thảo luận VCU tư tưởng HCM đề Quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò của con người và chiến lược trồng người. Liên hệ với việc học tập của sinh viên trường đại học Thương mại.

ĐỂ TÀI: Quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò của con người và
chiến lược trồng người. Liên hệ với việc học tập của sinh viên
trường đại học Thương mại.

Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống những luận điểm khoa học
rộng lớn, sâu sắc và phong phú trên nhiều lĩnh vực. Trong lĩnh vực
giáo dục - đào tạo, di sản tư tưởng Hồ Chí Minh là một kho tàng đầy
ắp những giá trị nhân văn cao cả, mà một trong những biểu hiện
lớn lao, đó là tư tưởng về con người và chiến lược “trồng người”.
Khi nói về con người, M.Gorki, nhà văn lỗi lạc của nước Nga Xô Viết
đã từng thốt lên: “Con người! Tiếng ấy thật tuyệt diệu! Tiếng ấy
vang lên kiêu hãnh và hùng tráng biết bao”. Từ xưa đến nay, các
bậc vĩ nhân, các nhà triết học, các nhà tư tưởng, các nhà khai sáng
ra các tôn giáo lớn trên thế giới đều vì con người, hướng về con
người bằng tất cả tấm lòng yêu thương, trân trọng. Con người đã
trở thành trung tâm của mọi hoạt động nghiên cứu. Đặc biệt, với
chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh thì vấn đề con
người được nhìn nhận và đánh giá một cách khách quan, đúng bản
chất của nó hơn cả.
Con người trong tư tưởng Hồ Chí Minh không tồn tại như một
phạm trù có tính trừu tượng hóa và khái quát hóa, mà được đề cập
đến một cách cụ thể, đó là nhân dân Việt Nam, những con người lao
động nghèo khổ bị áp bức cùng cực dưới ách thống trị của phong
kiến, đế quốc; là dân tộc Việt Nam đang bị đô hộ bởi chủ nghĩa thực
dân; và mở rộng hơn nữa là những "người nô lệ mất nước" và
"người cùng khổ".
I. Quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò của con người
1. Con người là vốn quý nhất, nhân tố quyết định thành công
của sự nghiệp cách mạng
+ Một điểm khác căn bản về chất giữa quan điểm của Hồ Chí Minh
với quan điểm của các nhà Nho yêu nước xưa kia, kể cả các bậc sĩ

phu tiền bối gần thời với Hồ Chí Minh về con người đó là niềm tin
vào quần chúng. Các nhà Nho phong kiến tuy cũng có những tư
tưởng tích cực “lấy dân làm gốc”, nhưng quan điểm của họ mới chỉ
dừng lại ở chỗ coi việc dựa vào dân cũng như một “kế sách”, một
phương tiện để thực hiện mục đích “trị nước”, “bình thiên hạ”. Còn
quan điểm của Hồ Chí Minh là: “trong bầu trời không có gì quý
bằng nhân dân, trong thế giới không có gì mạnh bằng lực lượng
đoàn kết của nhân dân”. Lòng tin mãnh liệt và vô tận của Hồ Chí
Minh vào dân, vào nhân tố con người của Người thống nhất với
quan điểm của Mác, Ăngghen, Lênin: “Quần chúng nhân dân là
người sáng tạo chân chính ra lịch sử”.
+ Theo Hồ Chí Minh, nhân dân là người sáng tạo ra mọi giá trị vật
chất và tinh thần. Người cho rằng: “việc dễ mấy không có nhân dân
cũng chịu, việc khó mấy có dân liệu cũng xong”. Vì vậy, “vô luận việc
gì, đều do người làm ra, và từ nhỏ đến to, từ gần đến xa, đều thế
cả”.
+ Nhân dân là yếu tố quyết định thành công của cách mạng.
- Phẩm chất tốt đẹp của dân: lòng trung thành và tin tưởng vào
cách mạng, vào Đảng, không sợ gian khổ, tù đày, hy sinh đến việc
nhường cơm, sẻ áo, che chở, đùm bọc, bảo vệ, nuôi nấng bộ đội và
cán bộ cách mạng.
“Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống
quý báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì
tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh
mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm
tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước”.
- trích Báo Cáo Chính trị tại Đại Hội Đảng lần thứ II,
tháng 2 năm 1951 - Dân ta tài năng, trí tuệ và sáng tạo. Đặc
biệt lòng sốt sắng, hăng hái của dân để thực hiện con đường cách
mạng.

Người cho rằng: dân biết “giải quyết nhiều vấn đề một cách giản
đơn, mau chóng, đầy đủ mà những người tài giỏi, những đoàn thể
to lớn, nghĩ mãi không ra”.
+ Hồ Chí Minh có niềm tin vững chắc vào nhân dân: với tinh thần
quật cường và lực lượng vô tận của dân tộc ta, với lòng yêu nước
và ý chí quyết tâm của quân và dân ta, chẳng những chúng ta thắng
lợi, mà chúng ta nhất định thắng lợi.
“Lòng yêu nước và sự đoàn kết của nhân dân là một lực lượng vô
cùng to lớn, không ai thắng nổi. Nhờ lực lượng ấy mà tổ tiên ta đã
đánh thắng quân Nguyên, quân Minh, đã giữ vững quyền tự do, tự
chủ. Nhờ lực lượng ấy mà chúng ta làm cách mạng thành công
giành được độc lập. Nhờ lực lượng ấy mà sức kháng chiến của ta
càng ngày càng mạnh. Nhờ lực lượng ấy mà quân và dân ta quyết
chịu đựng muôn nỗi khó khăn, thiếu thốn, đói khổ, tang tóc, quyết
một lòng đánh tan quân giặc cướp nước”.
2. Con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của cách mạng;
phải coi trọng, chăm sóc, phát huy nhân tố con người
+ Con người là mục tiêu của cách mạng.
- Người thấy rõ yêu cầu giải phóng dân tộc, giải phóng con người,
giải phóng lao động xã hội. Năm 1911, Người ra đi tìm đường cứu
nước với ý chí “quyết giải phóng gông cùm nô lệ cho đồng bào”.
- Người xác định rõ trách nhiệm của mình cũng như của Đảng và
Chính phủ là “làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta
được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng
được học hành”.
- Mọi chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, Chính phủ đều vì
lợi ích chính đáng của con người. Người nhấn mạnh : “Việc gì có lợi
cho dân, ta phải hết sức làm. Việc gì có hại đến dân, ta phải hết sức
tránh. Chúng ta phải yêu dân, kính dân thì dân mới yêu ta, kính ta”.
- Ở Người, có niềm tin vững chắc và trí tuệ vào bản lĩnh của con

người, vào khả năng tự giải phóng của chính bản thân con người.
Người làm hết sức để đem lại độc lập, tự do, hạnh phúc cho con
người bởi vì “nếu nước độc lập mà dân không hưởng hạnh phúc tự
do, thì độc lập cũng chẳng có nghĩa lý gì”.
- Ở Người, có niềm tin mãnh liệt vào sức mạnh vĩ đại và năng lực
sáng tạo của quần chúng.
• Không chỉ trong lý luận về đấu tranh giành độc lập dân tộc
mà cả trong lý luận xây dựng đất nước, Người đã nhận rõ:
“Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội, trước hết phải có con
người xã hội chủ nghĩa", “có dân thì có tất cả”
• Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Nếu không có nhân dân thì Chính phủ
không đủ lực lượng. Nếu không có Chính phủ, thì nhân dân
không ai dẫn đường. Vậy nên Chính phủ với nhân dân phải
đoàn kết thành một khối”. Đảng lãnh đạo nhưng nhân dân là
chủ. Dân như nước, bộ đội như cá. Lực lượng bao nhiêu là
nhờ ở dân hết. Tin dân, học dân, tôn trọng dân, dựa vào dân
theo đúng đường lối quần chúng sẽ tạo nên sức mạnh vô
địch.
• Người tin ở dân còn xuất phát từ niềm tin vào tình người. Đã
là người cộng sản thì phải tin nhân dân và niềm tin quần
chúng sẽ tạo nên sức mạnh cho người cộng sản.
• Cần phải chống các bệnh: xa nhân dân, khinh nhân dân, sợ
nhân dân, không tin cậy nhân dân, không hiểu biết nhân dân,
không yêu thương nhân dân.
+ Con người là động lực của cách mạng.
- Chỉ có giai cấp công nhân với những đặc điểm chung và riêng mới
lãnh đạo được dân tộc đào mồ chôn chủ nghĩa tư bản. Muốn vậy,
giai cấp công nhân chỉ có liên minh với giai cấp nông dân và gắn bó
với dân tộc mới trở thành lực lượng hùng mạnh.
- Không phải mội con người đều trở thành động lực, mà phải là

những con người được giác ngộ và tổ chức, có trí tuệ và bản lĩnh.
- Con người là động lực chỉ có thể thực hiện được khi có sự lãnh đạo
của Đảng cộng sản.
- Phải kiên quyết khắc phục chủ nghĩa cá nhân trong con người và
tổ chức. Thứ vi trùng đẻ ra trăm thứ bệnh: lạc hậu, bảo thủ, rụt rè
không dám nói, không dám làm
+ Giữa con người – mục tiêu và con người – động lực có mối quan
hệ biện chứng với nhau. Càng chăm lo cho con người – mục tiêu tốt
bao nhiêu thì sẽ tạo thành con người – động lực tốt bấy nhiêu.
Ngược lại, tăng cường được sức mạnh của con người – động lực thì
sẽ nhanh chóng đạt được mục tiêu cách mạng.
II. Quan điểm của Hồ Chí Minh về chiến lược trồng người
1. “Trồng người” là yêu cầu khách quan, vừa cấp bách, vừa lâu
dài của cách mạng
+ Xuất phát từ quan niệm coi con người là vốn quý nhất, là yếu tố
quyết định đối với sự thành bại của cách mạng, là mục tiêu và động
lực của cách mạng, Hồ Chí Minh hết sức coi trọng chiến lược con
người.
- Người nói đến “lợi ích trăm năm” và mục tiêu xây dựng chủ nghĩa
xã hội là những quan điểm mang tầm vóc, chiến lược, cơ bản, lâu
dài nhưng cũng rất cấp bách.
- Con người phải được đặt vào vị trí trung tâm của sự phát triển,
nhằm phát huy cao nhất mọi tiềm năng của con người.
+ “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội, trước hết cần có những con
người xã hội chủ nghĩa”.
- Chủ nghĩa xã hội sẽ tạo ra những con người xã hội chủ nghĩa,
những con người xã hội chủ nghĩa lại là chủ thể của toàn bộ sự
nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội.
- “Trước hết, cần có những con người xã hội chủ nghĩa” có nghĩa là,
ngay từ đầu phải đặt ra nhiệm vụ xây dựng con người tiên tiến, có

được những nét tiêu biểu cho con người mới xã hội chủ nghĩa để có
thể làm gương và lôi cuốn xã hội. Công việc này là một quá trình
lâu dài, không ngừng được hoàn thiện, nâng cao và là trách nhiệm
của Đảng, Nhà nước, gia đình, cá nhân mỗi người.
- Mỗi bước xây dựng con người như vậy là một nấc thang xây dựng
chủ nghĩa xã hội. Đây là mối quan hệ biện chứng giữa “xây dựng
chủ nghĩa xã hội” và “con người xã hội chủ nghĩa”.
- Quan niệm của Hồ Chí Minh về con người mới xã hội chủ nghĩa:
Một là, kế thừa những giá trị tốt đẹp của con người truyền thống
(Việt Nam và phương Đông).
Hai là, hình thành những phẩm chất mới như:
• Có tư tưởng xã hội chủ nghĩa: có ý thức làm chủ, có tinh thần
tập thể, có tư tưởng mình vì mọi người, mọi người vì mình, có
tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, quyết chí
vươn lên, có tinh thần tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc
lên chủ nghĩa xã hội.
• Có đạo đức và lối sống xã hội chủ nghĩa: trung với nước, hiếu
với dân, yêu thương con người, cần kiệm liêm chính, chí công
vô tư, có tinh thần quốc tế trong sáng, lối sống lành mạnh.
• Có tác phong xã hội chủ nghĩa: làm việc có kế hoạch, biện
pháp, có quyết tâm, tổ chức, kỷ luật, có năng suất, chất lượng,
hiệu quả cao, lao động hăng say, không sợ khó, sợ khổ, làm
việc vì lợi ích của xã hội, tập thể và của bản thân.
• Có năng lực làm chủ: làm chủ bản thân, gia đình và công việc
mình đảm nhiệm, đủ sức khoẻ và tư cách tham gia làm chủ
nhà nước và xã hội, thực hiện tốt quyền công dân, không
ngừng nâng cao trình độ chính trị, văn hoá, khoa học công
nghệ, chuyên môn nghiệp vụ để làm chủ.
• Có lòng vị tha, nhân ái, độ lượng.
2. Chiến lược “trồng người” là một trọng tâm, một bộ phận

hợp thành của chiến lược phát triển kinh tế - xã hội
Hồ Chí Minh khẳng định rõ: “Vì lợi ích mười năm phải trồng cây/ Vì
lợi ích trăm năm phải trồng người”. “Trồng người” là công việc
“trăm năm”, không thể nóng vội “một sớm một chiều”, cũng không
phải tuỳ tiện, đến đâu hay đến đó.
+ “Trồng người”, xây dựng con người mới phải được thường xuyên
đẩy mạnh trong suốt tiến trình đi lên chủ nghĩa xã hội và phải đạt
được kết quả cụ thể qua từng chặng đường của thời kỳ quá độ. Bởi
vì, nếu sao nhãng việc trồng người, nhất định sẽ dẫn đến những bất
cập, hơn nữa còn là những suy thoái về con người có thể gây những
hậu quả khôn lường.
+ “Trồng người”, xây dựng con người mới phải được đặt ra trong
suốt cuộc đời mỗi người. Đây là quyền lợi, cũng là trách nhiệm và
nghĩa vụ của mỗi người với sự nghiệp xây dựng đất nước.
+ Để thực hiện chiến lược “trồng người”, cần có nhiều biện pháp,
nhưng theo chủ tịch Hồ Chí Minh, giáo dục và đào tạo là biện pháp
quan trọng nhất.
“Ngủ thì ai cũng như lương thiện,
Tỉnh dậy phân ra kẻ dữ, hiền.
Hiền, dữ đâu phải là tính sẵn,
Phần nhiều do giáo dục mà nên”.
“Óc của trẻ trong sạch như tấm lụa trắng. Nhuộm xanh thì nó sẽ
xanh. Nhuộm đỏ thì nó sẽ đỏ. Vì vậy, sự học tập ở trong trường có
ảnh hưởng rất lớn cho tương lai của thanh niên”.
+ Nội dung và phương pháp giáo dục phải toàn diện về cả đức, trí,
thể, mỹ, phải đặt đạo đức, lý tưởng và tình cảm cách mạng, lối sống
xã hội chủ nghĩa lên hàng đầu. Trong đó, hai mặt tài, đức phải
thống nhất và không tách rời nhau.
III. Liên hệ với việc học tập của sinh viên trường đại học Thương
mại

Thư Bác viết gửi thanh niên, tháng 4- 1951
“Nhiệm vụ của thanh niên không phải là đòi hỏi Nước nhà đã cho
mình những gì, mà phải tự hỏi mình đã làm gì cho Nước nhà? Mình
phải làm thế nào cho ích lợi Nước nhà nhiều hơn? Mình đã vì lợi ích
Nước nhà mà hy sinh phấn đấu đến chừng nào?”.
- Trích trong bài nói chuyện tại buổi
Lễ khai mạc trường Đại học Nhân dân Việt Nam vào
ngày 19 tháng 1 năm 1955
Bác chỉ rõ:“Ưu điểm của thanh niên ta là hăng hái, giàu tinh thần
xung phong. Khuyết điểm là ham chuộng hình thức, thiếu thực tế,
bệnh cá nhân, bệnh anh hùng. Rất mong toàn thể thanh niên ta ra
sức phát triển những ưu điểm và tẩy sạch những khuyết điểm ấy.
Huy hiệu của thanh niên ta là “tay cầm cờ đỏ sao vàng tiến lên”. Ư
nghĩa của nó là: phải xung phong làm gương mẫu trong công tác,
trong học hỏi, trong tiến bộ, trong đạo đức cách mạng. Thanh niên
phải thành một lực lượng to lớn và vững chắc trong công cuộc
kháng chiến và kiến quốc. Đồng thời phải vui vẻ, hoạt bát. Bác
mong mỗi cháu và toàn thề các cháu nam nữ thanh niên cố gắng
làm tròn nhiệm vụ, để xứng đáng với cái huy hiệu tươi đẹp và vẻ
vang ấy”.
1. Những thành tích đạt được
Sinh viên trường đại học Thương mại đã học tập và làm theo tấm
gương Bác:
+ có lòng tin tưởng vững chắc vào sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước:
thực hiện tốt các chính sách của Đảng, Nhà nước; nghiêm chỉnh
chấp hành pháp luật.
+ có lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết, giúp đỡ những người có
hoàn cảnh khó khăn: làm tình nguyện viên đi thăm làng trẻ SOS,
làng ở vùng sâu vùng xa có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, quyên góp
ủng hộ đồng bào bị thiên tai

+ Năng động, sáng tạo: tổ chức các hoạt động văn nghệ, thể dục –
thể thao, các cuộc thi dành cho sinh viên trong trường hay tham gia
các cuộc thi trên toàn quốc.
+ Sinh viên hết sức nghiêm túc trong học tập, trau dồi kiến thức cả
trong lẫn ngoài nhà trường.
2. Hạn chế
+ Nhiều sinh viên còn sống thờ ơ, không quan tâm đến tình hình đời
sống – xã hội, kinh tế - chính trị, còn thiếu tinh thần trách nhiệm với
bạn bè, gia đình. Ngoài ra, còn nhiều bộ phận sinh viên sống xa hoa,
lãng phí, quá coi trọng hình thức mà sao nhãng việc học tập
+ Sinh viên chưa thực sự tự nguyện và tự giác trong các công việc
của nhà trường: như họp lớp hành chính, học chính trị đầu năm
3. Những biện pháp để xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa
Để “trồng người” có hiệu quả, cần tiến hành đồng bộ các giải pháp
sau:
+ Trước hết, sinh viên phải tự tu dưỡng, rèn luyện. Tu dưỡng hàng
ngày, bền bỉ suốt đời, gắn với thực tiễn cách mạng. Trong khi xây
dựng những đức tính tốt, phải có bản lĩnh chống lại mọi thói hư tật
xấu như lối sống bàng quan, chủ nghĩa cá nhân, thiếu tinh thần
trách nhiệm, xa hoa, lãng phí,…
+ Phải dựa vào sức mạnh tổ chức của cả hệ thống chính trị. Đó là
vai trò của chi bộ Đảng, của các tổ chức chính trị - xã hội như công
đoàn, đoàn thanh niên, hội phụ nữ, hội thanh niên, sinh viên Việt
Nam,…
+ Thông qua các phong trào cách mạng như phong trào “Thi đua
yêu nước”, “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá”, phong
trào “người tốt việc tốt”, “Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp
nghĩa”, xoá đói giảm nghèo, xây dựng gia đình văn hoá, làng, xã,
phường văn hoá,…