thất bại thị trường trong hoạt động bán hàng qua mạng xã hội do thông tin bất cân xứng

November 13, 2014
GVHD: GV DƯ ANH THƠ
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
KHOA KINH TẾ VÀ PHÁT TRIỂN
 
BÀI THUYẾT TRÌNH
MÔN: KINH TẾ CÔNG CỘNG
THẤT BẠI THỊ TRƯỜNG TRONG HOẠT ĐỘNG BÁN HÀNG
QUA MẠNG XÃ HỘI
Giáo viên hướng dẫn: G.V: Dư Anh Thơ
Nhóm sinh viên thực hiện:
Huế, 10/2014
Đại Học Kinh Tế Huế-Kinh Tế & Phát Triển Kinh Tế Công Cộng
November 13, 2014
GVHD: GV DƯ ANH THƠ
MỤC LỤC
Trang
Đại Học Kinh Tế Huế-Kinh Tế & Phát Triển Kinh Tế Công Cộng
I- ĐẶT VẤN ĐỀ
Thúc đẩy sự phát triển kinh tế, đáp ứng nhu cầu một cách đầy đủ nhất cho
xã hội đang sống trong quốc gia là mục tiêu mà các Chính phủ luôn nổ lực
hướng tới. Sự tồn tại và phát triển của một quốc gia không mang tính độc lập mà
nó nằm trong xu hướng phát triển của toàn cầu. Và để có thể hội nhập trong nền
kinh tế toàn cầu đó thì mỗi quốc gia sẽ vạch ra cho mình những chiến lược kinh
tế phù hợp với điều kiện quốc gia mình, sẽ phải nổ lực không ngừng để hoàn
thiện các khiếm khuyết thị trường của mình. Đã là một nến kinh tế thì nó luôn
có những khiếm khuyết, “ lỗ hổng” ảnh hưởng ít nhiều đến nến kinh tế. Theo
kinh tế học, chúng ta gọi đó là “ Thất bại thị trường”.
Như chúng ta đã biết, thì hiện nay các trang mạng xã hội thì ngày càng phát
triển, không chỉ liên kết các cá nhân, tổ chức trong nước mà cả trong nước với ngoài

nước một cách rất tiện lợi, nhanh chóng ví dụ như : youtube, facebook, twitter(tiểu
blog),Eway.vn ( cộng đồng rao vặt mua bán), HOCLAMGIAU.COM (cộng đồng
kinh doanh), HIHIHEHE.COM,…(cộng đồng teen),v.v…
Và tận dụng được sự thuận tiện và hiện đại của các công cụ mạng đó đã
làm cho nền kinh tế xuất hiện thêm một kiểu thị trường kinh doanh mới là “
Kinh doanh online “ hay “ Buôn bán qua mạng”.Chúng ta không thể không thừa
nhận hiệu quả của việc kinh doanh trên thị trường online này và mức độ phát
triển nhanh chóng của chúng trên toàn cầu, trong đó có cả Việt Nam. Một điều
chứng minh rằng việc kinh doanh qua mạng đang ngày càng phát triển đó là hiện
nay ở nhiều nước luật về kinh doanh qua mạng đã ra đời. Tuy nhiên theo một
góc cạnh nào đó chúng ta thấy rằng chính hoạt động này cũng đã tạo nên những
thất bại thị trường, cụ thể là bất cân xứng thông tin, thông tin không đối xứng.
Và hôm nay chúng tôi xin được trình bày, phân tích những thất bại đó.
Vậy do đâu mà hình thức kinh doanh này lại phát triển nhanh chóng như
vậy? Vì sao nó được xem là một ví dụ của thất bại thị trường? Những hậu quả từ
Đại Học Kinh Tế Huế-Kinh Tế & Phát Triển Kinh Tế Công Cộng
3
thất bại đó là gì? Nhà Nước, Chính phủ cần có những chính sách gì để can
thiệp? Sau đây chúng ta sẽ cùng đi vào tìm hiểu cụ thể.
II-NỘI DUNG
1. Thất bại thị trường
- Thất bại thị trường : là những trường hợp mà thị trường cạnh tranh không thể
sản xuất ra hàng hóa và dịch vụ ở mức như xã hội mong muốn.
- Các dạng của thất bại thị trường gồm:
+ độc quyền thị trường
+ ngoại ứng
+ hàng hóa công cộng
+ thông tin không đối xứng
Bất cân xứng thông tin trong hoạt động bán hàng qua mạng xã hội là một
dạng của thất bại thị trường vì trong thị trường này khách hàng tham gia thị

trường không có thông tin đầy đủ về các đặc tính sản phẩm hơn là người bán. Vì
không thể trực tiếp thấy, kiểm tra được chất lượng sản phẩm, hầu hết là do hình
ảnh bắt mắt, do được người bán quảng cáo, và thường mua bán bằng sự tin
tưởng.
- Sau đây là một ví dụ về hoạt động bán hàng qua mạng xã hội: bài viết của Shop
SV, một shop bán hàng oder qua facebook với 2.468 lượt thích:
“Order là gì? cách thức order ra sao? Bao lâu thì có hàng?
A: order là hình thức các bạn chắc chắn lây món hàng đó, các bạn sẽ đặt
cọc cho shop để shop lấy món hàng đó về cho các bạn, nôm na có nghĩa là
hàng không có sẵn và bạn phải đặt hàng và đợi thì hàng mới về đến tay các
bạn.
Để order các bạn thực hiện như sau: Post link tất cả sản phẩm bạn đặt lên
wall shop trong cùng 1 post. Sau đó shop sẽ tiến hành tính ship + tiền hàng cho
các bạn để các bạn đặt cọc cho shop trước ngày đóng order.
Hàng đã cọc về sau 7-10 ngày đóng order,
Đại Học Kinh Tế Huế-Kinh Tế & Phát Triển Kinh Tế Công Cộng
4
ví dụ 20/11 đóng order, 26-28/11 hàng về. Có chậm trễ hay trục trặc shop
sẽ báo cho các bạn biết. Ví dụ bạn cọc tiền vào ngày 15/11 các bạn cũng phải
đợi hàng về vào ngày 26-28/11 vì shop order theo đợt”.
Nguồn: />2. Thực trạng
Các "chợ ảo" đã xuất hiện và có xu hướng tăng nhanh về số lượng trong
khoảng ba năm trở lại đây. Hiện nay, các trang web dịch vụ mua sắm trực tuyến
có hướng đầu tư sâu hơn về mặt chất lượng để phát triển. Các doanh nghiệp đã
chú trọng đến đầu tư nâng cấp chất lượng giao diện website, cung cấp dịch vụ
tốt hơn như truy cập nhanh, giao diện đẹp, dễ sử dụng, cung cấp nhiều thông tin
cho từng sản phẩm về giá cả, xuất xứ.
- Tác động của thương mại điện tử (TMĐT) đến con người hiện đại :
Các sàn giao dịch thương mại trực tuyến được hoạt động dưới hình thức
những siêu thị điện tử kinh doanh nhiều mặt hàng và tùy theo lợi thế, mục đích

của từng siêu thị điện tử sẽ có một vài nhóm hàng hóa chủ lực. Vì vậy, không
khác gì những mô hình chợ trực tiếp, chợ trên mạng cũng tập trung khá phong
phú về chủng loại cũng như mẫu mã.
Hiện cả nước có khoảng 80 doanh nghiệp kinh doanh sàn giao dịch điện tử,
trong đó không ít trang web đã tạo được uy tín trên thị trường. Có đến hơn
10.000 mặt hàng thuộc các ngành hàng như: kim khí điện máy, quà lưu niệm,
hoa, sách, quần áo, hàng thể thao, trò chơi, trang sức, mỹ phẩm, kinh doanh
quảng cáo,
TMĐT thật sự làm cho con người xích lại gần nhau hơn, tin tưởng hơn và
mang lại sự tiện lợi hơn.
Hiện nay, các sản phẩm được giao bán trên các website bán hàng rất đa
dạng và phong phú. Có những trang web bán hàng theo hình thức như một siêu
thị trực tuyến với nhiều chủng loại hàng hóa đa dạng và theo nhiều hạng mục
tiêu khác nhau, có những trang web chỉ chuyên kinh danh những mặt hàng
Đại Học Kinh Tế Huế-Kinh Tế & Phát Triển Kinh Tế Công Cộng
5
thuộc về lĩnh vực cụ thể như đồ nội thất hay bán sách, quà tặng hay băng đĩa,
hay có những trang web được thiết kế thành nhiều gian hàng trở thành nơi tập
trung các sản phẩm của nhiều doanh nghiệp đưa tới người tiêu dùng (doanh
nghiệp xây dựng web chỉ đóng vai trò như trung gian phân phối )
Một số website bán hàng trực tuyến :
Siêu thị trực tuyến 123mua: www.123mua.vn/
Siêu thị điện tử: www.golmart.com.vn
Siêu thị điện thoại: www.thegioididong.com
Siêu thị nội thất trực tuyến: www.thietkenoithat.com.vn
Nhà sách trên mạng: www.vinabook.com
Cửa hàng hoa: www.thegioihoatuoi.com.vn
Sàn giao dịch TMĐT Chợ Tốt :www.chotot.vn
2.1. Ưu điểm của bán hàng trực tuyến
Ưu điểm tuyệt đối của bán hàng trực tuyến là cho phép người sử dụng thực

hiện các hoạt động kinh doanh ngay lập tức trên quy mô toàn cầu,từ việc quảng
cáo công ty ,tiếp thị sản phẩm ,đàm phán và đặt hàng cho đến các khâu thanh
toán ,giữ liên hê với khách hàng và hỗ trợ sau bán hàng .
2.1.1 Đối với người bán
- Tiếp thị hiệu quả sản phẩm và dịch vụ của mình ra khắp thế giới
- Tạo kênh bán hàng trực tiếp tối khách hàng với quy mô rộng ,tốc độ
nhanh và chi phí giảm rất nhiềuso với các kênh bán hàng truyền thống khác .
-Mở ra khả năng xuất khẩu hàng ra nước ngoài .
-Đơn giản hóa được các thủ tục hành chính ,các công việc giấy tờ,tăng hiệu
quả giao dịch thương mại .
-Với website Thương mại điện tử,doanh ngiệp tạo cho mình khả năng kinh
doanh liên tục 24/24 giờ,liên tục 07 ngày trong tuần với chi phí rất thấp .Không
cần nhân viên giám sát khách hàng như tại các siêu thị bình thường,không cần
bỏ tiền thuê địa điểm bán hàng,khộng cần hệ thống kiểm tra, giới thiệu sản phẩm
Đại Học Kinh Tế Huế-Kinh Tế & Phát Triển Kinh Tế Công Cộng
6
,không cần hệ thống tính tiền ,…Tất cả đều được Website làm tự động,rất nhanh
chóng và với độ chính xác tuyệt đối.
- Tại cùng các thời điểm ,Website Thương mại điện tử có thể phục vụ hàng
triệu lượt người mua hàng ở khắp nơi trên thế giới với các yêu cầu rất khác nhau
về thông tin sản phẩm, chủng loại sản sản phẩm, giá cả, hình ảnh,chất lượng ,
mẫu mã,…
- Thông tin, giá cả sản phẩm được cập nhật, thay đổi một cáchtức thời theo
sự biến động của thị trường. Website bán hàng tực tuyến đem lại khả năng kinh
doanh mới cho doanh nghiệp: “ Kinh doanh ngay cả khi bạn đang ngủ”
2.1.2 Bán hàng tực tuyến giúp người mua
- Có thêm một hình thức mua hàng thuận tiện dễ dàng nhanh chóng.
- Có thêm một hình thức thanh toán mới tiện lợi,an toàn.
- Mở rộng sự lựa chọn khi mua hàng theo thị hiếu và nhu cầu.
- Có cơ hội mua sản phẩm và dịch vụ trực tiếp từ nhà sản xuất hoặc nhà

cung cấp chính không qua trung gian.
- Người mua thực sự trở thành người chủ toàn quyền lựa chọn sản phẩm,
tìm kiếm bất kì thông tin nào về sản phẩm theo nhu cầu, so sánh giá cả, đặt hàng
mua với hệ thống tính toán tiền tự động, đầy đủ, rõ ràng, trung thực và chính
xác.
- Có cơ hội tham khảo để chọn giá cả vừa ý nhất với mình, mà không phải
chịu bất cứ sự khó chịu nào từ phía người bán hàng.
-Nhận được sự tư vấn trực tuyến, dễ dàng đặt món hàng theo yêu cầu của
mình với bất kỳ nhà cung cấp hay sản xuất nào trên toàn thế giới .
- Có cơ hội mua được hàng với giá rẻ cũng như mua được những món hàng
độc đáo, mới lạ mà không tốn nhiều thời gian, công sức cho việc tìm kiếm.
2.2. Một số hạn chế
Mặc dù có nhiều lý do hấp dẫn để kinh doanh trên Web như vậy, nhưng
các doanh ngiệp vẫn dè dặt. Một số vấn đề khiến các doanh nghiệp lo ngại :
Đại Học Kinh Tế Huế-Kinh Tế & Phát Triển Kinh Tế Công Cộng
7
- Sự bảo mật trên internet không được bảo đảm, các khách hàng không thể
xác nhận được họ đang mua hàng của ai và các thông tin tài chính có thể bị tiết lộ.
- Các khách hàng lo lắng về nguy cơ có thể nhận được àng kém chất lượng
và lo lắng về các chính sách trả hàng lại.
- Các hệ thống nhận tiền thanh toán rất khó sử dụng và các doanh nghiệp
không đủ kiến thức về cấc phần mềm và tiến trình liên quan.
- Không có sự nhất quán trong các luật thuế, các vấn đề pháp lý và các hiêp
ước Quốc Tế.
2.3. Ví dụ về 1 số websibe online
Sàn giao dịch thương mại điện tử Chợ Tốt :
- Nguyên tắc chung :
Sàn giao dịch thương mại điện tử Chợ Tốt (“Sàn giao dịch TMĐT” hoặc
“Chotot.vn”) thuộc quyền sở hữu của Công ty 701 VENTURES PTE. LTD.,
(“Công ty”) một Công ty thành lập và hoạt động hợp pháp tại Singapore.

 Mục đích :
- Chotot.vn sẽ trở thành thị trường mua bán trực tuyến hàng đầu Việt Nam.
- Chotot.vn cho phép người mua và người bán kết nối và giao dịch an toàn,
dễ dàng trong một môi trường tiện lợi và rõ ràng.
Nguyên tắc
- Bản Quy chế này ban hành các quy định bắt buộc áp dụng đối với các
Thành viên của Chotot.vn. Mọi người tham gia giao dịch trên Chotot.vn có trách
nhiệm thực hiện đúng nội dung Quy chế.
- Các điều khoản và điều kiện trong Quy chế này sẽ điều khiển việc sử
dụng các dịch vụ do Công ty cung cấp và có sẵn trên trang web Chotot.vn và tất
cả các trang web con ('Trang web').
- Bằng cách sử dụng Trang web, người dùng được xem là đã đồng ý bị ràng
buộc bởi các điều khoản và điều kiện được đặt ra trong Quy chế, cũng như các
điều khoản và điều kiện được ám chỉ và/hoặc bao hàm.
Đại Học Kinh Tế Huế-Kinh Tế & Phát Triển Kinh Tế Công Cộng
8
- Tất cả các nội dung trong bản Quy chế này phải tuân thủ theo hệ thống
pháp luật hiện hành của Việt Nam. Thành viên khi tham gia Chotot.vn phải tự
tìm hiểu trách nhiệm pháp lý của mình, tuân thủ quy định pháp luật và nội dung
Quy chế quản lý của Chotot.vn.
 Quy định chung :
- Tên miền: Sàn giao dịch TMĐT Chợ Tốt có tên miền giao dịch là:

- Người dùng: là một Cá nhân hoặc Doanh nghiệp như được định nghĩa
dưới đây, và bao gồm bất kỳ người nào duyệt và/hoặc xem Trang web, cũng như
bất kỳ người nào đăng bất kỳ quảng cáo nào và rao bán bất kỳ món đồ nào trên
Trang web.
+ 'Cá nhân' - Các dịch vụ chỉ được cung cấp cho các cá nhân có khả năng
tham gia vào một thỏa thuận có hiệu lực pháp lý theo luật Việt Nam.
+ 'Doanh nghiệp' - Các dịch vụ được cung cấp cho các công ty và/hoặc doanh

nghiệp. Bất kỳ người nào sử dụng Các dịch vụ với tư cách đại diện cho các
doanh nghiệp đó cam đoan rằng mình có thẩm quyền ràng buộc doanh nghiệp
vào các điều khoản và điều kiện được đặt ra trong Quy chế.
- Công ty có thể sửa đổi Quy chế tùy từng thời điểm vì các lý do liên quan
đến luật pháp hay quy định, hoặc để đảm bảo Trang web hoạt động đúng cách và
suôn sẻ.
- Nếu Người dùng tiếp tục sử dụng Trang web và/hoặc các dịch vụ Công ty
cung cấp trên Trang web ('Các dịch vụ') sau ngày các sửa đổi bắt đầu có hiệu
lực, Người dùng sẽ được cho là đã đồng ý bị ràng buộc bởi quy chế sửa đổi.
Trong trường hợp Người dùng không đồng ý với các sửa đổi, Người dùng không
được tiếp tục sử dụng Trang web và/hoặc Các dịch vụ.
- Hàng hóa, sản phẩm dịch vụ tham gia giao dịch phải đáp ứng đầy đủ các
quy định của pháp luật có liên quan, không thuộc các trường hợp cấm kinh
doanh, cấm quảng cáo theo quy định của pháp luật.
Đại Học Kinh Tế Huế-Kinh Tế & Phát Triển Kinh Tế Công Cộng
9
- Hoạt động mua bán hàng hóa qua Chotot.vn phải được thực hiện công
khai, minh bạch, đảm bảo quyền lợi của người tiêu dùng.
- Trang web của Công ty sử dụng cookie để Người dùng không phải nhập
thông tin đăng nhập của mình mỗi lần vào Trang web.
- Người dùng phải kích hoạt cookie trên máy của mình để tất cả các chức
năng của trang web này hoạt động chính xác. Đây là thiết lập mặc định đối với
cả hai trình duyệt Internet Explorer và Mozilla.Xin vui lòng tham khảo mục
Giúp đỡ của trình duyệt của Người dùng để biết thêm thông tin về việc kích hoạt
cookie.
- Cookie là một tập dữ liệu nhỏ được lưu vào ổ cứng của máy khi người
dùng vào một số trang Web nhất định. Các tập cookie có chứa một số thông tin
nhất định, ví dụ như một số ID người dùng ngẫu nhiên mà trang web gán cho
một khách viếng thăm để theo dõi các trang truy cập.
Thông tin duy nhất mà cookie có thể chứa là thông tin mà chính người

dùng cung cấp.Một tập cookie không thể đọc dữ liệu bên ngoài ổ cứng của
người dùng hoặc đọc các tập cookie được tạo ra bởi các trang web khác.
Các tập cookie cho phép người dùng sử dụng các chương trình tương tác phức
tạp hơn.Tự bản thân các tập cookie không thể được sử dụng để tìm ra danh tính
của bất kỳ người dùng nào.Chỉ có những thông tin tự nguyện cung cấp được lưu
lại, nhưng các thông tin này không thể nhận dạng cá nhân.
- Công ty không bảo đảm truy cập vào các Dịch vụ được liên tục, không bị
gián đoạn hoặc an toàn, và có thể có nhiều yếu tố can thiệp vào hoạt động của
Trang web nằm ngoài tầm kiểm soát của Công ty. Trang web và các Dịch vụ
được cung cấp "nguyên trạng" và khi có sẵn, không có bảo đảm dưới bất kỳ hình
thức nào, cho dù công khai hay ngụ ý, và bao gồm nhưng không giới hạn, các
bảo đảm về khả năng bán được, sự phù hợp với mục đích, tiêu đề hay không vi
phạm.
Đại Học Kinh Tế Huế-Kinh Tế & Phát Triển Kinh Tế Công Cộng
10
- Các đề mục và chú thích của Quy chế này được đưa vào chỉ nhằm mục
đích thuận tiện trong tham khảo và không xác định, giới hạn, giải thích hoặc mô
tả dưới bất kỳ hình thức nào phạm vi và quy mô của bất kỳ điều khoản nào trong
Quy chế này.
- Việc Công ty không có hành động nào đối với vi phạm của Người dùng
hoặc người nào khác sẽ không cấu thành sự từ bỏ của Công ty đối với quyền
hành động xử lý các vi phạm sau đó hoặc tương tự.
- Nếu bất kỳ quy định nào của Quy chế này được xem là vô hiệu hoặc
không thể thực thi được, quy định đó sẽ bị xóa bỏ nhưng các quy định còn lại
vẫn sẽ được thực thi.
 Quy trình giao dịch:
 Quy trình dành cho người bán hàng (“Người Bán”)
- Người Bán đăng tin rao vặt lên Chotot.vn. Khi đăng tin phải cung cấp
thông tin cá nhân và địa chỉ email cho Chotot.vn để xác nhận tin đăng.
- Sau khi tin rao vặt được kiểm duyệt, tin sẽ được đăng lên Chotot.vn,

Chotot.vn sẽ gửi email thông báo đã đăng tin cho Người Bán.
 Quy trình dành cho người mua hàng (“Người Mua”)
- Người Mua tự tìm kiếm, tham khảo thông tin sản phẩm trên trang Web và
lựa chọn sản phẩm.
- Người Mua tự liên lạc với Người Bán để thỏa thuận việc mua bán.
 Quy trình giao nhận vận chuyển
- Người Mua và Người Bán tự thỏa thuận việc giao nhận hàng và thanh
toán với nhau.
 Quy trình xác nhận/hủy đơn hàng
- Người Mua và Người Bán tự liên lạc với nhau qua thông tin được Người
Bán cung cấp khi rao tin để xác nhận việc mua hàng hay hủy mua hàng.
 Các quy trình khác
Đại Học Kinh Tế Huế-Kinh Tế & Phát Triển Kinh Tế Công Cộng
11
- Quy trình bảo hành/bảo trì sản phẩm: Người Bán và Người Mua tự thỏa
thuận với nhau việc bảo hành và bảo trì sản phẩm.
- Quy trình giải quyết tranh chấp, khiếu nại:
+ Mọi tranh chấp, khiếu nại liên quan đến các giao dịch trên sàn giao dịch
thương mại điện tử giữa Người mua và Người bán sẽ được hai bên phải tự giải
quyết với nhau.
+ Về phía Công ty, trang web có cơ chế thông báo tin quảng cáo sai sự thật.
Nếu xác định được Người bán có hành vi vi phạm, Công ty có quyền xử lý theo
Quy chế này.
+ Mọi tranh chấp phát sinh giữa Công ty và Người dùng sẽ được giải quyết
trên cơ sở thương lượng. Trường hợp không đạt được thỏa thuận như mong
muốn, một trong hai bên có quyền đưa vụ việc ra Tòa án nhân dân có thẩm
quyền để giải quyết.
3. Nguyên nhân gây nên thất bại thị trường
Công nghệ ngày một hiện đại, các trang mạng xã hội mở rộng, đa dạng và
ngày càng gắn liền với cuộc sống con người,đặc biệt trong vài năm trở lại đây,

facebook đã trở thành một hiện tượng XH, chiếm một phần quan trọng trong đời
sống tinh thần của giới trẻ. Các sản phẩm được rao bán trên mạng thì ngày một
phong phú, đa dạng và mặt hàng đang được ưa chuộng nhất đó là thời trang.
Trong báo cáo tài chính Q3-2014, Facebook cho biết mình đang sở hữu 1,35
tỉ người dùng thường xuyên truy cập mỗi tháng (tăng 14% cùng kỳ) và 864
triệu người dùng hằng ngày.Người dùng châu Á lướt Facebook nhiều nhất mỗi
tháng (426 triệu), vượt cả châu Âu (296 triệu), Hoa Kỳ và Canada (206 triệu).
Tương tự ở danh sách dùng Facebook mỗi ngày, người châu Á lại dẫn đầu bảng.
Bán hàng qua mạng, đặc biệt là facebook có ưu điểm là do không phải mất
tiền thuê mặt bằng, nhân viên, thuế,khách hàng có thể dễ dàng so sánh các sản
phẩm giá cả giữa các cửa hàng và có thể mua hàng ở bất kì thời gian nào,vốn bỏ
Đại Học Kinh Tế Huế-Kinh Tế & Phát Triển Kinh Tế Công Cộng
12
ra không cần quá cao… nên giá bán thường mềm hơn, phí giao dịch thấp cũng
thu hút được nhiều người tham gia.
Không chỉ với những người bán mà cả người mua cũng rất thuận tiện: có
thể ở nhà mua sắm thoải mái, vừa có thể tiết kiệm đáng kể thời gian và chi phí
đi lại so với việc tự mình tìm đến một cửa hàng để mua, online cho phép bạn
mua bất cứ khi nào bạn muốn ,các gian hàng trên mạng không bao giờ đóng
cửa ,bạn có thể mua sắm theo ý thích của bạn. Mua sắm ở các trung tâm ,shop
,hay siêu thị đôi khi chúng ta còn e ngại khi gặp phải những người bán hàng
không mấy dễ chịu song khi mua hàng online bạn không cần phải bận tâm đến
những vấn đề đó làm cho chúng ta có tâm lý thoải mái hơn. Để hiểu vì sao hình
thức bán hàng qua các trang mạng xã hội lại phát triển như vậy, chúng ta sẽ làm
1 phép so sánh nhỏ giữa kinh doanh truyền thống và kinh doanh trên mạng để
thấy được những ưu điểm vượt trội của nó.
SO SÁNH KINH DOANH TRUYỀN THỐNG VÀ KINH DOANH TRÊN MẠNG
TIÊU CHÍ SO SÁNH KINH DOANH
TRUYỀN THỐNG
KINH DOANH

TRÊN MẠNG
Vốn Nhiều Ít
Ngành nghề Cần có bằng cấp hoặc
nghiệp vụ
Rất ít
Mặt hàng Đa dạng, dễ bão hòa Độc đáo, chất lượng tốt,
độc quyền, dễ sử dụng
Lợi nhuận Thấp Cao
Thời gian Gò bó Ít, tự do
Cạnh tranh Khắc nghiệt Rất ít, không khắc nghiệt
Đại Học Kinh Tế Huế-Kinh Tế & Phát Triển Kinh Tế Công Cộng
13
Kinh nghiệm Không phổ biến, vì đa
số là bí quyết riêng
Luôn chia sẻ cộng đồng
Rủi ro Rất lớn Không có hoặc ít
Thị trường, phạm vi Nhỏ, Cố định Lớn,Rộng khắp cả nước,
trên TG.
Lấy ví dụ trong thực tế, để mở một shop quần áo cần ít nhất 100 đến 150
triệu đồng, phải có thủ tục, giấy phép của cơ quan có chức năng mới được kinh
doanh, mặt hàng đa dạng, ví dụ như các shop ở đường Hùng Vương, Huế đối
diện chợ An Cựu các shop quần áo mở san sát nhau, nhận thấy các mặt hàng
cũng hao hao nhau thời gian mơ cửa là tầm 7h sáng và đóng cửa tầm 11h đêm,
thị trường nhỏ,và cố định, chủ yếu là khác hàng trong nội thành phố.
Còn để mở một shop bán hàng online cần vốn ít, thậm chí nhiều ông bà chủ
là sinh viên, hầu như là rất ít có giấy phép hoạt động, lợi nhuận cao, rủi ro hầu
như là không có hoặc ít, vì chưa nhận được tiền phí như trên ví dụ shop SV thì
sẽ chưa gửi hàng, khách hàng có thể truy cập bất kể thời gian nào trong ngày và
phạm vi hoạt động rất rộng, miễn là máy bạn nối mạng
Những yếu tố trên đã làm cho hoạt động kinh doanh trên mạng xã hội ngày

càng được nhiều người lựa chọn. Nhưng bên cạnh những ưu điểm đó thì còn tồn
tại rất nhiều những mặt tiêu cực. Một bên trong giao dịch có thể có nhiều thông
tin về đối tượng giao dịch hơn bên kia, người có ưu thế về thông tin có thể cung
cấp những thông tin không trung thực về đối tượng được giao dịch cho bên kém
thông tin. Kết quả là, bên kém ưu thế về thông tin đồng ý hoàn thành giao dịch
và nhận được thứ không như mình mong muốn.Thông tin bất đối xứng sẽ dẫn
đến nhiều hậu quả như lừa đảo, không đánh giá hết mức độ rủi ro trong giao
dịch, giao dịch không thể diễn ra, thị trường không phát triển…dẫn đến thị
trường thất bại.
Đại Học Kinh Tế Huế-Kinh Tế & Phát Triển Kinh Tế Công Cộng
14
Khi mà nhu cầu sinh hoạt hay làm đẹp hay vui chơi, giải trí càng ngày càng
cao, trong khi đó các mặt hàng trên các trang bán hàng thì lại ngày đáp ứng đầy
đủ mọi nhu cầu của người tiêu dùng, và phương thức thanh toán, chuyển hàng
cũng đơn giản hiệu quả hơn…Chính những điều đó đã thu hút lượng khách hàng
và người bán tham gia càng ngày càng nhiều, dẫn đến môi trường buôn bán nó
cũng phức tạp hơn. Nguyên nhân dẫn đến việc bất cân xứng thông tin trong hoạt
động này không đơn thuần là chỉ xuất phát từ một bên.
-Về phía người bán:
+ Chạy theo lợi nhuận cá nhân bất chấp uy tín và lợi ích của khách hàng
+ Người bán sử dụng những chiêu thức quảng cáo hấp dẫn, không đúng sự
thực. Nhờ những hình ảnh rất bắt mắt, những thông tin luôn biết cách đánh vào
tâm lý người tiêu dùng nên những người bán hàng đã kiếm được những khoản
lợi nhuận không hề nhỏ mà chất lượng thì chưa thể kiểm định được.
+ Muốn có lợi nhuận cao nên người bán thường chạy theo kiểu kinh doanh
"giá thật, hàng giả". Nhiều trang bán hàng hô giá rất cao, có thể sánh ngang với
giá hàng hiệu nhưng chất lượng thì chỉ là hàng chợ.
+ Vì là hàng oder và người bán thực chất cũng chỉ là trung gian giữa người
cung cấp và người tiêu dùng, do đó người bán cũng khó có thể có được thông tin
đầy đủ của mặt hàng mà chính mình rao bán.

-Về phía người mua.
+Tất cả mọi người tiêu dùng đều muốn sở hữu những món hàng chất
lượng, nhưng với giá mềm, chuộng hàng ngoại, Lợi dụng điều này, chủ bán
hàng đã tung ra những thông tin như: sale hàng cũ chất lượng tốt để nhập hàng
mới về, hàng xách tay từ nước ngoài Nhưng người tiêu dùng đâu biết rằng
đằng sau hàng sale, hàng xách tay đó là thiên đường của hàng quá date.
+ Vì là trang bán hàng online nên người tiêu dùng không thể điều tra, thu
thập thông tin sản phẩm trước khi giao dịch.
Đại Học Kinh Tế Huế-Kinh Tế & Phát Triển Kinh Tế Công Cộng
15
+ Cách thức xem hàng, mua hàng đơn giản, không tốn thời gian, nên người
tiêu dùng thường ít ra thị trường thực tế để so sánh giá cả.
Theo trang Tiin.vn, với tiêu đề “Dính quả lừa khi ham hố mua hàng qua
mạng” là một ví dụ điển hình về sự bất cân đối thông tin trong hoạt động bán
hàng qua mạng:
Trong thời đại công nghệ, Internet phát triển, nhiều cách thức kinh doanh
trên mạng xã hội bùng nổ, đặc biệt là việc bán hàng qua mạng. Tiện lợi của việc
loại hình kinh doanh này ai cũng thấy rõ, với người bán hàng thì vừa không mất
tiền thuê mặt bằng, vừa không phải canh chừng cửa hàng thường xuyên lại tiếp
cận được với rất nhiều khách hàng. Còn người có nhu cầu thì chỉ cần một cái
click chuột là có thể tìm kiếm hàng loạt các shop hàng online, rất nhiều mẫu
hàng hóa đa dạng, giá cả lại phải chăng và nhiều lựa chọn. Thế nhưng chấp
nhận việc mua hàng qua mạng, thì mọi người phải chấp nhận với việc rủ ro,
được và mất.
Đã có rất nhiều bạn dính phải "quả lừa" khi quá ham hố và không tỉnh táo
lựa chọn hàng để mua online. Đa phần những trường hợp này do các chủ shop
yêu cầu chuyển khoản trước khi lấy hàng và một vài trường hợp "chờ dài cổ"
vẫn không thấy hàng của mình về.
Là nạn nhân của việc mua bán qua mạng theo phương thức chuyển khoản
trước nhận hàng sau, Thủy Tẹt Bé Nhỏ bức xúc vì bị lừa mất gần 1 triệu, cô bạn

chia sẻ trên mạng xã hội để cảnh báo mọi người. Thủy viết: "Mình có order
hàng Hàn Quốc của mộ bạn có trang web là Đơn hàng hơn 2 triệu, thì đặt
cọc 1 triệu, nhưng do mình đang có sẵn trong thẻ 800k nên mình bảo mình
chuyển trước 800. Bạn ấy bảo là trong vòng 10 ngày hàng sẽ về, vậy mà đợi mãi
không thấy hàng đâu".
Đại Học Kinh Tế Huế-Kinh Tế & Phát Triển Kinh Tế Công Cộng
16
Thủy chia sẻ thông tin để cảnh giác mọi người trên facebook
Về trường hợp của Thủy, bạn có nickname Phương Phi chia sẻ: “Chia
buồn với em, đăng lên cho mọi người biết tránh xa nó ra, còn em thôi hãy coi
như không may bị mất - của đi thay người”. “Tớ cũng mới bị lừa mất 730 nghìn
đồng vì mua hàng quần áo order trên facebook, bây giờ cũng chưa lấy lại
được”, nickname Linh Lỳ Lợm lên tiếng.
Không chỉ riêng Thủy mà còn có rất nhiều bạn trẻ, vì nghĩ hàng order giá
rẻ, chỉ cần một cái click là có thể mua bán đủ mọi thứ dù ở bất cứ đâu. Vì vậy,
mà các bạn thường xuyên ngắm nghía quần áo, phụ kiện, mĩ phẩm… trên các
trang mạng xã hội thông qua những bức ảnh “ảo”. Không ít ạn khi nhận được
sản phẩm mình mua tỏ ra thất vọng tràn trề vì thấy sản phẩm thực khác xa với
hình ảnh trên mạng về cả hình thức lẫn chất lượng.
Đại Học Kinh Tế Huế-Kinh Tế & Phát Triển Kinh Tế Công Cộng
17
Bạn Tiểu Miêu từng mua một chiếc áo qua mạng, với lời hứa hẹn đầy "chất
lượng" của chủ shop, thế nhưng khi nhận được hàng, trả tiền xòng phẳng thì
anh bạn này lại đau đớn khi thấy áo rách te tua. Khi gọi điện đến cho chủ shop
thì lại càng thêm bức xúc với câu nói: "Bạn khâu lại là được mà". Đây quả là
một bài học vô cùng đắt giá dành cho những người nghiện mua sắm trên mạng
như anh bạn này.
Đại Học Kinh Tế Huế-Kinh Tế & Phát Triển Kinh Tế Công Cộng
18
Đại Học Kinh Tế Huế-Kinh Tế & Phát Triển Kinh Tế Công Cộng

19
Những lời cam kết nhưng đinh đóng cột về chất lượng sản phẩm của một
chủ shop online
Thế nhưng khách hàng đã phải bức xúc vì nhận được hàng không như ý
muốn
Trước tình trạng may rủ khi mua hàng trên mạng các bạn cần cân nhắc
thật kĩ trước khi mua hàng ở những địa chỉ không rõ nguồn gốc, hoặc không có
Đại Học Kinh Tế Huế-Kinh Tế & Phát Triển Kinh Tế Công Cộng
20
thương hiệu rõ ràng. Với những địa chỉ đó thì tốt nhất là nên đến trực tiếp để
lựa chọn sản phẩm để đảm bảo cả chất lượng, mẫu mã ưng ý.
Thiết nghĩ, việc mua bán qua mạng không phải xấu, nhưng hiện nay đang
có rất nhiều cá nhân, tổ chức lợi dụng niềm tin của khách hàng để buôn bán sản
phẩm kém chất lượng, lừa đảo người mua hàng gây những thiệt hại không nhỏ
về tài sản. Chính vì vậy, thông qua lời cảnh báo trên, mỗi cá nhân hãy trở thành
người tiêu dùng thông minh để không “lọt lưới” của những “ông lão đánh cá”
nguy hiểm.
Nguồn:
-Về phía các cơ quan quản lý:
Chưa có những điều luật chặt chẽ và những chế tài đủ mạnh đối với hình
thức kinh doanh này, hơn nữa vấn đề an ninh mạng của nước ta hiện nay còn rất
kém, điều nay đã tạo sơ hở cho loại tội phạm công nghệ dễ dàng thực hiện hành
vi lừa đảo của mình. Hơn nữa vì là một trang mạng xã hội nên việc kiểm soát
được tất cả các trang bán hàng qua Facebook là điều không thể.
 Sau đây là 3 yếu tố chính tác động gây nên thất bại của thị trường về bất cân
xứng thông tin:
* Chi phí thẩm định hàng hóa: chi phí thẩm định là C* - tức là chi phí mà
người mua phải bỏ ra để thẩm định chất lượng hàng hóa. Trong trường hợp này,
khi hoạt động mua bán chỉ diễn ra qua Facebook, và chấ lượng hàng hóa chỉ xác
định được chất lượng khi đã qua sử dụng nên đây thuộc loại hàng hóa chỉ thẩm

định được khi dùng.
* Tính đồng nhất trong mối quan hệ giữa giá cả và chất lượng hàng hóa:
mức độ này thể hiện ở chỗ với chất lượng cho trước thì giá cả có giao động
mạnh hay không hoặc với mức giá như nhau thì chất lượng có sự khác biệt lớn
hay không. Trong trường hợp này, nếu các trang bán hàng oder qua Facebook áp
dụng các mức giá khác nhau cho cùng 1 loại mặt hàng thì cũng khó có thể xác
định được chất lượng hàng hóa đó có tốt hơn hay không. Kể cả khi các trang bán
Đại Học Kinh Tế Huế-Kinh Tế & Phát Triển Kinh Tế Công Cộng
21
hàng đó cung cấp cùng một mức giá thì người mua cũng mua hàng theo kiểu rất
đỏ đen, nếu may mắn thì người đó có thể gặp được trang bán hàng uy tín, mua
được hàng hóa tốt, nhưng không may gặp phải các trang bán hàng "ma", "ảo",
hoặc bán hàng theo kiểu "giá thật, hàng giả" thì việc mất tiền oan, thậm chí tiền
mất tật mang là điều hoàn toàn có thể. Điều đó cho thấy mức độ đồng nhất giữa
giá cả và chất lượng có sự khác biệt rất lớn do đó để mua được hàng hóa tốt thì
người tiêu dùng phải sử dụng một mẫu thẩm định lớn, do đó gây tâm lý ngại
ngùng của người tiêu dùng khi thẩm định hàng hóa đó và nguy cơ thất bại do
thông tin không đối xứng càng lớn.
* Mức độ thường xuyên mua sắm hàng hóa của người tiêu dùng: nếu như
người tiêu dùng có nhu cầu mua hàng oder và thường xuyên mua sắm cũng như
thường xuyên cập nhật tin tức, có sự so sánh giữa các trang bán hàng thì họ sẽ
dần tích lũy được thông tin, kinh nghiệm nhiều lên và giảm thiểu được thông tin
bất cân xứng. Ngược lại thì mức độ thất bại này xảy ra có thể khá lớn.
4. Thiệt hại phúc lợi xã hội
Việt Nam nằm trong tốp 10 quốc gia có tỷ lệ gia tăng lừa đảo trực tuyến
cao nhất và người dùng cũng được xếp vào đối tượng bị tấn công thường xuyên
từ hình thức này, là kết quả của đợt khảo sát mới đây mà Kaspersky Lab vừa
công bố. Những hình thức lừa đảo phổ biến trong lĩnh vực này chủ yếu là bán
hàng “nhái”, hàng kém chất lượng, hoặc lập ra những trang bán hàng “ma” lừa
người dùng mua hàng nhưng thực tế món hàng đó không có thật) . Phải công

nhận, hàng hóa trên các trang bán hàng này rất phong phú, đáp ứng đầy đủ nhu
cầu của người tiêu dùng. Mặt bằng giá cũng phong phú không kém, phù hợp túi
tiền của phần lớn người tiêu dùng. Tuy nhiên, nếu mua sắm quen và chịu khó
lùng sục thị trường, nhiều người đã giật mình bởi thay vì hớn hở mua được hàng
giá rẻ thì lại hớ tiền theo nhiều cách khác nhau.
Cụ thể: chị Nguyễn Ngọc Nhung (ngụ ở Q. Hà Đông – Hà Nội) là “con
nghiện” của các trang bán hàng online. Hí hửng xách về nhà chiếc máy làm
Đại Học Kinh Tế Huế-Kinh Tế & Phát Triển Kinh Tế Công Cộng
22
sữa chua Kangaroo với giá 335.000đ – mức giá được ghi là đã giảm đến 40%
so với giá gốc, không ngờ hôm sau vào siêu thị, cô mới giật mình bởi giá bán
của chiếc máy này chỉ 290.000đ. Hay trường hợp bạn Huy – sinh viên ĐH Công
đoàn Hà Nội. Lùng sục mãi mới được lô áo phông combo 3 chiếc ghi rất rõ
100% cotton hàng VN “xịn”, với giá 230.000đ – giảm hẳn 50% so với giá gốc.
Nhận hàng về, Huy mới “tá hỏa” khi lô áo anh nhận được lại là hàng Trung
Quốc, lớp vải thô rám và mặc rất nóng thay vì quảng cáo là chất liệu cotton.
Nguồn:( />

Để tìm hiểu rõ hơn về thiệt hại phúc lợi XH do thất bại thị trường gây ra
chúng ta sẽ cùng nhau đi xem xét mô hình sau đây.
Gọi Q là số lượng hàng hóa mà các trang bán hàng qua mạng xã hội cung
cấp.
S là đường cung hàng hóa, cung hàng hóa là cố định tại thời điểm đang xét.
D
0
là cầu về hàng hóa của người tiêu dùng khi họ tin tưởng vào uy tín của
các trang bán hàng qua mạng xã hội.
D
1
là cầu về hàng hóa của người tiêu dùng khi họ mất lòng tin vào uy tín

của các trang bán hàng.
S
D
1
D
0
C
B
A
Đại Học Kinh Tế Huế-Kinh Tế & Phát Triển Kinh Tế Công Cộng
23
K
H
P
1
0
Q
1
Q
0
P
0
000
Nếu người tiêu dùng tin rằng họ sẽ mua được hàng hóa tốt qua những shop
online thì điểm cân bằng ban đầu là A, đó là điểm cân bằng tối ưu XH tương
ứng, tương ứng với nó là mức sản lượng mà XH mong muốn Q
0
, tuy nhiên do
thiếu thông tin, không tin tưởng vào những thông tin mà shop bán hàng cung cấp
nên đường cầu về hàng hóa sẽ dịch chuyển từ D

0
xuống D
1
. Cân bằng sẽ dịch
chuyển từ A xuống B và mức sản lượng tối ưu thị trường là Q
1
< Q
0
.
- tại mức sản lượng tối ưu sản lượng XH Q
0
:
+ tổng chi phí XH là: TC
0
= EAQ
0
O
+ tổng lợi ích XH là: TB
0
= KAQ
0
O
- tại mức sản lượng tối ưu thị trường Q
1
:
+ tổng chi phí XH là: TC
1
= EBQ
1
O

+ tổng lợi ích XH là: TB
1
= KCQ
1
O
Như vậy khi dịch chuyển từ A đến B thì:
- tổng chi phí XH giảm ∆TC = BAQ
0
Q
1
Đại Học Kinh Tế Huế-Kinh Tế & Phát Triển Kinh Tế Công Cộng
24
- tổng lợi ích XH giảm ∆TB = CAQ
0
Q
1
∆TB giảm lớn hơn ∆TC giảm, làm cho XH mất đi một phần lợi ích, tổn thất
XH là: DWL = ABC.
Mức độ thiệt hại về thất bại thị trường do thông tin không đối xứng sẽ phụ
thuộc vào khoảng cách giữa 2 đường cầu D
0
và D
1
, khoảng cách này càng lớn
thì diện tích ABC càng lớn, tổn thất phúc lợi XH càng lớn.
Do đây là hàng hóa chỉ thẩm định được khi sử dụng nên chi phí thẩm định
C không chỉ bao gồm những chi phí liên quan đến chọn mẫu, mà còn gồm cả chi
phí thực để mua hàng hóa P* và chi phí kỳ vọng cho những thiệt hại đó có thể
phát sinh khi sử dụng hàng hóa (Ce). Tổng của chi phí thực và chi phí thiệt hại
kỳ vọng còn được gọi là giá đầy đủ (= P* + Ce) của những hàng hóa được mua

trên mạng. Chẳng hạn giá đầy đủ của 1 chiếc áo tại một trang bán hàng oder trên
facebook bao gồm giá của cái áo đó cộng với chi phí kỳ vọng tương ứng với mọi
tác hại mà cái ao đó có thể gây ra (mặc không hợp, kiểu dáng không như hình
ảnh minh họa, chất liệu kém ). Tất nhiên nếu cái áp đó có chất lượng tốt, xứng
đáng với giá thành bỏ ra thì Ce = 0, nhưng ngay cả khi đó thì người tiêu dùng
vẫn không biết chắc được lợi ích biên mà mình nhận được là bao nhiêu nếu
không mua và mặc cái áo đó.
Nếu chất lượng và giá cả của những hàng hóa được rao bán trên mạng có
mối quan hệ tương đối đồng nhất thì người tiêu dùng có thể chỉ cần một vài
phép thử là có thể dự kiến được lợi ích biên mà minh nhận được trong lần mua
tiếp theo, trong đó có tính đến cả mức chi phí kỳ vọng nếu hàng hóa đó có chất
lượng kém. Trái lại nếu hàng hóa không đồng nhất và không ổn định thì họ sẽ
phải qua nhiều lần thử mua hàng và cùng với nó là chi phí thẩm định sẽ rất lớn.
Điều này làm cho khoảng cách giữa đường D
0
và D
1
lớn hơn so với khoảng cách
đối với hàng hóa có thể thẩm định từ trước. Kết quả là nguy cơ thất bại do thông
tin không đối xứng của loại hàng hóa này sẽ lớn hơn.
5. Giải pháp khắc phục
Đại Học Kinh Tế Huế-Kinh Tế & Phát Triển Kinh Tế Công Cộng
25