõy bỳt truyn ngn
?
G
G
?
?
?
?
?
?Tác phẩm ra đời trong thời điểm nào?
GV giới thiệu về truyện ngắn hiện đại?
-Truyện TĐ: viết bằng chữ Hán, thiên về hư
cấu, cốt truyện phức tạp
- Truyện ngắn hiện đại: Viết bằng văn xuôi
tiếng việt hiện đại thiên về kể chuyện thực,
thường khắc hoạ một hiện tượng, phát hiện
một nét cơ bản trong quan hệ nhân sinh, đời
sống
- Tiểu thuyết: chiếm lĩnh đời sống trong toàn
bộ sự trọn vẹn của nó: Nhiều nhân vật, phản
ánh nhiều mối quan hệ xã hội, chịu chi phối
bởi nhiều trạng thái tồn tại….
Gv hướng dẫn đọc. Đọc mẫu

Gọi 3 học sinh đọc
Học sinh và giáo viên nhận xét
Học sinh đọc từ khó ( sgk)
Học sinh tóm tắt cốt truyện
?Văn bản có bố cục mấy phần?
P
1
: đầu -> mất
P
2
: tiếp -> điếu mày
P
3
: còn lại
?Văn bản thuộc thể loại gì?
?Cảnh hộ đê được tác giả miêu ta vào thời
gian nào? Ý nghĩa của thời điểm này?
-Gần 1 giờ đêm ( dân hộ đê suốt từ chiều đến
1
h
đêm không nghỉ) -> tăng thêm sự vất vả
của dân làng và sự nghiêm trọng của khúc đê
làng
?Dân hộ đê trong điều kiện, hoàn cảnh như
thế nào?
-Mưa tầm tã, vẫn mưa tầm tã trút xuống
-Nước sông lên to quá, dưới sông nước cứ
cuồn cuộn bốc lên
=>-Trời mưa mỗi lúc một to hơn, nước nhiều
hơn, dồn dập hơn

?Tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật gì
-Tăng cường cấp, miêu tả
xuất sắc nhất ở nước ta khoảng
30 năm đầu thế kỉ XX
b Tác phẩm:
- Ra đời trong buổi đầu hình
thành thể loại truyện ngắn hiện
đại của VN (đầu thế kỉ XX)
2. §äc, Từ khó
3.Bố cục - Thể loại
-Bố cục: ba phần
- Thể loại:Truyện ngắn
II. Ph©n tÝch
1 .Cảnh hộ đê
-Thời gian: đêm khuya
?
?
?
?
?
?
?
?Nhận xét gì về cảnh đó
- Người hộ đê rất đông, ai cũng cố sức
?Cảnh dân phu hộ đê được miêu tả qua chi
tiết nào
-Hàng trăm nghìn con người vẫn còn xao
xác gọi nhau
- Kẻ thì thuổng, cuốc…. đội đất, ướt như
chuột lột

?Công việc của người dân hộ đê như thế nào
-Công việc vất vả, cực nhọc và vô cùng nguy
hiểm
? Đoạn 1 miêu tả không khí, cảnh tượng hộ
đê như thế nào?
-âm thanh:tiếng trống, tù và, tiếng người xao
xác gọi nhau
-Hành động:lộn xộn, sôi động, vội vàng
=>-Không khí hộ đê căng thẳng, khẩn
trương, tất bật, ồn ào
?Tình trạng con đê lúc này ra sao?
-Sức người ngày một giảm, ai cũng mệt lử
- Sức trời ngày một tăng:mưa cứ tầm tã,
nước cứ cuồn cuộn bốc lên
=>- Con đê ngày càng nguy hiểm
?Thái độ của tác giả trước tình cảnh trên
-Câu cảm thán -> lo sợ
?Quan sát tranh sgk.Miêu tả cảnh gì?
-Cảnh người dân đang vật lộn căng thẳng vất
vả đến cực độ trước nguy cơ đê vỡ
?Trong lúc dân phu cứu đê thì quan phụ mẫu
và nha lại làm gì?
-Đánh tổ tôm -> một trò chơi bài ăn tiền
- Tác giả cảm thương đối với sự
cố gắng gần như vô vọng của
người dân
c. Cñng cè:
- GV tãm t¾t néi dung.
- HS nh¾c l¹i néi dung chÝnh phÇn 1
d. Hướng dẫn học ở nhà:

- Häc bài, xem các bài tập
- Đọc phần đọc thêm sgk
- Soạn” Sống chết mặc bay”- tiết 2.
c k v tr li cõu hi sgk.

Ngày soạn: .// 2011 Ngày dạy: /
./2011
Tiết 106: Sống chết mặc bay(tiếp)
_ Phạm Huy Tốn_

1. Mc tiờu cn t
a. Kiến thức: - Hiu c giỏ tr hin thc, nhõn o v nhng thnh cụng
ngh thut ca truyn ngn Sng cht mc bay
b. Kĩ năng: -Cú k nng c, cm th tỏc phm vn hc
c. Thái độ: - Giỏo dc ý thc trỏch nhim, lũng thng v s ng cm vi
ni kh, s khú khn ca con ngi
2.Chun b:
a. Giỏo viờn: sgk + sgv
b. Hc sinh: son bi
3.Tin trỡnh dy v hc
a. Kiểm tra bài cũ: tóm tắt văn bản: Sống chết mặc bay?
b. Bài mới:
H
?
?
Theo dừi ngoi kia ma giú m m (sgk
76)
?Cnh trong ỡnh c miờu t qua nhng
chi tit no?
- a im:cỏch 4,5 trm thc, trờn ờ cao,

vng chói.
-a im:trờn mt ờ, cao vng trói -> an
ton
?Quang cnh trong ỡnh ra sao
-ốn thp sỏng trng, khụng khớ tnh mch,
nghiờm trang, nhn nhó, ng b, nguy nga,
y v tụn kớnh, xng ỏng vi mt v phỳc
2. Cnh quan ph cựng nha li
ỏnh t tụm
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
tinh
?Nhận xét gì về quang cảnh đó ? Qua đó em
thấy uy quyền của quan phủ như thế nào?
->Quan phủ có uy thế lớn với thuộc hạ
?Mọi người ngồi chơi tổ tôm như thế nào?
Tìm chi tiết nói lên điều đó?
-Quan ngồi trên , nha lại ngồi dưới, tất cả
đang vui cuộc tổ tôm. Chơi tổ tôm cũng được
sắp đặt theo ngôi thứ
?So sánh cảnh dân hộ đê với cảnh trong

đình? Đối lập nhau
Đọc thầm “ trong đình” trang 75
?Tên quan phủ có nhiệm vụ gì?
?Trong khi dân chúng tìm cách cứu đê thì
hắn làm gì
-Ung dung ngồi đánh bạc
?Tìm những chi tiết miêu tả quan phủ?
-Ngồi chễm chệ , tay trái dựa gối xếp, chân
phải duỗi thẳng cho người nhà gãi, ,quạt hầu
?Nhận xét gì về dáng vẻ của quan
? Đồ dùng sinh hoạt của quan ra sao?
-Yến hấp đường phèn, khay khảm, tráp đồi
mồi, ngăn bạc, trầu vàng…
?Nhận xét gì về nghệ thuật miêu tả của tác
giả trong đoạn này?
-Liệt kê -> nổi bật sự giàu sang, hoang phí ->
học sau
?cảm nhận của em về cuộc sống của viên
quan
-Thức ăn toàn của ngon vật lạ, đồ dùng sang
trọng, quan phủ ung dung , nhàn nhã vui
sướng tổ tôm trong lúc nhân dân đang gội
gió tắm mưa
?Em nhận xét gì về thái độ của bọn hầu hạ
quanh quan phủ?
-Khúm núm sợ sệt, xum xoe nịnh bợ làm vừa
lòng quan mặc dù cũng có phần lo lắng vì
tình hình đê điều
Học sinh đọc: Ấy đó quan phụ mẫu trang 77
?Khi có người bẩm báo đê sắp vỡ, thái độ

- Cuộc sống quý phải, sang
trọng khác biệt với cuộc sống
của đám dân đen mà ngài chăn
dắt
- Ham mê cờ bạc, vô trách
nhiệm
- Sẵn sàng đổ trách nhiệm cho
cấp dưới mình, quát nạt, đe doạ
và hách dịch với mọi người
-Là kẻ vô trách nhiệm, tàn bạo,
phi nhân
?
?
?
?
?
H
của quan như thế nào?
-Cau mặt, gắt rằng: “ mặc kệ”
?Em nhận xét gì ở tên quan này?
Khi báo tin đê vỡ, thái độ quan phủ như thế
nào?
-Đỏ mặt tía tai, doạ cách cổ, bỏ tù
Cho thấy quan là người như thế nào?
Sau đó quan làm gì?Có ra giúp dân hộ đê
không?
-Tiếp tục chơi bài, vỗ tay xuống sập, ,cười
nói hể hả khi thắng bài
?Em có nhận xét gì về tên quan phụ mẫu?
Truyện kết thúc như thế nào?Nhận xét gì về

nghệ thuật ở cuối truyện
- Truyện kết thúc khi quan sung sướng thắng
ván bài to, đê vỡ, cả một miền quê nước tràn
lênh láng , xoáy thành vực sâu -> hình ảnh
đối lập, tương phản
? Với bọn quan lại, tác giả có thái độ như thế
nào
?Với nhân dân, thái độ của tác giả thể hiện
như thế nào?Em hãy tìm một số câu thể hiện
thái độ ấy?
- Ai nghĩ đến mà chẳng động tâm thương xót
đồng bào huyết mạch
- Tình cảnh thảm sầu kể sao cho xiết
?Những câu cảm có tác dụng gì?
?Những nghệ thuật tiêu biểu, đặc sắc của
truyện
-Đối lập, tương phản
-tăng cấp
Học sinh đọc ghi nhớ
Học sinh đọc bài tËp.Tìm hiểu yêu cầu
3 .Thái độ của tác giả
-Tác giả mỉa mai, châm biếm
thái độ vô trách nhiệm, ham
chơi của bọn quan lại đặc biệt
là quan phủ
- Tác giả thương xót, cảm thông
trước cuộc sống lầm than, tình
cảnh thảm sầu của nhân dân ta
III. Tæng kÕt, Ghi nhớ (sgk)
IV.Luyện tập

Đánh dấu + vào những dòng, ý
đúng
-Ngôn ngữ tự sự +
- Ngôn ngữ miêu tả +
- Ngôn ngữ biểu cảm +
Ngôn ngữ của người dẫn truyện
+
-Ngụn ng nhõn vt
-Ngụn ng c thoi ni tõm
c .Cng c:
- Qua truyn , em hiu gỡ v cuc sng v thỏi ca bn quan li xa?
- Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản
d. Hng dn hc nh:
-Hc ghi nh, túm tt vn bn
- Chun b: Cỏch lm bi lp lun gii thớch.

Ngày soạn: .// 2011 Ngày dạy: /
./2011
Tiết 107: Cách làm bài văn
lập luận giải thích
1. Mc tiờu cn t
a. Kiến thức: - ễn li nhng kin thc lớ thuyt v kiu bi ngh lun gii
thớch, nhng cỏch thc c th trong vic lm mt bi vn gii thớch, nhng
iu cn lu ý v nhng li cn trỏnh khi lm bi
b. Kĩ năng: - Rốn luyn k nng: Tỡm hiu bi, tỡm ý, lp dn ý, phỏt trin
dn ý thnh on, bi vn
c.Thái độ: - Yêu thích môn học.
2.Chun b:
a. Giỏo viờn: sgk + sgv
b. Hc sinh: son, vit bi vn

3.Tin trỡnh dy v hc
* n nh t chc
a. Kim tra bài cũ:
? Th no l vn gii thớch?
-L lm cho ngi c hiu rừ t tng o lớ, phm cht, quan h cn c
gii thớch nhm nõng cao nhn thc, trớ tu , bi dng t tng tỡnh cm
cho con ngi.
b. Bµi míi:
Chúng ta đã học về văn chứng minh và các bước làm bài văn chứng min.
Đối với một bài nghị luận giải thích càn thực hiện các bước nào? Chúng ta
sẽ học
Ho¹t ®éng cña Gv vµ Hs Néi dung
H
?
?
?
?
?
Học sinh đọc đề bài ( sgk)
?Nhắc lại các bước làm bài chứng minh
Gv:Bài nghị luận giải thích có những bước
nào?
?Mức độ có gì khác nhau trong quá trình
tìm hiểu các em lưu ý so sánh
?Xác định thể loại và vấn đề nghị luận của
bài?
?Em hãy giải thích nghĩa đen và nghĩa
bóng
?Dựa vào phần tìm ý, em lập dàn ý cho đề
bài trên

Thảo luận nhóm 2 bàn
Báo cáo
Nhận xét
I. Các bước làm bài lập luận giải
thích
§Ò bµi: Nh©n d©n ta cã c©u tôc
ng÷: “ §i mét ngµy ®µng häc 1
sµng kh«n”. H·y gi¶i thÝch néi
dung c©u tôc ng÷ ®ã.
1.Tìm hiểu để, tìm ý
-Thể loại:Nghị luận giải thích
- Vấn đề nghị luận: đi đây đi đó
thì sẽ mở rộng tầm hiểu biết,
khôn ngoan, từng trải
*Tìm ý:
-Đàng: đường
-Sàng khôn: nhiều điều bổ ích
- Cách nói đặc biệt: đo không
gian bằng đơn vị ngày, đo trí
không kiến thức bằng sàng -> đi
nhiều thì biết nhiều, mở mang
kiến thức, tầm hiểu biết
- Nghĩa bóng: câu tục ngữ đúc
rút kinh nghiệm sống: Có đi
nhiều nơi mới mở mang tầm
hiểu biết về mọi mặt
2.Lập dàn ý
a.Mở bài: Dẫn dắt và nêu vấn đề
cần nghị luận
-Đề cao sự cần thiết và vai trò to

lớn của việc đi vào cuộc sống để
mở mang hiểu biết đối với con
người.Nhân dân ta có câu tục
ngữ “ Di một ngày đàng, học
một sàng khôn”
b.Thân bài:
Lần lượt trả lời các câu sau:
G
H
G
?
H
G
Học sinh dựa vào dàn bài đã lập viết bài
Yêu cầu:Tổ 1: mở bài
Tổ 2: thân bài
Tổ 3: kết bài
Học sinh các tổ đọc bài viết của mình
Nhận xét
Gv sửa chữa, bổ sung
Qua bài tập trên em hãy nêu các bước làm
bài lập luận giải thích?
Học sinh đọc ghi nhớ
Gv chốt
Học sinh đọc, xác định yêu cầu
Làm bài
Gv hướng dẫn bổ sung
-Dàn ý
1.Tốt gỗ là gì?
2. Tốt nước sơn là gì?

3. Vì sao tốt gỗ hơn tốt nước sơn?
4.làm thế nào để “tốt gỗ” và “tốt cả nước
sơn”
->dàn ý trên chưa hợp lí vì chưa rõ ba
phần của một dàn bài
- Đi một ngày đàng là đi đâu?
- Một sàng khôn là gì?
- Vì sao đi một ngày đàng lại
học được một sàng khôn?
- Đi thế nào?Học như thế nào?
c.Kết bài:
Câu tục ngữ không chỉ đúc rút
kinh nghiệm quý báu của nhân
dân ta mà còn là một lời khuyên
sáng suốt và thông minh, hướng
tới mọi người
3.Viết bài
4. Đọc và sửa chữa
*Ghi nhớ ( sgk)/86
III. Luyện tập:Tự viết thêm
những cách kết bài khác nhau
cho đề bài trên
-Câu tục ngữ là một kinh nghiệm
quý báu của nhân dân ta. Nó
nhắc nhở chúng ta nên đi nhiều
để hiểu biết rộng hơn
Bài 2: Nhận xét hệ thống lí lẽ
trong dàn ý sau(Đề:Giải thích
câu tục ngữ “ Tốt gỗ hơn tốt
nước sơn”)

c.Củng cố:
- Nêu các bước làm một bài lập luận giải thích
- HS ®äc ghi nhí SGK/86
d.Hng dn hc nh:
- Hc ghi nh
- Xem li cỏc b i t p
-Chun b bi: Luyn tp lp lun gii thớch. c v tr li cõu hi sgk


Ngày soạn: .// 2011 Ngày dạy: /
./2011
Tiết 108: Luyện tập
lập luận giải thích
1. Mc tiờu cn t
a. Kiến thức: - Cng c kin thc v cỏch lm bi mt bi vn lp lun gii
thớch, bit vn dng gii quyt mt vn gii thớch mt nhn nh, mt
ý kin v mt vn xó hi v vn hc gn gi, va sc vi vn sng v
tm hiu bit ca cỏc em
b. Kĩ năng: - Rốn luyn v cng c cỏc k nng tỡm hiu , tỡm ý, lp dn
ý , nhn xột dn ý, phỏt trin tng lun im trong dn ý thnh on vn
hon chnh, trỡnh by on vn bng li núi trờn lp
c. Thái độ: - Nghiêm túc làm bài
2. Chun b:
a. Giỏo viờn: Dn ý, on vn
b. Hc sinh: Chun b bi, vit on
3.Tin trỡnh dy v hc
* n nh t chc
a. Kim tra bài cũ:
?Nờu cỏc bc lm bi vn lp lun gii thớch
- 4 bc: Tỡm hiu , tỡm ý, lp dn ý, vit bi, c v sa cha

b. Bài mới:
Chỳng ta ó bit bi vn gii thớch phi thc hin qua bn bc. khc sõu
4 bc lp lun gii thớch, chỳng ta tỡm hiu bi hụm nay
Hoạt động của Gv và Hs Nội dung
?
?
?
? vn thuc loi gỡ
? yờu cu gii thớch vn
gỡ
?Tỡm cỏc t ng then cht ch
ra cỏc ý quan trng cn c
I. bi: Mt nh vn núi Sỏch l ngn
ốn sỏng bt dit ca trớ tu con ngi Hóy
gii thớch cõu núi trờn
II. Cỏc bc thc hin
1. Tỡm hiu , tỡm ý
- Th loi:Lp lun gii thớch
- Vn gii thớch: Tm quan trng ca sỏch
?
?
?
?
?
?
?
giả thích?
- Sách là ngọn đèn sáng bất diệt
của trí tuệ
?Em suy nghĩ như thế nào về

hình ảnh “ngọn đèn sáng bất
diệt”
?Câu nói trên có ý nghĩa gì
?Tại sao lại nói như vậy
(Giải thích cơ sở chân lí của câu
nói)
?Chân lí ấy cần được vận dụng
như thế nào?
?Dàn ý của bài lập luận gồm
mấy phần? Nội dung của từng
phần
?Phần mở bài cần làm gì?
?Thân bài trình bày những nội
dung gì
(Dựa vào các ý vừa tìm để triển
khai thành thân bài)
?Phần kết bài nêu điều gì?
đối với con người -> ngợi ca tôn vinh sách
* Tìm ý:
-Hình ảnh:Ngọn đèn sáng >< bóng tối
Ngọn đèn sáng:Rọi chiếu, soi đường đưa con
người ra khỏi chỗ tối tăm
-Ngọn đèn sáng bất diệt là ngọn đèn không
bao giờ tắt
-Câu nói trên có ý nghĩa: Sách là nguồn sáng
bất diệt được thắp lên từ trí tuệ con
người.Nói cách khác sách là kết tinh trí tuệ
con người. Những gì tinh tuý nhất trong sự
hiểu biết của con người chính là ở trong sách
- Vì sach ghi lại những hiểu biết quý giá nhất

mà con người tích luỹ được trong lao động,
chiến đấu, trong các mối quan hệ xã hội
( nêu dẫn chứng)
- Những hiểu biết ghi lại trong sách không
chỉ có ích cho một thời mà còn cho cả mọi
thời. Nhờ có sách, ánh sáng của trí tuệ sẽ
được truyền lại cho đời sau ( dẫn chứng)
- Vận dụng:Chăm đọc sách, chọn sách tốt,
hay để đọc, không đọc sách dở, sách có hại,
cần học và làm theo những cái hay, cái tốt
trong sách
2.Lập dàn ý
a.Mở bài
-Dẫn dắt
-Nêu câu nói của nhà văn
b.Thân bài
+Giải thích ý nghĩa của câu nói
- Ngọn đèn sáng là gì?
- Ngọn đèn sáng bất diệt là gì?
- Cả câu có ý nghĩa như thế nào?
+Cơ sở chân lí của câu nói đó
+ Chân lí nêu trong câu trên cần được vận
dụng như thế nào?
c.Kết bài
- Khẳng định giá trị của câu nói trên
- Thái độ của bản thân khi chọn và đọc sách
3.Viết bài
H
G
Học sinh viết bài

Tổ 1: mở bài
Tổ 2: Thân bài
Tổ 3: kết bài
Gọi 2-3 em đọc bài
Học sinh nhận xét
GV sửa chữa.Học sinh ghi vào
và sửa trong bài viết của mình
* Mở bài: Có những người đã nhìn sách vô
hồn như những tập giấy trắng. Nhưng lại có
bao người đã dành cho sách lời ngợi ca vô
cùng đẹp đẽ .Một nahfvăn có nói “ Sách là
ngọn đèn sáng bất diệt của trí tuệ con
người”. Vậy ta hiểu câu nói đó như thế nào?
* Kết bài;
Câu nói trên cho ta một nhận thức đúng đắn
và sâu sắc về giá trị của sách.Từ đó giúp ta
có thái độ đúng hơn trong việc chọn sách và
đọc sách
4. Đọc và sửa chữa
c.Củng cố:
- Các bước làm một bài văn giải thích.
d .Hướng dẫn học ở nhà
- Làm :bài tập làm văn số 6 nộp vào tuần 29
Đề: Giải thích câu tục ngữ “ Uống nước nhớ nguồn”
Luyện viết văn giải thích (đặc biệt HSG)
Soạn: Những trò lố hay là Varen và Phan Bội Châu theo câu hỏi sgk.Chú ý
sự >< hai nhân vật.