Tác động của nợ công đến tăng trưởng kinh tế Việt Nam vấn đề nợ công Việt Nam Chuyên đề tốt nghiệpTP.HCM Trường Đại Học Kinh Tế

SV: Trn Phúc Thnh PT00 K34 GVHD: Trng Quang Hùng

Chuyên đ tt nghip Trang 1


B GIÁO DC VÀ ĐÀO TO
TRNG ĐI HC KINH T TP.HCM
KHOA KINH T PHÁT TRIN










CHUYÊN Đ TT NGHIP
Đ TÀI

Tp. H C M    

GVHD TRNG QUANG HÙNG
SVTH: TRN PHÚC THNH
Lp: PT00 K34
MSSV: 108203034
H Đi hc chính quy

TÁC ĐNG CA N CÔNG ĐN
TĂNG TRNG KINH T VIT NAM
VN Đ N CÔNG VIT NAM

SV: Trn Phúc Thnh PT00 K34 GVHD: Trng Quang Hùng

Chuyên đ tt nghip Trang 2


NHN XÉT CAăCăQUANăTHC TP



SV: Trn Phúc Thnh PT00 K34 GVHD: Trng Quang Hùng

Chuyên đ tt nghip Trang 3

NHN XÉT CAăGIÁOăVIÊNăHNG DN


SV: Trn Phúc Thnh PT00 K34 GVHD: Trng Quang Hùng

Chuyên đ tt nghip Trang 4


MC LC
DANHăMCăBNGăBIU v
DANHăMCăăTH vi
DANH MC T VIT TT vii
LI M U 1
CHNGă1:ăCăS LÝ THUYT. 2
1.Tng trng kinh t. 2
1.1 Khái nim. 2
1.2 Các ch tiêu đo lng tng trng kinh t. 3
1.2.1 Mc tng trng tuyt đi (GDP hay GNP) 3
1.2.2 Tng sn phm bình quân đu ngi (PCI) 3
1.2.3 Tc đ tng trng kinh t. 3
2. N công. 4
2.1 Khái nim n công. 4
2.2 Phân loi. 5
γ. Tác đng ca n công đn tng trng kinh t. 6
CHNGă2: THC TRNG N CÔNG VÀ QUN LÍ N CÔNG VIT NAM. 13
1. Thc trng n công Vit Nam. 13
1.1 V qui mô n công. 13
1.β C cu n công. 14
SV: Trn Phúc Thnh PT00 K34 GVHD: Trng Quang Hùng

Chuyên đ tt nghip Trang 5

1.3 Tình hình s dng n công. 18
2. Ri ro ca n công Vit Nam. 20
2.1 Kh nng thanh toán. 20
2.2 Kh nng thanh khon. 22
2.3 Bt n v mô. 23
γ. ánh giá hiu qu qun lý n công ca Vit Nam. 33
3.1 V tính n đnh ca n công. 33
γ.β ánh giá tính công bng liên th h 37
4. D báo tình hình n công Vit Nam. 38
CHNGă 3: PHÂN TÍCH THC NGHIM N CÔNG NHă HNGă N
TNGăTRNG KINH T VITăNAMăGIAIăON 1990 – 2011. 41
1. Mô hình nghiên cu. 41
2. D liu và phng pháp nghiên cu. 41
3. Kt qu thc nghim. 42
3.1 Phân tích ma trn h s tng quan 42
3.2 Kim đnh nghim đn v 42
3.3 Kt qu hi quy 43
CHNGă4:ăMT S GII PHÁP NHM NÂNG CAO HIU QU QUN LÝ
N CÔNG CA VIT NAM. 46
KT LUN 50
PH LC
DANH MC TÀI LIU THAM KHO

SV: Trn Phúc Thnh PT00 K34 GVHD: Trng Quang Hùng

Chuyên đ tt nghip Trang 6

DANH MC BNG BIU

Bng β.1 C cu d n nc ngoài ca chính ph theo lãi sut vay 17
Bng 2.2 Mt s ch tiêu n công 22
Bng β.γ: Ngng n nc ngoài theo tiêu chun HIPCs 34
Bng 2.4: Mc ngng ph thuc vào chính sách và th ch 35
Bng β.5: Ngng n trong nc 36
Bng 3.1 Ma trn h s tng quan 42
Bng 3.2 Kt qu kim đnh nghim đn v 42
Bng 3.3 Kt qu hi qui mô hình 43
Bng 3.4 Kim đnh Wald mô hình 44
Bng 3.5 : Kim đnh phn d ca mô hình 44








SV: Trn Phúc Thnh PT00 K34 GVHD: Trng Quang Hùng

Chuyên đ tt nghip Trang 7

DANHăMCăăTH

Hình 1.1 Tng trng và đng PPF trong dài hn 2
Hình 2.1 N công Vit Nam giai đon 2001 – 2011 13
Hình 2.2 N công các nc trong khu vc nm β011 14
Hình β.γ C cu n công ca Vit Nam nm β010 15

Hình 2.4 N nc ngoài so vi tng n công Vit Nam 2006 – 2010 16
Hình β.5 C cu d n nc ngoài ca chính ph phân theo loi tin 18
Hình 2.6 Ch s ICOR ca Vit Nam nam 2001 – 2009 19
Hình 2.7 D kin ngha v n trong nc và nc ngoài 22
Hình 2.8 CDS ca trái phiu chính ph Vit Nam và các nc trong khu vc 24
Hình 2.9 So sánh quc t - t l thu t thu và phí 26
Hình 2.10 T trng các ngun thu qua các nm 37
Hình 2.11 T trng các khon n nc ngoài theo các mc lãi sut khác nhau 30
Hình 2.12 Lãi sut hu hiu ca n công nc ngoài 30
Hình 2.13 T trng n công nc ngoài tính đn γ1/1β/β010 theo các đng tin 32
Hình β.14 Tng trng GDP thc và t l lm phát Vit Nam 2001-2010 39
Hình 2.15 Thâm ht ngân sách Vit Nam giai đon 2005-2011 39

DANH MC T VIT TT
SV: Trn Phúc Thnh PT00 K34 GVHD: Trng Quang Hùng

Chuyên đ tt nghip Trang 8









Ký hiu
Tên Ting Anh
Tên Ting Vit
ADB

Asia Development Bank
Ngân hàng phát trin Châu Á
FDI
Foreign Direct Investment
u t trc tip nc ngoài
GDP
Gross Domestic product
Tng sn phm quc ni
GNP
Gross National Product
Tng sn lng quc gia
GNI
Gross National Income
Tng thu nhp quc dân
IMF
International Monetary Fund
Qu Tin t quc t
OECD
Organization for Economic Co-
operation and Development
T chc hp tác và phát trin
kinh t
HIPCs
The Heavily Indebted Poor
Countries
Các nc nghèo gánh nng n
cao
WB
World Bank
Ngân hàng th gii

SV: Trn Phúc Thnh PT00 K34 GVHD: Trng Quang Hùng

Chuyên đ tt nghip Trang 9

LI M U
Trong điu kin hi nhp kinh t quc t ngày càng sâu rng, khng hong tin
t luôn đe da các nn kinh t, vic vay n đ đu t luôn gn vi các ri ro tài chính
qua các yu t t giá, chi phí s dng n, lm phát,… đây là vn đ mà nhiu nhà kinh
t đư cnh báo. Khi nn kinh t ri vào tình trng lm phát cao, giá tr đng ni t ngày
càng suy gim so vi ngoi t vay n, thì quy mô n và gánh nng tr n ngày càng
ln. Thc t các nc cho thy, vic vay n và s dng n kém hiu qu đư dn nhiu
nc đn tình trng chìm đm trong khng hong n. Nh vy, có th xem n công
nh là mt con dao hai li, va giúp các nc đang thiu vn tng cng và đy
mnh phát trin kinh t, ngc li s gây ra nhng tác đng tiêu cc đn quá trình phát
trin kinh t ca nc vay n.
N công đang gia tng  các quc gia trên toàn th gii (trong đó có Vit Nam)
do nh hng trm trng ca cuc khng hong tài chính toàn cu. S gia tng trong
n công đư làm tng thêm nhng lo ngi liu rng n công s tác đng nh th nào đn
tng trng kinh t? C ch tác đng ca nó? Nhm tr li nhng câu hi đó, Bài
nghiên cu đư đi vào làm rõ nhng tác đng ca n công lên tng trng thông qua
nhng kt qu nghiên cu ca các nhà kinh t hc trên th gii và đo lng thc tin
tác đng ca n công lên tng trng kinh t Vit Nam. Bên cnh đó, bài nghiên cu
còn đi vào phân tích tình hình n công Vit Nam trong thi gian qua đ có nhng bin
pháp nhm kim soát n công góp phn thúc đy tng trng.





CHNG 1:ăCăS LÝ THUYT.

SV: Trn Phúc Thnh PT00 K34 GVHD: Trng Quang Hùng

Chuyên đ tt nghip Trang 10

1.Tngătrng kinh t.
1.1 Khái nim.
Trong ngn hn, tng trng kinh t thng đc đo lng bng phn trm s
thay đi trong GDP thc.
Trong dài hn, tng trng kinh t là s m rng GDP hay sn lng tim nng
ca mt nc. Nói cách khác, tng trng kinh t din ra khi đng gii hn kh nng
sn xut ca mt nc (PPF) dch chuyn ra phía ngoài. Duy trì tng trng kinh t s
dn đn mc sng cao hn và vic làm tng lên. Các nhà kinh t thng đo lng tng
trng kinh t bng mc tng sn lng hoc sn lng tính trên đu ngi ca mt
nc trong giai đon 10 nm hay β0 nm. iu này loi b nhng bc thng trm
tm thi do suy thoái và bùng n, và cho mt hình nh tt hn v các xu hng dài
hn.
Mt s gia tng trong cung dài hn đc minh ha bng s dch chuyn ra
ngoài ca đng PPF.
Hình 1.1 Tng trng và đng PPF trong dài hn.

1.2 Các ch tiêu đo lng tng trng kinh t.
SV: Trn Phúc Thnh PT00 K34 GVHD: Trng Quang Hùng

Chuyên đ tt nghip Trang 11

1.2.1 MẾ tng trng tuyt đi (GDP hay GNP).
Tng sn phm quc ni (Gross Domestic Products: GDP) là tng giá tr hàng
hóa, dch v cui cùng đc to ra trong lãnh th ca mt quc gia, trong mt thi
gian nht đnh, thng là mt nm.
Tng sn phm quc gia (Gross Nation Products: GNP) là tng giá tr thu nhp

do công dân mt quc gia to ra trong mt thi gian nht đnh, thng là mt nm.
1.2.2 Tng sn phm bình quân đu ngi (PCI).
PCI ca mt quc gia hay mt lãnh th ti mt thi đim nht đnh là giá tr
nhn đc khi ly GDP ca quc gia hay lãnh th đó chia cho dân s ca nó.
1.2.3 TẾ đ tng trng kinh t.
Tc đ tng trng kinh t là phn trm chênh lch gia qui mô GDP ca nn
kinh t kì hin ti so vi qui mô GDP ca nn kinh t kì trc chia cho qui mô GDP kì
trc:
g = Y/Y × 100% = (Y
t
– Y
t-1
) × 100%
Trong đó Y
t
là qui mô GDP ca nn kinh t nm t.
Y
t-1
là qui mô GDP ca nn kinh t nm t – 1.
g là tc đ tng trng.



2. N công.
SV: Trn Phúc Thnh PT00 K34 GVHD: Trng Quang Hùng

Chuyên đ tt nghip Trang 12

2.1 Khái nim n công.
Hin nay vn còn nhiu quan nim khác nhau v n công: Theo Ngân hàng th

gii (WB) n công là toàn b nhng khon n ca chính ph và n do chính ph bo
lưnh; theo Qu Tin t quc t (IMF) n công bao gm n ca khu vc tài chính công
và n ca khu vc phi tài chính công. Ti hu ht các nc trên th gii, n công đc
xác đnh bao gm n ca khu vc chính ph và n đc chính ph bo lãnh. Mt s
nc n công còn bao gm n ca khu vc chính quyn đa phng (Bungari,
Rumani, Vit Nam… ), n ca doanh nghip nhà nc phi li nhun (Thái Lan…).
Nh vy quan đim v n công còn ph thuc vào th ch kinh t - chính tr ca mi
quc gia.
Theo Lut Qun lý n công nm β009 quy đnh: N công bao gm n chính
ph, n đc Chính ph bo lãnh và n chính quyn đa phng.
N chính ph là khon n phát sinh t các khon vay trong nc, nc ngoài,
đc ký kt, phát hành nhân danh Nhà nc, nhân danh Chính ph hoc các khon
vay khác do B Tài chính ký kt, phát hành, u quyn phát hành theo quy đnh ca
pháp lut. N chính ph không bao gm khon n do Ngân hàng Nhà nc Vit Nam
phát hành nhm thc hin chính sách tin t trong tng thi k.
N đc Chính ph bo lãnh là khon n ca doanh nghip, t chc tài chính,
tín dng vay trong nc, nc ngoài đc Chính ph bo lãnh.
N chính quyn đa phng là khon n do y ban nhân dân tnh, thành ph
trc thuc trung ng (gi chung là y ban nhân dân cp tnh) ký kt, phát hành hoc
u quyn phát hành.
N công phát sinh do các cp chính quyn chi tiêu (k c chi thng xuyên và
chi đu t) nhiu hn thu nên phi vay n đ bù đp chênh lch thu chi. Thông
thng, n công là h qu trc tip ca thâm ht ngân sách chính ph và qui mô n
công đúng bng qui mô thâm ht ngân sách tích t qua các nm. V nguyên tc, đ bù
SV: Trn Phúc Thnh PT00 K34 GVHD: Trng Quang Hùng

Chuyên đ tt nghip Trang 13

đp thâm ht ngân sách, các chính ph phi đi vay trong và ngoài nc ch không
đc phát hành tin đ tránh nguy c xy ra lm phát cao. Các khon vay này s phi

hoàn tr gc và lưi khi đn hn, Nhà nc s phi thu thu tng lên đ bù đp. Vì vy,
xét cho cùng n công ch là s la chn thi gian đánh thu. Vay n thc cht là cách
đánh thu dn dn, đc hu ht chính ph các nc s dng đ tài tr cho các hot
đng chi ngân sách. N chính ph th hin s chuyn giao ca ci t th h sau (th h
phi tr thu cao) cho th h hin ti (th h đc gim thu). Theo khía cnh này có
hai quan đim c bn v n công.
Theo quan đim truyn thng v n công, đi din là Keynes, cho rng, vic
vay n ca chính ph làm gim tit kim ca quc gia và mc tích lu vn, vì s thu
ct gim đc bù đp bng cách vay n nên khuyn khích th h hin ti tiêu dùng
nhiu hn, s ngi tht nghip gim đi mc dù lm phát có th cao hn. Tuy nhiên,
vay n đ li gánh nng n cho th h tng lai.
Trái ngc vi quan đim trên, nhng ngi theo quan đim kinh t hc v mô
c đin (hình thành t thp niên 1970), đng đu là Ricardo-Barro cho rng, bin pháp
ct gim thu đc bù đp bng n chính ph không kích thích chi tiêu trong ngn
hn, vì không làm tng thu nhp thng xuyên ca các cá nhân mà ch làm dch
chuyn thu t hin ti sang tng lai. Vic ct gim thu và vay n s không gây ra
nhng tác đng thc s đi vi nn kinh t. Vic chp nhn thâm ht gim thu trong
thi k suy thoái, tng thu trong giai đon hng thnh và vay n cng là cách “lu
thông thu” đ gim thiu nhng tác đng tiêu cc ca thu đi vi chu trình kinh
doanh.
2.2 Phân loi.
Cho đn nay có nhiu cách phân loi n công khác nhau, trong đó ngi ta
thng phân loi n công theo:
SV: Trn Phúc Thnh PT00 K34 GVHD: Trng Quang Hùng

Chuyên đ tt nghip Trang 14

- Ch n: n công đc phân loi thành n trong nc và n nc ngoài cn c
vào ngi cho vay  trong nc hay  nc ngoài, theo đó, ngi ta còn phân loi n
công theo đng tin cho vay, chng hn n công bng ni t hay ngoi t, loi ngoi t

c th.
- Thi hn: khon n công là ngn hn (di 1 nm) hay trung hn (di 10
nm) hay dài hn (trên 10 nm).
- Tính cht/hình thc vay: n công có th là vay thng mi t các đnh ch tài
chính vi lãi sut th trng, t phát hành trái phiu chính ph hay trái phiu chính
quyn đa phng trên th trng tài chính trong nc hoc quc t và có th là vay u
đưi (ODA) t chính ph các nc khác hay t các t chc quc t nh WB, ADB,…
vi lãi sut u đưi rt thp và thi gian ân hn (thi gian bt đu tr n gc) dài. Tuy
nhiên, hình thc vay u đưi ch áp dng cho nhng nc nghèo có thu nhp thp.
3. Tácăđng ca n côngăđnătngătrng kinh t.
Qua nghiên cu và tìm hiu nhng quan đim ca các nhà kinh t hc trên th
gii, có th rút ra đc nhng quan đim nh sau:
N công là mt ngun rt cn thit thuc cu trúc vn tài chính ca các quc
gia, đc bit là nhng quẾ gia đang phát trin, góp phn vào s phát trin kinh t đt
nc trong ngn hn, nhng trong ếài hn Ếó nguy Ế gây tn hi cho nn kinh t bi
nhng yêu cu thanh toán c vn gc và lãi ca nó.
Theo quan đim ca Folorunso S. Ayadi và Felix O. Ayadi (2008) , n là mt
trong nhng ngun thuc cu trúc vn tài chính ca bt k mt nn kinh t nào, đc
bit là đi vi nhng đt nc đang phát trin  Châu Phi, Châu Á, Châu M La Tinh.
Do cu trúc vn ni b không đ đáp ng nhu cu phát trin kinh t, vì vy luôn gp
phi vòng lun qun ca nng sut thp do thiu ngun vn đ đu t nâng cp và xây
dng c s h tng, cp nht công ngh k thut, ri dn đn thu nhp thp, kéo theo
là tit kim cng thp và tip tc quay li vi cu trúc vn ni b thiu thn. Vì vy,
SV: Trn Phúc Thnh PT00 K34 GVHD: Trng Quang Hùng

Chuyên đ tt nghip Trang 15

lúc này, nhng s h tr tài chính t nhng nc khác đ khc phc s khó khn v
ngun lc là điu tr nên rt cn thit. Mt khác, n nc ngoài nh là mt s ràng
buc chính yu cn phi có đn cu trúc vn ca nhng quc gia đang phát trin.

Trong hu ht các trng hp, n tích ly li bi vì nhng yêu cu thanh toán c vn
gc và lãi ca nó, do đó, n dn tr nên không góp phn mt cách đáng k cho s phát
trin kinh t ti nhng đt nc đang phát trin trong dài hn. Phát trin nhng lp
lun trên, theo Elmendorf và Mankiw (1999) , n

công có nh hng quan trng đn
nn kinh t c trong ngn và dài hn. Các khon n (phn ánh tài tr thâm ht ) có th
kích thích tng cu và sn lng trong ngn hn do lng vn cung cp cho nn kinh
t tng cao, đáp ng nhu cu huy đng vn ca nhng cá nhân và t chc trong nn
kinh t, nhng che

n lân vn đu t và làm gim sn lng trong dài hn. N công cao
có th nh hng bt li đn tích ly vn và tng trng thông qua lãi sut dài hn cao
hn, bóp méo h thng thu trong tng lai cao hn, lm phát và s không chc chn
cao hn v các trin vng và chính sách.
Có th nói rng: trong ngn hn, n công tác đng tích cc lên tng trng kinh
t bi cung cp mt lng vn thit yu đi vi chi tiêu cho đu t phát trin ca quc
gia, nâng cao nng sut nhng kèm theo đó là nhng ngha v n phi thc hin trong
tng lai, dn đn nhng nh hng bt li đn tích ly vn và tng trng kinh t dài
hn nu không có mt chính sách qun lý n công phù hp và hu hiu.
i vi nhng quc gia phát trin và nhng nn kinh t th trng mi ni, mi
quan h gia n Ếông và tng trng kinh t biu hin rõ nht khi n vt mc 90-
100% GDP; lúc này, n Ếàng tng, tng trng kinh t gim đáng Ệ.
Theo M. Reinhart và S. Rogoff , hai nhà kinh t hc ni ting v nghiên cu
lnh vc n công, đư xem xét mi quan h gia n công và tng trng kinh t vi các
mc đ khác nhau ca n công  nhng nn kinh t tiên tin và mi ni, da trên
chui s liu quá kh dài hn và mô t thc nghim đư đa ra kt qu tác đng phi
tuyn ca n công đi vi tng trng kinh t. Nghiên cu gn đây (β010) đc thc
SV: Trn Phúc Thnh PT00 K34 GVHD: Trng Quang Hùng

Chuyên đ tt nghip Trang 16

hin bi hai tác gi này, thông qua thông kê tng quan đn gia

n v  nh

ng mc khác
nhau cu

a n

công va

tôc đô

tng tr

ng GDP th

c da

i ha

n trong mâ

u 20 quôc gia pha

t
triê


n tra

i da

i khoa

ng hai thê ky

(1790 – 2009), và mu 24 nn kinh t th trng mi
ni giai đon 1946-2009 nhn thây rng: (i) môi quan hê

gi

a n

công va

tng tr

ng
dài hn thì tng đi yêu v

i ty

sô n

/GDP d

i ng


ng 90% GDP; (ii) trên 90%, khi
n tng, tôc đô

tng tr

ng gia

m đa

ng kê

.
Nh vy, đây chính là đim mu cht trong vic đ ra nhng chính sách qun lý
n công và trn n công phù hp cho mi quc gia da vào ngng n cnh báo, t
đó, tránh vay mn quá đà, ri vào trng thái mt kh nng chi tr và nh hng tiêu
cc đn tng trng kinh t.
Có th xem xét s táẾ đng ca n Ếông ệên tng trng kinh t thông qua d
liu n nc ngoài cùng vi nhng ri ro và h ly mà nó mang li: khó khn trong
đu t ca ẾáẾ nhà đu t nc ngoài, gii hn s tham gia ca các quẾ gia đang
phát trin vi nn kinh t toàn cu, s trng rng trong d tr ngoi hi quc gia,
cng nhc trong chính sách tin t và chính sách tài khóa.
Mt s nghiên cu ca Krugman (1988) và Sachs (1989) đư xem xét tác đng
ca n công lên tng trng kinh t thông qua s tác đng ca mt yu t đóng vai trò
quan trng: đó là n nc ngoài lên tng trng kinh t  nhng nn kinh t đang phát
trin. Hu ht đng c ca các nghiên cu này là gi thuyt "s d n quá mc" – mt
tình hung trong đo

, gánh nng ngha v n ca mt quc gia là quá nng đn ni mt
phn sn lng ln phi tích ly cho các ch n nc ngoài và làm gii chi đu t nhà
nc. Cng theo nghiên cu ca Ayadi (1999) và Ayadi et. al. (2003), gánh nng n

nc ngoài đư gii hn s tham gia ca nhng quc gia đang phát trin vi nn kinh t
toàn cu và kèm theo đó là nhng ngha v n đư gây tr ngi đn tng trng và phát
trin kinh t. Khi vay n ca mt quc gia tng lên và càng cao, nhng e ngi v vn
đ mt kh nng chi tr đc đt nng, các quc gia khác tin hành thm đnh môi
trng đu t k càng hn và t đó, đa ra nhng điu khon kht khe hn gây nh
SV: Trn Phúc Thnh PT00 K34 GVHD: Trng Quang Hùng

Chuyên đ tt nghip Trang 17

hng đn hi nhp kinh t ca nn kinh t chính quc. Hn th na, gánh nng n
quc gia gây cn tr chi tiêu công cho đu t phát trin, hn ch vic tích ly ngun
vn do ngun thu đc phi đáp ng phn ln ngha v n c gc và lưi. iu này đư
nh hng mt cách gián tip đn vic làm, hc vn và s bn cùng, nghèo khó ca
ngi dân trong mt quc gia.
N tíẾh ệy theo thi gian và dòng chi tr n đã gây Ến tr ln đn tng
trng kinh t do nhng tr ngi thu khóa, bt n v mô và s gim bt chi tiêu cho
đu t phát trin ca Chính Ph.
Cohen (199γ) và Clements et al. (β00γ) cng làm vng thêm cho tác đng đư
nói  trên ca n, nh h quan sát thy tác đng tiêu cc ca n lên tng trng không
ch thông qua s tn đng ca n, mà còn thông qua dòng chi tr n, điu mà ging
nh s gim bt chi tiêu cho đu t Chính Ph. N tích ly làm gim sc mnh ca
nn kinh t thông qua tác đng “n tng thêm” vi tr ngi thu khóa và bt n đnh v
mô. Tr ngi thu khóa ngha là tn n ln không khuyn khích đu t vì nhng ngi
đu t tim nng nhn thy rng s có thu cao hn trên thu nhp tng lai đ to nên
khon hoàn tr n. Bt n v mô có liên quan đn vic gia tng thiu ht tài chính,
không chc chn do s huy đng vn bt thng, s suy gim gia

tri

đông nô


i tê

, m
rng tin t và lm phát d đoán.
Các kênh mà t đó n Ếông táẾ đng đn tng trng kinh t rt đa ếng.
Meade (1958) đư nhn mnh rng vic ct gim gánh nng n quá mc s: (i)
nâng cao khuyn khích các h gia đình tit kim (hiu ng Pigou), (ii) ci thin u đưi
cho công vic và doanh nghip, (iii) có kh nng cho phép gim thu thu nhp cho th
h sau nh là kt qu ca vic tit kim khon thanh toán lãi sut t ngân sách (ci
thin hn na các u đưi cho công vic và doanh nghip).
Mt kênh quan trng mà thông qua đó n công tác đng đn tng trng đó là
lãi sut dài hn. Lãi sut dài hn cao hn, đó là kt qu ca thâm ht ngân sách đu t
ca chính ph, có th tác đng tiêu cc đn đu t t nhân, do đó làm gim tng
SV: Trn Phúc Thnh PT00 K34 GVHD: Trng Quang Hùng

Chuyên đ tt nghip Trang 18

trng sn lng tim nng. Tht vy, nu nhu cu đu t công cao hn s đy lng
n công lên, điu này có th to ra mt dòng chy ròng trong các qu t mng t sang
mng công. iu này có th dn đn mt s gia tng trong lưi sut ca khu vc t
nhân và làm gim tng trng tiêu dùng t nhân, c h gia đnh ln các hãng
(Elmendorf và Mankiw, 1999).
Có mt s kênh mà thông qua đó n công tác đng xu đn tng trng trong
trung và dài hn nh: n công cao có th tác đng tiêu cc lên tích ly vn và tng
trng thông qua lãi sut dài hn cao hn (Gale và Orzag, nm β00γ;Baldacci và
Kumar, 2010), thu tng lai b bóp méo nhiu hn (Barro, 1979; Dotsey, 1994), lm
phát (Sargent và Wallace nm 1981; Barro 1995; Cochrane β010), và s không chc
chn nhiu hn v trin vng và chính sách. Trng hp xu hn là khng hong n,
bng cách gây ra mt cuc khng hong tin t hay ngân hàng, nhng hiu ng này có

th đc phóng đi (Burnside et al, 2001;. Hemming et al, 2003). N cao cng có th
hn ch phm vi ca chính sách tài chính nghch chu kì, điu này có th gây ra bin
đng mnh hn và tng trng tip tc thp hn (Aghion và Kharroubi (2007) và Woo
(2009)).
Theo Krugman, s tng lên trong n nc ngoài s nh hng đn tng trng
kinh t thông qua đu t t nhân, bi vì c nhà đu t trong nc và nc ngoài b
chán nn bi nhng khon đu t thêm vào. Ngoài ra còn nhng kênh khác nh nng
sut các yu t nh đ xut ca Atillo et al. (2004).
Các bng chng thc nhim v mi quan h gia n Ếông ệên tng trng
thng khan him và hu ht ch tp trung vào vai trò ca n nc ngoài  nhng
nẾ đang phát trin.
u tiên, n công ln có th gây ra hin tng overhang, hin tng mà ti đó
đu t b gim hoc trì hoãn do mng đâu t t nhân d đoán rng li nhun t đu t
s phc v cho vic tr n (Krugman, nm 1988; Sachs, 1989). Bên cnh đó mc n
công cao s nh hng xu đn s n đnh kinh t v mô (Singh, 2006), không khuyn
SV: Trn Phúc Thnh PT00 K34 GVHD: Trng Quang Hùng

Chuyên đ tt nghip Trang 19

khích dòng vn chy vào quc gia (Alesina và Tabellini, 1989; Cerra, Rishi và Saxena,
2008). Ngay c khi tng đu t không thp đáng k, do không chc chn trong hành
đng ca chính ph trong tng lai đ đáp ng đc ngha v tr n có th đy nhà
đu t a chung đu t ngn hn và có ri ra thp hn là nhng d án ri ro và dài
hn (Fosu nm 1996 Serven, 1997). Mng t nhân có th còn đi mt vi tr ngi ràng
buc tài chính nhiu hn, đc bit là nhng quc gia có t l n công ni đa đáng k
và th trng tài chính kém phát trin, bi vì phân phi tín dng có th là kt qu ca
vic gim tit kim và gia tng lưi sut (Christensen, 2005; Hanson, 2007; Harrabi,
Bousrih và Salisu, 2007).
Abbas và Christensen (2010) đư nghiên cu  các quc gia có thu nhp thp và
th trng mi ni thy rng mc đ va phi ca n trong nc có đóng góp tích cc

lên tng trng nh là kt qu ca s phát trin th trng tài chính, tng tit kim t
nhân và ci thin chính sách tin t. Tuy nhiên, khi các chng khoán n trong nc tr
nên quá ln (trên 35% tin gi ngân hàng) thì đóng góp ca nó vào tng trng tr nên
tiêu cc bi vì áp lc lm phát và gim đu t t nhân. Reinhart và Rogoff (2010)
nghiên cu n trong nc và nc ngoài  44 quc gia phát trin và mi ni trong 2
th k đư phát hin ra n công không liên quan đn tng trng kinh t min là nó
không vt quá 90% GDP, vt qua ngng này thì t l tng trng  nhng nc
có n cao thp hn đáng k so vi nhng nc có t l n di 90%.
Trong s các nghiên cu gn đây, mt s đư phát hin ra đc tác đng phi
tuyn tính ca n nc ngoài lên tng trng kinh t, vi hiu ng tiêu cc ch xy ra
khi t l n vt qua mt ngng nht đnh. Pattillo et al. (2002) đư s dng mt bng
s liu ln ca 93 quc gia t 1968-1998 và phát hin ra nh hng ca n nc ngoài
lên tng trng GDP bình quân đu ngi là tiêu cc khi NPV cho ngng n ln hn
35-40% GDP. Clements et al. (2003) điu tra  55 nc thu nhp thp t 1970-1999
và phát hin ra ngng NPV ca n nc ngoài vào khong 20- 25% GDP.
SV: Trn Phúc Thnh PT00 K34 GVHD: Trng Quang Hùng

Chuyên đ tt nghip Trang 20

Schclarek (2004) đư điu tra mi quan h gia tng n công vi tng trng
GDP bình quân đu ngi  nhng nc đư phát trin. Không có bng chng đ mnh
v mi quan h có Ủ ngha thng kê đc tìm thy cho mu 24 quc gia công nghip
vi d liu trung bình 5 nm t 1970-β00β. Ngc li, mt nghiên cu gn đây ca
Reinhart và Rogoff (2010) đư phân tích (thông qua thng kê tng quan đn gin) s
phát trin ca n chính ph và t l tng trng GDP thc trong dài hn  β0 nc đư
phát trin trong 2 th k 1990-2009 thy rng: (i) mi quan h gia n chính ph và
tng trng dài hn là yu khi t l n trên GDP thp hn 90%, (ii) trên 90%, t l
tng trng trung v gim 1% và trung bình nhiu hn đáng k. Mt s thay đi tng
t cng đc phát hin bi Kumar và Woo (2010).
Tóm li, theo phân tích ca gii kinh t hc trên th gii, n công là thành phn

không th thiu đc trong cu trúc tài chính ca mi quc gia. Nó có tác đng tích
cc đn nn kinh t trong ngn hn, nhng cng có th gây nên nguy c tn hi đi
vi nn kinh t trong dài hn. ó là do s tn đng n theo thi gian, nhng yêu cu
chi tr n c vn gc và lãi, s tr ngi thu khóa, bt n v mô và s gim bt chi tiêu
đu t phát trin quc gia mt cách đáng k. Do đó, chính sách qun lý n công hiu
qu đòi hi phi lng trc nhng nguy c, ri ro gp phi, xác đnh mc n phù
hp, cân đi hp lý mc chi tr n trong tng lai, góp phn tác đng tích cc đn
tng trng kinh t.






SV: Trn Phúc Thnh PT00 K34 GVHD: Trng Quang Hùng

Chuyên đ tt nghip Trang 21

CHNG 2: THC TRNG N CÔNG VÀ QUN LÍ N CÔNG VIT NAM.
1. Thc trng n công Vit Nam.
1.1 V qui mô n công.
Theo The Economist, n công ca Vit Nam nm β001 là 8.54 t USD, tng
đng β6.7% GDP, bình quân mi ngi gánh s n công xp x 106 USD. Nhng
tính đn ht nm β011, n công đư tng lên 56.5 t USD, tng đng 50.9% GDP và
hin ti, Vit Nam đc xp vào nhóm nc có mc n công trên trung bình. Nh
vy, trong vòng 11 nm t β001 đn nay, quy mô n công đư tng gp gn 7 ln vi
tc đ tng trng n trên 15% mi nm.
Hình 2.1 N công Vit Nam giai đon 2001 - 2011

(Ngun: The Economist Intelligence Unit)

SV: Trn Phúc Thnh PT00 K34 GVHD: Trng Quang Hùng

Chuyên đ tt nghip Trang 22

Theo thng kê mi nht ca The Economist thì đn tháng γ nm β01β tng n
công ca Vit Nam đư lên đn 62.32 t USD và t l n bình quân đu ngi là 698.7
USD. Mc dù t l n vn trong tm kim soát nhng nó khá cao so vi các nn kinh
t đang phát trin trong khu vc. Ngoài ra, cng theo The Economist, mc n công
tính trên đu ngi ca Vit Nam nm β011 là 6γ8 USD. Nu so sánh vi 1344 USD
(Trung Quc), 808 USD (Indonesia), 4626 USD (Malaysia), 1195 USD (Philippines),
ββ61 USD (Thái Lan) thì đây là con s không cao. Tuy nhiên nu nhìn vào t l n
công trên GDP ca Vit Nam thì li thuc loi khá cao do qui mô GDP ca nc ta
còn thp so vi các nc trong khu vc.
Hình 2.2 N công các nc trong khu vc nm 2011

(Ngun: The Economist Intelligence Unit)
1.2 C cu n công.
- Th nht, hình thc vay n:
SV: Trn Phúc Thnh PT00 K34 GVHD: Trng Quang Hùng

Chuyên đ tt nghip Trang 23

Theo Lut Qun lý n công Vit Nam 2009, n công bao gm n Chính ph,
n đc Chính ph bo lãnh và n chính quyn đa phng. Vi cách tính này, n
Chính ph chim t trng ln trong tng n công ca Vit Nam. C th, t l n công
nm β009 Vit Nam là 52,6%/GDP, n Chính ph là 41,9%, n Chính ph bo lãnh là
9,8%, n chính quyn đa phng là 0,8%. Con s tng t ca nm β010 ln lt là
56,6%, 44,3%, 11,36% và 0,94%.
Hình 2.3 C cu n công ca Vit Nam nm 2010

- Hai là tiêu chí n trong nc và quc t: Trong c cu n công Vit Nam, n
nc ngoài có vai trò quan trng và chim t trng cao nht. Nm β010, trong 56,6%
GDP n công đư có 4β,β% GDP là n nc ngoài. Mc dù n công khác vi n nc
ngoài, nhng hin nay  Vit Nam, thông tin chi tit v n công cha đy đ; do vy,
các nhà kinh t thng s dng ch s n nc ngoài đ hình dung quy mô và mc đ
nghiêm trng ca n công ca quc gia.
SV: Trn Phúc Thnh PT00 K34 GVHD: Trng Quang Hùng

Chuyên đ tt nghip Trang 24

Hình 2.4 N nc ngoài so vi tng n công Vit Nam 2006 - 2010

Ngun cung cp n nc ngoài ch yu ca Vit Nam là các khon vay ODA.
Theo danh mc n công nm β009 ca B Tài chính (BTC), 60,3% n công là ODA
và β9,8% đc tài tr t trái phiu trong nc. Các điu khon u đưi ca ODA đư
giúp Vit Nam gim bt đc áp lc n công; tuy nhiên, t trng n nc ngoài cao
tng nguy c ri ro v c cu n trong tng lai. Kinh nghim t các cuc khng
hong n trong lch s cho thy, khi t trng n nc ngoài quá cao, Chính ph mt đi
tính ch đng khi ng phó vi các bin đng kinh t th gii và khó kim soát các
món n vay ph thuc vào t giá hi đoái và tâm lỦ ca nhà đu t quc t.
- Ba là yu t lãi sut: Các khon vay nc ngoài ca Vit Nam đa s đu có lãi
sut thp, trong đó ch yu là  mc 1% - 2,99%. Tuy nhiên so vi các nm trc,
nm β010, các khon vay ca Vit Nam có lãi sut cao hn và khon vay vi lãi sut
th ni đang ngày càng tng lên, gây thêm áp lc n cho Chính ph. Trong 25,097 t
USD tng n nc ngoài ca Chính ph, có 19,313 t USD có lãi sut t 1 - 2,99%;
SV: Trn Phúc Thnh PT00 K34 GVHD: Trng Quang Hùng

Chuyên đ tt nghip Trang 25

trên 1,678 t USD chu lãi sut t 3 - 5,99% (tng 176 triu USD so vi 2009) và có

ti 1,888 t USD  mc lãi sut 6- 10%, tng hn gp đôi so vi 2009. Ngoài ra, các
khon vay vi lãi sut th ni cng tng 6,66 triu USD so vi 2009. Theo Cc Qun
lý n và Tài chính đi ngoi, lãi sut trung bình n nc ngoài ca Chính ph đư tng
t 1,54%/nm vào nm β006 lên 1,9%/nm trong nm β009 và nm β010 đt ti
β,1%/nm. Vi thc trng này, rõ ràng chi phí tr lưi đang tr thành gánh nng ngày
càng gia tng ca Chính ph.
Bng 2.1 C cu d n nc ngoài ca chính ph theo lãi sut vay

(Ngun: Bn tin n nc ngoài s 7)
- Bn là c cu tin vay: N nc ngoài ca Vit Nam khá đa dng v c cu
tin vay. Trên lý thuyt, điu này đc cho là có th hn ch ri ro v t giá, gim áp
lc lên ngha v tr n nc ngoài ca Chính ph. Tuy nhiên, trên thc t c cu này
cng tim n nhng ri ro khi có bin đng trên th trng tài chính th gii. T trng