TIẾT 123 NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý

KIỂM TRA BÀI CŨ:
1, Kể tên các thành phần biệt
lập đã học?
2. Xác đònh và gọi tên thành phần
-
biệt lập trong các trường hợp sau:
(a). Ôi! Tổ quốc giang sơn hùng vó
Đất anh hùng của thế kỉ hai mươi.
(Tố Hữu)
(b). Này, câu đi đâu mà vội thế?
(c). Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về.
(Hữu Thỉnh)
(d). Chúng tôi, mọi người-kể cả anh,
đều tưởng con bé sẽ đừng yên đó thôi
(Nguyễn Quang Sáng)
Thành phần:
cảm thán- tình
thái- phụ chú-
gọi đáp
(a). Ôi! -> cảm
thán
(b). Này-> gọi-
đáp
(c). Hình như ->
tình thái
(d). Kể cả anh ->
phụ chú

Tiết 123: NGHA TNG MINH V HM í

VD:
-
Trời ơi, chỉ còn có năm phút !
Chính là anh thanh niên giật mình nói to,
giọng c ời nh ng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà
phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái
làn. Nhà hoạ sĩ tặc l ỡi đứng dy. Cô gái
cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả
đi đến chỗ bác già .
-
Ô ! Cụ còn quên chiếc mùi soa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để ng
ời con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc
khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới
trả cho cô gái. Cô kĩ s mặt đỏ ửng, nhận lại
chiếc khăn và quay vội đi.
(Theo Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)

-
Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy
tiếc rẻ.Anh chạy ra nhà sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái
làn.Nhà họa só tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại
chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.
-
Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở
lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới
trả cho cô gái. Cô kó sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay
vội đi.


Tiếc là không còn nhiều thời gian để chuyện trò.
(Anh thanh niên không nói thẳng vì ngại ngùng,
và muốn che giấu tình cảm của mình).


Câu nói này không có ẩn ý gì.
TIẾT 123
12.01
10
> Hàm ý
> Nghóa tường minh

Tiết 123: Nghĩa t ờng minh và hàm ý
- Ngha tng minh l phn thụng bỏo c din t trc
tip bng t ng trong cõu.
- Hm ý l phn thụng bỏo tuy khụng c din t trc
tip bng t ng trong cõu nhng cú th suy ra t nhng
t ng y.
Maồu chuyện
Anh chồng đi chăn một đàn bò 10 con. Chiều tối,
anh ta c ỡi một con bò và lùa những con còn lại về nhà.
Đến cổng, anh chồng dừng lại để đếm xem có đủ 10 con
bò hay không. Anh ta đếm đi đếm lại mãi vẫn chỉ thấy có
9 con. Hoảng quá, anh ta thất thanh gọi vợ. Chi vợ lật đật
chạy ra, hỏi: Ai chọc tiết mình mà kêu khiếp thế?. Anh
chồng mếu máo: Mình ơi Thiếu 1 con bò!. Chị vợ
c ời: T ởng gì? Thừa một con thì có!.

Trống vào lớp đã 10 phút, Hiếu mới hớt hải chạy
vào. Thầy giáo nhìn đồng hồ, nói:……
? Em hãy diễn đạt ý muốn nói của thầy bằng 2 câu.
Một câu có nghĩa tường minh, một câu dùng hàm ý.
-
Nghĩa tường minh: Em đến trễ 10 phút rồi đấy!
-
Hàm ý: Em có đồng hồ không?


TiÕt 123: NghÜa t êng minh vµ hµm ý
4. Lưu ý:
-
Hàm ý phụ thuộc vào tình huống giao
tiếp.
-
Hàm ý thường được sử dụng trong
các văn bản nghệ thuật.
- Hàm ý còn xuất hiện qua các hành
động, cử chỉ.
CHỌN NGƯỜI BẠN – TRÒ CHUYỆN
– PHÂN TÍCH NGHĨA

-
Trời ơi, chỉ còn có năm phút!
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng
đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một
cái làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại
chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.
-

Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!
Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở
lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả
cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.
(Theo Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
II. LUYỆN TẬP:
Bài tập 1 /sgk.75:
TIẾT 123
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Ch a mu n ư ố
chia tay.
Cô gái đang b i r i đ n v ng v vì ố ố ế ụ ề
ng ng, cô đ nh kín đáo đ khăn làm k ượ ị ể ỉ
v t cho anh thanh niên, nh ng anh thanh ậ ư
niên quá th t thà t ng cô b quên nên ậ ưở ỏ
g i cô đ tr l i.ọ ể ả ạ

II. LUYỆN TẬP:
Bài tập 2 /sgk.75:
-> Hàm ý: Hãy mời nhà hoạ só vào uống nước chè
Hãy cho biết hàm ý của câu in đậm trong đoạn trích sau đây:
Bác lái xe dắt anh ta lại chỗ nhà hội hoạ và cơ gái:
- Đây, tơi giới thiệu anh một hoạ sĩ lão thành nhé. Và cơ đây
là kĩ sư nơng nghiệp. Anh đưa khách về nhà đi. Tuổi già cần
nước chè: ở Lào Cai đi sớm q. Anh hãy đưa ra cái món chè
pha nước mưa thơm như nước hoa của n Sơn nhà anh.
Bài tập 1 /sgk.75:
TIẾT 123
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý

II. LUYỆN TẬP:
Bài tập 3 /sgk.75
Tìm câu chứa hàm ý trong đoạn trích
sau và cho biết nội dung của hàm ý.
Mẹ nó đâm nổi giận quơ đũa bếp doạ
đánh, nó phải gọi nhưng lại nói trổng:
- Vô ăn cơm!
Anh Sáu vẫn ngồi im, giả vờ không
nghe, chờ nó gọi “Ba vô ăn cơm”. Con
bé cứ đứng trong bếp nói vọng ra:
- Cơm chín rồi!
Anh cũng không quay lại.
(Nguyễn Quang Sáng,
Chiếc lược ngà)
Bài tập 2 /sgk.75:
Bài tập 1 /sgk.75:
TIẾT 123
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Môøi oâng Saùu
voâ aên côm

II. LUYN TP
TIT 123
Bi 4 (SGK trang 76): c cỏc on
trớch sau v cho bit nhng cõu in
m cú cha hm ý khụng? Vỡ sao?
a. Cú ngi hi:
- Sao bo Lng Ch Du tinh thn lm
c m?
- y th m bõy gi n ra th y!

ễng Hai tr tin nc, ng dy, chốm
chp ming, ci nht mt ting, vn
vai núi to:
- H, nng gm, v no
ễng Hai v v ng lng ra ch khỏc,
ri i thng. Ting ci núi xụn xao ca
ỏm ngi mi tn c lờn y vn dừi
theo.
NGHA TNG MINH V HM í
(Khoõng phaỷi haứm yự ủaựnh trng lng, c ý núi sang chuyn khỏc)

II. LUYỆN TẬP
TIẾT 123
4.b. – Này, thầy nó ạ.
Ơng Hai nằm rũ ra ở trên giường khơng nói gì.
-
Thầy nó ngủ rồi à?
-
Gì?
Ơng lão khẽ nhúc nhích.
-
Tơi thấy người ta đồn…
Ơng lão gắt lên:
-
Biết rồi!
Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi hiu hắt.
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
(Không phải hàm ý – câu nói dở dang, chưa hết ý)

? Hãy chọn đáp án đúng nhất trong những câu sau:

1. Hàm ý là phần thông báo:
A. Trái ngược với nghĩa tường minh.
B. Ẩn đằng sau nghĩa tường minh.
C. Không diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
D. Được diễn đạt trực tiếp trong câu.
2. Dùng hàm ý trong trường hợp nào sau đây?
A. Khi không biết diễn đạt rõ ý.
B. Khi không muốn nói rõ ý.
C. Khi không muốn người nghe hiểu ý.
D. Khi muốn chấm dứt cuộc thoại.
BÀI TẬP CỦNG CỐ

TiÕt 123: NghÜa t êng minh vµ hµm ý
- Nghĩa tường minh là phần thông báo được diễn đạt trực
tiếp bằng từ ngữ trong câu.
- Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực
tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những
từ ngữ ấy.

- Ôn tập khái niệm nghĩa tường minh và hàm
ý
-
Luyện tập để phân biệt được nghĩa tường
minh và hàm ý. Rèn luyện kĩ năng dùng
hàm ý và hiểu hàm ý.
-
Hoàn thiện bài tập 3 (SGK trang 75, 76)
-
Soạn bài Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ