Một số giải pháp giúp học sinh Trường THCS Long Khánh A-Hồng Ngự học tốt môn Địa

Một số giải pháp giúp học sinh Trường THCS Long Khánh A-Hồng Ngự học tốt môn Địa
lí
MỤC LỤC
A - Phần mở đầu trang 4
I - Lý do chọn đề tài 4
II - Mục đích nghiên cứu 6
III - Giả thuyết khoa học 7
IV - Nhiệm vụ của đề tài 7
V - Đối tượng áp dụng và phạm vi thực hiện 8
VI – Phương pháp nghiên cứu 8
B - Nội dung 9
Chương I: Cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu 9
I - Mục tiêu của bộ môn địa lý ở trường THCS 9
II - Tổ chức dạy học địa lí ở trường THCS 12
Chương II: Thực trạng việc tổ chức dạy học 16
I - Đặc điểm tình hình của trường THCS Long Khánh A 16
II - Thực trạng dạy học địa lý ở trường THCS LKA 18
III - Những nguyên nhân dẫn đến 20
Chương III: Các giải pháp thực hiện nhằm giúp cho học sinh học tốt môn
địa lý ở trường THCS Long Khánh A 22
I - Tổ chức thực hiện 22
II – Các giải pháp thực hiện 23
III - Kết quả đạt được 31
C - Kết luận và kiến nghị 31
I - Kết luận 31
II - Những đề xuất và kiến nghị 33
TÀI LIỆU THAM KHẢO 34
Trần Kim Phụng – THCS Long Khánh A - Hồng Ngự
1
Một số giải pháp giúp học sinh Trường THCS Long Khánh A-Hồng Ngự học tốt môn Địa
lí

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu
của riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu
nêu trong đề tài là trung thực, được các tác
giả cho phép sử dụng và chưa từng được công
bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả đề tài
Trần Kim Phụng
Trần Kim Phụng – THCS Long Khánh A - Hồng Ngự
2
Một số giải pháp giúp học sinh Trường THCS Long Khánh A-Hồng Ngự học tốt môn Địa
lí
LỜI NÓI ĐẦU
Công tác dạy học là nhiệm vụ của giáo viên, nhưng dạy học như thế nào
để học sinh thích và học tốt môn học của mình nhất là các môn xã hội cụ thể là
môn Địa lý .
Nhằm để nâng cao chất lượng dạy và học, nâng cao tinh thần tự hào dân
tộc, tinh thần yêu quê hương đất nước của học sinh, là một giáo viên lâu năm đã
trãi qua nhiều năm giảng dạy tôi nhận thấy: để dạy tốt môn Địa lý và để học sinh
thích học và học tốt môn Địa lý người giáo viên cần phải nắm vững các phương
pháp dạy học và áp dụng một số biện pháp bổ trợ. Vì vậy tôi viết chuyên đề
“Một số giải pháp giúp học sinh trường THCS Long Khánh A - Hồng Ngự học
tốt môn địa lí ” để giới thiệu với các bạn đồng nghiệp những biện pháp được
trường tôi áp dụng có hiệu quả.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng chuyên đề không tránh khỏi những
thiếu sót, mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp chân thành ở các bạn đồng
nghiệp. Xin chân thành cám ơn.
Tác giả
Trần Kim Phụng – THCS Long Khánh A - Hồng Ngự
3

Một số giải pháp giúp học sinh Trường THCS Long Khánh A-Hồng Ngự học tốt môn Địa
lí
A – PHẦN MỞ ĐẦU
I – Lý do chọn đề tài:
1 - Về cơ sở lý luận:
Đất nước ta đang bước vào giai đoạn công nghiệp hoá, hiện đại hoá với
mục tiêu đến năm 2020 Việt Nam sẽ từ một nước nông nghiệp về cơ bản trở
thành nước công nghiệp, hội nhập với cộng đồng quốc tế. Nhân tố quyết định
thắng lợi của công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập quốc tế là con
người, là nguồn lực người Việt Nam được phát triển về số lượng và chất lượng
trên cơ sở mặt bằng dân trí được nâng cao. Việc này cần được bắt đầu từ giáo
dục phổ thông, mà trước hết phải bắt đầu từ việc xác định mục tiêu đào tạo như
là xác định những gì cần đạt được (đối với người học) sau một quá trình đào tạo.
Nói chung đó là một hệ thống phẩm chất và năng lực được hình thành trên một
nền tảng kiến thức, kỹ năng đủ và chắc chắn.
Luật giáo dục 2005 (Điều 5) quy định: “Phương pháp giáo dục phải phát
huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học; bồi dưỡng
cho người học năng lực tự học, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và ý chí
vươn lên”.
Với mục tiêu giáo dục phổ thông là “giúp học sinh phát triển toàn diện về
đạo đức, trí tuệ, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính
năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ
nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục
học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng bảo vệ tổ quốc”.
Chương trình giáo dục phổ thông ban hành kèm theo Quyết định số
16/2006/QĐ-BGDĐT ngày 5/5/2006 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo
cũng đã nêu: “Phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học
sinh; phù hợp với đặc trưng môn học, đặc điểm đối tượng học sinh, điều kiện của
từng lớp học; bồi dưỡng cho học sinh phương pháp tự học, khả năng hợp tác; rèn
luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại

niềm vui, hứng thú và trách nhiệm học tập cho học sinh”.
2 - Về mặt thực tiển:
Môn địa lý trong trường THCS góp phần làm cho học sinh có được những
kiến thức phổ thông, cơ bản, cần thiết về trái đất, môi trường sống của con
người, những hoạt động của loài người; bước đầu hình thành thế giới quan khoa
học, tư tưởng tình cảm đúng đắn và làm quen với việc vận dụng những kiến thức
Trần Kim Phụng – THCS Long Khánh A - Hồng Ngự
4
Một số giải pháp giúp học sinh Trường THCS Long Khánh A-Hồng Ngự học tốt môn Địa
lí
địa lí để ứng xử phù hợp với môi trường tự nhiên, xã hội xung quanh, phù hợp
với yêu cầu của đất nước, với xu thế của thời đại là giáo viên thâm niên dạy bộ
môn địa lí, tôi nhận thấy học sinh hiện nay xem nhẹ bộ môn này, và cho đây là
môn phụ Vì vậy các em lơ là trong việc học tập môn địa lí, khi học xong
chương trình địa lí cấp THCS các em phải có những kiến thức, kỹ năng vận dụng
cơ bản để tiếp tục học lên các cấp trên; vậy mà khi học xong rồi có em chẳng
nhớ gì , nên trong các kỳ thi tốt nghiệp THPT, ĐH; môn địa lí là môn có điểm
thấp nhất , thậm chí các kỳ thi học sinh giỏi các em không được tuyển chọn vào
các môn Văn, Toán, Ngoại ngữ, Lý, Hoá Các em thà không thi chứ không
đăng ký thi môn địa lí. Đây là một điều hết sức đáng lo cho sự nghiệp giáo dục
3 - Về cá nhân:
Từ lý luận và thực tiển trên, nhằm khơi dậy niềm đam mê và ham thích
học bộ môn địa lí, từ đó các em sẽ học tốt môn địa lí ở Trường THCS Long
Khánh A - Hồng Ngự; nhằm nâng cao chất lượng giáo dục của trường, đồng
thời có một kiến thức và kỹ năng cơ bản để tiếp tục bước vào các cấp học cao
hơn. Đó là lý do tôi chọn đề tài này.
II - Mục đích nghiên cứu:
Đề tài đưa ra một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy của
giáo viên và nâng cao chất lượng học tập của học sinh ở bộ môn địa lí từ đó nâng
cao chất lượng giáo dục của nhà trường. Mục tiêu cụ thể là:

− Nêu và phân tích các nguyên nhân cơ bản dẫn đến tình trạng học sinh
không thích học môn địa lí dẫn đến chất lượng không cao trong các kỳ thi và
không nắm vững kiến thức về địa lí sau khi học hết bậc THCS.
− Đưa ra một số biện pháp giúp các đồng nghiệp nghiên cứu để đổi mới
phương pháp dạy học địa lí theo hướng tích cực giúp học sinh thích học môn địa
lí. Giúp cho học sinh có được những kiến thức về địa lí, rèn luyện tương đối
thành thạo các kỹ năng địa lí, vận dụng một số kiến thức, kỹ năng địa lí vào cuộc
sống sản xuất ở địa phương. Hình thành và rèn luyện khả năng thu thập, xử lý
tổng hợp và trình bày lại thông tin địa lí
− Làm cơ sở để nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường, góp phần
nâng cao giáo dục tinh thần yêu thiên nhiên và con người, yêu quê hương đất
nước. Có niềm tin vào khoa học, có ý thức tìm hiểu cách giải thích khoa học về
các hiện tượng, sự vật địa lí
Trần Kim Phụng – THCS Long Khánh A - Hồng Ngự
5
Một số giải pháp giúp học sinh Trường THCS Long Khánh A-Hồng Ngự học tốt môn Địa
lí
− Tham gia tích cực vào các hoạt động sử dụng hợp lý, bảo vệ, cải tạo môi
trường; có tinh thần sẵn sàng tham gia xây dựng, bảo vệ quê hương, đất nước.
III - Giả thuyết khoa học:
Học sinh hứng thú trong học tập sẽ học tốt môn địa lí dẫn đến việc tích
cực tham gia hoạt động các phong trào góp phần cùng nhà trường nâng cao chất
lượng giáo dục và hiệu quả giảng dạy.
Học sinh có hứng thú học tập, có chí phấn đấu, có ý thức sẽ học tốt và trở
thành con ngoan trò giỏi là lực lượng bổ sung cho nguồn nhân lực của địa
phương và đất nước sau này.
Nếu có những biện pháp hữu hiệu về tổ chức dạy và học tích cực thì chất
lượng học tập môn địa lí của học sinh trường THCS Long Khánh A sẽ từng bước
được nâng lên đáp ứng các yêu cầu của giáo dục trung học sơ sở trong giai đoạn
mới, góp phần cùng với xã hội giải quyết tình hình học sinh hỏng về kiến thức

địa lí. Từ đó các em xác định được thái độ học tập, học tốt và tự hào về quê
hương đất nước về dân tộc mình.
IV - Nhiệm vụ của đề tài:
Đề tài đưa ra những biện pháp giúp cho công tác dạy học của giáo viên địa
lí trường THCS Long Khánh A nghiên cứu dạy đạt hiệu quả, học sinh hứng thú
học tốt môn địa lí, chất lượng học tập và rèn luyện của học sinh ngày được nâng
cao, hạn chế được những học sinh khi học xong không nắm được kiến thức về
địa lí
Đề tài được đưa ra áp dụng sẽ giảm bớt tình trạng học sinh lơ là đối với
môn địa lí, góp phần bồi dưỡng và phát triển ở học sinh những thái độ và thói
quen: ham học hỏi, ham hiểu biết về thế giới xung quanh, yêu thiên nhiên, con
người, có ý thức và hành động trong việc cải tạo và bảo vệ môi trường thiên
nhiên
V - Đối tượng áp dụng và phạm vi thực hiện:
Đối tượng áp dụng: các biện pháp nhằm giúp giáo viên dạy tốt và học sinh
học tốt môn địa lí ở trường THCS Long Khánh A huyện Hồng Ngự.
Thời gian thực hiện: học kỳ II năm học 2010 – 2011.
Trần Kim Phụng – THCS Long Khánh A - Hồng Ngự
6
Một số giải pháp giúp học sinh Trường THCS Long Khánh A-Hồng Ngự học tốt môn Địa
lí
VI – Phương pháp nghiên cứu:
1 – Nghiên cứu lý luận:
Nghiên cứu các tài liệu, văn bản, các vấn đề có liên quan đến đề tài.
2 – Nghiên cứu thực tiển:
Điều tra, quan sát chất lượng học tập môn địa lí của học sinh trường, thông
qua việc dự giờ thăm lớp, xem các báo cáo thống kê kết quả khảo sát đầu năm
học, các báo cáo sơ kết học kỳ I, báo cáo các năm học kề trước; áp dụng các biện
pháp khoa học, tiến hành thực hiện trên các đối tượng giáo viên, học sinh; quan
sát, đối chiếu, so sánh kết quả học tập của học sinh trước và sau khi áp dụng các

biện pháp đó.
3 – Cái mới của đề tài:
Các biện pháp nâng cao chất lượng học tập của học sinh và nhất là môn
địa lí đang được Bộ Giáo dục - Đào tạo, dư luận xã hội rất quan tâm. Là cơ sở
giáo dục, trường tôi cũng đang triển khai thực hiện. Nhưng vấn đề là làm thế nào
để tìm hiểu rõ nguyên nhân và các biện pháp để giải quyết vấn đề một cách có
hiệu quả. Điều đó các giáo viên dạy địa lí ở trường tôi chưa ai nghiên cứu. Do đó
là một giáo viên thâm niên, tôi nghiên cứu vấn đề này nhằm giúp giáo viên dạy
tốt môn địa lí, học sinh hứng thú học tập tốt môn địa lí góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục trong nhà trường, đưa trường tôi ngày một đi lên và khi học
xong cấp THCS các em có một kiến thức cơ bản về môn địa lí, có nền tảng vững
chắc bước vào các cấp học cao hơn.
B - NỘI DUNG
Chương I
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
I - Mục tiêu của bộ môn địa lí ở trường THCS.
1- Một số khái niệm có liên quan:
Học tốt môn địa lí: là những học sinh sau khi học xong một bài, một
chương, , một cấp học mà các em nhớ được những kiến thức cơ bản, những kỹ
năng thực hành của môn địa lí, và có khả năng vận dụng vào cuộc sống.
Các giải pháp: là đưa ra các biện pháp để giải quyết có hữu hiệu một vấn
đề nào đó nhằm đạt được những mục tiêu đã đề ra.
2 – Khung phân phối chương trình địa lí THCS:
Trần Kim Phụng – THCS Long Khánh A - Hồng Ngự
7
Một số giải pháp giúp học sinh Trường THCS Long Khánh A-Hồng Ngự học tốt môn Địa
lí
Khung phân phối chương trình quy định thời lượng dạy học cho từng phần
của chương trình (chương, phần, bài học, môđun, chủ đề, ), trong đó có thời
lượng dành cho luyện tập, bài tập, ôn tập, thí nghiệm, thực hành và thời lượng

tiến hành kiểm tra định kỳ tương ứng với các phần đó. Và được áp dụng cho các
khối lớp như sau:
Khối Lớp
Cả năm HKI HKII
Số Tuần TS tiết Số Tuần TS tiết Số Tuần TS tiết
6 37 35 19 18 18 17
7 37 70 19 36 18 34
8 37 52 19 18 18 34
9 37 52 19 35 18 17
3 - Mục tiêu bộ môn địa lí ở trường THCS:
Môn địa lí trong trường THCS góp phần làm cho học sinh có được những
kiến thức phổ thông cơ bản, cần thiết về trái đất – Môi trường sống của con
người, về những hoạt động của loài người trên bình diện quốc tế, quốc gia; bước
đầu hình thành thế giới quan khoa học, tư tưởng tình cảm đúng đắn và làm quen
với việc vận dụng những kiến thức địa lí để ứng xử phù hợp với môi trường tự
nhiên, xã hội xung quanh, phù hợp với yêu cầu đất nước, với xu thế thời đại. Học
xong chương trình địa lí ở trường THCS, học sinh cần đạt được những yêu cầu
sau đây:
3.1. Về kiến thức:
− Có những kiến thức phổ thông, cơ bản cần thiết về môi trường sống
của con người; về các hoạt động của con người
− Biết được một số đặc điểm tự nhiên, dân cư và các hoạt động kinh tế
của con người ở những khu vực khác nhau trên trái đất; qua đó thấy được sự đa
dạng của tự nhiên, mối tương tác giữa các thành phần của môi trường tự nhiên,
giữa môi trường với con người; thấy được sự cần thiết phải kết hợp khai thác tài
nguyên thiên nhiên và phát triển môi trường bền vững
− Hiểu biết và nắm vững các đặc điểm tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên,
dân cư, kinh tế, xã hội và những vấn đề về môi trường của quê hương , đất nước
3.2. Về kỹ năng:
− Sử dụng tương đối thành thạo các kỹ năng địa lí :

Trần Kim Phụng – THCS Long Khánh A - Hồng Ngự
8
Một số giải pháp giúp học sinh Trường THCS Long Khánh A-Hồng Ngự học tốt môn Địa
lí
+ Kỹ năng quan sát, nhận xét, phân tích các hiện tượng tự nhiên, kinh tế,
xã hội
+ Kỹ năng sử dụng các nguồn tư liệu, các loại đồ dùng trực quan phổ
biến, như tài liệu thành văn, bản đồ, các bảng thống kê, biểu đồ, lập sơ đồ đơn
giản
+ Sử dụng kiến thức đã học để giải thich một số hiện tượng địa lí thường
xảy ra trong môi trường học sinh đang sống và vận dụng một số kiến thức, kỹ
năng địa lí vào cuộc sống xản xuất ở địa phương
− Hình thành và rèn luyện khả năng thu thập, xử lý, tổng hợp và trình
bày lại thông tin địa lí
3.3. Về tư tưởng, tình cảm, thái độ; giáo dục
− Có tình yêu thiên nhiên và con người trong lao động; tình cảm đó được
thể hiện qua việc tôn trọng tự nhiên và các thành quả kinh tế, văn hoá của Việt
Nam, của các nước trên thế giới
− Có niềm tin vào khoa học, có ý thức tìm hiểu cách giải thích khoa học
về các hiện tượng, sự vật địa lí
− Tham gia tích cực vào các hoạt động sử dụng hợp lý, bảo vệ, cải tạo
môi trường, nâng cao chất lượng cuộc sống gia đình, cộng đồng; có tinh thần sẵn
sàng tham gia xây dựng, bảo vệ quê hương, đất nước
II - Tổ chức dạy học Địa lí ở trường THCS:
1- Về tổ chức dạy học:
− Phải thực hiện đúng số tiết trong học kỳ được quy định trong khung
phân phối chương trình.
− Trong quá trình dạy học, cùng với việc giúp học sinh nắm vững chuẩn
kiến thức, kỹ năng được quy định trong Chương trình môn học, giáo viên cần
chú ý hướng dẫn học sinh nhận xét và phân tích biểu đồ; nhận xét bảng thống kê

số liệu; giải thích mối quan hệ giữa các sự vật, hiện tượng địa lí. Chú ý đến việc
rèn luyện các kỹ năng vẽ và phân tích biểu đồ và phương pháp tự học.
2- Về phương pháp và hình thức tổ chức dạy học
Quan điểm chủ đạo của chương trình môn Địa lí ở trường phổ thông nói
chung, ở THCS nói riêng, là xuất phát từ đặc trưng bộ môn, từ đặc điểm của quá
trình nhận thức, tận dụng mọi phương pháp, phương tiện, hình thức tổ chức dạy
Trần Kim Phụng – THCS Long Khánh A - Hồng Ngự
9
Một số giải pháp giúp học sinh Trường THCS Long Khánh A-Hồng Ngự học tốt môn Địa
lí
học nhằm phát huy tính tích cực, độc lập, sáng tạo của học sinh. Định hướng của
chương trình là nhằm thực hiện đồng bộ các giải pháp lớn sau:
Thứ nhất, tăng cường tính trực quan, hình ảnh, khả năng gây hứng
thú kích thích học tập cho học sinh
Trước hết, cần phải kể đến sự trình bày sinh động, giàu hình ảnh của giáo
viên. Đó là tường thuật, miêu tả, kể chuyện
Bên cạnh đó, cần coi trọng việc sử dụng các phương tiện trực quan: tranh
ảnh, bản đồ, lược đồ, sa bàn, mô hình , phim đèn chiếu, phim video
Cần tận dụng mọi cơ hội, mọi khả năng để học sinh có được phương thức
lĩnh hội kiến thức địa lí một cách cụ thể, được trực tiếp quan sát các sự vật, hiện
tượng địa lí , được nghe báo cáo về tình hình phát triển kinh tế đất nước cũng
như ở địa phương, tham quan một khu công nghiệp hoặc làng nghề truyền thống,
các di tích lịch sử ở địa phương Điều này giúp cho học sinh vừa có một số
kiến thức về địa lí vừa thư giãn giúp cho các em có tinh thần thoải mái từ đó
các em thấy ham thích học bộ môn này hơn
Thứ hai, tổ chức cho học sinh làm việc với các tư liệu
Có trong sách giáo khoa, trong các tài liệu tham khảo. Thông qua các hoạt
động học tập, chú trọng rèn luyện các phương pháp tự học , tự nghiên cứu qua
các tư liệu. Sử dụng tư liệu có liên quan đến việc học tập bộ môn địa lí, vì đây là
dịp học sinh “tiếp cận” với cái mới

Thứ ba, tổ chức các cuộc trao đổi thảo luận dưới nhiều hình thức
khác nhau
Tổ chức làm việc theo nhóm hoặc đàm thoại chung cả lớp, tạo điều kiện
để học sinh tự mình nêu lên các vấn đề để học tập, được độc lập giải quyết các
vấn đề đó hoặc những vấn đề khác do giáo viên đặt ra. Cần khuyến khích học
sinh phát biểu ý kiến riêng, độc đáo của mình, không e ngại khi nêu lên ý kiến
riêng với ý kiến của giáo viên, rèn luyện khả năng trình bày ý kiến cho học sinh.
Từ đó, học sinh lĩnh hội được nội dung học tập theo tinh thần mới của dạy học
hiện đại: dạy học tự khám phá, tự phát hiện.
Thứ tư, đa dạng hoá các hình thức tổ chức dạy học
Cần khuyến khích tiến hành dạy học địa lí ở các hình thức tổ chức phong
phú, đa dạng: học ở lớp, ở phòng bộ môn, đi thực địa, tham quan học hỏi kinh
nghiệm; học nghe báo cáo
Trần Kim Phụng – THCS Long Khánh A - Hồng Ngự
10
Một số giải pháp giúp học sinh Trường THCS Long Khánh A-Hồng Ngự học tốt môn Địa
lí
Thứ năm, dạy học phải bám sát chuẩn kiến thức và kỹ năng đã được
qui định trong phân phối chương trình giáo dục phổ thông
Thực tế dạy học hiện nay ở các trường trung học cơ sở rất nhiều giáo viên
không quan tâm đến chương trình, thậm chí nhiều giáo viên không biết đến
chương trình mà chỉ chú ý đến sách giáo khoa. Giáo viên chưa nhận thức hết tầm
quan trọng đó là chương trình mới là “pháp lệnh”, còn sách giáo khoa chỉ là cụ
thể hoá của chương trình và là tài liệu cơ bản cho học sinh học tập. Trong khi đó,
giáo viên chỉ theo sách giáo khoa và coi đó là “pháp lệnh”, cố dạy hết tất cả
những nội dung có trong sách giáo khoa dẫn đến tình trạng quá tải trong từng giờ
học. Trong thực tế giảng dạy hiện nay, nhiều giáo viên dạy hết giờ nhưng không
thể nào hết được bài bởi vì không xác định được đâu là kiến thức cơ bản, đâu là
kiến thức trọng tâm của bài học.
Một trong những yêu cầu của việc dạy học hiện nay là giáo viên phải bám

sát chuẩn kiến thức kĩ năng được thể hiện trong chương trình giáo dục phổ
thông, thông qua nội dung của sách giáo khoa để xác định và lựa chọn những nội
dung cơ bản nhất, trọng tâm của từng bài học giúp các em nắm vững những nội
dung đó với tinh thần “ít nhưng mà tinh, còn hơn nhiều mà thô”.
3- Các quan điểm chỉ đạo:
− Công văn số 1381/BGDĐT-GDTrH ngày 12/02/2007 của Bộ Giáo dục
và Đào tạo và công văn số 247/SGD&ĐT-GDTrH ngày 15/03/2007 của Sở Giáo
dục và Đào tạo Đồng Tháp về chỉ đạo việc rà soát giúp đỡ học sinh học lực yếu
kém:
“Các trường trực thuộc dựa trên cơ sở xếp loại học lực và quá trình học
tập để phân tích, lập danh sách những học sinh học lực yếu, kém, xác định mức
độ và nguyên nhân yếu kém từng môn học đối với mỗi học sinh. Từ đó xây dựng
giải pháp thực hiện kế hoạch bồi dưỡng giúp đỡ học sinh học lực yếu, kém, vươn
lên trong học tập”.
“Hiệu trưởng các đơn vị trường học đôn đốc, động viên và tạo mọi điều
kiện thuận lợi để giáo viên đổi mới phương pháp dạy học, bảo đảm sát hơn yêu
cầu sát hơn đối tượng học sinh, có biện pháp giúp đỡ học sinh xếp loại học lực
yếu, kém”.
− Công văn số 12066/BGD ĐT-GDTrH ngày 14/11/2007 của Bộ Giáo
dục và Đào tạo:
“Giúp đỡ học sinh yếu kém và giải quyết tình trạng bỏ học”.
Trần Kim Phụng – THCS Long Khánh A - Hồng Ngự
11
Một số giải pháp giúp học sinh Trường THCS Long Khánh A-Hồng Ngự học tốt môn Địa
lí
“Tổ chức các lớp bồi dưỡng học sinh học lực xếp loại yếu, loại kém”.
− Do đặc điểm tâm lý lứa tuổi, phần lớn các em học sinh chưa nhận thức
được thái độ học tập, chưa có phương pháp học tập đúng đắn, chưa xác định
được tầm quan trọng của bộ môn địa lí nên thường lơ là đối với bộ môn này. Nếu
được sự quan tâm bồi dưỡng, giúp đỡ tận tình sẽ khơi dậy tiềm năng học tập, tìm

được hứng thú. từ đó chất lượng học tập sẽ dần được nâng lên.
Chương II
THỰC TRẠNG VIỆC TỔ CHỨC DẠY HỌC MÔN ĐỊA LÍ
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ LONG KHÁNH A - HỒNG NGỰ
I - Đặc điểm tình hình của trường THCS Long Khánh A
1- Vài nét về đặc điểm kinh tế - xã hội của xã Long Khánh A:
Long Khánh A là một xã cù lao nằm giữa dòng sông Tiền, phía Bắc giáp
với sông Tiền qua các xã Thường Thới Tiền, Thường Lạc, phía Nam giáp với
sông Tiền qua các xã Long Thuận, phía đông giáp xã Long Khánh B, phía Tây
giáp sông Tiền nhìn qua thị trấn Tân Châu (An Giang). Diện tích tự nhiên 17,2
km
2
dân số khoảng 19.822 người. Mật độ dân cư phân bố không đồng đều, chủ
yếu tập trung ở các tuyến lộ lớn hoặc ven sông.
Nhân dân xã Long Khánh A chủ yếu sống bằng nghề nông, trồng hoa màu
và chăn nuôi; Số còn lại sống bằng nghề dịch vụ mua bán, tiểu thủ công. Một số
ít nghề nghiệp không ổn định, làm thuê theo mùa vụ.
Tình hình kinh tế tương đối ổn định đang có hướng phát triển, giao thông
thuận tiện. Chính quyền địa phương rất quan tâm đến công tác giáo dục của xã
nhà nên có sự hổ trợ tích cực cho nhà trường, nhưng vẫn chưa đáp ứng kịp thời
nhu cầu của sự phát triển giáo dục tại địa phương.
Hệ thống trường học phủ đều trên các tuyến dân cư. Toàn xã có 01 trường
mẫu giáo, 04 trường tiểu học, 01 trường THCS và 01 trường THPT (mới thành
lập trong năm học 2009 – 2010), chất lượng giáo dục thuộc dạng khá so với
trong huyện. Tuy nhiên có nhiều gia đình cha mẹ học sinh chưa thực sự quan
tâm đến việc học của con mình, chưa tích cực phối hợp cùng với nhà trường
trong công tác giáo dục học sinh. Mặt khác, do đời sống kinh tế khó khăn, không
ổn định nên một số gia đình thường cho con nghỉ học để lên thành phố Hồ Chí
Minh làm việc hoặc nghỉ học giúp việc nhà nhất là những khi vào mùa vụ. Nhiều
học sinh chưa xác định đúng động cơ học tập, thiếu chuyên cần dẫn đến mất căn

bản, học yếu, lưu ban, bỏ học làm cho công tác quản lý gặp nhiều khó khăn.
2 - Đặc điểm tình hình chung của trường THCS Long Khánh A.
Trần Kim Phụng – THCS Long Khánh A - Hồng Ngự
12
Một số giải pháp giúp học sinh Trường THCS Long Khánh A-Hồng Ngự học tốt môn Địa
lí
2.1. Thống kê số liệu (2010 – 2011):
− Tổng số lớp: 21/800 học sinh
− Tổng số phòng học: 15 (trong đó phòng học: 11; phòng vi tính: 01;
phòng thiết bị: 01; thư viện: 01; phòng giáo viên: 01)
− Tổng số CBGV – CNV: 51/23 Nữ; 100% giáo viên đều đạt chuẩn;
33 giáo viên trên chuẩn; 01 CB sau đại học.
− Trường có chi bộ gồm 31 đảng viên.
2.2. Thuận lợi:
Trường THCS Long Khánh A nằm trên địa bàn trung tâm của xã, trên trục
lộ chính, gần kề UBND xã, được sự quan tâm và hổ trợ nhiệt tình của Đảng uỷ,
Chính quyền địa phương, các ban ngành đoàn thể, Hội khuyến học, Ban đại diện
cha mẹ học sinh và đặc biệt là của Phòng Giáo dục và đào tạo Hồng Ngự.
Tập thể giáo viên phần lớn trẻ, khoẻ, nhiệt tình trong công tác, bên cạnh
cũng có những giáo viên lớn tuổi nhiều kinh nghiệm ; vì vậy năm nào trường
cũng hoàn thành tốt nhiệm vụ năm học và đạt tập thể lao động xuất sắc nhiều
năm liền.
2.3. Khó khăn:
Cơ sở vật chất như phòng học, bàn ghế học sinh quá lâu năm nên đã
xuống cấp trầm trọng, thiếu phòng chức năng, phòng thí nghiệm thực hành,
phòng học bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh yếu kém.
Chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa các ban ngành ở địa phương trong việc
giáo dục đạo đức học sinh, phần lớn cha mẹ học sinh chưa quan tâm đến việc
học tập của con em mình (do bận rộn việc làm ăn).
II - Thực trạng dạy - học địa lí ở trường THCS Long Khánh A:

1- Về phía học sinh:
Mặt bằng học sinh ở đây còn yếu, trình độ phân hoá không đồng đều, có
nhiều học sinh yếu; đa số các em xem nhẹ môn địa lí, trong giờ học ít chú ý vào
sự giảng dạy của thầy, cô, không chịu khó suy nghĩ phát biểu ý kiến trong giờ
học, chỉ ghi chép qua loa, về nhà không học bài, không chịu khó đọc sách giáo
khoa, không nghiên cứu kênh hình trong SGK, gia đình ít quan tâm, không tạo
điều kiện thuận lợi để các em tham gia học tập nên các em không có thời gian
tìm hiểu, tự học ở nhà.
2 - Về phía giáo viên:
Trần Kim Phụng – THCS Long Khánh A - Hồng Ngự
13
Một số giải pháp giúp học sinh Trường THCS Long Khánh A-Hồng Ngự học tốt môn Địa
lí
Chính bản thân giáo viên cũng ít quan tâm đến việc dạy như thế nào để
học sinh hiểu và nhớ lâu mà chỉ dạy làm sao cho hết nội dung trong sách giáo
khoa, chưa khai thác hết kênh hình trong SGK, chưa tận dụng hết đồ dùng dạy
học có sẳn, thậm chí chưa hiểu hết nội dung của đồ dùng trực quan, nên lên lớp
dạy chỉ cần sách giáo khoa và giáo án là xong vì vậy chưa phát huy được hết tính
tích cực của học sinh, học sinh không hứng thú trong việc học môn địa lí.
3 - Kết quả thống kê số liệu môn địa lí KHI năm học 2010 – 2011:
Thống kê ĐTBm học kỳ I môn địa lí ở từng khối lớp, phân loại và tổng
hợp cụ thể như sau:
Toàn trường
Điểm từ
0 - 3.4
Điểm từ
3.5 - 4.9
Điểm
dưới
TB

Điểm từ
5.0 - 6.4
Điểm từ
6.5 - 7.9
Điểm từ
8.0 - 10.0
Điểm
trên
TB
SL
TL
%
SL
TL
%
SL
TL
%
SL
TL
%
SL
TL
%
SL
TL
%
SL
TL
%

800 110 13,7 202 25,3 312 39 260 32.5 131 16.4 97 12,1 488 61
Kết quả cho thấy số học sinh đạt khá giỏi chưa cao, còn nhiều học sinh đạt
điểm yếu, kém.
Qua kiểm tra bài thi, xem xét bài làm của những em học sinh đạt điểm
trung bình, yếu, thông qua thu thập từ phía giáo viên dạy môn địa lí chúng tôi
nhận thấy có một đặc điểm chung qua việc học tập môn địa lí của những học
sinh này là không chú ý nghe thầy cô giảng bài, thụ động trong học tập, không
chịu xem sách giáo khoa, về nhà không học bài, không nắm được những điểm cơ
bản của bài học, dẫn đến việc làm bài viết lung tung, nghĩ gì viết nấy, không
quan tâm đến môn địa lí, ỷ lại việc làm bài sẽ lật được tài liệu, thậm chí có em
nói chỉ cần 5, 6 điểm là được, từ đó dẫn đến việc mất kiến thức cơ bản về địa lí .
Điều gì đã dẫn đến những tư tưởng này của học sinh, là một giáo viên thâm niên,
tôi rất băn khoăn, làm cách nào để nâng cao sự nhận thức về môn địa lí đối với
các em, kích thích các em hứng thú học môn địa lí và tôi tìm hiểu nguyên nhân.
III - Những nguyên nhân dẫn đến việc học sinh học yếu môn địa lí:
1 – Nguyên nhân từ phía gia đình:
Nhiều gia đình học sinh không quan tâm đến việc học của con em mình
(do bận rộn công việc làm ăn, không có thời gian hoặc đi làm ăn xa), không nhắc
nhỡ, không tạo điều kiện để các em tự học, các em chưa có góc học tập ở nhà.
Học sinh chỉ tham gia học ở trường, về nhà không có thời gian tự học và xem
sách giáo khoa (có nhiều em phải làm việc nhà để phụ giúp gia đình lo kinh tế),
Trần Kim Phụng – THCS Long Khánh A - Hồng Ngự
14
Một số giải pháp giúp học sinh Trường THCS Long Khánh A-Hồng Ngự học tốt môn Địa
lí
cũng có gia đình quan niệm cho con học hết lớp 9 thì nghỉ để giúp gia đình, gia
đình nghèo đông con lo không nổi,
2 – Nguyên nhân từ xã hội:
Một số trường hợp học sinh có học lực trung bình khá, nay do tác động
của nhiều yếu tố khách quan, bạn bè rủ rê, lao vào các tụ điểm vui chơi không

lành mạnh, mê game online, trò chơi điện tử, dẫn đến chất lượng học tập bị sa
sút, yếu kém.
Đối với những trường hợp này việc đưa các em trở lại môi trường giáo dục
gặp không ít khó khăn. Nhà trường phải có biện pháp can thiệp kịp thời bằng
cách phối hợp với gia đình, chính quyền địa phương, các đoàn thể trong nhà
trường và ngoài xã hội từng bước thuyết phục các em, hướng các em trở về với
nhiệm vụ của người học sinh; kêu gọi trách nhiệm của các em đối với bản thân,
gia đình, bạn bè, thầy cô, Từ đó mới có thể giáo dục, hướng dẫn các em trở về
con đường học tập của mình.
3 – Nguyên nhân từ phía giáo viên:
Một vài giáo viên dạy địa lí có tinh thần trách nhiệm chưa cao, chưa quan
tâm đúng mức đến công tác giảng dạy, giáo dục học sinh, chưa tích cực đổi mới
phương pháp dạy học; chính vì thế mà chưa có sự đầu tư thích đáng cho việc
nghiên cứu chương trình, nội dung và phương pháp giảng dạy. Những giờ lên
lớp của giáo viên này mang tính đơn điệu, bài giảng không thu hút gây nhàm
chán đối với học sinh.
Có giáo viên lên lớp không sử dụng đồ dùng trực quan sợ mất thời gian,
dạy chay, truyền thụ kiến thức một chiều, thậm chí chưa hiểu hết nội dung kênh
hình trong sách giáo khoa dẫn đến việc thầy nói trò ghi. Các sự vật, hiện tượng
địa lí không được trình bày một cách sinh động; nhiều trường hợp không tận
dụng được khả năng tư duy, phát huy tính tích cực của học sinh. Hình thức tổ
chức dạy học đơn điệu, chưa áp dụng các phương tiện dạy học hiện đại. Nhìn
chung , giờ học địa lí chưa mang lại nhiều hứng thú cho học sinh.
4 – Nguyên nhân từ phía học sinh:
Nhiều em không xác định đúng động cơ học tập: học cho ai? học để làm
gì? không có ý thức phấn đấu, phần lớn các em chỉ quan tâm đến các môn Toán,
Vật lý, Hoá học, Ngoại ngữ, các em không thích môn địa lí; địa lí không phải là
môn chính, không quan trọng, có em còn nghĩ môn địa lí nếu học tốt sau này
không biết làm gì, chỉ đi vào sư phạm không có tiền nhiều. Từ đó các em lơ là ít
Trần Kim Phụng – THCS Long Khánh A - Hồng Ngự

15
Một số giải pháp giúp học sinh Trường THCS Long Khánh A-Hồng Ngự học tốt môn Địa
lí
quan tâm, học cho có học dẫn đến chất lượng học tập thấp. Một số em chưa có
biện pháp học tập đúng đắn nên kết quả tiếp thu không cao.
Học sinh không chịu trực tiếp làm việc với các tư liệu: như sách giáo
khoa, tranh ảnh, bản đồ, lược đồ , hoạt động nhận thức của học sinh chưa trở
thành trọng tâm, học sinh ít được giao nhiệm vụ và tạo điều kiện thuận lợi để tự
mình hình thành hiểu biết và vận dụng vào thực tiễn. Phương thức lĩnh hội bao
trùm là nghe là ghi nhớ, do đó những kiến thức cơ bản không được lĩnh hội vững
chắc, những kỹ năng học tập địa lí của học sinh không được hoàn thiện.
Từ những nguyên nhân trên, vấn đề đặt ra là làm thế nào để giúp các em
có động cơ ham thích và học tốt môn địa lí.
Chương III
CÁC GIẢI PHÁP GIÚP HỌC SINH HỌC TỐT MÔN ĐỊA LÍ
Ở TRƯỜNG TRUNH HỌC CƠ SỞ LONG KHÁNH A - HỒNG NGỰ
I - Tổ chức thực hiện:
Ban giám hiệu: thường xuyên mở các chuyên đề về đổi mới phương pháp
dạy học, phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan, áp dụng công nghệ thông tin
vào giảng dạy địa lí (bài dạy điện tử, sử dụng các video về địa lý ), chỉ đạo cho
tổ chuyên môn thường xuyên kiểm tra giáo viên trong tổ, về đổi mới phương
pháp dạy học và phương pháp sử dụng đồ dùng dạy học, tạo điều kiện thuận lợi
cho giáo viên thực hiện đổi mới phương pháp dạy học. Động viên, khen thưởng
kịp thời những giáo viên thực hiện có hiệu quả đổi mới phương pháp dạy học
đồng thời phê bình, nhắc nhở những người chưa tích cực đổi mới phương pháp
dạy học.
Tổ chuyên môn: thường xuyên dự giờ giáo viên rút kinh nghiệm tiết dạy,
tổ chức thao giảng, hội giảng, rút kinh nghiệm về phương pháp dạy học, lên kế
hoạch cho giáo viên dự giờ lẫn nhau để học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau, tổ chức
trao đổi phương pháp dạy học, phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan.

II – Các giải pháp thực hiện:
1. Đối với gia đình học sinh:
Giáo viên chủ nhiệm tổ chức mời cha mẹ học sinh họp để thông báo về
việc học yếu của các em để gia đình tạo điều kiện cho các em có thời gian học
tập, tạo cho các em góc học tập ở nhà, thường xuyên theo dõi việc học của con
Trần Kim Phụng – THCS Long Khánh A - Hồng Ngự
16
Một số giải pháp giúp học sinh Trường THCS Long Khánh A-Hồng Ngự học tốt môn Địa
lí
em họ, thường xuyên liên hệ với nhà trường để biết kết quả học tập của các em
kết hợp với nhà trường kịp thời uốn nắn thái độ học tập của các em.
2. Đối với học sinh:
Tích cực suy nghĩ, chủ động tham gia các hoạt động học tập để tự khám
phá và lĩnh hội kiến thức, rèn luỵên kỹ năng, xây dựng thái độ và hành vi học
tập đúng đắn.
Tích cực sử dụng thiết bị, đồ dùng học tập; thực hành vận dụng kiến thức
đã học để phân tích, đánh giá, giải quyết các tình huống và các vấn đề đặt ra từ
thực tiễn; xây dựng và thực hiện kế hoạch học tập phù hợp với khả năng và điều
kiện.
Mạnh dạng trình bày và bảo vệ ý kiến, quan điểm cá nhân; tích cực thảo
luận, tranh luận, đặt câu hỏi cho bản thân, cho thầy, cho bạn. Biết tự đánh giá và
đánh giá các ý kiến, quan điểm, các sản phẩm hoạt động học tập của bản thân và
bạn bè.
3. Đối với giáo viên:
Thiết kế, tổ chức, hướng dẫn học sinh thực hiện các hoạt động học tập với
các hình thức đa dạng, phong phú có sức hấp dẫn phù hợp với đặc trưng bài học,
với đặc điểm và trình độ học sinh, với điều kiện cụ thể của lớp, trường và địa
phương.
Động viên, khuyến khích, tạo cơ hội và điều kiện cho học sinh được tham
gia một cách tích cực, chủ động, sáng tạo vào quá trình khám phá và lĩnh hội

kiến thức; chú ý khai thác vốn kiến thức, kinh nghiệm, kĩ năng đã có của học
sinh; tạo niềm vui, hứng thú, nhu cầu hành động và thái độ tự tin trong học tập
cho học sinh; giúp các em phát triển tối đa năng lực, tìm năng của bản thân.
Thiết kế và hướng dẫn học sinh thực hiện các dạng câu hỏi, bài tập phát
triển tư duy và rèn luyện kĩ năng; hướng dẫn sử dụng các thiết bị, đồ dùng học
tập; tổ chức có hiệu quả các giờ thực hành; hướng dẫn học sinh có thói quen vận
dụng kiến thức đã học vào giải quyết các vấn đề thực tiễn.
Sử dụng các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học một cách hợp lý,
hiệu quả, linh hoạt, phù hợp với đặc trưng môn địa lí; nội dung, tính chất của bài
học; đặc điểm trình độ của học sinh; thời lượng dạy học và các điều kiện dạy học
cụ thể của trường, địa phương.
Về phương pháp dạy học môn địa lí, hầu hết giáo viên dạy địa lí đều đã
nắm được. Xong việc áp dụng nó một cách linh hoạt và phù hợp thì còn nhiều
Trần Kim Phụng – THCS Long Khánh A - Hồng Ngự
17
Một số giải pháp giúp học sinh Trường THCS Long Khánh A-Hồng Ngự học tốt môn Địa
lí
điều phải bàn trong tất cả các phương pháp dạy học địa lí ấy có các phương
pháp dạy học tích cực sau đây giúp học sinh hứng thú học tập mà mỗi giáo viên
cần phải áp dụng và phát triển:
3.1. Phương pháp đàm thoại gợi mở:
Đàm thoại gợi mở là phương pháp trong đó giáo viên soạn ra câu hỏi lớn,
thông báo cho học sinh. Sau đó, chia câu hỏi lớn ra thành một số câu hỏi nhỏ
hơn, có quan hệ lôgic với nhau, tạo ra những cái mốc trên con đường thực hiện
câu hỏi lớn .
Mục đích của phương pháp này là nâng cao chất lượng của giờ học bằng
cách tăng cường hình thức hỏi – đáp, đàm thoại giữa giáo viên và học sinh, rèn
luyện cho học sinh bản lĩnh tự tin, khả năng diễn đạt một vấn đề trước tập thể.
Muốn thực hiện điều đó, đòi hỏi giáo viên phải xây dựng được hệ thống câu hỏi
phù hợp với yêu cầu bài học, hấp dẫn, sát đối tượng, xác định được vai trò chức

năng của từng câu hỏi, mục đích hỏi, các yếu tố kết nối các câu hỏi, thứ tự hỏi.
Giáo viên cũng cần dự kiến các phương án trả lời của học sinh để có thể chủ
động thay đổi hình thức, cách thức, mức độ hỏi, có thể dẫn dắt qua các câu hỏi
phụ tránh đơn điệu, nhàm chán, nặng nề, bế tắc; tạo hứng thú học tập của học
sinh và tăng hấp dẫn của giờ học.
3.2. Phương pháp dạy - học đặt và giải quyết vấn đề:
Trong một xã hội đang phát triển nhanh theo cơ chế thị trường, cạnh tranh
gay gắt, thì phát hiện sớm và giải quyết hợp lí những vấn đề nảy sinh trong thực
tiễn là một năng lực bảo đảm sự thành đạt trong cuộc sống. Vì vậy, tập dượt cho
học sinh biết phát hiện, đặt ra và giải quyết các vấn đề gặp phải trong học tập,
trong cuộc sống của cá nhân, gia đình và cộng đồng . Trong dạy học đặt và giải
quyết vấn đề, học sinh vừa nắm được tri thức mới, vừa nắm được phương pháp
chiếm lĩnh tri thức đó, phát hiện tư duy tích cực sáng tạo, được chuẩn bị một
năng lực thích ứng với đời sống xã hội: phát hiện kịp thời và giải quyết hợp lí
các vấn đề nảy sinh. Dạy - học đặt và giải quyết vấn đề không chỉ giới hạn ở
phạm trù phương pháp dạy học, nó đòi hỏi cải tạo nội dung, đổi mới cách tổ
chức quá trình dạy học trong mối quan hệ thống nhất với phương pháp dạy học.
Khuyến khích học sinh phát hiện và tự giải quyết vấn đề. Vấn đề cốt yếu
của phương pháp này là thông qua quá trình gợi ý, dẫn dắt, nêu câu hỏi, giả định,
giáo viên tạo điều kiện cho học sinh tranh luận, tìm tòi, phát hiện vấn đề thông
qua các tình huống có vấn đề. Các tình huống này có thể do giáo viên chủ động
xây dựng, cũng có thể do lôgic kiến thức của bài học tạo nên. Cần trân trọng
Trần Kim Phụng – THCS Long Khánh A - Hồng Ngự
18
Một số giải pháp giúp học sinh Trường THCS Long Khánh A-Hồng Ngự học tốt môn Địa
lí
khuyến khích những phát hiện của học sinh, tạo cơ hội, điều kiện cho học sinh
thảo luận, tranh luận, đưa ra ý kiến, nhận định, đánh giá cá nhân (có thể không
đúng hoặc khác với sự chuẩn bị của giáo viên), giúp học sinh tự giải quyết vấn
đề để chủ động chiếm lĩnh kiến thức.

3.3. Phương pháp dạy - học hợp tác trong nhóm nhỏ:
Phương pháp dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ là mới với đa số giáo viên.
Phương pháp này giúp các thành viên trong nhóm chia sẽ các băn khoăn, kinh
nghiệm của bản thân, cùng nhau xây dựng nhận thức mới. Bằng cách nói ra
những điều đang nghĩ, mỗi người có thể nhận rõ trình độ hiểu biết của mình về
chủ đề nêu ra, thấy mình cần học hỏi thêm những gì. Bài học trở thành quá trình
học hỏi lẫn nhau chứ không phải chỉ là sự tiếp nhận thụ động từ giáo viên.
Thành công của bài học phụ thuộc vào sự nhiệt tình tham gia của mọi
thành viên, vì vậy phương pháp này còn được gọi là “ phương pháp huy động
mọi người cùng tham gia”, nó như một phương pháp trung gian giữa sự làm việc
độc lập của từng học sinh với sự việc chung của cả lớp. Trong hoạt động nhóm,
tư duy tích cực của học sinh phải được phát huy và ý quan trọng của phương
pháp này là rèn luyện năng lực hợp tác giữa các thành viên trong tổ chức lao
động. Cần tránh khuynh hướng hình thức và đề phòng lạm dụng, cho rằng tổ
chức hoạt động nhóm là dấu hiệu tiêu biểu nhất của đổi mới phương pháp dạy
học, hoạt động nhóm càng nhiều thì càng chứng tỏ phương pháp dạy học càng
đổi mới
3.4. Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan:
a/ Phương pháp hướng dẫn học sinh khai thác tri thức từ bản đồ
Bản đồ là một phương tiện trực quan, một nguồn tri thức địa lí quan trọng.
Qua bản đồ, học sinh có thể nhìn một cách bao quát những khu vực lãnh
thổ rộng lớn, những vùng lãnh thổ xa xôi trên bề mặt trái đất mà họ chưa bao giờ
có điều kiện đi đến tận nơi để quan sát
Để khai thác được những tri thức trên bản đồ, học sinh phải hiểu đọc được
bản đồ, phải nắm được những kiến thức lý thuyết về bản đồ, trên cơ sở đó có
được những kỹ năng làm việc với bản đồ. Vì vậy, việc hình thành kỹ năng sử
dụng bản đồ trong học tập địa lí cho học sinh là nhiệm vụ quan trọng đối với
giáo viên địa lí
* Các biện pháp hình thành kỹ năng sử dụng bản đồ cho học sinh
- Dạy học sinh hiểu bản đồ

Trần Kim Phụng – THCS Long Khánh A - Hồng Ngự
19
Một số giải pháp giúp học sinh Trường THCS Long Khánh A-Hồng Ngự học tốt môn Địa
lí
- Dạy học sinh đọc và vận dụng bản đồ
- Cách ghi nhớ các đối tượng địa lí trên bản đồ
- Một cách đọc bản đồ tổng hợp khá hấp dẫn đối với học sinh là “ du lịch
trên bản đồ” Học sinh phải dựa trên những hiểu biết về bản đồ để làm một cuộc
“du lịch tưởng tượng trên bản đồ” Mô tả các miền đất đai, các thành phố, làng
mạc sẽ đi qua theo những tuyến vạch sẵn trên bản đồ
- Cách lập bảng có nêu đặc trưng của các đối tượng được nghiên cứu trên
cơ sở đọc bản đồ
- Trò chơi đặt các câu hỏi theo bản đồ hoặc tổ chức nhiều trò chơi khác
nhau. Ví dụ: thi “ghép mảnh bản đồ” với mục đích giúp học sinh ghi nhớ địa
danh và vị trí của mỗi khu vực hoặc lãnh thổ một nước trên bản đồ
b/ Hướng dẫn học sinh khai thác kiến thức từ tranh ảnh, hình vẽ, mô
hình, tài liệu
Đây là nguồn kiến thức quan trọng, cung cấp một lượng thông tin đáng
kể, mà còn là phương tiện trực quan có giá trị giúp bài học trở nên sinh động
hơn, hấp dẫn hơn, gây hứng thú học tập hơn cho học sinh . Vì vậy trong dạy học
địa lí giáo viên không thể thiếu đồ dùng trực quan. Muốn sử dụng tốt đồ dùng
trực quan giáo viên phải phân loại được các nhóm đồ dùng trực quan, phải xác
định rõ nội dung được phản ánh qua đồ dùng trực quan. Phải dự kiến và xác
định sử dụng chúng trong từng bài cụ thể. Phải tổ chức, hướng dẫn, phát huy tính
tích cực, độc lập của học sinh trong quá trình quan sát. Muốn vậy trong kế hoạch
bài giảng của giáo viên phải có sự chuẩn bị chu đáo các thao tác, hệ thống câu
hỏi để nhằm phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh. Làm sao để
học sinh hiểu đồ dùng trực quan nhằm nâng cao chất lượng dạy học địa lí, gây
hứng thú cho việc học tập của học sinh.
Để học sinh hiểu sâu sắc hơn, nhớ lâu, giáo viên nên giao nhiệm vụ cho

các em về nhà tìm hiểu trước nội dung thể hiện trong kênh hình. Trong khi dạy
giáo viên hướng dẫn cho học sinh cách quan sát: đầu tiên là quan sát tổng thể rồi
mới quan sát chi tiết kết hợp với miêu tả, phân tích, đàm thoại thông qua hệ
thống câu hỏi gợi mở của giáo viên để học sinh rút ra được kết luận.

c/ Sử dụng các thiết bị kĩ thuật hiện đại và máy vi tính
- Phim video giáo khoa
- Máy chiếu Overhead
Trần Kim Phụng – THCS Long Khánh A - Hồng Ngự
20
Một số giải pháp giúp học sinh Trường THCS Long Khánh A-Hồng Ngự học tốt môn Địa
lí
- CD – ROM du lịch Việt Nam: Có nhiều thông tin về vị trí địa lí, tài
nguyên du lịch và tình hình hoạt động du lịch Việt Nam, sử dụng trong dạy học
địa lý Việt Nam ở lớp 8 và lớp 9
- CD – ROM Atlat tài nguyên – môi trường Việt Nam: gồm các bản đồ
Việt Nam, các bảng thống kê, các biểu đồ, các ảnh, video. Nội dung đề cập đến
các điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên, dân cư, kinh tế Ngoài phần
thông tin, còn có phần dành cho người đọc tự kiểm tra lại hiểu biết của bản thân.
Ngoài các phương pháp, biện pháp vừa nêu trên còn một biện pháp không
kém phần hấp dẫn kích tích, lôi cuốn sự đam mê, ham học địa lí của học sinh là.
3.5. Dạy học địa lí ngoài lớp
Trong năm học cần tổ chức ít nhất một lần tham quan địa lí hoặc tổ chức
trò chơi địa lí.
Tham quan làng nghề truyền thống, đồng ruộng, khu chăn nuôi, di tích
lịch sử Qua tham quan các em có điều kiện tiếp xúc trực tiếp trong thực tế với
các nội dung đã được học ở trên lớp nên nắm bài cụ thể hơn, liên hệ thực tế với
bài học, phát triển kỹ năng quan sát, so sánh, trí tưởng tượng, bồi dưỡng hứng
thú học tập, tăng cường các hiểu biết.
Trò chơi địa lí là trò chơi học tập có tác dụng mở rộng, nâng cao hiểu biết

địa lí và các kỹ năng hoạt động của học sinh. Tổ chức trò chơi tốt vừa phát huy
sự nhanh trí, sáng tạo, vừa rèn luyện tính tự lập và tinh thần tập thể của các em.
Ngoài ra các em còn hứng thú học tập, môn địa lí trở nên sinh động, gần gũi,
thiết thực hơn đối với các em
III - Kết quả đạt được
Qua thực hiện các phương pháp và biện pháp dạy học như đã nêu trên ở
HKII Trường THCS Long Khánh A - Hồng Ngự phần lớn học sinh của trường
đã có những tiến bộ rõ rệt: các em thích học môn địa lí hơn , có nhiều em còn
mong cho mau tới giờ học địa lí, giờ học các em chăm chú nghiên cứu sách giáo
khoa, kênh hình trong SGK, tích cực phát biểu đóng góp ý kiến xây dựng bài,
hoạt động của lớp học ngày một sôi động hơn, học sinh khá giỏi nhiều hơn, các
em còn tranh nhau đăng ký dự thi học sinh giỏi và có em đã đạt học sinh giỏi cấp
tỉnh trong năm học 2010 – 2011, chất lượng học tập của các em trong HKII được
Trần Kim Phụng – THCS Long Khánh A - Hồng Ngự
21
Một số giải pháp giúp học sinh Trường THCS Long Khánh A-Hồng Ngự học tốt môn Địa
lí
nâng lên rõ rệt số học sinh đạt điểm từ trung bình trở lên tăng 29,9% so với KHI
trong tổng số 800 học sinh cụ thể qua bảng số liệu sau:
Toàn trường
Điểm từ
0 - 3.4
Điểm từ
3.5 - 4.9
Điểm
dưới
TB
Điểm từ
5.0 - 6.4
Điểm từ

6.5 - 7.9
Điểm từ
8.0 - 10.0
Điểm
trên
TB
SL
TL
%
SL
TL
%
SL
TL
%
SL
TL
%
SL
TL
%
SL
TL
%
SL
TL
%
800 12 1,5 61 7,6 73 9,1 221 27.6 315 39.4 191 23.9 727 90,9
C - KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
I - Kết luận

Để thực hiện tốt công tác dạy học đạt kết quả như trên, cần chú ý thực
hiện tốt các biện pháp sau:
1- Về phía nhà trường:
Lên kế hoạch cụ thể, chi tiết các nội dung cần thực hiện, biện pháp thực
hiện. Tổ chức các chuyên để về đổi mới phương pháp dạy học, tổ chức chuyên
đề về việc sử dụng đồ dùng dạy học trực quan, tạo điều kiện để giáo viên sử
dụng, áp dụng công nghệ thông tin trong dạy học địa lí.
Quán triệt tư tưởng trong nội bộ giáo viên và phụ huynh học sinh; kết hợp
tốt 3 môi trường giáo dục: nhà trường – gia đình – xã hội trong đó nhà trường là
chủ đạo.
Thường xuyên theo dõi, kiểm tra việc thực hiện của giáo viên, việc học tập
của học sinh; quan tâm tạo môi trường giáo dục lành mạnh trong khuôn viên nhà
trường. Từng tháng điểm công bố kết quả học tập, biểu dương sự tiến bộ, đồng
thời tổ chức họp rút kinh nghiệm phân tích kết quả, điều chỉnh các giải pháp để
đạt hiệu quả cao hơn.
2- Phía giáo viên:
Phải thường xuyên đổi mới phương pháp dạy học, dự giờ học hỏi kinh
nghiệm của những giáo viên dạy giỏi, phải đầu tư vào bài soạn, bài soạn phải thể
hiện rõ trọng tâm của bài học, câu hỏi phải rõ ràng dễ hiểu gây kích thích học
sinh, phải có đầy đủ các tình huống trả lời cho từng câu hỏi, đưa ra nhiều câu hỏi
hướng dẫn các em soạn trước ở nhà.
Trần Kim Phụng – THCS Long Khánh A - Hồng Ngự
22
Một số giải pháp giúp học sinh Trường THCS Long Khánh A-Hồng Ngự học tốt môn Địa
lí
Yêu cầu các em sưu tầm tư liệu, tranh ảnh có liên quan đến bài học, phải
kiểm tra việc chuẩn bị của các em trước khi dạy học bài mới để tạo cho các em
có thói quen trong việc chuẩn bị bài.
Trong giờ học phát huy tối đa tính tích cực, sử dụng nhiều phương pháp
dạy học kết hợp phát huy tính tư duy sáng tạo của học sinh, kết hợp tốt kênh

hình, kênh chữ trong SGK. Lời nói phải sinh động, chú ý sử dụng ngôn ngữ giàu
hình ảnh, gợi mở, có liên hệ thực tế.
Sưu tầm tư liệu, sử dụng các đoạn trích dẫn thực sự sinh động, tiêu biểu
minh hoạ cho nội dung bài học, khai thác triệt để chức năng tác dụng của đồ
dùng dạy học trực quan. Ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học địa lí.
II - Những đề xuất và kiến nghị
Qua quá trình thực hiện suốt một học kỳ, đề tài đã mang lại hiệu quả thiết
thực. Tuy chưa hoàn chỉnh về nội dung và các biện pháp thực hiện chưa phải là
tối ưu, nhưng tôi mong rằng đề tài này là một kinh nghiệm giúp các bạn đồng
nghiệp vận dụng vào thực tiễn trường mình mang lại nhiều kết quả khả quan và
tôi sẽ còn tiếp tục áp dụng nghiên cứu mở rộng các khía cạnh của đề tài trong
năm học tới nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập môn địa lí ở trường
THCS Long Khánh A, góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục mà nghị quyết đại
hội Đảng đề ra.
XÁC NHẬN CỦA BGH Tác giả
Trần Kim Phụng
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1) Công văn số 1381/BGDĐT-GDTrH ngày 12/02/2007 của Bộ Giáo dục và
Đào tạo và công văn số 247/SGD&ĐT-GDTrH ngày 15/03/2007 của Sở Giáo
dục và Đào tạo Đồng Tháp về chỉ đạo việc rà soát giúp đỡ học sinh học lực yếu
kém.
Trần Kim Phụng – THCS Long Khánh A - Hồng Ngự
23
Một số giải pháp giúp học sinh Trường THCS Long Khánh A-Hồng Ngự học tốt môn Địa
lí
2) Công văn số 12066/BGD ĐT-GDTrH ngày 14/11/2007 của Bộ Giáo dục và
Đào tạo.
3) Quyết định số 16/2006/QĐ-BGDĐT ngày 5/5/2006 của Bộ trưởng Bộ Giáo
dục và Đào tạo
4) Luật giáo dục 2005

5) Phân phối chương trình THCS
6) Một số vấn đề về đổi mới phương pháp dạy học ở trường THCS môn Địa
lí, Lịch sử, Giáo dục công dân. Của Bộ giáo dục và Đào tạo xuất bản năm 2002.
7) Những vấn đề chung về đổi mới giáo dục THCS môn địa lí. Nhà xuất bản
giáo dục năm 2007.
Trần Kim Phụng – THCS Long Khánh A - Hồng Ngự
24