Khảo sát việc sử dụng ngôn ngữ trên chuyên mục phóng sự báo Lao động

Khảo sát việc sử dụng ngôn từ trên chuyên mục phóng sự báo Lao Động

MỞ ĐẦU

Trong các thể loại báo chí, phóng sự là một trong những thể loại đặc biệt
thích hợp với việc mô tả sự phát triển năng động của hiện thực, có khả năng gây
được những ấn tượng rất sâu sắc đối với công chúng. Phóng sự là một trong
những thể loại có năng lực phản ánh hiện thực một cách năng động, vừa trực
tiếp, cụ thể, vừa có tầm khái quát nhất định. Có rất nhiều quan đIểm khác nhau
về phóng sự, nhưng theo tiến sĩ Đức Dũng thì ông khẳng định: “Phóng sự là
một thể loại đứng giữa Văn học và báo chí, có khả năng trình bày, diễn tả
những sự kiện, con người, tình huống điển hình trong một quá trình phát
sinh, phát triển, đồng thời khẳng định hiện thực đó thông qua cái tôi trần
thuật, vừa tỉnh táo lí trí, vừa cảm xúc với một bút pháp giàu chất văn học”.
Phóng sự báo chí với khả năng chuyển tải một khối lượng thông tin phong
phú và trình bày hiện thực trong một quá trình phát sinh phát triển, nó mang đến
cho công chúng một bức tranh xác thực. Những vấn đề mà phóng sự báo chí đề
cập là những vấn đề của đời sống hiện thực xung quanh chúng ta, đang cần
chúng ta bày tỏ thái độ và những hành động hiện thực. Tức là phóng sự có khả
năng thông tin thời sự, đảm bảo tính xác thực, tính định hướng thông qua việc
trình bày, diễn tả những vấn đề, sự kiện, con người, tình huống điểm hình, trong
một quá trình phát sinh, phát triển với vai trò quan trọng của nhân vật trần thuật,
và ngôn ngữ, bút pháp, giọng điệu linh hoạt, giàu chất văn học.
Về năng lực phản ánh hiện thực của phóng sự, các nhà nghiên cứu ở nước
ta hiện nay nhìn chung đều thống nhất khẳng định: đây là thể loại báo chí có khả
năng phản ánh hiện thực duới dạng một bức tranh nóng bỏng, hơi thở của đời
sông. Bức tranh ấy thể hiện góc nhìn đầy cá tính của tác giả trước đời sống, vừa
có sức khái quát, vừa chi tiết sống động với những con người và sự việc xác
thực, đồng thời rất giàu chất nhân văn và tái hiện bằng ngôn ngữ, giọng điệu
sinh động. Trong tác phẩm phóng sự, tính cách của nhân vật thường được đề cập
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

rừ nột v nhng suy ngh ca tỏc gi c trỡnh by trc tip. Ngoi ra, phúng s
cng cho phộp kt hp yu t tr tỡnh cú th nõng thờm cht lng phn ỏnh
hin thc. Phúng s va ỏp ng yờu cu thụng tin thi s, ng thi cú kh
nng tỏc ng vo ni xỳc xm ca cụng chỳng bng nhng s tht giu tớnh
cht nhõn vn c trỡnh by qua ging iu sinh ng v linh hot ca nhõn vt
trn thut.


NI DUNG

I. Nhng c im ca phúng s bỏo chớ
Phúng s bỏo chớ bao gm cú c im v ni dung v c im v hỡnh
thc.
1. c im v ni dung
Th nht l phn ỏnh nhng mõu thun v tr li nhng cõu hi.Chớnh do
nhim v ny m cuc sng ang t ra nờn tớnh xung kớch luụn c coi l c
Im ni bt ca phúng s bỏo chớ. Bc vo thi kớ i mi trờn t nc ta,
cựng cỏc th loi xung kớch khỏc, phúng s bỏo chớ ó mnh dn lao vo cuc
chin u chng cỏi c, bao cp, trỡ tr bo th, khng nh cỏi mi v nhng
cong ngi mi. Chớnh trong cuc u tranh y, th loi ny ó tr thnh mt
trong nhng th loi hng u, ó thc s gõy c n tng v nim tin ca
cụng chỳng. nay th loi ny vn tip tc phỏt huy sc mnh tim tng ca nú
cú th phn ỏnh hin thc sụi ng vi nhiu bin c sõu sc ó xy ra. L
mt th loi xung kớch, phúng s bỏo chớ luụn nng ng v thng xuyờn cú s
phỏt trin v bin i mt cỏch rt linh hot. iu ú mi cho thy mun xỏc
nh c din mo ca th loi ny chỳng ta cn xem xột nhng c dim bin
i trong bi cnh ca i sng hin i. Cú nh vy mi cú th xỏc nh c
nhng c im ớch thc ca th loi ny, t ú cú s iu chnh kp thi nhm
lm cho phúng s phỏt trin xng ỏng vi s tin cy cy ca cụng chỳng.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

Với mục đích rõ ràng và khuynh hướng thiên về chính luận, phóng sự báo
chí có thể trình bày hiện thực như một bức tranh tồn cảnh vừa có tầm khái qt
nhất định, đồng thời có chiều sâu với những chi tiết điển hình, sống động, trong
đó những nhân vật xuất hiện một cách sắc sảo rõ nét cả về chiều sâu nội tâm, cá
tính và hành vi.Trong phóng sự báo chí, tác giả đã thẳng thắn bày tỏ quan điểm
của mình với tư cách là một nhân vật trần thuật – là người chịu trách nhịêm về
những chi tiết, những sự việc có thực được thể hiện trong tác phẩm.Các tác giả
phóng sự khơng dừng lại ở việc phản ánh hiện thực một cách khách quan thơng
qua những con số, sự kiện như trong các thể loại báo chí khác mà ln có mong
muốn khái qt thẩm định.Khi phóng sự phát triển và mang đậm màu sắc chính
luận thì ở đó tác giả bày tỏ quan điểm của mình trước sự thật với một nhiệt tình
đấu tranh vì sự tiến bộ xả hơị.
Sức mạnh của tác phẩm báo chí trước hết là khả năng khám phá, phơi bày
những mâu thuẫnvà trả lời những câu hỏi mà cuộc sống đang đặt ra.Điều đó cho
thấy rằng, khi đề cập năng lực phản hiện thực của báo chí, phải dựa vào đặc
trưng đặc điểm của nó và góc nhìn gắn liên với cá tính sáng tạo của chính tác
giả.Có thể nói góc nhìn độc đáo, sáng tạo của nhà báo là nhân tố quyết địng
năng lực phản ánh hiện thực của phóng sự báo chí.
Thứ hai, về các nhân vật trần thuật và các nhân chứng. Trong đăc điểm
này của phóng sự báo chí, chúng ta thấy nổi lên vai trò của nhân vật trần thuật –
tác giả - nhân chứng khách quan của hiện thực.Cái tơi trong phóng sự là cái tơi
trần thuật làm nên linh hồn, bản sắc của tác phẩm đó. Nó đóng vai trò tập hợp
sắp xếp các dữ liệucủa sự kiện thơng nhất trong mơt chỉnh thể sống động và nhất
qn.
Sự xuất hiện của nhân vật trần thuật là một đặc điểm nổi bật của phóng sự
báo chí nói riêng. Với tư cách là nhân chứng khách quan, là người trực tiếp
chứng kiến và trình bày sự kiện, tác giả phóng sự phải là người trực tiếp thẩm
định tính xác thực của tác phẩm. Cái tơi trần thuật khơng chỉ giúp cho việc phản
ánh sự kiện mơt cách sinh động, nhiều chiều mà còn bộc lộ trực tiếp văn hố của
người viết. Trong các phóng sự báo chí, sự tham gia của các nhân chứng trực

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
tiếp và gián tiếp có thể tạo ra từng bản sắc riêng của từng tác phẩm. So với nhân
chứng trong thể loại báo chí khác, nhân chứng trong báo chí có bản sắc hơn,
sinh động và cụ thể hơn rất nhiều.Vì thế cần phải coi sự xuất hiện của các nhân
chứng (trực tiếp hay gián tiếp ) tham gia thông tin cùng với tác giả là một trong
những tiêu chí thể loại của phóng sự báo chí ở nước ta.
2. Đặc điểm về hình thức
2.1. Về ngôn ngữ, bút pháp và giọng điệu
Về ngôn ngữ, bút pháp và giọng điệu thì việc trình bày sự thật với bút
pháp linh hoạt, ngôn ngữ giàu chất văn học và giọng điệu của tác giả trước sự
thật là một điều hết sức quan trọng, chính nó góp phần tạo nên bản sắc của thể
loại. Lối thông tin khô khan, khách quan hay thông tin định hướng bằng lí lẽ như
các thể loại báo chí chính luận có những hạn chế riêng. Phóng sự đã khắc phục
được những điểm yếu này bằng cách thông tin thời sự qua ngôn từ, ngữ điệu
mang hình ảnh sinh động, giàu cảm xúc, có thể tác động không chỉ vào lí trí của
người đọc mà còn có thể đến với họ bằng sự đồng cảm trái tim, đồng điệu về
nhân cách. Phóng sự báo chí có nhiệm vụ là thông tin thời sự về người thật, việc
thật trong một quá trình phát triển đồng thời trả lời những câu hỏi hiện thực đề
rađáp ứng yêu cầu chung của tác phẩm báo chí. Tuy nhiên tác giả cũng có thể sử
dụng một lối thể hiện kết hợp giữa thông tin thời sự với bút pháp văn họcđể
nhằm tạo ra giọng điệu phong phú linh hoạt.Trong phóng sự báo chí, tác giả
phải thẳng thăn bày tỏ những quan niệm của mình trước sự thật và sử dụng tổ
hợp các yếu tố như miêu tảthuật, bình, đan xen yếu tố phân tích, nghị luận ở
mức hợp lý, phóng sự báo chí tạo điều kiện cho người trần thuẫt xuất hiện với
giọng điệu riêng.
Để viết tác phẩm báo chí có chất lượng, người làm báo không chỉ phải có
kinh nghiệm, sự hiểu biết xã hội để tìm kiếm, lựa chọn sự kiện vấn đề, biết cách
mổ xẻ phơi bày sự thật, phải có khả năng sử dụng các thủ pháp nghệ thuật một
cách hiệu quả thông qua miêu tả, trần thuât, bình luận…Điều này còn tạo được
tính cách riêng của tác giả trong phóng sự báo chí.

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
2.2. Cỏc dng phúng s bỏo chớ
Cỏc dng phúng s bỏo chớ thỡ chỳng ta thy rng: phúng s bỏo chớ hin
i ca nc ta hin ang cú s giao thoa, chuyn hoỏ mnh m cựng cỏc th
loi bỏo chớ khỏc. Quỏ trỡnh ny ó to ra mt s dng phúng s bỏo chớ rt a
dng v linh hot.
Dng phúng s phn ỏnh vn ca i sng. Nh chỳng ta ó bit,
phúng s bỏo chớ cú nhim v phỏn ỏnh v nhng s tht cha ng mõu thun
trong i sng. Nhng mõu thun ny cú th xut hin t chớnh bn thõn cỏc s
kin i sng nhng cng cú th tn ti di dng l nhng vn ni bt, cú
sc thu hỳt s quan tõm ca cụng chỳng.Vy l, phúng s cú nhim v phn ỏnh
v phõn tớch lm sỏng t nhng vn ca i sng v trong mt mc no
ú, phúng s cú s giao thoa vi th loi bỡnh lun chuyờn lun, kớ chớnh lun.
c im d nhn thy trong quỏ trỡnh giao thoa ú l vn tr thnh ni dung
trung tõm ca tỏc phm phúng s. ú nht thit phi l nhng vn tiờu biu,
xỏc thc v ỏp ng nhu cu thụng tin thi s. Tuy khụng trc tiờp phn ỏnh
nhng s kin ln, nhng tỡnh hung ni bt nhng nhng vn m dng
phúng s ny cp vn cú th cú sc lay ng ln n nhng vn cú phm
vi nh hn trong i sng hng ngy. Phúng s phng vn luụn chim mt t l
ln nht trong cỏc dng phúng s trờn bỏo chớ nc ta hin nay. Bi vỡ, khụng
phi ngy no cng co nhng s kin ln xy ra v khụng phi s kin no cng
tr thnh ti cho phúng s, nhng cỏc vn cn phõn tớch, gii ỏp thỡ luụn
luụn thng trc mi lỳc mi ni trong i sng.
Dng phúng s chõn dung.
õy l dng phúng s giao thoa, kt hp vi th loi kớ chõn dung.Hin
nay, dng phúng s ny ang chin u th trờn mt s t bỏo cú nh hng v
phm vi phỏt hnh tng i ln nh cỏc bỏo Lao ng, H Ni mi, Tin
Phong, Tui Tr, Thanh Niờn.Th loa ny vú nhim v phn ỏnh nhng con
ngi tiờu biu( cho cỏi xu hoc cỏi tt ) trong i sng.Con ngi trong dng

phúng s ny cú th l cỏ nhõn nhng cng cú th l mt tp th trong bi cnh
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
in hỡnh no ú t thõn chi tit s kin y bc l tớnh cỏch tiờu biu ca
nhõn vt.
Phúng s chõn dung. L s kt hp u th ca phúng s bỏo chớ v th
loi kớ chõn dung.Tớnh kớ chõn dung c th hin vic ly con ngi lm i
tng ch yu phn ỏnh, cũn nhng c im ca phúng s cng c bc l
rừ nht nhng yu t hỡnh thc v trong cỏch tỏi hin nhng chõn dung ú.
iu ny c th hin cỏc tớt ph, nhng chi tit sng ng, bi cnh v
nht l nng lc khỏi quỏt v cỏi gúc nhỡn mang m cht nhõn vn ca nhõn vt
trn thut Bng cỏch khc ho rừ nột bi cnh cuc sng, chin u, lao ng,
hc tp ca nhõn vt, tỏc phm phúng s chõn dung ó cho phộp c gi nim ró
rt v cuc sng rng ln xung quanh nhõn vt ang trong th vn ng v phỏt
trin ca nú. ú l bc tranh sinh ng va cú tớnh khỏi quỏt va cú tớnh chi
tit, c th.
Ngoi ra, phúng s bỏo chớ cũn cú s giao thoa, kt hp vi nhiu th loi
khỏc bờn trong v bờn ngoi h thng th loi bỏo chớ. Nh nú cú th kt hp
vi nh bỏo to thnh th loi phúng s nh.
Dng phúng s phn ỏnh cỏc s kin thi s.
Trong quỏ trỡnh vn ng v phỏt trin, cuc sng luụn xy ra hng lot
s vic, s kin vi nhng tớnh cht v tm quan trng khỏc nhau Trong ú,
mt s s kin cú th tr thnh ti cho phúng s bỏo chớ (vớ d: chỏy nh,
sp hm gõy hu qu nng n, mt v chỏy rng; mt quyt nh gõy ra nhng
hu qu nghiờm trng; mtt v ỏn ln, mt v tai nn giao thụng nghiờm trng
v.v.,). Trong trng hp ny, tỏc phm phúng s cú th giao thoa vi cỏc th
loi cú nng lc phn ỏnh s kin nh tng thut, ghi nhanh hoc bi thụng
tn. Biu hin c th nht ca giao thoa ny l s kin s tr thnh ni dung
trung tõm trong tỏc phm phúng s.
Nhng s kin c chn th hin trong mt bi phúng s thng phi
ỏp ng yờu cu thụng tin thi s; cha ng mõu thun hoc nhng cõu hi cn

c lm sỏng t; gi lờn nhng vn m cụng chỳng quan tõm
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Tỏc phm phúng s s kin phi bỏm sỏt hin thc i sng phn ỏnh
s kin trong ton b quỏ trỡnh phỏt sinh, phỏt trin ca nú. Nhim v ch yu
ca mt phúng s s kin l din t mt cỏch sinh ng quang cnh, hin trng
ca s kin trong ton b dỏng v hin thc ca nú. ụi khi tỏc phm phúng s
s kin cũn cú th cp nguyờn nhõn v nờu lờn nhng vn t ra sau s
kin c phn ỏnh trong tỏc phm. iu ỏng chỳ ý trong dng phúng s ny
mt s yu t nh: ng Iu, ngụn t, bỳt phỏp, ũi hi giu hỡnh nh Cú
phn b hn ch, khụng thc s sinh ng nh trong cỏc dng phúng s khỏc.
Dng phúng s iu tra.
Phúng s iu tra l mt dng kt hp gia phúng s bỏo chớ vi th loi
iu tra. Nh chỳng ta ó bit mt trong nhng c im c bn ca th loi
iu tra l phi tr li c nhng cõu hi m cuc sng ang t ra. Cỏch tr
li ca iu tra l thụng qua mt h thng nhng bng chng xỏc thc v tiờu
biu. S kt hp gia phúng s v iu tra thng din ra theo nguyờn tc sau:
tớnh cht phúng s thng c th hin nhng yu t thuc v hỡnh thc ca
tỏc phm nh ngụn ng, bỳt phỏp, ging iu, s xut hin ca nhõn vt trn
thut Cũn c im th loi ca iu tra thỡ c th hin ch yu trong vic
huy ng nhng chi tit, s liu, d kin nhm xõy dng mt hờ thng cỏc lun
c nhm lm sỏng t cỏi lụgic bờn trong th hin bn cht ca s tht m tỏc
phm cp, tr li c cõu hi m cuc sng t ra. Trong nhng bi phúng
s iu tra, hỡnh thc phúng s cú th giỳp tỏc gi trỡnh by nhng vn gai
gúc, cng thng mt cỏch mm mi v linh hot. Dng bi ny thng c s
dng trong trng hp khi ng trc nhng s kin, tỡnh hung, hin trng no
ú, vn ang cũn nhng cõu hi cha c tr li, hoc cú nhiu cỏch tr li
khỏc nhau.
Dng phúng s phn ỏnh nhng hon cnh, hin trng
Trong thc t ca i sng bỏo chớ nc ta cũn khỏ ph bin mt dng
phúng s phn ỏnh v nhng hon cnh, hin trng ca i sng m khụng nht

thit phi cp cỏc mõu thun hay tr li nhng cõu hi.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Tt nhiờn, vi t cỏch l nhng tỏc phm thuc th loi phúng s, dng
phúng s ny vn phi cú nhim v khỏm phỏ, phỏt hin v cung cp cho cụng
chỳng nhng thụng tin mi m, thỳ v v b ớch. Nú phi cung cp cho ngi
c nhng kin thc xỏc thc, c th v sinh ng v i sng xung quanh h.
Hay núi cỏch khỏc nú phi giỳp cho cụng chỳng nhng kin thc cn suy
ngh, nhn thc v hnh ng. Trong s nhng t bỏo cú chuyờn mc v phúng
s nc ta, Si Gũn gii phúng l t bỏo cú t l cao ca nhng tỏc phm
phúng s thuc dng ny.
II. Kho sỏt vic s dng ngụn t ca chuyờn mc phúng s trờn bỏo Lao
ng s s 184 ngy 10/08/2007, s 276 ngy 27/11/2007, s 285 ngy
07/12/2007
1. Ngụn ng tớt
Tớt bỏo l mt cu trỳc t ng ngn gn gi thiu khỏi quỏt ch ca tỏc
phm v mc no ú nu cú th thu hỳt s chỳ ý ca cụng chỳng v ng
nhiờn õy l thnh tng v trớ u tiờn trong tỏc phm, l thnh t u tiờn
ngi c tip xỳc vi bi bỏo.Tớt bỏo phi ngn gn, d hiu v phi hp dn.
Tớt bỏo thng cú 7 loi c bn gm: tớt xỏc nhn, tớt cõu hi, tớt kờu gi, tớt bỡnh
lun, tớt trớch dn, tớt git gõn v tớt biu cm.
Vớ d:
Cú mt Hong thnh ni i bc (Lao ng s 184 ngy 10/08/2007).
õy l mt tớt thuc tớt xỏc nhn, s dng ngụn ng cú tớnh biu cm cao, s
dng t Hỏn Vit gõy s chỳ ý vi ngi c.Tit bi tng úi ngn gn khụng
rm r ó khỏi quỏt c mt Hong thnh bng cỏch s dng nhng t ng
mang cht liu vn hc nhng hỡnh nh ca tớt luụngn vi tớnh xc thc ca
vn .Cỏc tớt ph mang tớnh cht thụng bỏo d hiu. (Ni 3 cụng chỳa nh Lý
v lm dõu). Tớt ph mang tớnh cht trỏi ngc v thi gian gia thi gian di
v thi gian ngn (17 nm v 35 ngy tỡm kin). Tớt ph th 3 cú sc biu cm
cao (ỏnh thc 1000 nm lch s).

Sn lõm tc (Lao ng s 276 ngy 27/11/2007). õy l mt tớt thuc
tớt xỏc nhn. Tớt s dng ngụn ng rt ngn gn ch gm 3 t nhng ngi c
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
ó hiu c ni dung bi phúng s vit v nn phỏ rnghin nay. Vỡ bn thõn
tớt nay ó gii thiu ch ca c tỏc phm.Trong tớt ny cũn s dng du ( )_
sngõy s chỳ ý thu hỳt ngi c dự õy l mt vn vn hay c núi
n.Cỏc tớt ph khỏ l n tng cú sc biu cm cao( Tan hoang i ngn, vt
biờn túm lõm tc)
Ngi n b p xớchlụ thuờ ( Lao ng s 285 ngy 07/12/2007). õy
l mt tớt bỏo xỏc nhn. Tớt ny s dng ngụn ng rt n gind hiu nh nú
vn cú khụng cn gt gia trau chut. Ch cn c tớt thụi chỳng ta ó bit bi
phúng s núi v s vt v cc nhc ca ngi n b p xớchlụ thuờ. Vỡ trong
tớt ó cho ngi c bit nhõn vt chớnh l ai, cụng vic ca h l gỡ. Cỏc tớt ph
cng n gin, d hiu.
Nh vy, qua 3 tớt cỳa 3 bi phúng s trờn thỡ ta thy tớt Sn lõm tc d
nh, d hiu. Tớt Cú mt Hong thnh ni i bc cú s biu cm cao.Tớt
Ngi n b p xớch lụ thuờ n gin d hiu nh nú vn cú.
2. Ngụn ng sapụ
Sapụ l mt thut ng bt u t ting Phỏp chapean cỏi m.Sapụ c
xem l mt tiu vn bn nm di tớt chớnh v phớa trờn phn ni dung c
trỡnh by bng c ch c bit v cú nhim v lm rừ hn ch tỏc phm.
Sapụ phi thu hỳt s chỳ ý ca c gi. Ngụn ng vit sapụ phi cú cm xỳc v
gõy n tng phi nờu c ý chớnh ca tỏc phm chng minh c tớnh thi s
ca bi bỏo.Cú 9 loi sapụ ú l : sapụ gi tờn, sapụ túm tt, sapụ nờu s kin
dn ng,sapụ chõn dung, sapụ t cnh, sapụ nờu lun c, sapụ k chuyn,
sapụ nờu cm xỳc v suy t riờng ca tỏc gi, sapụ tip ni tiờu .
Vớ d :
* Cú th hi vi vng nu xng tng nhng di tớch kin trỳc ca
vng tụn hong tc va phỏt l ti vựng t phờn giu phớa bc Vit Nam kia l
mang tm c ca mt Hong thnh. Nhng cỏc bỏo cỏo khoa hc ban u u

cho thy: cỏc hng mc c nn c lõu ihonh trỏng m cỏc nh kho cva
khai qut c cú niờn i t triu Lý, vi rt nhiu nột tng ng vi hong
thnh Thng Long ( L s 184 ngy 10/08/2007).
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
õy l sapụ túm tt.u tiờn tỏc gi cung cp nhng thụng tin ct lừi liờn
quan ti ni dung tỏc phm vi t ng chớnh xỏc, d hiu v cỏch s dng du (
) tng thờm tớnh hp dn ca bi phúng s ngi c cú mt cỏi nhỡn khỏi
quỏt v tỏc phm.
* Ln u tiờn trong i tụi oc i sn lõm tc. V, cng l ln u
tiờn tụi c chng kin cnh rng vng b tn phỏ. Th mi bit mi kớnh
trng bit bao tm gng ó ngó xung vỡ rng.Ln u tiờn, tim tụi nhúi au
trc nhng gc cõy tr tri, mỏu cõy qun qui chy Rng Thanh Thu(
Thanh chng - Ngh An)ó b lõm tc mũ n ri.My chc nm cụng lao
gi rng, dõn mỡnh khụng ai vi s th m gic rng bt u phỏ. Cõu chuyn
y tụi tỡnh c nghe c t mt lónh o huyn Thanh Chng. ng chớ ú
cũn tit l, ti õy s phỏt cụng vn ngh lm vic vi huyn Hng
Sn(H Tnh) bn v vic phi hpbo v rng vỡ núng rut quỏV tụi
quyt trớ i theo cỏc ng chớ kim lõm sn lõm tc.
õy l sapụ túm tt ng thi nờu s kin dn ng.Bng vic dựng
ngụn ng rt cm xỳc v n tng vi nhng hỡnh nh cht liu vn hc tỏc gi
nh v ra truc mt chỳng ta cnh au thng v cỏnh rng Thanh Thu nh
rng vng, tim tụi nhúi au trc nhng gc caay tr tri.Tỏc gi cũn dựng
hỡnh nh nhõn hoỏ khi núi v cõy rng b tn phỏ mỏu cõy qun qui chy.
Cỏch dựng t gõy n tng sn mũ.Cỏch gi thi bi bỏo bng nhng thụng
tin, chi tit nh th ny thc s rt lụi cun ngi c v th hin c tớnh thi
s ca phong s.
* Gia nhp sng sụi ng n o, nỏo nhit trờn nhng con ng H
Ni, mt ngy no ú, bn tỡnh c trụng thy mt ngi ph n nh bộ ang on
mỡnh p xớchlụ, trờn xe tr vt liu xõy dng.Cú l, ch l ngi duy nht t
H thnh chn cho mỡnh cỏi ngh m t lõu dng nh ch dnh cho n ụng.

õy l kiu sapụ chõn dung, gii thiu v mt ngi ph n p xớch lụ
thuờ vi ngụn ng ht sc gin d m y cm xỳc. Bng cỏch s dng ngụn ng
cú tớnh biu t cao n o nỏo nhit mt ngi ph n nh bộ ang on
mỡnh p xớchlụ lm cho ngi c cú mt s cm thụng chia s. sapụ ny
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
tác giả đã dùng ngơn ngữ khái qt nhất để thảo những nét chân dung về nhân
vật chính.
3. Việc đáp ứng u cầu tính chất ngơn ngữ phóng sự so với tính chất ngơn
ngữ báo chí
Qua việc khảo sát 3 phóng sự trên báo LĐ, chúng tơi thấy, ngơn ngữ trên
3 phóng sự này về cơ bản đã đáp ứng được khá đầy đủ những tính chất của ngơn
ngữ báo chí.
- Về tính chính xác và ngắn gọn. Vì văn phong báo chí tính chính xác là
tính chất quan trọng hàng đầu. Nó có nhiệm vụ định hướng dư luận cho nên
ngơn ngữ ở đây khơng hề bị bóp méo, sai sự thật.
Ví dụ :
LĐ số184 ngày 10/08/2007.Trong bài này cách sử dụng từ ngư ngắn gọn,
chính xác giúp người đọc tiếp nhận tác phẩm nhanh và đúng.Như cách chí rã địa
điểm( Đền Cầu Từ, xã Phượng Sơn, huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc giang/ Theo chân
anh Hạnh – Phó Giám đốc bảo tàng tỉnh Bắc giang).
LĐ số 276 ngày 27/11/2007.Trong bài này tác giả sử dụng ngơn ngữ
chính xác, xúc tích, ngắn gọn để nêu lên vấn đề nóng bỏng được cả xã hội quan
tâm. Đó là nạn chặt phá rừng rất lơi kéo thu hút người đọc.
LĐ số 285 ngày 07/12/2007.Bài phóng sự này cũng bắt nguồn từ một con
người thật với cơng việc thật. Tác giả sử dụng ngơn ngữ giản đơn khơng sử dụng
câu dài, khơng trau chuốt gọt giũa nhưng lại gây sự đồng cảm chia sẻ vơi người
đọc về một người phụ nữ đạp xích lơ th.
- Về tính đại chúng và tính cụ thể. Trong 3 bài phóng sự mà chúng tơi tiến
hành khảo sát thì 2 bài “ “Săn” lâm tặc” và “ Người đàn bà đạp xích lơ th” tác
giả sử dụng ngơn ngữ phổ cập dễ hiểu mang tính tồn dân xố nồ danh giới

giữa những người tiếp nhận.Nhưng trong bài “ Có một Hồng thành nơi ải
bắc”việc sử dụng ngơn ngữ nước ngồi( từ Hán – Việt ) hơi nhiều nên đơi khi
còn gây khó khăn cho người đọc.Trong 3 bài phóng sự này tính cụ thể được thể
hiện bằng việc đưa ra những con số chính xác, cách miêu tả tin cậy mà khơng hề
đơn điệu.
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Ví dụ :
LĐ số 184 ngày 10/08/2007
“Vào giữa năm 2007 các nhà khảo cổ đã có 35 ngày đào bới ở khu vực
Cầu Từ”.
“Cuộc tìm kiếm đã 17 năm ấy, qua lời kể của Giám đốc bảo tàng bắc
Giang Trần Văn Lạng”
LĐ số 276 ngày 27/11/2007.
“Thế là phải cuốc bộ trong hành trình tuần rừng với khoảng 10km”.
“Phía bên này gọi là rừng Chéch do tổng độĩ TNXP 5 quản lý và bảo vệ.
Rừng Chéch có 13km giáp ranh với xã Sơn Hồng và 5,5km giáp với nước bạn
Lào”.
“Tổng đội trưởng cho hay, rừng Chéch của các anh đã mất 30 cây”.
“Đây là tiểu khu 1007 với 6.000 ha rừng… Vừa đi vừa đếm, lên tới đỉnh
dốc đã có đến 25 cây bị hạ”.
- Về tính bình giải, tính định lượng. tính khn mẫu thì ở 3 bài phóng sự
này thể hiện khá rõ.Bằng ngơn ngữ của mình ,tác giả thể hiện cái tơi rõ nét
nhưng hết sức khách quan và chịu trách nhiệm như một nhân chứng( như bài
“Săn” lâm tặc, Có một “Hồng thành” nơi ải bắc). Hay thể hiện tình cảm một
cách cơng khai( như “ Người đàn bà đạp xích lơ th”).Tính biểu cảm của 3 tác
phẩm phóng sự này sẽ được phân tich rõ hơn ở phần sau.Về dung lượng các bài
phóng sự chúng tơi tiến hành khảo sát có dung lượng phù hợp , có tính khn
mẫu nhưng khơng hề khơ cứng, ngơn ngữ khá biểu cảm vừa chinh phục người
đọc về ý trí lại vừa cảm hố họ về trái tim.
4. Một số thủ pháp nhằm tăng cường tính biểu cảm trong ngơn ngữ phóng

sự
4.1. Dùng từ hội thoại
Từ hội thoại ở đay được hiểu theo nghĩa rộng, tức là nó bao hàm các từ
thuộc vốn từ vựng của ngơn ngữ văn hố được dùng đặc biệt trong lời nói
miệng, trong sinh hoạt hàng ngày và một số từ thơng tục và từ lóng, vì những từ
trong hai loại sau này chỉ được chun dùng trong khẩu ngữ.
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN