Chuyên đề tốt nghiệp Tái cơ cấu hệ thống ngân hàng thương mại ở Việt Nam Thực trạng và giải pháp

Tái c cu h thng NHTM  Vit Nam: thc trng và gii pháp GVHD: Nguyn Xuân Lâm



Lp: Kinh t hc_K34 SVTH: Hunh Th Yn Nhi
i
BăGIỄOăDCăVÀăÀOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTHÀNH PH HăCHệăMINH
KHOAăKINHăTăPHỄTăTRIN







LUNăVNăTTăNGHIP

ăTÀIă

TÁIăCăCUăHăTHNGăNGỂNăHÀNGăTHNGă
MIăăVITăNAM:ăTHCăTRNGăVÀăGIIăPHỄP




GVHD : NGUYNăXUỂNăLỂM
SVTH : HUNHăTHăYNăNHI
LP : Kinh tăhc PT00-K34

TP. HăChíăMinh
Niên khóa 2008 - 2012




Tái c cu h thng NHTM  Vit Nam: thc trng và gii pháp GVHD: Nguyn Xuân Lâm



Lp: Kinh t hc_K34 SVTH: Hunh Th Yn Nhi
ii
LIăCAMăOAN
  
Tôi xin cam đoan: Nhng ni dung trong nghiên cu này là do tôi thc hin di s hng
dn trc tip ca thy Th.S Nguyn Xuân Lâm. Mi tham kho dùng trong nghiên cu này
đu đc trích dn rõ ràng tên tác gi, tên công trình nghiên cu, thi gian, đa đim, các
tác phm, tp chí và các trang web mt cách trung thc. Mi sao chép không hp l, vi
phm qui ch đào to, hay gian trá, tôi xin chu hoàn toàn trách nhim.
Mt ln na, tôi xin khng đnh v s trung thc ca li cam đoan trên.
Sinh viên
Hunh Th Yn Nhi

Tái c cu h thng NHTM  Vit Nam: thc trng và gii pháp GVHD: Nguyn Xuân Lâm

Lp: Kinh t hc_K34 SVTH: Hunh Th Yn Nhi
iii
LIăCMăN
  

Trong sut quá trình hc tp, thc tp và thc hin bài nghiên cu này, ngoài s c gng
ca bn thân, thì em còn nhn đc s giúp đ nhit tình ca các thy cô trng i hc
Kinh t Thành ph H Chí Minh, đc bit là các thy cô  khoa Kinh t phát trin, cùng s
hng dn trc tip ca thy Nguyn Xuân Lâm, cng nh các anh ch trong c quan thc
tp.
Vì vy, trc ht, em xin chân thành gi li cm n đn quí thy cô trng i hc Kinh
t Thành ph H Chí Minh, đc bit là nhng thy cô đư tn tình dy bo cho em trong
sut thi gian hc tp.
Em xin gi li bit n sâu sc đn thy Nguyn Xuân Lâm đư dành rt nhiu thi gian, tâm
huyt hng dn nghiên cu và giúp em hoàn thành đ tài tt nghip này.
Em cng xin chân thành cm n các anh ch ti Ngân hàng Á Châu, S Giao Dch Nguyn
Th Minh Khai đư to điu kin thun li đ em có c hi thc tp, hc hi và trao di kinh
nghim  môi trng làm vic thc t.
Mc dù em đư có nhiu c gng hoàn thin nghiên cu bng tt c s nhit tình và nng
lc ca mình, tuy nhiên không th tránh khi tt c nhng thiu sót, rt mong nhn đc
nhng đóng góp quí báu ca quí thy cô và các anh ch  đn v thc tp.
Mt ln na, em xin chân thành cm n tt c!

Hunh Th Yn Nhi

Tái c cu h thng NHTM  Vit Nam: thc trng và gii pháp GVHD: Nguyn Xuân Lâm

Lp: Kinh t hc_K34 SVTH: Hunh Th Yn Nhi
iv
NHNăXÉTăCAăGIỄOăVIểN
  

Tái c cu h thng NHTM  Vit Nam: thc trng và gii pháp GVHD: Nguyn Xuân Lâm



Lp: Kinh t hc_K34 SVTH: Hunh Th Yn Nhi
v
NHNăXÉTăCAăNăVăTHCăTP
  

Tái c cu h thng NHTM  Vit Nam: thc trng và gii pháp GVHD: Nguyn Xuân Lâm



Lp: Kinh t hc_K34 SVTH: Hunh Th Yn Nhi
vi
TịMăTT
Nghiên cu này đt trng tâm vào quá trình tái c cu h thng NHTM  Vit Nam. Vi
mc tiêu đó, nghiên cu trc ht làm rõ mt s vn đ có tính lí lun v quá trình tái c
cu. Trên c s lí thuyt, nghiên cu đi vào phân tích thc trng ca h thng NHTM Vit
Nam đ làm rõ bn loi ri ro ni ti mà h thng đang gp phi, đó là ri ro thanh khon,
ri ro n xu, ri ro chéo vi các th trng tài sn và ri ro đo đc. Tip theo, nghiên cu
cng tho lun v mt s bài hc kinh nghim t quá trình tái c cu h thng NHTM ca
mt s quc gia trên th gii. Sau cùng, t thc trng và bài hc kinh nghim, nghiên cu
đ xut mt gói gii pháp nhm tái c cu h thng NHTM Vit Nam, bao gm: (i) các
gii pháp  cp đ v mô; (ii) các gii pháp phi hp gia v mô vi vi mô; và (iii) các gii pháp

 cp đ vi mô.

Tái c cu h thng NHTM  Vit Nam: thc trng và gii pháp GVHD: Nguyn Xuân Lâm



Lp: Kinh t hc_K34 SVTH: Hunh Th Yn Nhi
vii
MCăLC
LIăCAMăOAN i
LIăCMăN iii
NHNăXÉTăCAăGIỄOăVIểNă iv
NHNăXÉTăCAăNăVăTHCăTP v
TịMăTT vi
MCăLC vii
DANHăMCăHỊNHăV ix
DANHăMCăBNG ix
DANHăMCăBIUă ix
DANHăMCăCỄCăCHăVITăTT x
CHNG 1:ăGIIăTHIU i
1.1 t vn đ 1
1.2 Mc tiêu, phm vi và Ủ ngha ca nghiên cu 1
1.3 Câu hi nghiên cu 2
1.4 Phng pháp nghiên cu 2
1.5 Cu trúc ca nghiên cu 2
CHNG 2:ăCăSăLệăTHUYT 3
2.1 Mt s vn đ c bn v mt khái nim 3
2.1.1 „Tái c cu‟ hay „tái cu trúc‟? 3
2.1.2 Tái c cu h thng NHTM 5
2.2 Mt s lí thuyt v ri ro ca h thng NHTM 6

2.3 Nhng ri ro thng gp trong h thng NHTM 9
2.3.1 Ri ro thanh khon 9
2.3.2 Ri ro n xu 10
2.3.3 Ri ro chéo vi các th trng tài sn 10
2.3.4 Ri ro đo đc 11
2.4 Bài hc t cuc khng hong kép  Thái Lan nm 1997 12
2.5. Tóm tt chng 13
CHNG 3:ăTHCăTRNGăHăTHNGăNHTMăVITăNAM 15
3.1 Bi cnh hin ti 15
3.2 Nhn din nhng ri ro ca h thng NHTM Vit Nam 18
3.2.1 Ri ro thanh khon 18
3.2.2 Ri ro n xu 21
3.2.3 Ri ro chéo vi các th trng tài sn 23
3.2.3.1 Ri ro chéo liên quan đn tín dng bt đng sn 23
3.2.3.2 Ri ro chéo liên quan đn th trng chng khoán 25
3.2.4 Ri ro đo đc 26
3.3 S cn thit và cp bách phi tái c cu h thng NHTM Vit Nam 27
3.4 Tái c cu không ch đn thun là tin hành hp nht các NH nh 29
3.5. Tóm tt chng 32
CHNG 4:ăKINHăNGHIMăTỄIăCăCUăHăTHNGăNHTMăăMTăSăNC 33
4.1 Hàn Quc 33
4.2 Trung Quc 34
4.3 Nht Bn 35
4.4 Thy in 36

Tái c cu h thng NHTM  Vit Nam: thc trng và gii pháp GVHD: Nguyn Xuân Lâm



Lp: Kinh t hc_K34 SVTH: Hunh Th Yn Nhi

viii
4.5 Tóm tt chng 38
CHNG 5:ăCỄCăGIIăPHỄPăTỄIăCăCUăNHTMăăVITăNAM 39
5.1 Các gii pháp  cp đ v mô 39
5.1.1 C cu li mc tiêu tng trng kinh t 39
5.1.2 C cu li h thng pháp lut tài chính, ngân hàng 39
5.1.3 Các nhóm gii pháp c th 40
5.1.3.1 Nhóm gii pháp tng th 40
5.1.3.2 Nhóm gii pháp riêng l cho khi NHTM 42
5.2 Các gii pháp phi hp gia v mô và vi mô 45
5.2.1 V qun tr 45
5.2.2 V qun lí 45
5.3 Các gii pháp  cp đ vi mô 46
5.3.1 C cu li nng lc tài chính 46
5.3.2 Nâng cao nng lc qun tr 46
5.3.3 Nâng cao cht lng nhân s 46
5.3.4 Tng cng hàm lng công ngh 46
TÀIăLIUăTHAMăKHO
PHăLC

Tái c cu h thng NHTM  Vit Nam: thc trng và gii pháp GVHD: Nguyn Xuân Lâm



Lp: Kinh t hc_K34 SVTH: Hunh Th Yn Nhi
ix
DANHăMCăHỊNHăV
2.1 S đ chu chuyn tín dng  NHTM 9
2.2 Tin trình xy ra khng hong d đoán  Vit Nam 13

DANHăMCăBNG
3.1 Xp hng phát trin th trng tài chính ca Vit Nam và các ch tiêu cu thành 16
3.2 Tín dng NH đi vi BS châu Á, 1996 24
3.3 Tín dng NH đi vi lnh vc BS Vit Nam, 2010 24

DANHăMCăBIUă
3.1 10 quc gia tng trng ngành NH nhanh nht 16
3.2 H s CAR ca mt s ngân hàng, 2011 17
3.3 Cung tin và tín dng (% tng so vi cui nm trc), 2005-2011 18
3.4 T l tín dng/GDP, 2011 (%) 19
3.5 T l tín dng/huy đng và tín dng/tài sn, 2011 (%) 19
3.6 T l n xu ca h thng NH Vit Nam, 2002-2011 21
3.7 S tng trng trong ch s giá chng khoán (%), 03/01/2011 - 08/07/2011 25
3.8 Th phn huy đng vn ca các NHTM, 2005-2011 31
3.9 Th phn cho vay ca các NHTM, 2005-2011 31

Tái c cu h thng NHTM  Vit Nam: thc trng và gii pháp GVHD: Nguyn Xuân Lâm



Lp: Kinh t hc_K34 SVTH: Hunh Th Yn Nhi
x
DANHăMCăCỄCăCHăVITăTT


ADB Ngân hàng Phát trin châu Á
AMC Công ty qun lí tài sn
BS Bt đng sn
BHTG Bo him tin gi
CAR T l an toàn vn ti thiu

DN Doanh nghip
LNH Liên ngân hàng
NH Ngân hàng
NHNN Ngân hàng nhà nc
NHTM Ngân hàng thng mi
TCTC T chc tài chính
TTCK Th trng chng khoán
VCBS Công ty chng khoán Vietcombank

Tái c cu h thng NHTM  Vit Nam: thc trng và gii pháp GVHD: Nguyn Xuân Lâm



Lp: Kinh t hc_K34 SVTH: Hunh Th Yn Nhi
1
Chngă1
GIIăTHIUă

1.1 tăvnăđ

i vi bt c quc gia nào, hot đng ngân hàng (NH) luôn là huyt mch ca nn kinh
t. S n đnh và lành mnh ca h thng NH gi vai trò trng yu trong vic n đnh và
phát trin kinh t đt nc. Vì vy, nn kinh t ca quc gia khó có th phát trin bn vng
khi h thng NH tim n nhiu bt n và hot đng kém hiu qu. Vi thc trng kinh t
trong nc tn ti nhiu bt n nh hin nay, vic c cu li h thng NH càng là mt vn
đ quan trng. Cng vì th mà ti Hi ngh Trung ng ng khóa XI, mc tiêu c cu li
th trng tài chính vi trng tâm là tái c cu h thng ngân hàng thng mi (NHTM) và
các t chc tài chính (TCTC) đư đc đt ra.
Mt khác, Vit Nam vi mc đ hi nhp ngày càng cao, bên cnh nhng li ích điu này
cng dn đn hu qu là khng hong kinh t và khng hong tài chính th gii ngày càng

tác đng mnh đn h thng tài chính trong nc. Mc dù có th nói nn kinh t cng nh
h thng NH Vit Nam đư c bn vt qua cn khng hong 2007-2009. Tuy nhiên, trc
nhng bin đng phc tp ca nn kinh t toàn cu trong khong thi gian gn đây, đ n
đnh và phát trin kinh t trong nc hiu qu và bn vng, h thng NH cng cn ci t,
đi mi. Mt mt, vic tái c cu này là đ khc phc đc nhng yu kém hin ti cho
phù hp vi tình hình mi, mt khác là đ cng c h thng NHTM, giúp h thng tip tc
phát trin hn na.
Mc dù xác đnh đc vn đ tái c cu h thng NH hin nay là mt mc tiêu quan trng,
tuy nhiên đ đa ra các phng pháp tái c cu nhm ngn nga mt s đ v trc mt
và phc hi lòng tin thì có nhiu, nhng quan trng hn ht là chúng có nh hng xu
hoc làm đo ngc tin trình ci cách hay không, có làm lành mnh hóa h thng NH
trong dài hn đc không thì vn cha đc xác đnh rõ. Vì vy, ngoài vic phân tích thc
trng khó khn ca h thng NH trc mt, nghiên cu còn đc tin hành vi mong
mun đa ra nhng gói gii pháp cn thit cho quá trình tái c cu trong ngn hn cng
nh phát trin h thng bn vng trong dài hn.
1.2 Mcătiêu,ăphmăviăvƠăỦănghaăcaănghiênăcu
Nghiên cu đc thc hin nhm đt bn mc tiêu c bn. Th nht, chúng tôi s làm rõ
mt s vn đ có tính lí lun v tái c cu nói chung và tái c cu h thng NHTM nói
riêng. Th hai, nghiên cu s ch rõ nhng ri ro ni ti ca h thng NHTM Vit Nam.
Th ba, mô hình tái c cu NH ca mt s quc gia s đc tìm hiu đ rút ra bài hc kinh
nghim cho chính Vit Nam. Sau cùng, chúng tôi đ xut mt gói gii pháp cho quá trình
tái c cu h thng NHTM.
Vi nhng mc tiêu nh th, ni dung ca nghiên cu s đc tin hành nhm phân tích
thc trng đ nhn din nhng ri ro mà các ngân hàng thng mi trong nc  Vit Nam
đang gp phi trong nhng nm gn đây.
Nghiên cu này có nhng đóng góp c v mt lí thuyt và thc tin. Th nht, hin nay
vn cha có mt khái nim chính thc đ tin cho vic s dng thut ng „tái cu trúc‟ hay

Tái c cu h thng NHTM  Vit Nam: thc trng và gii pháp GVHD: Nguyn Xuân Lâm

Lp: Kinh t hc_K34 SVTH: Hunh Th Yn Nhi
2
„tái c cu‟ ngân hàng; cng nh nên s dng cm t „tái c cu h thng ngân hàng‟ hay
ch nói „tái c cu ngân hàng‟ là đư đ Ủ ngha. Vì nhng thiu khuyt đó, chúng tôi tho
lun và đa ra mt khái nim c th cùng cách s dng các thut ng trên cho phù hp.
Th hai, bng cách liên h gia lí thuyt và thc tin, nghiên cu này là mt tài liu tham
kho cho nhng đc gi cn tìm hiu nhng ri ro mà h thng NHTM Vit Nam đang gp
phi. Th ba, nghiên cu này cung cp nhng gii pháp thit thc cho các nhà qun tr NH
và các nhà hoch đnh chính sách – nhng ngi đang mong mun tìm ra hng đi thích
hp cho h thng NHTM Vit Nam trong thi gian ti.
1.3 Cơuăhiănghiênăcu
 đt đc các mc tiêu và đáp ng đc nhng Ủ ngha nêu trên, nghiên cu này s n
lc tr li các câu hi sau đây. Th nht, h thng NHTM Vit Nam hin đang gp phi
nhng ri ro ni ti nh th nào? Th hai, quá trình tái c cu h thng NHTM Vit Nam
đang đi din vi nhng thách thc ra sao? Th ba, Vit Nam có th hc đc gì t quá
trình tái c cu NH ca mt s quc gia trên th gii? Và sau cùng, các gii pháp cn thit
cho quá trình tái c cu h thng NHTM Vit Nam là gì?
1.4 Phngăphápănghiênăcu
Nghiên cu s ln lt đim li các lí thuyt và các nghiên cu có liên quan đ làm rõ mt
s vn đ có tính lí lun v vic tái c cu h thng NHTM. Sau đó, nghiên cu s dng
phng pháp phân tích thng kê mô t nhm rút ra đc các kt lun hu ích t vic so
sánh, nhn xét, đánh giá. Bên cnh đó, nghiên cu còn s dng các s liu th cp t các
ngun: NHNNVN, WEF, The Banker Database… đ phc v cho vic phân tích.
1.5 Cuătrúcăcaănghiênăcu
Nghiên cu này bao gm 5 chng và đc cu trúc nh sau. Tip theo Chng gii thiu
này, Chng 2 s cung cp c s lí thuyt đ thit lp khung phân tích. Chng 3 s đi vào
phân tích thc trng h thng NHTM  Vit Nam nhm nhn din các ri ro và nêu lên
nhng thách thc ch yu cho quá trình tái c cu h thng NH hin nay. Các bài hc kinh

nghim t quá trình tái c cu NH  mt s quc gia trên th gii s đc đ cp 
Chng 4. Chng 5 s khép li nghiên cu bng vic đ xut mt gói gii pháp cho quá
trình tái c cu h thng NH Vit Nam và đa ra kt lun.

Tái c cu h thng NHTM  Vit Nam: thc trng và gii pháp GVHD: Nguyn Xuân Lâm



Lp: Kinh t hc_K34 SVTH: Hunh Th Yn Nhi
3
Chngă2
CăSăLệăTHUYT

Chng 2 s cung cp c s lí thuyt nhm thit lp khung phân tích cho toàn b nghiên
cu. Mc 2.1 s tho lun mt s vn đ c bn v nhng khái nim trung tâm ca nghiên
cu này. Mc 2.2 đim li và đánh giá mt s lí thuyt v ri ro ca h thng NHTM.
Nhng ri ro thng gp trong h thng này s tip tc đc làm rõ  mc 2.3. Mc 2.4 s
nhc li bài hc v cuc khng hong kép  Thái Lan nm 1997 đ t đó liên h đn trng hp
ca Vit Nam trong hin ti.
2.1 Mtăsăvnăđăcăbnăvămtăkháiănim
2.1.1 ‘Táiăcăcu’ăhayă‘táiăcuătrúc’?ă
Hin nay, „tái cu trúc NHTM‟ đư và đang là mt ch đ nóng trên các din đàn kinh t
cng nh trong các hi tho khoa hc. c tho lun và nghiên cu nhiu nh vy,
nhng cho đn nay vn cha có s thng nht Ủ ngha trong vic s dng thut ng khi bàn
v ch đ này. Mt hi tho đc t chc vi tên gi “Tái c cu NHTM Vit Nam: c hi
và thách thc” thì các bn tin chuyên ngành li vit vi tiêu đ “Tái cu trúc NHTM Vit
Nam s đi v đâu?”, trong khi mt nhà nghiên cu trích dn ni dung ca hi tho này
trong bài báo khoa hc ca mình đng trên mt tp chí kinh t vi tên gi: “Tái c cu
ngân hàng”. Vy, „tái c cu‟ hay là „tái cu trúc‟? „Tái c cu‟ có ging „tái cu trúc‟
không? Hai thut ng này là mt hay hai? Nhng câu hi nh vy đư đc đt ra khi

chúng tôi tin hành nghiên cu đ tài này.
Trong t đin bách khoa Vit Nam không tìm thy nguyên ngha ca t „tái c cu‟.
Nhng theo Wikipedia
1
: “Tái c cu là vic xem xét và cu trúc li mt phn, mt s phn
hay toàn b mt t chc, mt đn v nào đó, mà thng là mt công ty”.  đây ta có th
xét công ty đó nh mt ngân hàng.
C th, nhu cu tái c cu tr nên cp bách khi hin trng ca các t chc đang gp nhiu
vn đ trong c cu, hot đng khin t chc hot đng không hiu qu; thm chí trì tr,
đng trc nguy c tan rư, phá sn. Chính vì vy, vic tái c cu đc đt ra, thm chí là
cp bách nht. Th hin c th khi t chc không xác đnh ni chin lc và k hoch.
Hoc đi ng lưnh đo ca t chc làm vic không hiu qu. Vì các t cht, bao gm tính
cách, hiu bit, kinh nghim cá nhân… ca đi ng lưnh đo trong mt t chc đóng mt
vai trò quan trng. Nên nu các t cht này b thiu sót, sai lch hay kém ci s kìm hưm
nghiêm trng đn s phát trin ca t chc. C cu tài chính cha phù hp, cha chun
mc và thiu các h thng, công c kim soát cn thit cng là mt trong các nguyên nhân.
ây là mt lí do mà nhiu t chc, đc bit là DN hin nay cn tái c cu ngun tài chính
đ đm bo cho DN hot đng mt cách tt nht. Tip theo, tái c cu xut phát t cn
nguyên yu kém trong qun tr ngun nhân s. Có th nói con ngi là mt yu t có tính
cht quyt đnh ti s thành công ca t chc và DN và nu s yu kém ny sinh t vn đ
này thì cn phi đc điu chnh kp thi và phi có đnh hng mang tính lâu dài. Cui
cùng là do s phi hp hot đng trong t chc không hiu qu do c cu cha hp lí. Mt


1
Xem ti:


Tái c cu h thng NHTM  Vit Nam: thc trng và gii pháp GVHD: Nguyn Xuân Lâm

Lp: Kinh t hc_K34 SVTH: Hunh Th Yn Nhi
4
c cu t chc đc thit k tt s có kh nng cho phép DN s dng các thông tin t các
b phn mt cách hiu qu nht, và t đó giúp cho hot đng phi hp gia các đn v
đc cht ch và lưnh đo điu hành tt hn.
Vì các tình trng cn tin hành tái c cu nh đư nêu trên nên có Ủ kin cho rng tái c cu
là vic sp xp li, điu tra, thm đnh, đánh giá li c cu ca các mô hình kinh t-xư hi,
ca các t chc; trong đó có các doanh nghip, ngân hàng. Ni dung ca tái c cu DN
cng nh NH quan tâm đn tính h thng và chuyên nghip trong phng thc xác đnh,
thành lp loi hình, qui mô, t chc sn xut, kinh doanh, dch v các mi liên doanh, liên
kt, các phng thc và k nng điu hành, các đnh hng và mc tiêu phát trin. Trong
điu kin hin nay, tái c cu đòi hi các DN phi thay đi t duy, mnh dn và chú trng
sáng to trong qun lí, cung cách điu hành, nghim thu và đúc kt. Tái cu trúc li các quá
trình t chc sn xut kinh doanh, trên c s đó đnh hình các loi hình và mô hình, c cu
t chc phù hp vi điu kin và đnh hng kinh doanh ca DN. Qua đó, cn kp thi xây
dng li toàn b s đ c cu t chc, thm chí thay đi b mt và c chiu sâu. Tái c cu
thng quan tâm đn vic xem xét các h thng lp k hoch kinh doanh, h thng qun tr
chui cung, maketing và thm đnh chui cu (qun tr quan h khách hàng), h thng
qun tr nhân lc, và h thng qun tr tài chính. Nh vy, tuy không nói trc tip, nhng
ta có th hiu nhóm Ủ kin này xem „tái c cu‟ là bao hàm c „tái cu trúc‟, „tái cu trúc‟
đư nm trong quá trình „tái c cu‟.
Còn v khái nim „tái cu trúc‟, mt nhóm nghiên cu khác mà đi din là Bùi Th Hng
Thu (2011) li quan nim rng „tái cu trúc‟ đc hiu là quá trình t chc li DN nhm
to ra trng thái tt hn cho DN đ thc hin nhng mc tiêu đ ra. Mt chng trình tái
cu trúc toàn din s din ra trên hu ht các lnh vc nh c cu t chc, ngun nhân lc,
c ch qun lí, điu hành; các hot đng và các quá trình; các ngun lc khác ca DN. Tái
cu trúc cng có th đc trin khai mt phn ti mt hay nhiu mng ca DN (tài chính,
nhân s, bán hàng, sn xut…) nhm đt mc tiêu là nâng cao th trng ca b phn đó. i

vào trc tip, tái cu trúc h thng NH ti Vit Nam đc xác đnh là c cu li qun tr,
điu hành và cu trúc li tình hình tài chính ca các NH. ây đc coi là nhim v rt cp
bách không ch nhm bo v và lành mnh hoá h thng tài chính mà còn đ cng c uy tín
và nim tin vi ngi dân vào h thng NH nói riêng và s điu hành ca nhà nc nói chung.
T đây, chúng tôi nhn thy có nhng đim tng đng gia hai thut ng. Càng nghiên
cu sâu, chúng tôi càng nhn ra mt điu rng, dù đc din đt bng cách này hay cách
khác, dù đc gi bng tên „tái c cu‟ hay „tái cu trúc‟ thì hai thut ng này đu mang
nhng đc đim, nhng mc tiêu chung. C hai đu là quá trình nhn din, đánh giá, ci t,
đi mi, thanh trng… toàn din hay tng phn đi vi h thng NHTM, nhm làm cho h
thng tr nên trong sch, lành mnh, nâng cao sc mnh đ giúp h thng vt qua khó
khn và phát trin bn vng hn. Nói cách khác, hai thut ng này tuy hai mà mt. Dù vy,
đ tin theo dõi và thng nht v mt s dng thut ng, cm t „tái c cu‟ s đc s
dng chính thc trong sut nghiên cu này.
Bên cnh đó, gia hai cm t „tái c cu h thng ngân hàng‟ và „tái c cu ngân hàng‟
cng mang đn nhiu tranh lun. Mt nhóm Ủ kin cho rng, gia hai cm t này hoàn
toàn không có gì khác nhau v mt Ủ ngha, s dng cm t „tái c cu ngân hàng‟ thay vì
„tái c cu h thng ngân hàng‟ ch là mt cách nói gin đn. Nhng trong quá trình tìm
hiu, chúng tôi nhn thy rng, cm t „tái c cu h thng ngân hàng‟ ch dùng khi có
bng chng mt kh nng thanh toán ca mt b phn trong h thng NHTM  mt qui mô

Tái c cu h thng NHTM  Vit Nam: thc trng và gii pháp GVHD: Nguyn Xuân Lâm



Lp: Kinh t hc_K34 SVTH: Hunh Th Yn Nhi
5
nht đnh nào đó, mà theo nh mt s tác gi (Lingren và cng s, 1999) thì tng đng
vi 20% tng lng tin gi trong h thng NH. Nu  qui mô nh hn thì cm t „tái c
cu ngân hàng‟ là chính xác hn, liên quan đn vic x lí kh nng mt thanh khon ca
tng NH riêng bit.  Vit Nam, vì cha/không có nhng s liu đáng tin cy v ri ro mt

thanh khon ca tng NH và c h thng NH nên s cn thit phi tin hành „tái c cu h
thng ngân hàng‟ đư cha đc minh chng đy đ (Phan Minh Ngc, 2011). Tuy nhiên,
nu gi là „tái c cu ngân hàng‟ thôi thì cng không đúng. Vì theo tình hình thc t quan
sát đc, dù cha có s liu c th, thì kh nng mt thanh khon ca h thng NHTM
Vit Nam hin nay đang din bin theo chiu hng phc tp, lan rng và ngày càng
nghiêm trng, nên ch tái c cu mt vài hay tng NH riêng bit là quá ch quan. Vì vy,
chúng tôi cho rng vic s dng thut ng „tái c cu h thng ngân hàng‟ trong thc trng
kinh t nc ta hin nay thì phù hp hn.
2.1.2 TáiăcăcuăhăthngăNHTM
Nh đư tho lun  trên, „tái c cu h thng NHTM‟ là mt khái nim phù hp đ s dng
trong thc trng nn kinh t Vit Nam hin nay. Tuy nhiên, cho đn nay, gii hc thut vn
cha có mt khái nim chun mc, trn vn Ủ ngha cho vic nghiên cu v cái gi là mt
trong “mi kin ngh n đnh kinh t v mô” này. Vì vy, sau quá trình tng hp, nghiên
cu nhiu tài liu c trong và ngoài nc, chúng tôi tm đa ra khái nim v „tái c cu h
thng NHTM‟ nh sau:
Tái c cu h thng NHTM là đa ra các gói gii pháp và th ch, tài chính và pháp lí
nhm cu vưn nhng NH phá sn, và có nguy c phá sn c v chiu rng ln chiu sâu
nhm khôi phc h thng NH tr li hot đng bình thng và tip tc phát trin hn.
Theo Goyal (2011), thì mc tiêu ca quá trình tái c cu bao gm: mc tiêu ngn hn (hay
trung hn) và mc tiêu dài hn (hay mc tiêu c cu). Trong đó, mc tiêu ngn hn gm
có: Th nht, duy trì s n đnh ca h thng NH; đm bo kh nng chi tr, thanh khon
và các trung gian tài chính không b đình tr. Th hai, gii quyt các vn đ mt cách kp
thi nhm ngn nga s lây lan hay nói cách khác là ngn nga các vn đ mang tính h
thng. Th ba, khôi phc nim tin vào h thng NH; xây dng mng an toàn hot đng. Và
cui cùng là ti thiu hóa chi phí tái c cu bng cách phi hp gia NH trung ng, bo
him tin gi (BHTG) và/hoc chính ph. i vi mc tiêu dài hn/c cu, th nht phi
thành lp khuôn kh qun tr mi. Th hai, tính cnh tranh và kh nng chng chu ca h
thng NHTM phi đc nâng cao. Và cui cùng là phi tng cng c s h tng tng th
ca h thng tài chính.
Ngn gn hn, tái c cu h thng NHTM bao gm 3 mc tiêu chính (Dziobek và

Pazarbasglu, 1997). Th nht, khôi phc li kh nng thanh toán và kh nng sinh li. Th
hai, nâng cao nng lc làm vai trò trung gian tài chính ca các NH. Và cui cùng, khôi
phc li nim tin ca công chúng. Trong 3 mc tiêu này, mc tiêu th nht và th ba đang
là mc tiêu trc mt ca h thng NH nc ta hin nay. Nhng đ phát trin bn vng dài
lâu thì mc tiêu th hai càng cn đc chú Ủ nhiu hn na.
 phù hp vi tình hình trong nc, NHNN li khng đnh có 3 mc tiêu chính ca quá
trình tái c cu. Mc tiêu hàng đu là đm bo an toàn hot đng ca h thng các t chc
tín dng và quyn li ca ngi gi tin. Th hai, quá trình tái c cu đc trin khai thn
trng trên nguyên tc t nguyn vi l trình và bc đi c th, thích hp. ng thi, ch
đo các đn v chc nng khn trng xây dng đ án tái c cu nhm to ra mt h thng

Tái c cu h thng NHTM  Vit Nam: thc trng và gii pháp GVHD: Nguyn Xuân Lâm



Lp: Kinh t hc_K34 SVTH: Hunh Th Yn Nhi
6
NH hot đng lành mnh, hiu qu, ngày càng phù hp hn vi các chun mc, thông l
quc t và có kh nng cnh tranh tt. Song song đó, c s pháp lí cng phi đc chun
b tt cho quá trình tái c cu h thng NH.
NHNN cng nhn mnh rng, khi thc hin 3 mc tiêu trên cn phi tránh 2 xu hng
trong quá trình tái c cu h thng NHTM và các TCTC: Th nht, cn tránh t tng
nóng vi dn đn phá b tt c nhng bt cp đư và đang phát sinh trong h thng các t
chc tín dng mà không có bc đi và l trình phù hp; không tính đn các yu t ch
quan và khách quan và tính đc thù rt Vit Nam trong hot đng ca các t chc tín dng.
Th hai, áp dng cng nhc quan đim „đánh chut không đc v l bình‟, thc hin tái
c cu h thng NHTM và các t chc tài chính mt cách „qua loa, chiu l…‟ dn đn
toàn b h thng không đc làm mi, không đc chn chnh kp thi và sc khe ca
toàn h thng không đc ci thin là bao, dn đn không đ sc chng đ các ri ro hay
khng hong trong tng lai.

Bên cnh đó, tái c cu h thng NHTM cng gp không ít nhng khó khn và ri ro trong
quá trình thc hin (Nguyn Hng Sn, 2011). Mt là, ri ro kéo dài, không dt đim do
thiu c s lut pháp, khoa hc (c s d liu…) và thiu nng lc th ch cho vic tái c
cu h thng (ví d, c ch x lí tài sn). Hai là, ri ro l thuc vào NH nc ngoài do t l
các NH  trong tình trng thiu thanh khon và có tài sn xu chim t trng ln; s lng
NH hot đng hiu qu đ có kh nng mua li, thâu tóm ít hn nhiu so vi s lng các
NH yu kém. Bên cnh đó còn là vn đ an ninh tài chính-tin t quc gia. Ba là, ri ro
mt nim tin đi vi h thng NH do nhng NH thuc s hu nhà nc có th có c ch
bo lưnh ngm đi vi ngi gi tin. Trong khi đó, các NH t nhân không đc đm bo
có th khin lung tin  t rút khi nhng NH này, hoc vic chính ph đóng ca mt s
NH có th to ra nghi ng v s lành mnh ca nhng NH khác trong h thng. Bn là,
khó khn do nhng mâu thun v li ích phát sinh trong quá trình tái c cu. ó là nhng
mâu thun có liên quan đn li ích ca ngi gi tin, li ích ca các nhóm c đông khác
nhau, li ích ca các nhóm NH khác nhau; li ích ngi vay;… Nm là, khó khn do
nhng chi phí phát sinh trong quá trình tái c cu và kh nng chu đng ca nn kinh t.
Kinh nghim quc t cho thy, chi phí cho quá trình tái c cu có th lên đn t 20% đn
hn 50% GDP nu vic tái c cu din ra sau khng hong (20% GDP  Hàn Quc; hn
30% GDP  Thái Lan và hn 50% GDP  Indonesia). Sáu là, ri ro „quá ln đ không th
sp đ‟ do mt s NH s tr nên „quá ln‟ hay „quá quan trng‟ sau khi tái c cu.
 thc hin các mc tiêu và gii quyt nhng khó khn đó, chúng ta cn nm vng 3
nguyên tc trong quá trình tái c cu (Nguyn Hng Sn, 2011). Trc ht và quan trng
nht, cn đm bo nim tin vào h thng. Nguyên tc th hai, đm bo tc đ ci cách hp
lí vi chi phí ti thiu. Và nguyên tc cui cùng, cng không kém phn quan trng, đó là
phi tôn trng qui lut th trng.
2.2 MtăsălíăthuytăvăriăroăcaăhăthngăNHTM
Hot đng ngân hàng thng đi din vi nhng ri ro đc thù cho nên đư có rt nhiu n
lc nhm phát trin các lí thuyt v ri ro ca h thng ngân hàng thng mi. Sau đây
chúng ta s đim li bn trong s các lí thuyt đó, đó là: lí thuyt cho vay thng mi, lí
thuyt v tính chuyn đi, lí thuyt li tc đnh trc và lí thuyt thông tin bt cân xng
trên th trng tín dng.

Tái c cu h thng NHTM  Vit Nam: thc trng và gii pháp GVHD: Nguyn Xuân Lâm



Lp: Kinh t hc_K34 SVTH: Hunh Th Yn Nhi
7
Theo lí thuyt cho vay thng mi (xem Lê Trung Thành, 2002), thanh khon ca mt
NHTM đc bo đm khi các tài sn ca nó đc biu hin di hình thc cho vay ngn
hn và lu hot trong sut chu kì kinh doanh. Nh vy, các NH ch cp tín dng cho lu
thông hàng hóa t sn xut đn tiêu dùng. Ngày nay cho vay dng này đc gi là cho vay
vn lu đng. Tht vy, vn lu đng có vòng quay ngn. Do vy, các DN có th nhanh
chóng hoàn tr n vay NH. Vi khon tr n đó các NH li thc hin các khon cho vay
thng mi mi. Nh vy, các NH dng nh gii quyt đc vn đ thanh khon. Nhng
điu này dn ti vic thanh khon tài sn ca NH ph thuc vào chu kì kinh doanh ca các
DN. Vì th, trong giai đon kinh t suy thoái, s chuyn đi hàng hóa ra tin mt b gián
đon do đó các hưng kinh doanh khó có th tr n vay NH đúng hn. T đó, kh nng
thanh toán ca các NH gp vn đ khó khn. iu này mt mt dn đn ri ro thanh khon
cho NH, mt mt li góp phn gia tng ri ro n xu. Vòng quay vn càng ln, khon vay
càng chm thu hi, n nhanh chóng chuyn dn t nhóm 1-2 sang nhóm 3-4-5 và tr thành
n xu, dn đn ri ro mt vn là không th tránh khi. Mt khác, vic tuân th cng nhc
lí thuyt này đư ngn cn các NH trong vic cp vn cho m rng nhà máy, trang thit b,
mua nhà ca và mua đt đai… Nu vì hn ch ri ro do chu kì kinh doanh mà t b loi
hình tín hng này s là mt tht bi ln ca NH, cng là mt tht bi ca th trng.
 khc phc phn nào nhc đim ca lí thuyt cho vay thng mi, lí thuyt v kh
nng chuyn đi (Moulton, 1918) đư ra đi. Lí thuyt này đc xây dng trên c s gi
thit cho là thanh khon ca mt NH đc duy trì nu nó gi các tài sn có th đc
chuyn đi ra tin mt di nhiu hình thc khác nhau – ví d nh đi vi các khon vay
có bo đm bng chng khoán d bán, khi n vay không đc hoàn tr đúng hn thì các
chng khoán này s đc bán trên th trng đ thanh toán n. Hoc khi cn thit các

khon vay có th đc chuyn đi ra tin mt ti NHNN. Nh vy, mt NHTM nào đó s
có th đáp ng các nhu cu v thanh khon min là nó luôn luôn có các tài sn đ bán. Xét
rng ra thì toàn b h thng NH s luôn luôn mang tính thánh khon min là NHNN sn
sàng mua li các tài sn ca các NHTM di hình thc chit khu. Trên thc t điu này
gp nhiu khó khn do NHNN còn b ràng buc bi mc tiêu ca chính sách tài chính tin
t quc gia. Cho nên vic chit khu hàng lot các tài sn ca NHTM s làm nh hng
đn các mc tiêu nh: lng tin cung ng, lm phát, lưi sut… Bên cnh đó, kh nng
thanh khon da vào lí thuyt này còn vp phi vn đ ri ro chéo đi vi các th trng tài
sn. Nh đư nói, kh nng thanh khon ca NH vn đc đm bo nu NH còn nm gi
các tài sn d dàng chuyn đi ra tin, nh chng khoán, hay BS (thi kì khi BS còn
đc xem là tài sn đm bo chc chn nht)… Tuy nhiên, gi s các th trng này đu
gp khó khn (nh hin nay), thì tính thanh khon ca NH không nhng không còn đc
đm bo mà còn gia tng thêm ri ro lây lan t các th trng khác. Vì vy, khi xét đn lí
thuyt này, ta không ch xét kh nng ri ro thanh khon xy ra cho NH mà cn xét thêm
ri ro chéo có th xy ra cho c h thng.
Tip tc hoàn thin cho hai lí thuyt trên, lí thuyt li tc đnh trc ca Prochnov (1948,
trích Machiraju 2008) phát biu rng thanh khon ca mt NH có th đc xác đnh nu
vic chi tr tin vay theo lch đnh sn đc da trên c s li tc tng lai ca ngi vay.
Lí thuyt nhn mnh trin vng v vic hoàn tr n vay hn là l thuc vào vt kí qu. Do
đó, lí thuyt này đc áp dng và phát trin rt nhanh trong mt s loi hình cho vay ca
các NHTM: cho vay kinh doanh có kì hn, cho vay tiêu dùng tr góp và cho vay BS. Tt
c các khon vay này đu có đc đim chung là chúng đc tr dn, do đó thanh khon ca

Tái c cu h thng NHTM  Vit Nam: thc trng và gii pháp GVHD: Nguyn Xuân Lâm



Lp: Kinh t hc_K34 SVTH: Hunh Th Yn Nhi
8
chúng đc nâng cao. Mt khon cho vay kiu này đc hoàn tr vn gc và lưi đu đn

theo tng tháng hay mi quí da trên c s thu nhp ca ngi đi vay. Dng nh lí thuyt
này đư khc phc đc nhng đim yu ca lí thuyt cho vay thng mi khi loi b đc
ri ro ca chu kì kinh doanh, và nhc đim ca lí thuyt v kh nng chuyn đi khi gt
b s tin cy vào vt kí qu. Nhng lí thuyt này vn không gt đc ht ri ro v th
trng. Tng t vi lí thuyt cho vay thng mi, khi th trng bin đng, ngun thu
nhp ca khách hàng s tr nên bt n, dn đn vic thu hi n khó khn hn, ri ro n xu
gia tng, vì vy ri ro thanh khon ca NH cng không th thoát khi. Tuy nhiên, lí thuyt
li tc đnh trc vn có th đc hoàn thin nu loi ri ro này có th đc gim bt khi
công tác thm đnh khách hàng đc tin hành mt cách nghiêm túc và đúng phng pháp.
B sung thêm cho ba lí thuyt v ri ro thanh khon trong nghip v ca các NHTM là lí
thuyt thông tin bt cân xng trên th trng tín dng ca Stiglitz và Weiss (1981, 1983).
Lí thuyt này gi đnh rng NH s phi đi din vi rt nhiu ngi xin vay và h không
th bit trong s đó ai s là ngi vay ti, ai là ngi vay tt
1
. Nói cách khác, NH vp phi
nhng rào cn v vic thiu ht ngun thông tin cn thit. Thông tin bt cân xng th hin
 ch ngi vay s bit tt hn NH v kh nng hoàn tr. Lí thuyt này cng xy ra khi
ngi đi vay c tình che đy thông tin trong giao dch nhm nm gi phn li hn trong
giao dch đi vi phía ngân hàng. Bi vy, NH rt có th gp phi vn đ v la chn bt
li. Trong nhng trng hp nh vy, điu thng thy là các NH s „phân phi tín dng‟.
Hai ông lp lun rng các NH không th tng t l lãi sut đư tính ngay c khi đi mt vi
mt nhu cu quá mc đi vi các qu, bi vì, làm nh vy có th làm gim t l hoàn tr d
kin vì xác sut v n s tng. Hai lí do đc trình bày cho mi quan h đi nghch này là:
th nht, lưi sut cao hn làm gim t l khách hàng vay có ri ro thp; th hai, lãi sut cao
hn khin khách hàng vay s dng nhng k thut ri ro cao hn (tác dng khuyn khích)
vi mong mun mang li li nhun cao đ bù đp cho chi phí vn vay.
Stiglitz và Weiss cho rng tài sn th chp cng không loi tr kh nng phân phi tín
dng. Mc dù, vic tng yêu cu tài sn th chp làm cho khách hàng vay hot đng cn
trng hn, đng thi cng tng kh nng hoàn tr cho NH. Tuy nhiên, tng yêu cu tài sn
th chp có th nh hng bt li đn tt c các loi khách hàng xin vay vn (khách hàng

„ti‟ ln khách hàng „tt‟). Ngay c khi tt c các cá nhân có hàm hu dng nh nhau và
phi đi mt vi c hi đu t ging nhau, các cá nhân giàu có hn s sn sàng đa tài sn
th chp nhiu hn và s thc hin các d án ri ro hn nhng cá nhân ít giàu có. Hn na,
s giàu có tích ly đc là kt qu ca vic chp nhn ri ro cng may mn. Nhng ngi
thc hin điu đó là nhng ngi đư đánh bc và chin thng. Tác dng phân loi tiêu cc
này có th chi phi tác dng khuyn khích tích cc. T đó, NH nhn thy rng khi tng
yêu cu tài sn th chp vt qua đim gii hn thì kh nng thu hi vn s gim. iu này
có ngha là nu chi phí đi vay (bao gm tài sn th chp và lưi sut) tng dn thì nhng
ngi vay tt s dn b buc phi ri khi th trng. Stiglitz và Weiss ch ra rng đ gim
thit hi do nhng khong cho vay xu, điu ti u đi vi các NH là hn ch khi lng
vay thay vì tng lưi sut cho vay.


1
Ngi vay ti thng là nhng ngi ri ro, theo ngha h sn sàng dùng tin đi vay đ đu t vào nhng
d án ri ro cao vi mong mun thu đc li ích cao hn. Ngc li, nhng ngi vay tt thng s đu t
vào nhng d án an toàn hn nhng li ích thp hn.

Tái c cu h thng NHTM  Vit Nam: thc trng và gii pháp GVHD: Nguyn Xuân Lâm



Lp: Kinh t hc_K34 SVTH: Hunh Th Yn Nhi
9
Khía cnh khác ca vn đ thông tin bt cân xng trong tín dng NH đó là tâm lí  li. Vi
mt h thng tài chính da quá nhiu vào tín dng NH đ phát trin, các ngun vn khác
còn hn hp thì s phát trin nóng quá mc ca tín dng NH s dn đn mt s liu lnh
trong hot đng cho vay mà đ l là các hot đng kim soát, thm đnh kh nng tài
chính. S cho vay  t ca NH ch yu din ra do s da dm vào hu thun ca nhà nc
đi vi các t chc NH. Khi có s hu thun ca nhà nc, vi tâm lí không th sp đ ca

các NH ln s to nên tâm lí liu lnh trong hot đng cho vay tín dng ca các NH. iu
này s làm tng ri ro ca các NH v tính thanh khon, ri ro n xu cng tng lên khi c
ch sàng lc đư b b qua. Các vn đ đc đ cp ca lí thuyt này s tr nên rt hu ích
đ gii thích v ri ro n xu và ri ro đo đc đi vi h thng NHTM hin nay.
2.3 NhngăriăroăthngăgpătrongăhăthngăNHTM
2.3.1 Riăroăthanhăkhon
Ri ro thanh khon là mt vn đ luôn đc quan tâm trong mi giai đon phát trin ca
các NHTM. Khái nim v ri ro thanh khon đc din gii theo mt s cách khác nhau
trong các tài liu. Theo Koch và MacDonald (2005), ri ro thanh khon là s bin đng
ca thu nhp ròng và th giá ca vn s hu, xut phát t khó khn ca NH trong vic huy
đng ngay lp tc các khon ngân qu sn có bng hình thc vay mn hoc bán tài sn.
Fitch (1997) li quan nim ri ro thanh khon là ri ro khi NH thiu ngân qu hoc tài sn
ngn hn mang tính kh thi đ đáp ng nhu cu ca ngi gi tin và ngi đi vay.
Trong các tài liu ca Vit Nam, khái nim v ri ro thanh khon đc trình bày đn gin
và d hiu hn. Theo Trn Vn Hùng và Lê Vn Thnh (2008), ri ro thanh khon là tình
trng NH không đáp ng đc nhu cu s dng vn kh dng (nhu cu thanh khon). Tình
trng này nh thì gây thua l, hot đng kinh doanh b đình tr, nng thì làm mt kh nng
thanh toán dn đn s phá sn ca NH. Nht quán vi quan nim ca Fitch (1997), Trng
Quang Thông (2010) cng cho rng ri ro thanh khon là ri ro mà NH thiu kh nng chi
tr, không chuyn đi kp thi các tài sn ra tin hoc không có kh nng vay mn đ đáp
ng nhu cu các hp đng phi thanh toán.
Vì đây là loi ri ro đc trng và ph bin ca NHTM, nên chúng ta cn hiu rõ bn cht
và có th hình dung khái nim này bng s đ đn gin sau:
Hình 2.1 SăđăchuăchuynătínădngăăNHTM


Khách hàng
NHTM
Khách hàng
(1) Tin gi

(2) Cho vay
(4) Tr n
(3) Thu n

Tái c cu h thng NHTM  Vit Nam: thc trng và gii pháp GVHD: Nguyn Xuân Lâm



Lp: Kinh t hc_K34 SVTH: Hunh Th Yn Nhi
10
 giai đon (1), khách hàng (ngi có vn nhàn ri) gi tin vào NHTM. Trong giai đon
(2), sau khi lp khon d tr bt buc theo qui đnh ca NHNN và các khon d phòng
khác, NHTM đem s tin còn li cho khách hàng (ngi có nhu cu v vn) vay. n kì
đáo hn, NHTM thu n (3) t khách hàng đi vay ri tr n (4) cho khách hàng gi tin
1
.
Theo s đ này, ri ro thanh khon xut hin khi (4) xy ra trc (3). Trong trng hp đó,
NHTM bt đu thiu kh nng chi tr, và rng hn là NH không kp chuyn đi các tài sn
ra tin hoc không có kh nng vay mn đ đáp ng nhu cu thanh toán.
2.3.2 Riăroănăxu
Hin nay cha có mt khái nim chính thc v ri ro n xu. Theo Qui đnh v Phân loi
n, trích lp và s dng d phòng đ x lí ri ro tín dng trong hot đng NH ca t chc
tín dng
2
thì „n xu‟ là các khon n thuc các nhóm 3, 4 và 5 qui đnh ti iu 6 hoc
iu 7 ca Qui đnh này (xem Ph lc 1). Bên cnh đó, Qui đnh này cng đ cp đn khái
nim „ri ro‟ vi ni dung nh sau: “Ri ro tín dng trong hot đng NH ca t chc tín
dng (sau đây gi tt là „ri ro‟) là kh nng xy ra tn tht trong hot đng NH ca t
chc tín dng do khách hàng không thc hin hoc không có kh nng thc hin ngha v
ca mình theo cam kt.”

Cùng quan đim đó, nhng ngi hot đng chuyên ngành cho rng ri ro là mt bin c
không mong đi gây thit hi cho hot đng kinh doanh ca ngân hàng. Nhng ngi
nghiên cu chuyên ngành, tiêu biu có Lê Th Mn và Hoàng Th Lan Phng (2010) thì
quan nim: Ri ro tín dng là nhng ri ro do khách hàng vay không thc hin đúng các
điu khon ca hp đng tín dng, vi biu hin c th là khách hàng chm tr n, tr n
không đy đ hoc không tr n khi đn hn các khon gc và lưi vay, gây ra nhng tn
tht v tài chính và khó khn trong hot đng kinh doanh ca NHTM.
Trên c s kt hp qui đnh v phân loi n và khái nim „ri ro‟ nêu trên, cùng vi nhng
hiu bit tng hp đc t các tài liu, tp chí chuyên ngành, chúng tôi đa ra khái nim
v ri ro n xu nh sau: Ri ro n xu là kh nng xy ra tn tht trong hot đng NH ca
t chc tín dng, do khách hàng không thc hin hoc không có kh nng thc hin ngha
v ca mình theo cam kt. Nhng biu hin c th ca ri ro n xu là khách hàng chm
tr n, tr n không đy đ hoc không tr n khi đn hn các khon gc và lưi vay, gây ra
nhng tn tht v tài chính và khó khn trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng
mi. Và xuyên sut nghiên cu này, „ri ro n xu‟ s đc đ cp vi Ủ ngha va nêu.
2.3.3 RiăroăchéoăviăcácăthătrngătƠiăsn
Các NHTM thng cho vay hoc đu t vào các th trng tài sn, bao gm th trng
BS và TTCK. Chúng tôi cho rng ri ro chéo xy ra khi mt phn ln tín dng, thm chí
là các khon đu t ca các NHTM tr thành n khó đòi hoc b „kt‟ trong các th trng
tài sn. Khi th trng BS „đóng bng‟ và TTCK thoái trào thì tình trng khó khn này s
tác đng lây lan sang c khu vc ngân hàng, làm cho loi ri ro này tng cao. Tình trng
xu nht có th làm cho toàn b th trng tài chính b lng đon.
Loi ri ro này không ch din ra mt chiu – t các th trng tài sn sang khu vc NH –
mà còn din ra theo chiu ngc li. Nói cách khác, ri ro t khu vc NH cng có th tác
đng tiêu cc đn th trng BS và TTCK. Khi ngân hàng gp khó khn, các khon đu


1
Có kèm thêm li nhun và chi phí cho các khon cho vay và vay ca NH.
2

Ban hành theo Quyt đnh s 493/2005/Q-NHNN ngày 22/04/2005 ca Thng đc NHNN.

Tái c cu h thng NHTM  Vit Nam: thc trng và gii pháp GVHD: Nguyn Xuân Lâm



Lp: Kinh t hc_K34 SVTH: Hunh Th Yn Nhi
11
t trc tip hay gián tip, công khai hay ngm ngm, cng nh các khon tín dng cung
cp cho các th trng này đu b ngt mch. Theo kch bn nh vy, vic các th trng
tài sn ri vào tình trng khó khn là điu không th tránh khi.
Mt đc trng ni bt nht ca khu vc ngân hàng là s hu chng chéo. C th là, NH s
hu tp đoàn, tp đoàn s hu NH, NH s hu công ty tài chính, ri công ty tài chính li s
hu tp đoàn (bao gm c tp đoàn t nhân và tp đoàn nhà nc). Hin tng này dn
đn vic cho vay theo mi quan h, cho vay theo nhóm li ích và cui cùng dn đn vic
cho vay không đm bo đc hiu qu (V Thành T Anh, 2012). Trong khi đó, mc đích
quan trng ca tái c cu h thng NHTM là tng cng tính hiu qu. Nh vy, đ thc
hin tái c cu thì nht thit phi gii quyt vn đ s hu chéo. Trên lí thuyt là vy
nhng khi bt tay vào thc hin li không d dàng chút nào. Khó khn ca vic s hu
chng chéo là khi đng đn bt kì cái „nút‟ nào cng đu nh hng đn c h thng.
ây có th nói là loi ri ro ln nht và khó gii quyt nht đi vi quá trình tái c cu
h thng ngân hàng.
2.3.4 Riăroăđoăđc
Theo Beim và Calomiris (2001), ri ro đo đc là ri ro có th xy ra khi ngi đi vay s
dng tin đu t vào nhng d án ri ro cao. Nu d án thành công, nhng nhà đu t này
s nhn đc li ích rt ln. Nhng nu d án tht bi, NHTM thng là ngi gánh chu
hu ht hu qu. Mt khác, ri ro đo đc còn là vic ngi đi vay s dng tin vay cho
mc đích chi tiêu dùng cá nhân hay thc hin nhng d án không có kh nng sinh li mà
ch nhm vào vic tng v th hay quyn lc. Loi ri ro này luôn phát sinh sau khi hp
đng vay vn đư đc kí kt.

Chúng ta bit rng ngi đi vay bao gi cng hiu rõ mc đích s dng thc ca nhng
khon vay trong khi ngi cho vay (NHTM) thì khó hiu rõ.  gim thiu vn đ bt cân
xng thông tin này, các NHTM thng u tiên cho vay đi vi các khách hàng có tài sn
th chp. Tuy nhiên, đ đy nhanh con s tín dng, nhiu NHTM chp nhn mo him khi
tham gia vào lnh vc cho vay tín chp. Trong trng hp đó, ri ro tim n thng s tng
lên khi NH khó bao quát, thm đnh vic s dng đng vn ca ngi đi vay.
Bên cnh đó, vic cho vay theo mi quan h, cho vay theo nhóm li ích cng góp phn gia
tng ri ro đo đc. Vì đo đc ngh nghip ca ngi thc hin công tác thm đnh, cho
vay đư b che m bi nhng li ích trc mt; hoc nhng nhóm này c tình l đi nhng
nguy c tim tàng sau đó. Mt trng hp đin hình khác là vic bo lưnh tín dng ca
chính ph cho các DNNN, hay vic NHTM cung cp các khon tín dng „mm‟ cho các
DNNN theo yêu cu ca chính ph,… Vì đc bo đm ngm, cùng vi mc lưi sut u
đưi, các DNNN s dng vn vay vô cùng bt cn. iu này đư dn đn vic ri ro đo đc
tng cao không th khng ch.
Nh vy, ri ro đo đc trong các hot đng giao dch vay n là quá ph bin và tim n
nhiu nguy c. Do đó, ngoài vic đ cao tm quan trng ca vic qun lí ri ro thanh
khon, ri ro n xu, ri ro chéo vi các th trng tài sn trong quá trình tái c cu h
thng ngân hàng thì vic kim soát ri ro đo đc cng là mt vn đ ni cm. ây qu
tht là mt loi ri ro rt đáng quan tâm. Loi ri ro này không ch đt ra cho h thng
NHTM câu hi v vic giám sát vic s dng đng vn ca khách hàng nh th nào cho
cht ch, mà còn đt ra cho các nhà nghiên cu nhiu câu hi xung quanh vic ngn chn
tn gc loi ri ro này.

Tái c cu h thng NHTM  Vit Nam: thc trng và gii pháp GVHD: Nguyn Xuân Lâm



Lp: Kinh t hc_K34 SVTH: Hunh Th Yn Nhi
12
2.4 BƠiăhcătăcucăkhngăhongăkép ăTháiăLanănmă1997

Vi bn loi ri ro trên cùng nhiu bt n trong h thng, mt nguy c v khng hong
NH dn đn khng hong tin t to thành mt cuc khng hong kép là mt vin cnh
hoàn toàn có th xy ra.  nhn din rõ hn nguy c này, ta s tìm hiu v nguyên nhân
ca cuc khng hong Thái Lan nm 1997 nh là mt minh ha đin hình.
Din bin ca mt cuc khng hong tin t thng bt ngun t mt h thng tài chính b
áp ch, lưi sut đc kim soát  di mc cân bng đ gim chi phí cho vay. Chính ph
đng thi duy trì mt mc thâm ht ngân sách ln, thng đc tài tr bi vay nc ngoài.
Thâm ht ngân sách cao, lm phát gia tng nhng t giá hi đoái li đc c đnh. iu đó
có ngha là chính ph phi s dng d tr ngoi t đ bo v t giá hi đoái (Beim và
Calomiris, 2001). ó dng nh là nhng điu đư din ra  Thái Lan trc nm 1997. Ch
khác là NH Thái đư bt đu chính sách t do hóa tài chính t nm 1990. Bên cnh đó, nc
này còn tin hành mt h thng t giá c đnh nhm n đnh tâm lí và thu hút nhà đu t
nc ngoài. Vy là Thái Lan đư thc hin hai trong s ba điu ca „b ba bt kh thi‟.
Trong khi đó, sc ép tng giá ni t li thng trc đe da cán cân thng mi ca Thái
Lan. Do đó, đ bo v t giá c đnh, các ngân hàng trung ng Thái đư thc hin chính
sách tin t ni lng. Kt qu là cung tin tng gây ra sc ép lm phát. Chính sách vô hiu
hóa đư đc áp dng đ chng lm phát, vô hình chung li đy mnh các dòng vn nc
ngoài chy vào nn kinh t. Mt vòng lun qun mà nc này không tài nào thoát ra đc
khi c gng thc hin „ba điu không th xy ra đng thi‟. Cui cùng, khi d tr ngoi
hi cn kit, đng thi ngi ta tin rng chính ph không còn đ kh nng đ gi cho t giá
c đnh, nhng cuc tn công đu c liên tip xy ra và sau đó là vic rút vn đng lot
ca các nhà đu t t do. ng baht mt giá trm trng. Ngày 02/07/1997, chính ph buc
phi t b t giá hi đoái c đnh và đ đng ni t phá giá. Khng hong tin t bùng n.
Tình trng bong bóng BS và chng khoán cng là mt trong s nhng nguyên nhân gây
ra khng hong Thái Lan. Cng trong thi gian đó, do s tng trng cao và liên tc, kt
hp vi ngun cung tín dng m rng ca các đnh ch tài chính đư dn đn s đu c tràn
lan vào nhiu loi tài sn, mà đc bit là BS và chng khoán. Do vy, giá ca các loi tài
sn này tng rt nhanh, lên đn mc cao và không bn vng. Các t chc tài chính có th
đnh giá bt cn và cho vay ln hn c nng sut sn xut đi vi các DN. Bên cnh đó, lãi
sut cao trong thi gian chính ph bo v t giá buc các t chc tài chính ln các đi

tng đi vay lâm vào tình th khó khn, t l n xu gia tng đt bin, thiu ht thanh
khon càng thêm trm trng. Hàng lot công ty tài chính ca Thái Lan phá sn trc c khi
phá giá đng baht. Và khi đng baht b phá giá, trách nhim n phi tr tính ra đng ni t
ca các khon n nc ngoài tng vt, kéo theo s phá sn ca nhiu DN và t chc tài
chính. Khng hong tin t lúc này đư kéo theo khng hong ngân hàng và to thành mt
cuc khng hong kép.
Nh vy, khng hong kép  Thái Lan không phi bùng n trong mt sm mt chiu mà
nó đư âm , tích ly dn các yu t him nguy t lâu. Ngoài các nhân t v mô bt n, đó
còn là s ln dn ca các ung nht trong h thng tài chính. Th nht là lưi sut cao đ
kim ch lm phát, bo v t giá nhng li dn đn ri ro thanh khon, n xu gia tng.
Th hai, bong bóng tài sn làm cho th trng tài chính phát trin nhanh chóng gi to, nên
đn khi đ v dn đn hu qu nghiêm trng là ri ro chéo ca NH vi các th trng BS
và chng khoán gia tng. Th ba là ri ro đo đc, tâm lí „quá ln đ tht bi‟ dn đn cho

Tái c cu h thng NHTM  Vit Nam: thc trng và gii pháp GVHD: Nguyn Xuân Lâm



Lp: Kinh t hc_K34 SVTH: Hunh Th Yn Nhi
13
vay bt cn, thiu kim soát, hoc do hành vi a thích kinh doanh mo him dn đn gia
tng ri ro cho h thng NH.
Nu các yu t trên là mt trong nhng nguyên nhân góp phn to nên cuc khng hong
trm trng  Thái Lan nm 1997, thì xét h thng ngân hàng Vit Nam giai đon gn đây
cng đang tim n nhng ri ro tng đng nh vy (nhng ri ro này s đc nhn din
và làm sáng t hn  Chng 3). Tuy nhiên, nu khng hong  Thái Lan bt đu t khng
hong tin t ri dn đn khng hong NH thì  Vit Nam, nu xét theo thc trng hin ti,
khng hong có th xy ra theo chiu hng ngc li. Khng hong NH s nhanh chóng
n ra nu không có tái c cu h thng kp thi, kéo theo đó là khng hong tin t, nu
không ngn chn đúng lúc, hu qu khôn lng có th xy ra là mt cuc khng hong

kép (xem Hình 2.2). Mt vin cnh không h tt đp mà bt c nhà nghiên cu kinh t
nào cng cn phi chú Ủ!
Hình 2.2 TinătrìnhăxyăraăkhngăhongădăđoánăăVităNam

2.5. Tómătt
Vi c s lí thuyt mà chng 2 mang li, khái nim và cách thc s dng thut ng „tái
c cu h thng NHTM‟ đư đc thng nht và làm sáng t. Chng 2 cng mang đn b
ba lí thuyt v ri ro thanh khon và lí thuyt thông tin bt cân xng trong th trng tín
dng, cùng vic tng hp, phân tích làm sáng t các khái nim v nhng ri ro thng gp
trong h thng NHTM, điu này s to nn tng cho vic phân tích thc trng h thng
NHTM Vit Nam  chng tip theo. Kt hp nhng ri ro và tình trng bt n hin nay,
vin cnh v mt cuc khng hong kép đe da đn nn kinh t nc ta khi liên h đn
cuc khng hong Thái Lan nm 1997 đư đa cho chúng ta mt li cnh báo đáng lo lng.
H
THNG
NHTM
3 RI RO LN:
1. Ri ro thanh khon
2. Ri ro n xu
3. Ri ro chéo vi các th
trng tài sn
4. Ri ro đo đc
KHNG
HONG
NGÂN
HÀNG
KHNG
HONG
TIN T

Tái c cu h thng NHTM  Vit Nam: thc trng và gii pháp GVHD: Nguyn Xuân Lâm



Lp: Kinh t hc_K34 SVTH: Hunh Th Yn Nhi
14

Tái c cu h thng NHTM  Vit Nam: thc trng và gii pháp GVHD: Nguyn Xuân Lâm



Lp: Kinh t hc_K34 SVTH: Hunh Th Yn Nhi
15
Chngă3
THCăTRNGăHăTHNGăNHTMăVITăNAMăHINăNAY

Chng 3 đi vào phân tích thc trng ca h thng NHTM Vit Nam nhm tìm hiu nhng
nguyên nhân c bn gây ra tình trng bt n cho h thng hin nay, đ t đó đa ra các gii
pháp cn thit cho quá trình tái c cu. Mc 3.1 gii thiu bi cnh hin ti ca h thng
NHTM, đim li nhng thành tu và hn ch ca h thng NHTM trong nhng nm qua.
Mc 3.2 ln lt nhn din bn loi ri ro chính mà h thng NHTM đang gp phi, đó là
ri ro thanh khon, ri ro n xu, ri ro chéo vi các th trng tài sn và ri ro đo
đc. S cn thit và cp bách phi tái c cu h thng NHTM s đc trình bày  Mc 3.3.
Cui cùng, Mc 3.4 tho lun v đnh hng ca quá trình tái c cu theo ngha rng tái c
cu không ch đn thun là hp nht các NH nh.
3.1 Biăcnhăhinăti
Hot đng ca các ngân hàng thng mi Vit Nam gn đây đư phát trin khá mnh, cht
lng cng không ngng đc nâng lên: tng tài sn ca các ngân hàng thng mi tng

rt nhanh, hin chim 1,7 ln GDP c nc, vi qui mô tin gi vào khong 2.400 nghìn t
đng và qui mô tín dng khong 2.500 nghìn t đng. Tuy vy, vi dân s gn 80 triu
ngi và mc thu nhp bình quân 1.152USD/ngi/nm, đư đt ti mc thu nhp trung
bình thp ca th gii, thì t l ngi dân s dng các sn phm NH vn đang còn rt hn
ch, nht là dch v NH hin đi. Bình quân c nc mi có khong 50-60% dân s có tài
khon trong các NHTM, nên còn nhiu d đa đ phát trin. Hn na, vi s tng trng
thu nhp bình quân đu ngi và s phát trin ca các DN, điu này s to ra th trng
đy tim nng cho các NHTM, nht là th trng dch v NH bán l. Bên cnh đó, đây
cng là mt th trng đy c hi cho các NH nc ngoài. Trong nhng nm gn đây, do
Vit Nam thc hin các cam kt quc t v lnh vc tài chính-tin t, nh: ni lng các qui
đnh đi vi các t chc tài chính nc ngoài v vic m chi nhánh và các đim giao dch;
d b các hn ch v huy đng tin gi bng tin đng Vit Nam… đư to cho các ngân
hàng nc ngoài và chi nhánh ngân hàng nc ngoài kh nng m rng cung cp sn
phm, dch v ti Vit Nam.
Không nhng th, h thng NHTM Vit Nam trong thi gian qua còn đt đc nhng kt
qu tích cc v phát trin dch v NH. Các NH bt đu quan tâm và tp trung khai thác th
trng bán l nh: đy mnh hin đi hóa công ngh NH, phát trin các loi hình dch v
mi đa tin ích nh máy ATM, Internet banking, home banking, PC banking, mobile
banking… iu đó đư đánh du bc phát trin mi ca th trng dch v NH ti Vit
Nam, và cng s là c s đ phát trin dch v thanh toán không dùng tin mt nhm tng
t trng ngun vn huy đng t dân c khong 35-40% tng vn huy đng hin nay lên 50-
60% trong nhng nm ti.
Mt mt kh quan khác cn đc nhc đn là tng tài sn ca ngành NH Vit Nam đư tng
gp 2 ln trong giai đon 2007-2010 (t 1.097 nghìn t đng (tng đng 52,7 t USD)
lên 2.690 nghìn t đng (128,7 t USD) ) và d báo s tng lên 3.667 nghìn t đng (175,4 t
USD) vào nm 2012 (IMF, 2011). Còn theo đánh giá ca The Banke (2011), Vit Nam
đang nm trong top 10 quc gia có tc đ tng tài sn ngành NH nhanh nht th gii (xem
Biu đ 3.1).