Phân tích sự giống và khác nhau về điểm nhìn bên trong và điểm nhìn bên ngoài của ba tác phẩm: Ba Người Khác (Tô Hoài), Văn Khoa Chân Dung Kí (Hữu Đạt) và Lê Vân Yêu và Sống (Bùi Mai Hạnh – Lê Vân)

Website: Email : Tel : 0918.775.368

Phân tích sự giống và khác nhau về điểm nhìn bên trong và điểm nhìn bên
ngồi của ba tác phẩm: Ba Người Khác (Tơ Hồi), Văn Khoa Chân Dung
Kí (Hữu Đạt) và Lê Vân Yêu và Sống (Bùi Mai Hạnh – Lê Vân)
LỜI NÓI ĐẦU
Con người luôn khao khát hiểu biết sự thật. Chính từ trong nhiệt tình khao
khát đó, đã góp phần tạo nên những quan hệ thẩm mỹ. Song, chúng tôi còn
nhiều hạn chế về kiến thức, về kinh nghiệm sống … nên việc nghiên cứu để phát
hiện ra những cái nhìn, những tư tưởng mà tác giả muốn nói trong tác phẩm cịn
rất hạn chế. Có những tác phẩm do điểm nhìn của tác giả và điểm nhìn của độc
giả cịn trênh lệch, do đó khơng phải ngày một ngày hai là độc giả đã có những
điểm nhìn như của tác giả.
Ngơn ngữ văn học là một mơn rất khó, thời giạn thì hạn hẹp, nhưng nhờ
thày Hữu Đạt nhiệt tình truyền đạt cho chúng tơi những kiên thức cơ bản về môn
học và hướng dẫn làm bải tiểu luận này. Để thấy được những điểm nhìn bên
trong giống và khác nhau của ba tác phẩm: Ba Người Khác của Tơ Hồi, Văn
Khoa Chân Dung Kí của Hữu Đạt và Lê Vân Yêu và Sống của Bùi Mai Hạnh và
Lê Vân. Đó là một việc cũng khơng dễ dàng, khi mà kiến thức của chúng tơi cịn
hạn hẹp về kiến thức văn học, kinh nghiệm sống cịn ít, điểm nhìn về cuộc sống
còn chưa rộng. Mặc dù đã cố gắng hết sức nhưng bài tiểu luận này còn sơ sài
chưa đáp ứng được thoả đáng đề bài ra.
Qua đây, chúng tôi cũng chân thành cảm ơn thày Hữu Đạt với tinh thần và
trách nhiệm cao thày đã lo lắng cho chúng tơi trong suốt cả khố học 2002-2007.
Để chúng tơi có được những người thầy tốt nhất, có những mơn học những kiến
thức khoa học hữu ích nhất cập nhật nhất. Nhờ đó chúng tơi có được những tri
thức cơ bản về chuyên ngành cũng như về xã hội để tự tin hơn bước vào cuộc
sống.


Website: Email : Tel : 0918.775.368

I. MỞ ĐẦU
Từ trước đến nay, có nhiều phương pháp nghiên cứu tác phẩm văn học
theo nhiều quan điểm, nhiều góc độ khác nhau. Cách nghiên cứu theo quan điểm
ngữ văn chỉ thiên về việc giảng giải từ ngữ và phân tích văn pháp, coi nhẹ đến
vấn đề có liên quan đến nội dung tư tưởng của tác phẩm văn học. Cách nghiên
cứu theo phân tâm học chỉ chuyên lo khám phá những mặc cảm tính dục ẩn tàng
trong tác phẩm. Cách nghiên cứu tác phẩm theo chủ nghĩa cấu trúc thì chỉ phân
tích “cái biểu đạt” tương đương với hình thức, cịn bỏ qua “cái được biểu đạt”
tương đương với nội dung. Ngược lại, những người xã hội học dung tục thì chỉ
biết đối chiếu một cách máy mọc hiện thực khách quan với nội dung tác phẩm
văn học. Chủ nghĩa ấn tượng lại quan niệm tác phẩm văn học nghệ thuật không
phải đi sâu khám phá bản chất hiện thực, mà chẳng qua chỉ nghi dấu lại nhưng
ấn tượng trong phút giây ban đầu của người nghệ sĩ trước hiện thực. Do đó, đến
lượt mình, người nghiên cứu phân tích cũng vậy, chỉ cần nói lại cái ấn tượng, cái
kể lại “cuộc phiêu lưu của tâm hồn mình” khi đọc tác phẩm . Nói cho thật
khách quan , cái cách nghiên cưu nói trên khơng phải là khơng có chút ít căn cứ.
Tác phẩm văn học là tổng hoà của hàng loạt mối tương quan.Tác phẩm
viết xong là một tổ chức, một chỉnh thể, một cấu trúc bao gồm những tương
quan nội tại chặt chẽ. Nhưng tác phẩm không phải chỉ cố định trong một cấu
trúc văn bản, mà tác phẩm là một q trình. Nó là kết tinh của một cái gì trước
đó, và sẽ gây tác dụng sau đó. Khi tác giả đã hồn thành xong thì nó sẽ tồn tại
trong sự tiếp thu và thưởng thức của công chúng với những tác dụng có thể có
của mình. Người ta nói tác phẩm văn học là hình ảnh chủ quan của thế giới
khác quan, có nghĩa là nó bắt nguồn từ hiên thực khách quan và phải thông qua
chủ quan nhà văn. Nhưng đối với hiện thực khách quan và chủ quan nhà văn, tác
phẩm không khi nào phản ánh và biểu hiện một cách trực tuyến, mà phải dựa
trên một di sản tinh thần văn hoá nhất định của dân tộc và nhân loại. Chứng cớ
là sự phản ánh và biểu hiện, tuy cùng một thực trạng và ý thức hệ, nhưng với
văn hoá thấp và văn hoá cao là khác nhau, có văn háo và vơ văn hoá lại càng

khác nhau. Cho nên trong “tiền đề phát sinh” cịn có một phương diện nữa là


Website: Email : Tel : 0918.775.368

truyền thống văn hố. Như thế, ngồi những tương quan nội tại về “cấu trúc” ra,
tác phẩm văn học cịn có những tương quan khác với “bên ngoài” bao gồm hiên
thực khách quan, chủ quan nhà văn, công chúng và di sản văn hố.
Phân tích, nghiên cứu tác phẩm là tháo gỡ tất cả những tương quan vốn
khơng tách rời nhau đó. Tuy nhiên theo đề tài của bài ra cũng như khả năng cón
hạn chế, chúng tơi chỉ nghiên cứu và phân tích sự giống và khác nhau về điểm
nhìn trong ba tác phẩm đã nêu ở đề tài.
II. NỘI DUNG
Như chúng ta đã biết, để có một tác phẩm hay thì điều trước tiên là nhà
văn phải chọn: đề tài, chủ đề, tư tưởng, kết cấu, thể loại, ngôn- từ nghệ thuật của
tác phẩm và hơn nữa là nhân vật trong tác phẩm.Trong tác phẩm văn học thường
có một hoặc nhiều nhân vật. Nhưng không phải mọi nhân vật trong tác phẩm
văn học đều có vai trị như nhau trong kết cấu và cốt truyện tác phẩm.. Trong ba
tác phẩm: Văn Khoa Chân Dung Ký của Hữu Đạt, Ba Người Khác củaTơ Hồi
và Lê Vân u và Sống của Bùi Mai Hạnh-Lê Vân. Nhân vật chính đều là cái
“Tơi ”. Cái “tơi” đóng vai trị chủ chốt, xuất hiện nhiều, giữ vị trí của tuyến cốt
truyện. Đó là con người liên quan đến các sự kiện chủ yếu của tác phẩm. là cơ
sở để tác giả triển khai đề tài cơ bản của mình.
Song, chúng lại đươc thể hiện bằng những thể loại văn học khác nhau:
Văn Khoa Chân Dung Ký là Kí văn học, Ba Người Khác là Tiểu thuyết, Lê Vân
Yêu và Sống là Tự truyện. Việc căn cứ vào thể loại của tác phẩm, đó cũng là cơ
sở cho chúng ta thấy được điểm nhìn cơ bản của từng tác phẩm..
1. Điểm nhìn trong tác phẩm “Văn Khoa Chân Dung Ký”
Nghiên cứu tác phẩm văn học tất nhiên, chúng ta phải xuất phát từ toàn bộ
chỉnh thể, tránh phiếm diên. Hơn nữa khi cần xem xét từng bộ phận, từng khía

cạnh của tác phẩm cũng phải đặt nó trong chỉnh thể, phải thấy nó được xác định
trong khuynh hướng chung của chỉnh thể. Có thể nói rằng, lịch sử của tác giả
quan hệ chăt chẽ đến tác phẩm, Vì tác phẩm chính là sự phản ánh thực tế xã hội
qua cách nhìn, cách nghĩ, cách cảm xúc của tác giả. Do vậy mà hiểu biết tâm tư,
tình cảm, lí tưởng sống cũng như những bước đường từng trải của tác giả, chúng


Website: Email : Tel : 0918.775.368

ta có điều kiện hiểu rõ hơn thực chất của tác phẩm. Như chúng ta biết, Nhà văn
Hữu Đạt xuất thân từ một gia đình gia giáo, được giáo dục và học tập một cách
bài bản. Ông học rộng đi nhiều,tiếp xúc với nhiều nền văn hoá, nhiều hệ tư
tưởng khác nhau và gặp gỡ nhiều tác gia lớn trên thế giới… Vì thế, nhà văn có
những điểm nhìn, những đánh giá rất đắt về nhiều khía cạnh của cuộc sống, ở
nhiều tầng lớp khác nhau trong xã hội, như trong các tác phẩm: Hai Đầu Của
Bức Thư Tình (tiểu thuyết) Tuổi yêu (tập truyện ngắn), Phía Sau Giảng Đường
(tiểu thuyết), Hồi Ức Tuổi Mười Ba… Hơn nữa gần đây, tác giả đã cho xuất bản
tác phẩm Văn Khoa Chân Dung Kí. Cuốn sách này đã gây tiếng vang trong dư
luận, đặc biệt là với các nhà giáo và giới sinh viên. Trong tác phẩm, nhà văn đã
dùng cái “tơi” để nói để viết về chân dung các nhà giáo, những người có nhiều
đóp góp cho khoa Ngữ văn nói riêng cũng như là cho Trường Đại học Khoa học
Xã hội và Nhân văn nói chung.
Qua tác phẩm Văn Khoa Chân Dung Ký, chúng ta thấy điểm nhìn của tác
giả rất phong phú và sâu rộng. Mỗi chương, mỗi hồi là một cách nhìn cách cảm,
cách đánh giá khác nhau, về từng nhân vật về từng sự kiện. Để rồi đem đến cho
độc gia nhiều cung bâc của cảm xúc, nhiều bài học và những cái nhìn, những
đánh giá khác nhau về cuộc sống… Cùng thời gian là thời bao cấp, nhưng khác
với hai tác phẩm Ba Người Khác và Lê Vân Yêu và Sơng là điểm nhìn thường
hướng về một phía tiêu cực, đến ngột ngạt do cơ chế bao cấp gây ra cho các
nhân vật. Song, ở Văn Khoa Chân Dung Ký ngồi những điểm tiêu cực, tác giả

cịn cho chúng ta thấy rất nhiều điểm tích cực và thú vị của thời bao cấp đem
lại.Tất nhiên, dù những câu truyện đó có diễn ra chiểu hướng nào cũng sẽ để lại
cho độc giả những cái nhìn những bài học khác nhau về cuộc sống.
Trong hồi thứ nhất, nói về thời sinh viên, xuất phát từ điểm nhìn bên
trong, tức là người trong cuộc tác giả đưa ra những đánh gia những nhận xét rất
chính xác về xưa và nay: “ Thời chúng tôi là thời đầy gian khổ, nhưng cũng rất
lãng mạn. khác hẳn thời nay, sinh viên sướng hơn rất nhiêu, nhưng chất lãng
mạn bay bổng cũng dần cạn kiệt để thay vào đó là tâm hồn gồ ghề của chủ nghĩa
hiện thực, có khi được đẩy tới đỉnh điểm của chủ nghĩa thực dụng…” “ Do sống


Website: Email : Tel : 0918.775.368

trong cảnh thiếu thốn mà tình cảm thày chị lại ấm áp và thương nhau hơn. Cuộc
sống sinh viên có nhiều những kỉ niệm.”
Hơn nữa, tác giả mô tả một cách rất tế nhị và sâu sắc về Giáo sư Hoàng
Xuân Nhị và Giáo sư Nguyễn Hàm Dương, với cái nhìn khách quan tác giả cho
độc giả thấy và hiểu hơn về cuộc đời của từng nhân vật. Chúng ta còn thấy
những cái nhìn khác nhau về đối tượng về từng sự kiện và từ đó rút ra những bài
học, những sự được mất của từng nhân vật của từng sự việc sự kiện: “Điều q
nhất mà chúng tơi học được ở Giáo sư Hồng Xn Nhị chính là tình cảm và
lịng biết ơn sâu sắc đối với người có cơng với các bậc đi trước. Đây là một đạo
lí mang tính truyền thống mà đến nay chúng ta vẫn hết sức chú trọng trong việc
“đền ơn đáp nghĩa” với các thương binh, liệt sĩ, vói các bà mẹ Việt Nam anh
hùng. Tuy nhiên học ông, mà làm theo không phải là dễ”. “ Nếu nhìn về góc độ
tầm hồn, người ta dễ bị nhân thức sai rằng Hoàn Xuân Nhị là một người yếu
đuối. Nhưng, khơng phải! Ơng chỉ là người hay xúc động. Cịn trong cơng việc
cũng là người rất cương quyết và bản lĩnh…”.
Qua tác phẩm “ Văn Khoa Chân Dung Ký” chúng ta cịn thấy tác giả có
cái nhìn mang tính tổng hợp về đối tượng mơ tả, tức không phải chỉ là số phận,

mà là các bức tranh về phong tục, về đồi sống xã hội, kinh tế, chính trị. Khi nói
về Giáo sư Ngun Hàm Dương tác giả tả lại: “Vào năm 1978, một lần tối đang
đọc sách trong căn phịng giấy dầu mới được phân thì đám trẻ trong xóm nhao
nhao chạy lại: - Chú ơi có ơng Tây nào đang vào nhà chú đấy! Tơi ngạc nhiên và
cảm thấy hơi sờ sợ. Thời đó, việc quan hệ vói người Tây được qui định rất
nghiêm ngặt. Tất cả các cán bộ, nếu tiếp xúc với người Tây phải báo cáo trước
với tổ chức và phải có từ hai người trở lên. Vì phạm điều này, coi như bị một cái
án vơ hình…” Rồi khi tác giả viết về Giáo Sư Nguyên Tài Cẩn, Khi ông lấy vợ
Tây, thời bấy giờ việc này xẩy ra là cả một vấn đề vì khi ây người Việt Nam nói
chuyện với Tây sẽ bị liệt vào số nghi vấn bị theo dõi. Khi tả về những việc mà
Hoàng Trong Phiếm tác giả cũng cho chúng ta thấy có những cơng việc xây ra
nếu ở các nước văn minh thì nó rất bình thường, nhưng ở Việt Nam nó lại là
trun lớn, bị chú ý, bị trù dập ngay… Qua những sự kiện, sự việc như vậy


Website: Email : Tel : 0918.775.368

không những tác giả cho độc giả hiểu về cuộc đời, sự nghiệp, sự đóng góp của
các nhà giáo mà cịn cho chúng ta thấy một bức tranh có những máng “sáng tối” của thời bao cấp ở Việt Nam.
Khi trần thuật những sự việc và con người trong hiện thực khách quan, thì
cũng có cả những sự việc khơng có trong thực tế nghĩa là rất lãng mạn. Khi viết
về Giáo sư Hồng Trong Phiếm, ơng là Giáo sư giảng dậy ở trường Đại học
Khoa học Xã hội và Nhân văn điều đó là hiển nhiên rồi. Khi nói về ơng ngày từ
câu đầu tác giả đã viết: “ Trong các nhà nghiên cứu ngơn ngữ học Việt Nam,
Giáo sư Hồng Trong Phiến được mệnh danh là người lãng mạn vào bậc nhấ. Sự
lãng mạn của ông là nguyên nhân sinh ra nhiều giai thoại độc đáo. Với điểm
nhìn bên ngồi, tác giả cho chúng ta thấy lại được nhiều giai thoại nói về Hồng
Trọng Phiếm. Những giai thoại đó chính xác đến đàu thì cũng khơng quan trọng.
Nhưng điều quan trọng là từ chân dung Hoàng Trọng Phiếm và các giai thoại về
ơng. Xuất phát từ điểm nhìn của tác giả mà độc giả cũng có nhiều cách nhìn

khác nhau. Người thì thấy và học được ở ơng cái tính hồn nhiên, lãng mạn.
Người thì học được ở ơng đức tính biết vượt qua lề thói của thời cuộc và hồn
cảnh khó khăn để giúp người.v.v.
Cũng là khơng gian cũng là thời gian như vậy không phải ai cũng giám
làm những điều như Hồng Trọng Phiếm. Đó là ơng giám làm cái việc mà người
khác không giàm làm: “Thế là ông giơ tay vén màn người đẹp và không ngần
ngại chui tọt vào chiếc màn cá nhân, ngồi bên cạnh cô nữ sinh hoa khôi đã toan
tự vẫn kia. Không ai biết ông “làm công tác tư tương” cho cô nữ sinh thế nầo,
chỉ biết sau chừng gần một tiếng thì các bạn nữ trong phịng nghe thấy bạn mình
khinh khích cười. Nụ cười tưởng như khơng bao giờ cịn trên bời môi ướt mọng
đầy gợi cảm của cô. Hôm sau, cô ăn cơm và lại cắp sách tới lớp như thường lệ”
Bên cạnh đó xuất phát từ cái nhìn bên ngồi thơng cảm cho những nhà
giáo có nhiều đóng góp nhưng lại bị thiệt thịi, đó là những cái nhìn đồng cảm
mà độc gia khi đọc được cũng có cái nhìn đồng tình. Hơn nữa, nhà văn cịn cho
chúng ta thấy nhiều mặt khác nhau của các nhà giáo. Những đức tính đáng q,
những phong cách khác nhau: người thì nhanh nhậy uyên thâm trong công việc


Website: Email : Tel : 0918.775.368

tiếp cận với khoa học, người thì có những phong cách giàng dậy tuyết vời, người
thì phong cách sống vơ tư, hồn nhiên, yêu thương giúp đỡ mọi người. Bên cạnh
những điều tốt được nhà văn cho chúng ta thấy còn là những mảng tối ẩn đằng
sau tác phẩm, từ đó tác giả rút ra được nhiều điều khác nhau.
Ngoài ra, là một người uyên bác trong nghiên cứu khoa học nên tác giả
cịn có điểm nhìn ở nhiều khía cạnh khác, như việc nhìn nhận những đóng góp
khoa học một cách rất khách quan của từng nhân vât trong tác phẩm. Phong
cách làm việc cũng như cách thức nghiên cứu khoa học và sự tiếp cận khoa học
của từng nhà gíáo. Nếu khơng phải là một tác giả có kiến thức un thâm về
khoa học không thể đưa ra được những đánh giá đó.

Như vậy, qua tác phẩm, chúng ta thấy tác giả chỉ trần thuật người thật việc
thật đã xẩy ra. Tất nhiên nói “ người thật, việc thật” ở đây là đã bào hàm những
tâm trang và lí lẽ vốn chứa đựng trong người thật việc thật đó, chưa cần kể đến
những tâm trang và lí lẽ ít nhiều phải có ở nhân vật.
Cả tác phẩm Văn Khoa Chân Dung Ký là một bức tranh sống động về
chân dung các nhà giáo đã và đang công tác ở khoa Ngữ Văn Trường đại học
Khoa học Xã hội và Nhân văn. Ở bức tranh này, từ điểm nhìn của mình nhà văn
cho độc giả thấy một cách khác quan về tính nết về sự cống hiến của từng người
cho khoa học cho việc trồng người và bên cạnh đó là những phong tục tập quán,
những sự việc sự kiện xẩy ra xung quanh các nhân vất ở không gian và thời giạn
rộng lớn, từ việc ở nước ngoài cho đến ở Việt Nam, từ khi đất nước còn chiến
tranh cho đến ngày nay. Từ đó để lại cho độc giả đặc biệt là các nhà giáo và các
sinh viên rút ra được nhiều bài học và những cái nhìn mới trong cuộc sống của
mình.
2. Điểm nhìn trong “Ba Người Khác (Tơ Hoài)
Mở đầu tác phẩm này là lời giới thiệu của Nhà xuất bản Đà Nẵng: “Cầu
chuyện này có thể đước coi là một mảng ký ức trong cuộc đời nhà văn Tơ Hồi.
Và ký ức, có thể tương ứng, trùng với điều đã diễn ra, nhưng cũng có điều chỉ ở
trong tâm tưởng. Có chi tiết thực, nhưng cũng có chi tiết là sản phẩm của sự
tưởng tượng, rồi thêm thắt “mắm muối” vì thế mới định dạng là tiểu thuyết”.


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Như chúng ta đã biết, tiểu thuyết là hình thức tự sự cỡ lơn đặc biệt phổ biến
trong thời cận đại và hiện đại. Với những giới hạn rộng rãi trong hình thức trần
thuật, tiểu thuyết có thể chứa đựng lịch sử của nhiều cuộc đời, những bức tranh
phong tục đạo đức xã hội, miêu tả cụ thể các điều kiện sinh hoạt giai cấp, tài
hiện nhiều tính các đa dạng.
Như vậy xét về mặt thể loại mà tác giả lựa chọn để dẫn chuyện, để viết tác

phẩm là thể loại tiểu thuyết. Từ đó chúng ta thấy điểm nhìn của tác tác giả sẽ có
những điểm nhìn khác với tác phẩm “Tự truyện” và “ký”
Trong tác phẩm Ba Người Khác, tác giả không vẽ lại diện mạo của cuộc
cải cách, mà đi sâu vào khía cạnh con-người, thế cuộc, qua những nét sinh hoạt,
tác vụ xoay quanh họ.
Để tái hiện đời sống một cách khách quan, tác phẩm tập trung phản ánh
đời sống, con người qua các biến cố xẩy ra với nó, có tác dụng phơi bầy ra
những mặt nhất định của bản chất con người. Một câu truyện đã lùi xa hơn nửa
thế kỷ, từ một đội công tác cải cách xuống các vùng, miền. Mỗi người một hoàn
cảnh, xuất thân, nhưng nhìn chung hiểu biết cịn nhiều hạn chế, có người là tiểu
tư sản nhưng kiến thức mới cấp I. Bản năng, hồn nhiên đi vào cải cách trong
buổi giao thời kháng chiến chống pháp. Với cái nhìn của người trong cuộc, Tơ
Hồi đã cho chung ta thầy một đội chưởng Cự là một đội chưởng luôn mồm
nhắc các đồng chí của mình phải giữ “kỉ luật ba cùng dưới xóm”. Thế mà đội lại
làm cái việc chẳng đáng chút nào, đội chưởng lại mua nén bánh đúc ỏ chợ. Hơn
nữa, trong q trình làm cơng việc cải cách Cự là đội trưởng mà cịn hủ hố với
rất nhiều phụ nữ. Rồi việc cả đội ăn bánh đúc ở chợ, để thoả mãn những bản
năng của mình. Cịn gì là bí mật mà khẩu hiệu đề ra, khi mà, cả đội xuống đến
làng đến xóm thì mọi người đã biết cách đấy những ba ngày.
Khi viết về nhân vật Bối cũng là hiện thân của nhà văn, Ơng cịn cho
chúng ta thấy ngoài sự thực xấu xa là việc anh lấy bánh đúc của đội chưởng Cự.
Khi Bối còn ở nhà cơ Đơm anh hủ hố với cơ Đơm, ra bên ngồi thì Bối lại hủ
hố vơi Dun với những người phụ nữ khác không những một lầm mà rất nhiều
lần.


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Nói về nhân vật Bổn, tác giả cho chúng ta thấy ngay Bổn cịn tồi tệ hơn
cịn hủ hố hơn. Nguyễn Bổn năm nay ba mươi tuổi một cán bộ trao trả là đội

viên đội Đào Khê, đã đi cải cách đợt 4 và 5.Trong đợt 4 đồng chí Bổn đã phạm
lỗi nghiêm trọng vì hủ hố mà phải đổi đi 4 xóm đến xóm nào cũng hủ hố ở
xóm đó, hủ hố với vợ bồ đội vợ sĩ tử và tròng nghẹo cả bà già trên 50 tuổi.
Điên cuồng hơn nữa, ngay trong đại đội nơng dân, đồng chí Bổn đã cơng nhiên
cắn vào vú, vào mặt một chị chuỗi tích cực. Tổng cộng trong đớt 4 đồng chí Bơn
đã thơng dâm với 8 người. sang đợt 5 đồng chí Bổn cịn phạm nhiều tội quan
trọng hơn.v.v.. Chỉ cần bấy nhiêu thôi tác giả cho chúng ta thấy được bản chất
của đội cải cách .
Với những điểm nhìn như vậy, qua tác phẩm này tác giả cũng cho độc giả
thấy được tất cả những bản năng, ấu trĩ, kể cả những sai lầm, tội lỗi của những
con người cụ thể, ở đội công tác cụ thể, trong bối cảnh nhận thức chung ở các
vùng miền, nhất là nông thôn vùng sâu xa cịn nhiều yếu kém. Thậm chí cịn
những chỗ u tối, “sinh Hoạt như gà”. Các quan hệ cũ thì lạc hậu, những quan hệ
mới thì chưa được xác lập rõ, còn những nhá nhem xấu - tốt, địch – ta, các anh
đội – gia đình rễ chuối, nhiệm vụ - nhận thức, tình cảm - tội lỗ, địa chủ - hay
không phải, người - ngợm… Một mảng tranh thời kỳ đầu cải cách khá sinh
động, nhưng bỡ ngỡ, sự nghèo khó, sự chất phát, mộc mạc, cả thơ giáp, mù tối,
lối sống chưa đạt tầm “ tiểu nông”, đôi phần hoang dã của con người được thể
hiện qua cách dẫn chuyện lơi cuốn.
Quả thực, như tác giả đã viết thì khơng một anh đội nào là khơng hủ hố,
bản thân các anh đội thì ẫu trĩ, hành động theo bản năng. Như vậy, nhà văn cho
chúng ta thấy, bản thân các anh đội cịn chưa làm chủ được mình thì cải cách
được ai, cải cách được gì? Khơng những khơng cải cách được cho dân văn minh,
ấm no mà còn làm hỏng dân, làm khổ dân, làm cho dân hoang mang lo lắng.
Hơn nữa, từ điểm nhìn của mình, tác giả không những chỉ phản ánh cái
phần tồn tại vật chất với các việc làm, hành động của con người mà còn phản
ánh thế giới bên trong bao gồm tâm trạng, cảm xúc, ý nghĩ của con người. Tác
giả cho chung ta thấy sự khúm núm sợ sệt của người nông trước những anh đội

Website: Email : Tel : 0918.775.368

ấu trĩ nhưng rất hách dịch. Việc các anh đội và những người nông dân thường
làm việc theo cảm xúc, “các anh đội và dân mang quạt ra quạt cho lúa. Hay cái
việc xử án Đình…”. Rồi việc các anh đội họ khơng suy nghĩ làm thế nào để
cơng việc cải cách có hiệu quả mang về sự ấm no , hạnh phúc cho người dân mà
chỉ ln suy tính thiền cận và ích kỉ. Họ ln tính mưu, tìm kế để vụ lợi cho
mình thoả mãn mình và tố cáo ngưịi khác.
Như vậy, nhà văn đã tái hiện lại toàn bộ thế giới, thể hiện mọi biểu hiện
bên trong và bên ngoài của con ngưòi, nhưng đều xem chúng như là các sự kiện
khác nhau về cuộc sống con người. Nhưng sự kiện là sản phẩm của quan hệ giữa
con người và hồn cảnh, mơi trường, cho nên nó mở ra một đặc điểm khác là
khả năng phản ánh cuộc sống một cách bao quát rộng lớn: miêu tả con người
trong nhiều quan hệ phức tạp giữa nó và mơi trường xung quanh.
Qua tác phảm Ba Người Khác, tác giả còn cho chúng ta thấy nhân vật
dường như hoạt động tự do theo ý muốn của nó, nhưng thật ra mọi hoạt động
của nó đều do tác động của hồn cảnh và môi trường xung quan. Với không gian
và thời gian như vậy hầu như mọi nhân vật đều chịu sự tác động của hồn cảnh
của mơi trường. Họ khơng thốt ra được cái quy luật chung của xã hội của thiên
nhiên.
Với các sự kiện của tác phẩm, theo mối liên hệ của các sự kiện, tác giả
dân dắt người đọc đi về nhưng miền khác nhau, một thời kỳ đói khổ bới chiến
tranh bởi những chính sách khơng phù hớp của thời bao cấp. Và khơng thể thốt
ra đựơc khỏ sự đói khổ, xã hội lạc hậu, số phận con người thì bị đe doạ, sống
chết bất chắc, khi mà các đội cải cách hẩu hết là những con người ẩu trĩ và hủ
hố.
Qua cái nhìn của mình, với những giới hạn rộng rãi trong hình thức trần
thuật, tác giả cho chúng ta thấy lịch sử của một thời của nhiều cuộc đời, những
bức tranh phong tục đạo đức xã hội, miêu ta cụ thể các điều kiện sinh hoạt giai
cấp, tái hiện nhiều tính cách đa dạng và những bất cập của thời kỳ bao cấp.

3. Điểm nhìn trong tác phẩm “ Lê Vân Yêu và Sống”
Hiện thực được tái hiện qua những cảm xúc, tâm trang, ý nghĩ của con


Website: Email : Tel : 0918.775.368

người, được thể hiện trực tiếp qua những lời lẽ bộc bạch, thổ lộ, tác phẩm tự sự
phản ánh đời sống trong tính khách quan của nó, qua con người, hành vi, sự kiện
được kể lại bởi một người kể chuyện.
Là một phụ nữ, một nghệ sĩ, nên điểm nhìn của Lê Vân trong tác phẩm
cũng là những cái nhìn quay quanh trong tâm sinh lí của mơt người phụ nữ đúng
như Lê Vân đã bộc bạch. Qua bao nhiêu truyện xây ra đối với cuộc đời Lê Vân.
Cuôi cùng, Lê Vân cũng nhận ra một điều dù một người đàn bà có tài năng có
thành đạt đến đâu thì cái quan trọng nhất vẫn là gia đình vẫn là việc con cái, bếp
lúc. Có câu danh ngơn đã nói: “… thế giới của phụ nữ là gia đình”
Có thể nói rằng, cái nhìn của Lê Vân ln là cái nhìn của người trong
cuộc. Mặc dù điểm nhìn của Lê Vân cịn có nhiều mâu thuẫn, khi bộc bạch trong
tác phẩm Lê Vân ln nói và viết ra những đìều sai trái để xám hối, nhưng
những điều sai trái đó ln được Lê Vân biện hộ cho những việc mình gây ra là
hợp lí. Lê Vân tự hào cho mình là một người phụ nữ rất Việt Nam, rất Á Đông.
Nhưng những việc Lê Vân làm thì hồn tồn trái ngược với những vẽ đẹp và nét
văn hố của Á Đơng nói chung và Việt Nam nói riêng. Khi Lê Vân lấy lí lẽ của
tình yêu để biện hộ cho nhưng việc làm của mình. Trong tình u thì mọi sự đều
có thể tha thứ. Nhưng khi Lê Vân phá thai, Lê Vân đã làm một việc là giết con
mình từ khi nó cịn ở trong bụng một cách vơ tình. Thật đau lịng vì trên thế giới
cũng có biết báo nhiêu những con người đang làm những việc như vậy. Họ lấy
những lí lẽ vì cuộc sống khó khăn, vì lẽ này, lẽ kia. Nhưng, đó chỉ là những ích
kỉ cá nhân, một hành động giết con dù nó mới chỉ là một bào thai thì cũng là một
con người rồi. Người Việt Nam thường hay nó tính cả tuổi mụ, tơi năm nay 15
tuổi… tức là tính cả tuổi trong bụng mẹ. Song, mục đích tốt khơng bao giờ có

thể biện minh được cho hành động xấu.
Cuối tác phẩm Lê Vân cũng đưa ra một vài điểm nhìn có ý nghĩa về việc
gìn giữ hạnh phúc gia đình, và khiêm tốn nhìn nhận những thiếu xót của bản
thân, biết tha thứ, làm lành và sống hồ hợp với mọi người thì tốt hơn là ln
phá bĩnh và ương bướng bảo thủ.
Có một điều mà chắc sẽ có nhiều độc giả khơng đồng ý với điểm cái của


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Lê Vân là. Khi xám hối, thì phải khiêm tốn nhìn nhận những khuyết điểm của
mình. Nhưng Lê Vân lại đổ cho hồn cảnh, cho cơ chế, cho những người thân
đem lại nỗi khổ cho cơ như vậy Lê Vân có lỗi lầm gì đâu mà sám hối. Lê Vân
săn sàng nói những cái xấu xa nhất của bố me, để biện minh cho những lỗi lầm
của mình. Cũng có thể Lê Vân muốn nói tất cả để đem lại những bài học cho
những ông bố bà mẹ chăng?
Như vậy đọc Lê Vân yêu và sống chúng ta thấy Lê Vân cho chúng ta cái
nhìn về những xung đột những mâu thuẫn trong các mối quan hệ chằng chịt gữa
gia đình, đồng nghiệp, tình u, tìn bạn.
Có thể nói rằng, ba tác phẩm này có những điểm giống nhau là dùng cái
“tơi” để dẫn truyện. Ít nhiều thời gian đều nó về thời kì bao cấp và anh hưởng
của nó đến cuộc sống.
Khơng gian nghệ thuật ở mỗi tác phẩm là khác nhau: ở tác phẩm Ba
Người Khác là môi trường cải cách xoay quanh những anh đội và những người
nơng dân ít học ở vùng nông thôn.
Văn Khoa Chân Dung Ký của nhà Văn Hữu Đạt là những điểm nhìn về
tầng lớp trí thức, lúc thì là với tư cách một người sinh viên một học trị, lúc thì là
với tư cách một nhà văn, lúc thì với tư cách là một nhà làm cơng tác khoa học,
lúc thì như một người bạn một người đồng nghiệp với cái nhìn nhìn khách quan
cảm thông. Không gian là môi trường học tập, nghiên cứu và làm việc của

những người làm khoa học.
Lê Vân Yêu và Sống của Bùi Mai Hạnh và Lê Vân đưa ra những cái nhìn
về các mối quan hệ gia đình, về tình u, về cơng việc và đồng nghiệp.
Như vậy qua ba tác phẩm chúng ta vừa tìm hiểu, tuy còn chưa được thấu
đáo những chúng ta cũng thấy một vái điểm cơ bản la: ba tác phẩm được viết
theo những thể loại khác nhau. Những, có chung một điểm là có cái “tơi” dẫn
chuyện. Cùng là điểm nhìn về một thời kỳ, nhưng lại nhìn về những khía cạnh
khác nhau của cuộc sống và tất nhiên là có những hướng nhìn khác nhau.


Website: Email : Tel : 0918.775.368

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

Hưu Đạt,2002. Tiếng Việt Thực Hành. Nhà Xuất Bản Đại Học
Quốc Gia.

2.

Hữu Đạt, 2001. Phong Cách Học Tiếng Việt Hiện Đại.

3.

Hữu Đạt,2006. Văn Khoa Chân Dung Ký. Hội Xuất Bản Nhà
Văn

4.

Tơ Hồi, 2006. Ba Người Khác. Nhà Xuất Bản Đà Nẵng.

5.

Bùi Mai Hạnh, Lê Vân. Lê Vân Yêu Và Sống.

6.

Lí Luận Văn Học. Nhà Xuất Bản Giáo Dục 2006

MỤC LỤC