Các cuộc chiến tranh ở Việt Nạm bị ảnh hưởng bởi mâu thuẫn Xô-Trung

S dng bờ tụng trờn th gii v Vit Nam

A. M u
Sau CTTG - II, hng lot cỏc nc xó hi ch ngha (XHCN) ra i v tr thnh
h thng th gii hựng mnh gm 13 nc t Chõu u sang Chõu ỏ. Nm 1959,
ch ngha xó hi ó m rng sang Tõy Bỏn Cu vi thng li ca cỏch mng Cu
Ba. õy l s kin cc k quan trng trong quan h quc t , lm thay i so sỏnh
lc lng trờn th gii cú li cho cỏch mng v cỏc lc lng tin b trờn th gii.
T nm 1945 cho n cui thp k 60, h thng chớnh tr - xó hi lm cho uy tớn
ca ch ngha xó hi ngy cng nõng cao v cỏc nc XHCN úng vai trũ ht sc
to ln, nhiu khi quyt nh trong vic gii quyt cỏc vn quc t.
Gia cỏc nc XHCN vi nhau ó cú mi quan h nhỡn chung l tt, gn
bú vi nhau trờn c s lý tng chung v mc ớch chung l xõy dng ch ngha xó
hi v u tranh chng ch ngha t bn quc, k thự chung ca nhõn loi.
Nhng trong quỏ trỡnh phỏt trin ú cng ó phỏt sinh nhng vn bt
ng trong quan h ga cỏc nc XHCN ni nhau, nhng nhng mõu thun thi
k ú c coi l mõu thun ni b v c cựng nhau bn bc tho lun, nhng
khụng c gii quyt trit . Nhng mõu thun y lỳc u din ra trong phm vi
hp, n khi mõu thun Xụ - Trung bựng n cụng khai thỡ phm vi m rng hn v
sõu sc hn nhiu, ngy cng tr nờn gay gt dn n phõn lit ton din. i hi
ng Cng sn Trung Quc ln th 9 hp thỏng 4/1969, ó cụng khai gi Liờn Xụ
l quc xó hi v coi l k thự chớnh v nguy him nht ca nhõn dõn th gii.
Mõu thun trong cỏc nc XHCN v s chia r trong phong tro cng sn
v cụng nhõn quc t lm cho cỏc phong tro tin b v cỏc t chc dõn ch trờn
th gii cú lỳc lõm vo tỡnh cnh hn lon, mt phng hng u tranh.
Hu qu ng nhiờn l M v cỏc nc phng Tõy ra sc khai thỏc
quan h cng thng Xụ - Trung fc v cho chớnh sỏch ca h. iu ny ó gõy
khú khn ln cho phong tro cỏch mng ca nhõn dõn th gii, lm suy yu h
thng xó hi ch ngha núi chung cng nh cho phong tro gii phúng dõn tc núi
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
riờng. c bit, i vi Vit Nam, tin hnh cuc chin u chng 1 siờu

quc, rt cn tranh th ng h giỳp ca cỏc nc xó hi ch ngha khỏc v cỏc
nc yờu chung ho bỡnh trờn th gii. ỳng vo lỳc Vit Nam trin khai cuc
u tranh v trang min Nam, rt cn s giỳp ca cỏc nc xó hi ch ngha,
thỡ hai nc anh em ln nht l Liờn Xụ v Trung Quc li n ra cuc u tranh
gay gt tranh ginh nh hng, lụi kộo tp hp lc lng trong phong tro cng
sn quc t m Vit Nam l i tng v vn Vit Nam l 1 ni dung tranh
chp. Chớnh vỡ vy, mõu thun Xụ - Trung cú nhng tỏc ng khụng nh n mt
s cuc chin tranh Vit Nam trong giai on ny. Bi ny tp trung nghiờn cu
cỏc cuc chin tranh Vit Nam (ch khụng ch cp riờng n cuc chin
tranh chng M) b nh hng trong giai on tn ti mõu thun Xụ - Trung
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
B. NỘI DUNG
I. VÀI NÉT VỀ MÂU THUẪN XÔ - TRUNG
1. Cơ sở dẫn đến mâu thuẫn
Hai Đảng Cộng sản Liên Xô và Trung Quốc là hai Đảng lớn nhất trong
phong trào Cộng sản và Công nhân thế giới. Từ lâu, Ban lãnh đạo hai Đảng đã có
những biểu hiện khác nhau về nhiều vấn đề, xét cho cùng, là xuất phát từ lợi ích
dân tộc khác nhau và từ vị trí và điều kiện lịch sử cụ thể của mỗi nước. Sau chiến
tranh thế giới lần thứ II, Liên Xô với những ưu thế mạnh mẽ về chính trị muốn
củng cố cơ chế hai cực, xác lập vị trí hàng đầu trong phe XHCN. Trong khi đó,
Trung Quốc là một nước có nhiều thuận lợi về mặt địa lý, dân số đông cũng có
tham vọng đóng vai trò số 1 trong phe XHCN, do vậy nỗ lực fá thế 2 cực. Một liên
minh tồn tại dựa trên cơ sở cùng có chung 1 lợi ích. Như vậy, không những Xô -
Trung không có cùng 1 lợi ích mà lợi ích của họ còn trái ngược nhau: Xô
muốn"củng cố cơ chế 2 cực" >< Trung quốc muốn "phá cơ chế 2 cực". Điều này tất
yếu phải dẫn đến kết quả liên minh "tan rã", một bước khởi động của quá trình
"mâu thuẫn".
Khác với các nước Đông Âu, Đảng cộng sản Trung quốc giành được thắng
lợi là thông qua nội chiến, sự giúp đỡ của Liên Xô hầu như là rất ít (thậm chí mối
quan hệ cá nhân giữa Mao Trạch Đông và Stalin có thể nói là không được tốt đẹp

lắm). Hơn nữa tuy nền kinh tế của Trung Quốc rất lạc hậu so với Liên Xô song đây
là 2 nước có nền văn minh với bản sắc riêng đậm nét. Trung Quốc đã trải qua 1 thời
gian dài bị các đế quốc xâu xé nên rất nhạy cảm với sự lệ thuộc, cho nên việc chấp
nhận theo Liên Xô đối với Trung Quốc chỉ là 1 giải pháp tạm thời do chưa tìn thấy
con đường nào tốt hơn trong giai đoạn 1949-1956. Tính tạm thời của giải pháp này
có thể thấy qua 1 số nguyên nhân sau:
♦ Mao Trạch Đông đã có lúc muốn trông dựa vào Mỹ truớc tuyên bố "Nhất
biên đảo" (tháng 10/1950), xong không đạt được do Mỹ lúc này kiên quyết ủng hộ
Tưởng Giới Thạch.
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
♦ Tuy rât cần sự hỗ trợ bên ngồi để khơi phục kinh tế xong mơ hình phát
triển của Liên Xơ khó có thể áp dụng với 1 nước đơng dân lại chủ yếu dựa vào
nghề nơng như Trung quốc.
♦ Chiến tranh lạnh lúc này bắt đầu bước vào giai đoạn quyết liệt Trung
Quốc khó có thể đứng giữa.
Khi duy trì liên minh này, Liên Xơ phảI đóng vai trò là nước bảo trợ cho Trung
quốc để đổi lấy sự hẫu thuẫn của Trung quốc trong các vấn đề chính trị. Tuy nhiên,
mục tiêu của Liên Xơ cũng là củng cố sức mạnh kinh tế, qn sự để trở thành 1 cực
vững chãI trong hệ thống 2 cực. Vì vậy, đIều này cũng cản trở Liên Xơ thực hiện
mục tiêu của mình.
2. Q trình mâu thuẫn
Tại Đại hội XX Đảng Cộng Sản Liên Xơ , Khơrusơp phát động phong trào phê
phán "tệ sùng bái cá nhân Stalin" và chủ trương "cùng tồn tại hồ bình" với các
nước tư bản chủ nghĩa, khơng tham khảo ý kiến các Đảng anh em khác, và khơng
được sự đồng tình của Đảng cộng sản Trung quốc. Vì ngay ở Trung Quốc cũng
đang có sự sùng bái Mao Trạch Đơng, và nếu phê phán Stalin cũng có nghĩa là phê
phán Mao Trạch Đơng, còn nếu chủ trương cùng tồn tại hồ bình với các nước đế
quốc trong khi Trung Quốc chưa mạnh, chưa trở thành 1 nước cơng nghiệp hố tiên
tiến, còn yếu kém về qn sự, cơ lập về ngoại giao thì Trung Quốc sẽ ln ln phụ
thuộc vào Liên Xơ, khó có thể đạt được mục tiêu của mình là vươn lên thành 1

cường quốc, 1 cực mới trong quan hệ quốc tế. Mao Trạch Đơng nhấn mạnh việc
xây dựng CNXH theo mơ hình riêng của Trung quốc và khẳng định tư tưởng của
Lê Nin rằng:'' Chiến tranh là khơng thể tránh khỏi với các nước đế quốc", trong khi
Khơrusơp muốn áp đặt mơ hình CNXH kiểu Liên Xơ và chủ trương "cùng tồn tạI
hồ bình với các nước đế quốc".
Tháng 5/1957, Tưởng Giới Thạch ký với Mỹ một Hiệp định cho phép triển khai
tên lửa mang đầu đạn hạt nhân có thể bắn vào lục địa, đồng thời Quốc Dân Đảng
tăng cường qn đội ở 2 hòn đảo Kim Mơn & Mả Tổ, chỉ cách lục địa có 5 dặm.
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Lo ngI an ninh b e do, Chớnh Ph TQ h lnh cho Quõn giI phúng Nhõn dõn
bn phỏ vo 2 hũn o ny. B ngoI giao Hoa K do can thip bng quõn s .
Tuy nhiờn, trong sut thi gian ny Liờn Xụ g thỏI im lng.
Sau 3 thỏng gp g vi Aixenhao, Khrusụp ó hu b cam kt trao cho TQ
mu ch to bom nguyờn t, v cng mong mun thỳc y giI quyt vn Bec
Lin mt cỏch hu ngh, dn ng cho vic tha nhn nguyờn trng Chõu õu, bt
chp tỡnh hỡnh cng thng trong quan h Trung - M Vin ụng.
Mt vn lm cho mõu thun Xụ - Trung thờm gay gt l thỏI ca Liờn Xụ
i vi s tranh chp Trung - n v vn Tõy Tng v biờn gii Trung Quc. Tõy
tng t lõu thuc ch quyn Trung Quc, nhng cú quyn t tr nht nh. Nm
1950, quõn giI phúng tin vo Tõy tng vn tha nhn quyn ni tr ca t lai
Lt ma. Chớnh ph nm quõn i v i ngoi. Nm 59, t lai vn ng nhõn dõn
chng lI vic cI to XHCN. Cuc ni lon ca ngi Tõy tng ớt nht cng c
n ng h v mt tinh thn. Biờn gii Trung - n tr nờn cng thng v n ra
tranh chp v mt lónh th. ỳng lỳc ú thỡ Khrusụp tuyờn b trung lp i vi
tranh chp Trung n v cũn thụng bỏo s cho n vay 1 khon tin ln hn bt c
khon no ó cp cho Trung Quc .

n nm 1962, mõu thun Xụ - Trung xu thờm bi nhng s kin quc t ln:
Khng hong tờn la Cuba thỏng 10/1962. Trung quc cho rng Liờn Xụ ó u
hng trc hnh ng xõm lc ca quc: thỏng 8/1963, khi Liờn Xụ v Anh,

M ký kt hip c cm th v khớ ht nhõn tng phn thỡ b Trung quc lờn ỏn l
3 nc mun gi c quyn ht nhõn lm bỏ ch th gii, c tỡnh ngn cm
Trung Quc ch to v khớ ht nhõn tng cng phũng th t nc h. Trung
Quc ó khụng ký vo hip c ny.
Tip n l nhng v xung t trc tip l t dc biờn gii Xụ - Trung
thuc vựng Tõn Cng phớa Tõy - Bc Trung Quc, m u cuc tranh chp ton
din v vn biờn gii m Trung Quc cho rng trc õy Sa Hong Nga ó tc
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
ot ca Trung Quc hng triu km
2
vựng Trung ỏ v ụng Xi - bia thụng qua
cỏc Iu c bt bỡnh ng.
Trong lỳc mõu thun Xụ - Trung Quc lờn n nh cao, lm suy yu h thng
XHCN v phong tro cỏch mng th gii thỡ Khrusp b h b. õy chớnh l c
hi hn gn quan h gia 2 nc XHCN ln nht . u nm 1965, Ban lónh o
mi ca Liờn Xụ cú sỏng kin ngh cựng Trung Quc lp cu hng khụng v
hnh ng thng nht ng h nhõn dõn Vit Nam chng M, mt vn tng
rng 2 bờn d I n nht trớ v l bc khi u cho quỏ trỡnh ho giI gia 2
nc. Nhng ỏng tic, phớa Trung Quc ó cng quyt bỏc b.
Nm 1968, khi n ra s kin "Mựa xuõn Praha", quõn i Liờn Xụ cựng 5
nc xó hi ch ngha khỏc tin vo Tip ố bp phong tro ly khai ca nhng
ngi dõn tc ch ngha, Trung Quc ó cựng AnBaNi, Rumani lờn ỏn Liờn Xụ l
hnh ng xõm lc quc ch ngha v gi Liờn Xụ l quc xó hi. I hi
ng Trung Quc hp 4/1969 ó xỏc nh Liờn Xụ l k thự v chớnh thc ghi Iu
ny vo cng lnh chớnh tr.
Qua s kin trờn, chỳng ta thy rừ, quan h gia Trung Quc v Liờn Xụ
trong 1 thi gian dI ó chuyn t bn ng minh sang ch thự ch. Tuy l 2 nc
XHCN nhng trong quan h u xut phỏt t li ớch dõn tc, ly li ớch bỏ quyn
nc ln quyt nh ng li chớnh sỏch quc t, v rt chỳ ý n li ớch ca cỏc
nc khỏc v li ớch chung ca Phong tro Cng sn v Cụng nhõn quc t.

II. TC NG CA MU THUN Xễ - TRUNG QUC I VI CUC
CHIN TRANH VIT NAM
1. Giai on trc nm 1975
Hip nh Ginev
Hip nh Ginev 1954 v chm dt chin tranh v lp lI ho bỡnh ụng
Dng, quy nh rng sau 2 nm, chớnh quyn hai min Vit Nam s hip
thng t chc tng tuyn c thng nht t nc. quc M rp tõm fỏ hoI
hip nh nờn h khụng chu ký vo bn Tuyờn b cui cựng. Trc s leo thang v
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN