Bài giảng: Hồi trống cổ thành trích hồi 28 Tam quốc diễn nghĩa

HỒI TRỐNG CỔ THÀNH
(Trích hồi 28 - Tam quốc diễn nghĩa –La Quán Trung).

Người soạn: Sa Thị Hằng Nga.
GVHD: Nguyễn Thị Hậu.
C2. Tiết 2 (Dạy tiết 4 thứ 2 ngày 16/03/2009 tại lớp 10C4).
I. Ổn định lớp:
Học sinh trật tự.
Kiểm tra sĩ số, vệ sinh.
II. Kiểm tra bài cũ:
Kiểm tra phần tóm tắt đoạn trích trong vở soạn của 3 học sinh.
III. Giới thiệu bài mới:
Tiết học trước chúng ta phần nào đã có được những hiểu biết nhất định về
tác giả La Quán Trung và tác phẩm tiểu thuyết chương hồi tuyệt tác của văn học
Trung Quốc thời Minh – Thanh: Tam Quốc diễn nghĩa cũng như bước đầu tiếp
cận văn bản: Hồi trống Cổ Thành - một trích đoạn thuộc hồi 28 của tác phẩm
này. Các em đã nắm được những nét chính của đoạn trích qua phần tóm tắt,
phân đoạn và hiểu được phần nào diễn tiến cũng như sự hoá giải mâu thuẫn
giữa Quan Công và Trương Phi . Bài học của chúng ta hôm nay sẽ phân tích cụ
thể tính cách nhân vật Trương Phi, Quan Công và lí giải ý nghĩa âm vang hồi
trống Cổ Thành.
Hoạt động của GV – HS Nội dung cần đạt
GV: Giới thiệu về Trương Phi:
 Là một trong ba người anh em kết
nghĩa vườn đào.
 Đứng thứ hai trong Ngũ hổ tướng.
 Có dung mạo phi phàm: mình cao tám
thứơc, đầu báo, mắt tròn, râu hùm hàm
I. Vài nét về tác giả tác phẩm.
II. Đọc hiểu văn bản.
1. Nhân vật Trương Phi (Dực Đức)

(20p).
1
én, tiếng vang như sấm, dáng như
ngựa phi và có sức mạnh bằng mười
vạn quân. Tay cầm ngọn xà mâu dài
một trượng tám thước. ( Ngoại hình
của một võ tướng nóng nảy, thẳng
thắn)
 Là người anh hùng, chính trực, nóng
tính.
GV: Qua lời giới thiệu gián tiếp của
người dân địa phương và lời giới thiệu
của tác giả, Trương Phi hiện lên như thế
nào? Lời giới thiệu ấy cho biết điều gì về
tính cách nhân vật?
HS trả lời.
GV: Sau khi gián tiếp giới thiệu nhân vật,
Trương Phi đã được miêu tả trực tiếp qua
lời nói và hành động cụ thể.
Khi nghe tin Quan Công đến, Trương Phi
có thái độ và hành động gì, thái độ và
hành động ấy nói lên điều gì?
HS trả lời.
GV: Thường thì anh em lâu ngày gặp
nhau là hân hoan đón tiếp, hỏi han ân cần.
Trương Phi có chào đón Quan Công như
thế không? Vậy Trương Phi đã ứng xử
với Quan Công như thế nào?
HS trả lời.
• Giới thiệu gián tiếp về Trương Phi

 Lời kể của dân địa phương
 Lời giới thiệu của tác giả
 Trương Phi tính tình nóng nảy,
liều lĩnh, anh hùng.
• Giới thiệu trực tiếp về Trương Phi:
 Trương Phi khi nghe tin Quan
Công đến:
- Thái độ: Chẳng nói chẳng rằng
- Hành động: lập tức mặc áo giáp, vác
mâu lên ngựa đi tắt ra cửa Bắc.
 Cái im lặng của Trương Phi là cái
im lặng chất chứa, sục sôi một mối
căm hờn bức thiết cần được giải
quyết bằng hành động.
 Trương Phi khi giáp mặt Quan
Công:
- Thái độ: mắt trợn tròn xoe, râu hùm
vểnh ngựơc, hò hét như sấm
- Hành động: múa xà mâu chạy lại
đâm Quan Công (2 lần)
- Kết luận về Quan Công: Thằng phụ
nghĩa.
2
GV: Tại sao Trương Phi lại có cách ứng
xử như thế.
HS: Tại vì Trương Phi có lập trường kiên
định, rạch ròi về trung thần, đại trượng
phu. Nghi ngờ người anh phản bội lời thề
nguyền anh em tại vườn đào. Đối với
người tiết nghĩa như thế kẻ phản bội bị

coi khinh, đáng lên án và phải bị trừng
phạt.
GV: Căn cứ vào đâu mà Trương Phi nảy
sinh mối ngờ vực với Quan Công? Qua
đó em hiểu thêm gì về Trương Phi?
HS trả lời.
GV: Khi nghe tin Sái Dương đến, mối
ngờ vực của Trương Phi tăng lên đến đỉnh
điểm, vậy Trương Phi đã làm gì? Có ý
- Xưng hô: mày – tao - thằng – nó.
- Thái độ và hành động của Trương
Phi được miêu tả bằng những động
từ mạnh liên tiếp với nhịp văn
nhanh, mạnh thể hiện sự tức giận
đến hung dữ, thô bạo, lối xưng hô
miệt thị, lỗ mãng như với kẻ thù
- Lập trường tư tưởng của Trương
Phi: Trung thần thà chịu chết không
chịu nhục. Có lẽ đâu đại trượng phu
lại thờ hai chủ?
 Lâp trường tư tưởng về đại trượng
phu của con người cương trực;
phân định trắng đen, đúng sai
rạch ròi; trọng nghĩa tình.
- Lập luận của Trương phi về thằng
phụ nghĩa:
Mày:
 bỏ anh
 hàng Tào
 được phong hầu tứ tước

 đến đây đánh lừa tao
 lừa dối đấy
 đâu có bụng tốt
 lại đây là để bắt ta đó
 Lập luận một chiều, không để tâm
suy xét bản chất sự việc, kết luận
sự việc vội vàng theo lập trường cá
nhân nhất quán, kiên định.
3
kiến cho rằng “ nóng như Trương Phi”
còn là nóng lòng muốn biết sự thật, nóng
lòng xác định phải trái đúng sai, chứ
không phải chỉ là nóng nảy do cá tính gàn
dở. Em có đồng ý không? Tại sao?
HS trả lời.
GV: Bao nhiêu uất ức, bao nhiêu mối ngờ
vực đã dồn vào cánh tay gấp gáp, hối hả
của Trương Phi rồi bật lên thành tiếng
trống hối hả, gay cấn. Đó là cách của
Trương Phi phân biệt đúng sai bằng mũi
tên, đường giáo, kiểm định chữ nghĩa
bằng sự sống và cái chết.
GV: Sau khi Quan Công lấy được đầu Sái
Dương, Trương Phi ứng xử thế nào? Qua
đó em thấy được điều gì ở con người này?
HS trả lời.
GV: Như vậy nhân vật Trương Phi trong
đoạn trích này được khắc họa nổi bật ở
nét tính cách nào?
HS trả lời.

GV: La Quán Trung đã rất thành công khi
khắc hoạ nhân vật Trương Phi. Nghệ
thuật miêu tả nhân vật Trương Phi ở đây
như thế nào?
GV: Theo Trần Xuân Đề nhận xét về
Trương Phi, có đoạn viết:
Lòng cương trực quyết định lối sống
cương trực. Trương Phi sống ngay thẳng,
 Trương Phi khi nghe tin Sái Dương
đến:
- Thách Quan Công chém đầu Sái
Dương trong ba hồi trống.
- Thẳng cánh đánh trống
 Trương Phi gấp gáp, nôn nóng
muốn biết sự thật, tỏ thái độ mạnh
mẽ, dứt khoát của con người trung
thực.
 Trương Phi sau khi Quan Công đã
lấy được đầu Sái Dương:
- Hỏi kĩ tên lính việc ở Hứa Đô
- Nghe hết chuyện Quan Công đã trải
qua
- Rỏ nước mắt khóc, thụp lạy Vân
Trường
 Trương Phi là con người thận
trọng.
 Trương Phi là con người biết phục
thiện.
 Trương Phi là con người nóng nảy
nhưng cương trực, ngay thẳng,

nghĩa tình, biết phục thiện. Đó là
hình ảnh đẹp của con người
thượng võ.
 Tính cách ấy được lột tả đậm nét là
thằng lợi của nghệ thuật miêu tả
nhân vật Trương Phi qua ngoại
hình, hành động, ứng xử của nhân
4
đường hoàng, không dung hoà nhân
nhượng, không quanh co giấu giếm, thẳng
như làn tên bắn, trong sáng như gương
soi.
GV: Giới thiệu Quan Công là
 Một trong ba anh em kết nghĩa vườn
đào.
 Một dũng tướng đứng đầu Ngũ hổ
tướng.
 Nhân vật tuyệt nghĩa của Tam Quốc
diễn nghĩa.
 Ngoại hình: Mình cao tám thước, râu
dài hai thước, mặt đỏ như gấc, môi tô
như son, mắt phượng mày ngài, oai
phong lẫm liệt. ( Ngoại hình của con
người tiết nghĩa, có khí phách)
GV: Trước khi gặp Trương Phi, nhân vật
Quan Công đã trải qua những tháng ngày
như thế nào?
HS trả lời
Tại sao nói cửa quan thứ 6 này là khó
khăn nhất đối với Quan Công.

HS trả lời
GV: Khi gặp Trương Phi, Quan Công ứng
xử ra sao? Ứng xử của Quan Công nói lên
điều gì ?
HS trả lời
vật.
2. Nhân vật Quan Công(10p)
 Trước khi vào đoạn trích, Quan
Công đã:
- Thân tại doanh Tào, tâm tại Hán.
- Vượt qua 5 cửa quan, chém 6 tướng
giặc đưa hai chị tìm về với Lưu Bị.
 Tiết nghĩa, tận trung, dũng mãnh.
 Đến cửa quan thứ 6, gặp gỡ Trương
Phi, Quan Công bị kết tội là phụ
nghĩa.
 Đây là cửa quan khó khăn nhất
đối với Quan Công vì nó là cửa
quan của nghĩa tình chứ không
đơn giản là chuyện binh đao.
 Ứng xử của Quan Công:
- Mừng rỡ vô cùng(…) tế ngựa lại
đón.
- Vội tránh mũi mâu.
- Lời lẽ mềm mỏng, ôn tồn giải thích
5