Thanh tra, kiểm tra thuế theo cơ chế tự khai - tự nộp tiền trên địa bàn Tỉnh Bến Tre

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH









LÊ MINH TUẤN



THANH TRA, KIM TRA THU THEO C
CH T KHAI - T NP TRÊN A BÀN
TNH BN TRE


Chuyên ngành: Kinh Tế Tài Chính – Ngân hàng
Mã số: 60.31.12



LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2010


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH









LÊ MINH TUẤN



THANH TRA, KIM TRA THU THEO C
CH T KHAI - T NP TRÊN A BÀN
TNH BN TRE


Chuyên ngành: Kinh Tế Tài Chính – Ngân hàng
Mã số: 60.31.12



LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TIẾN SĨ ĐỖ QUANG TRỊ

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 201
DANH MC CÁC S , BIU  VÀ BNG BIU

NI DUNG TRANG
S đ 2.1: C cu cc Thu Tnh Bn Tre 31
Bng 2.1: Tng hp thu NSNN Tnh Bn Tre qua 5 nm (2005-
2009)
36
Biu đ 2.1: T trng các ngun thu so vi pháp lnh, phn đu 37
Biu đ 2.2: T trng ngun 5 nm (2005-2009) 38
Bng 2.2: C cu ngun thu 5 nm (2005-2009) 38
Bng 2.3: Tng hp thanh tra, kim tra 5 nm (2005-2009) 42
Bng 2.4: Kt qu truy thu thu qua hot đng kim tra hàng
nm
43
Bng 2.5: Bng tng kt thanh tra, kim tra chi tit theo đi
tng trong 5 nm (2005-2009)
46
Bng 2.6: C cu lc lng thanh tra thu tính đn nm 2009 48
Bng 2.7: S thu thu t các đi tng t nm 2005-2009 54
Bng 2.8: Bng tng kt các đn th t nm 2006-2009 55

LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan s liu trong lun vn này là chính xác và có ngun gc
rõ ràng
Bn lun vn “ HOÀN THIN THANH TRA, KIM TRA THU
THEO C CH T KHAI - T NP TRÊN A BÀN TNH BN TRE” là

đ tài nghiên cu ca bn thân, cha đc ai công b trong bt k công trình
nào khác.
TP. H Chí Minh, ngày 01 tháng 12 nm 2010
















MC LC
Trang bìa
Li cam đoan
Danh mc các ch vit tt
Danh mc các s đ, biu đ, bng
LI M U
CHNG 1:
C S LÝ LUN V THU VÀ THANH TRA
KIM TRA THU 1
1.1.Tng quan v thu 1
1.1.1.Khái nim v thu 1

1.1.2. c đim ca thu 2
1.1.3.Vai trò ca thu trong nn kinh t th trng 4
1.2.Các lý lun c bn v thanh tra, kim tra thu 8
1.2.1. Khái nim v thanh tra, kim tra thu 8
1.2.2.Mc tiêu ca thanh tra, kim tra thu theo c ch t khai- t np 10
1.2.3. Nguyên tc thanh tra, kim tra thu 11
1.2.4. Ni dung ca thanh tra, kim tra thu 13
1.2.5. Qun lý thu 19
1.3. S cn thit phi nâng cao vai trò thanh tra, kim tra thu theo c ch t
khai- t np thu 23
1.4. Bài hc kinh nghim đi vi Vit Nam t t chc thanh tra, kim tra thu 
mt s nc trên th gii 25
1.4.1. Kinh nghim thanh tra  nc Anh 26
Kt lun chng 1: 28
Chng 2:
THC TRNG CÔNG TÁC THANH TRA, KIM
TRA THU THEO C CH T KHAI- T NP TRÊN A
BÀN TNH BN TRE 29
2.1. Quá trình hình thành cc thu tnh Bn Tre 29
2.1.1.c đim tình hình kinh t- xã hi ca tnh Bn Tre trong tác đng
đi vi công tác thanh tra, kim tra thu 29
2.1.2.Quá trình hình thành ca đn v 30
2.1.3. Chc nng, nhim v ca phòng kim tra thu 32
2.1.4. Chc nng, nhim v ca phòng thanh tra thu 34
2.2. Thc trng thu thu ti Tnh Bn Tre 36
2.3. Thc trng thanh tra, kim tra thu trên đa bàn tnh Bn Tre 39
2.3.1.Các phng pháp quy trình thanh tra, kim tra thu đang áp dng 39
2.3.2.Kt qu thanh tra, kim tra thu và nhng vn đ đt ra 42
2.4. ánh giá thc trng thanh tra, kim tra thu ti đa bàn
Tnh Bn Tre 43

2.4.1. Nhng u đim 43
2.4.2. Nhng hn ch 45
2.4.3. Nhng nguyên nhân hn ch đi vi thanh tra, kim tra thu trên đa
bàn tnh Bn Tre 47
Kt lun chng 2 60
Chng 3:
GII PHÁP HOÀN THIN THANH TRA, KIM TRA
THU THEO C CH T KHAI - T NP THU TRÊN A BÀN
TNH BN TRE 61
3.1. nh hng công tác thu thu và thanh tra kim tra thu theo c ch t
khai- t np trên đa bàn Tnh Bn Tre 61
3.1.1. nh hng ch yu ngành tài chính trong đu t phát trin kinh t
xã hi ca tnh 61
3.1.2. nh hng ch yu ca qun lý thu và thanh tra, kim tra thu t
2010- 2015 63
3.2. Các gii pháp hoàn thin thanh tra, kim tra thu theo c ch t khai- t np
trên đa bàn tnh Bn Tre 64
3.2.1. Gii pháp đi vi Cc thu Tnh Bn Tre 64
3.2.2. Gii pháp đi vi các đi tng np thu 71
3.2.3. Gii pháp đi vi các c quan Nhà nc 73
3.2.4. Nhng gii pháp b tr 79
Kt lun chng 3 80
KT LUN 81
TÀI LIU THAM KHO 83

DANH MC CÁC T VIT TT

1. TNT: i tng np thu
2. NSNN: Ngân Sách Nhà nc
3. XHCN: Xã Hi Ch Ngha
4. TKTN : t khai- t np
5. CNH- HH: Công nghip hóa, Hin đi hóa
6. DN : Doanh nghip
7. TNDN: Thu nhp doanh nghip
8. CBQL: Cán b qun lý
9. UBND: y ban nhân dân











LI M U
1. LÝ DO CHN  TÀI
Ngày nay, vn đ t do hóa thng mi là h qu ca quá trình khu vc
hóa, toàn cu hóa kinh t đang din ra mt cách sôi đng. Hi nhp kinh t quc
t đc xem nh là yu t khách quan và tr thành vn đ thi s ca c th
gii. Trc dòng chy ca xu th đó, mi quc gia cn phi t tìm cho mình
hng đi phù hp vi hoàn cnh c th.  tham gia có hiu qu vào quá trình
hi nhp quc t , nhiu vn đ thuc v c ch, chính sách trong đó vn đ đi

mi v qun lý thu cn phi đc xem xét đánh giá và hoàn thin cho phù hp
vi trình đ phát trin ca mi quc gia theo thông l quc t. Thanh tra, kim
tra thu là mt trong bn chc nng c bn ca qun lý thu theo mô hình chc
nng.Thanh tra, kim tra thu là mt trong nhng hot đng ht sc quan trng
nhm đm bo an toàn, nâng cao hiu qu sn xut, kinh doanh trong nn sn
xut hàng hóa, vn hành theo c ch th trng. Thanh tra, kim tra thu trong
thi gian qua không ch có nhng đóng góp đáng k vào chng tht thu thu mà
còn nhm đm bo công bng, đng viên đi vi các ch th kinh t phát huy
ngun lc ca mình đy mnh sn xut, nâng cao nng sut lao đng. Tuy nhiên
thanh tra, kim tra thu vn còn có nhng hn ch đòi hi phi đc nghiên cu
nhm ci tin, đi mi và hoàn thin hn na đ đáp ng yêu cu thc tin đang
đt ra. Vi s đòi hi cp thit đó, tôi đã quyt đnh nghiên cu và thc hin
lun vn thc s vi đ tài: “ HOÀN THIN THANH TRA, KIM TRA
THU THEO C CH T KHAI - T NP TRÊN A BÀN TNH BN
TRE”
2. MC TIÊU NGHIÊN CU
- Góp phn làm rõ lý lun v thanh tra, kim tra nói chung và trong ngành
thu nói riêng.
- Khng đnh s cn thit khách quan ca vic tng cng đi mi thanh
tra, kim tra thu theo c ch t khai – t np trên đa bàn Tnh Bn Tre.
- Nghiên cu thc trng thanh tra, kim tra thu trên đa bàn Tnh Bn Tre
giai đon 2006 – 2010, trên c s đó rút ra nhng thành tu và nhng nguyên
nhân hn ch ca thanh tra, kim tra thu ti Tnh Bn Tre.
- Trên c s đnh hng đi mi thanh tra, kim tra thu theo c ch t
khai – t np và nhng nguyên nhân hn ch lun vn đ xut gii pháp đy
nhanh vng chc thanh tra, kim tra thu theo c ch t khai – t np trên đa
bàn Tnh Bn Tre.
3. I TNG, PHM VI NGHIÊN CU
- Nghiên cu lý lun v thanh tra, kim tra thu.
- Phm vi nghiên cu là thc trng thanh tra, kim tra thu ti Tnh Bn

Tre thi gian qua. Trên c s đó tìm kim, đ xut gii pháp đy nhanh vng
chc thanh tra, kim tra thu theo c ch t khai – t np góp phn phát trin
sn xut, kinh doanh trên đa bàn tnh Bn Tre.
Các vn đ khác đc đ cp trong lun vn ch nhm phc v cho vic
làm rõ mc tiêu nghiên cu ca đ tài.
4. PHNG PHÁP NGHIÊN CU
S dng phng pháp duy vt bin chng kt hp vi các phng pháp phân
tích, thng kê, mô t, so sánh, khái quát nhm làm rõ vn đ lun vn nghiên
cu.
Phng pháp thu thp, x lý s liu: S liu th cp đc ly t c quan thu ,
tp chí và đc x lý trên máy tính.

5. Ý NGHA THC TIN CA  TÀI
T chc qun lý thu theo mô hình chc nng thc hin theo c ch t khai, t
np là mô hình đc áp dng rng rãi  các nc có nn kinh t phát trin. Mô
hình này cng phù hp vi thc tin  Vit Nam v qun lý hành chính, kinh t,
ngân sách, v trình đ ca ngi np thu, ca c quan Thu trong giai đon
hin nay và kh nng chuyn đi trong giai đon sp ti. Vì vy đ tài “HOÀN
THIN THANH TRA, KIM TRA THU THEO C CH T KHAI -
T NP TRÊN A BÀN TNH BN TRE” nhm làm cho công tác qun lý
thu nói chung và công tác kim tra, thanh tra thu nói riêng đt hiu qu là có ý
ngha lý lun và thc tin cao.
6. KT CU LUN VN
Ngoài phn m đu, kt lun, lun vn có 3 Chng:
Chng 1: C s lý lun v thu và thanh tra, kim tra thu.
Chng 2: Thc trng thanh tra, kim tra thu theo c ch t khai – t
np trên đa bàn Tnh Bn Tre.
Chng 3: Gii pháp hoàn thin thanh tra, kim tra thu theo c ch t
khai – t np thu trên đa bàn Tnh Bn Tre.

14
CHNG 1
C S LÝ LUN V THU VÀ THANH TRA,
KIM TRA THU
1.1-TNG QUAN V THU
1.1.1-KHÁI NIM V THU:
Khi bàn v thu, có nhiu nhà kinh t hc ni ting trên th gii đã nêu
lên khái nim cng nh quan đim ca mình, chng hn:
- Theo E.R.E Seligman, mt hc gi t sn ngi M, đã đa khái nim
nh sau: “ Thu là s đóng góp cng bc ca mi ngi cho chính ph đ
trang tri các chi phí và li ích chung không cn c vào li ích riêng đc
hng”.
Theo lut gia Oliver Wendall Holmes: “ Thu là nhng khon ta phi tr cho
mt xã hi vn minh”.
 nc ta, đã có nhiu nhà kinh t, nhiu công trình nghiên cu đã nêu
lên khái nim v thu: Ví d nh
- “ Thu là hình thc đóng góp bt buc do lut đnh đi vi các th nhân
và pháp nhân nhm đáp ng v c bn các nhu cu chi tiêu ca Nhà nc”.
- “ Thu là mt phn thu nhp ca mi t chc, cá nhân có ngha v đóng
góp cho Nhà nc theo lut đnh đ đáp ng yêu cu chi tiêu theo chc nng ca
Nhà nc, ngi đóng thu đc hng hp pháp phn thu nhp còn li”.
Qua mt s khái nim v thu đã trình bày  trên cho ta thy rng, tuy
các khái nim có khác nhau, nhng các nhà kinh t đu nht trí cho rng, đ làm
rõ đc bn cht ca thu thì đnh ngha v thu phi nêu bt đc các khía cnh
sau đây:
- Ni dung kinh t ca thu đc đc trng bi các quan h tin t
gia Nhà nc vi các pháp nhân và các th nhân, không mang tính hoàn tr
trc tip;

1

- Nhng mi quan h di dng tin t này đc ny sinh mt cách
khách quan và có ý ngha xã hi đc bit - vic chuyn giao thu nhp có tính
cht bt buc theo mnh lnh ca Nhà nc;
- Các pháp nhân và th nhân ch phi np cho Nhà nc các khon
thu đã đc pháp lut quy đnh.
T đó, chúng ta có th đa ra mt đnh ngha tng quát v thu nh
sau:
Thu là mt khon đóng góp bt buc ca các t chc, cá nhân cho
Nhà nc theo mc đ và thi hn đc pháp lut quy đnh, không mang
tính cht hoàn tr trc tip, nhm s dng cho mc đích chung toàn xã hi.
Ngoài khon thu v thu, Ngân sách Nhà nc còn có nhng khon
thu v phí và l phí. ây là nhng khon thu mà mt t chc hay cá nhân
phi tr khi đc mt c quan Nhà nc hoc t chc, cá nhân đc Nhà
nc u quyn cung cp hàng hoá, dch v công cng.
1.1.2- C IM CA THU:
Thu là mt công c tài chính ca Nhà nc, đc s dng đ hình
thành nên qu tin t tp trung nhm s dng cho mc đích công cng. Tuy
nhiên, v bn cht, thu khác vi các công c tài chính khác nh phí, l phí,
giá c… iu này th hin qua các đc đim c bn sau ca thu:
a/ Thu luôn luôn gn lin vi quyn lc Nhà nc:
c đim này th hin tính pháp lý ti cao ca thu. Thu là ngha v
c bn ca công dân đã đc quy đnh trong Hin pháp - o lut gc ca
mt quc gia. Vic ban hành, sa đi, b sung, hay bãi b bt k mt th
thu nào cng ch có mt c quan duy nht có thm quyn, đó là Quc hi -
C quan quyn lc Nhà nc ti cao. Mt khác tính quyn lc Nhà nc
cng th hin  ch Nhà nc không th thc hin thu thu mt cách tu
tin mà phi da trên nhng c s pháp lut nht đnh đã đc xác đnh

2
trong các vn bn pháp lut do các c quan quyn lc Nhà nc ban hành.

ây là đc trng c bn nht ca thu nhm phân bit vi tt c các hình
thc đng viên tài chính cho Ngân sách Nhà nc khác.
b/ Thu là mt phn thu nhp ca các tng lp dân c bt buc phi
np cho Nhà nc:
c đim này th hin rõ ni dung kinh t ca thu. Nhà nc thc
hin phng thc phân phi và phân phi li tng sn phm xã hi và thu
nhp quc dân di hình thc thu, mà kt qu ca nó là mt b phn thu
nhp ca ngi np thu đc chuyn giao bt buc cho Nhà nc mà
không kèm theo bt k mt s cp phát hoc nhng quyn li nào khác cho
ngi np thu. Vi đc đim này, thu không ging nh các hình thc huy
đng tài chính t nguyn hoc hình thc pht tin tuy có tính cht bt buc,
nhng ch áp dng đi vi nhng t chc cá nhân có hành vi vi phm pháp
lut.
c/ Thu là hình thc chuyn giao thu nhp không mang tính cht hoàn
tr trc tip. Còn phí, l phí mang tính cht hoàn tr trc tip cho ngi th
hng dch v này. Tính cht không hoàn tr trc tip ca thu đc th
hin trên các khía cnh:
Th nht, s chuyn giao thu nhp thông qua thu không mang tính
cht đi giá, ngha là mc thu mà các tng lp trong xã hi chuyn giao
cho Nhà nc không hoàn toàn da trên mc đ ngi np thu tha hng
nhng dch v và hàng hoá công cng do Nhà nc cung cp. Ngi np
thu không có quyn đòi hi Nhà nc cung cp hàng hoá, dch v công
cng trc tip cho mình mi np thu cho Nhà nc.
Th hai, các khon thu đã np cho Nhà nc s không đc hoàn tr
trc tip cho ngi np thu. Ngi np thu s nhn đc mt phn các
hàng hoá, dch v công cng mà Nhà nc đã cung cp cho c cng đng,

3
phn giá tr mà ngi np thu đc hng th không nht thit tng đng
vi khon thu mà h đã np cho Nhà nc. c đim này ca thu giúp ta

phân đnh rõ thu vi các khon phí, l phí và giá c.
1.1.3- VAI TRÒ CA THU TRONG NN KINH T TH TRNG
Các nhà kinh t hc thng đ cp vai trò ca thu đi vi ngân sách Nhà
nc và đi sng xã hi. Bi vì trên thc t, thông qua hot đng thu thu, Nhà
nc tp trung đc mt b phn ca ci ca xã hi t đó hình thành nên qu
ngân sách Nhà nc và thc hin các chính sách kinh t - xã hi.
V phng din Lut hc, thu là mt thc th do Nhà nc đt ra thông
qua vic ban hành các vn bn pháp lut. Các vn bn quy phm pháp lut
không ch quy đnh ni dung các loi thu mà còn xác lp các quyn, ngha v
ca các ch th, các bin pháp đm bo thc hin thu, np thu. Pháp lut thu
là s th ch hoá các chính sách kinh t - xã hi ca Nhà nc. Chính vì vy
pháp lut thu là nhân t quyt đnh ý ngha kinh t - xã hi ca thu và có vai
trò quan trng đi vi nn kinh t và đi sng xã hi.
Vai trò ca thu là s biu hin c th các chc nng ca thu trong
nhng điu kin kinh t, xã hi nht đnh. Trong điu kin nn kinh t th
trng, vi s thay đi phng thc can thip ca Nhà nc vào hot đng kinh
t, thu đóng vai trò ht sc quan trng đi vi quá trình phát trin kinh t - xã
hi. Vai trò ca thu đc th hin trên các khía cnh sau đây:
a/-Pháp lut thu là công c ch yu ca Nhà nc nhm huy đng tp trung
mt phn ca ci vt cht trong xã hi vào ngân sách Nhà nc.
Nhà nc ban hành pháp lut thu và n đnh các loi thu áp dng đi
vi các pháp nhân và th nhân trong xã hi.Vic các ch th np thu - thc hin
ngha v np thu theo quy đnh ca pháp lut thu đã to ra ngun tài chính
quan trng, chim t trng ln trong c cu ngun thu ngân sách Nhà nc.

4
Cng nh pháp lut nói chung, Pháp lut thu có chc nng điu chnh
các quan h xã hi. Mc đích ch yu và quan trng nht ca s điu chnh quan
h pháp lut thu - np thu là nhm to lp qu ngân sách Nhà nc. Hu ht 
các quc gia, thu là hình thc ch yu mà pháp lut quy đnh đ thu ngân sách

Nhà nc.
Mt nn tài chính quc gia lành mnh phi da ch yu vào ngun thu ni
b ca nn kinh t quc dân. Trong điu kin nn kinh t th trng, xut phát t
phm vi hot đng mà đòi hi Nhà nc phi ban hành và t chc thc hin
pháp lut thu đ tp trung ngun tài chính vào ngân sách Nhà nc t đó mi
đáp ng đc nhu cu chi ngày càng tng.
Thu là công c quan trng nht đ phân phi li tng sn phm xã hi và
thu nhp quc dân theo đng li xây dng ch ngha xã hi  nc ta. Hin
nay ngun thu nc ngoài đã gim nhiu, kinh t đi ngoi chuyn thành có vay
có tr. Trc tiên, thu là mt công c quan trng đ góp phn n đnh trt t xã
hi, chun b điu kin và tin đ cho vic phát trin lâu dài.
Vi c cu kinh t nhiu thành phn, h thng pháp lut thu mi đc áp
dng thng nht gia các thành phn kinh t. Thu đã điu chnh đc hu ht
các hot đng sn xut, kinh doanh, các ngun thu nhp, mi tiêu dùng xã hi.
Ðây là ngun thu chính ca ngân sách Nhà nc.
b/- Pháp lut thu là công c điu tit v mô ca Nhà nc đi vi nn
kinh t và đi sng xã hi.
Ngoài vic huy đng ngun thu cho ngân sách Nhà nc, pháp lut thu
còn có vai trò quan trng trong vic điu tit v mô đi vi nn kinh t. Ðiu 26
Hin pháp 1992 ghi nhn: Nhà nc thng nht qun lý nn kinh t quc dân
bng pháp lut, k hoch, chính sách. Là mt b phn ca h thng pháp lut
Vit Nam, pháp lut thu đóng vai trò là công c điu tit v mô ca Nhà nc.
Thông qua vic ban hành và thc hin pháp lut thu, Nhà nc th ch hoá và

5
thc hin chính sách điu tit đi vi nn kinh t, điu tit thu nhp và tiêu dùng
xã hi.
Ðiu tit đi vi nn kinh t là yêu cu khách quan, thng xuyên ca
Nhà nc trong điu kin nn kinh t th trng. Thông qua các quy đnh ca
pháp lut thu v c cu các loi thu, phm vi đi tng np thu, thu sut,

min gim thu Nhà nc ch đng phát huy vai trò điu tit đi vi nn kinh
t. Vai trò này ca pháp lut thu đc th hin  ch pháp lut thu là công c
tác đng đn t duy đu t, hành vi đu t ca các ch th kinh doanh, hành vi
tiêu dùng ca các thành viên trong xã hi. Da vào công c thu, Nhà nc có
th thúc đy hoc hn ch vic đu t, tiêu dùng.
Thông qua các quy đnh ca pháp lut thu, Nhà nc ch đng can thip
đn cung - cu ca nn kinh t. S tác đng ca Nhà nc đ điu chnh cung -
cu ca nn kinh t mt cách hp lý s có tác đng ln đn s n đnh và tng
trng kinh t. Bng các quy đnh ca pháp lut thu, Nhà nc tác đng tích
cc đn cung - cu ca nn kinh t trong tt c các giai đon t sn xut, lu
thông đn tiêu dùng.
Ðiu tit tiêu dùng là hot đng quan trng ca Nhà nc đi vi nn kinh
t th trng. Thông qua các quy đnh ca pháp lut thuê, Nhà nc tác đng
đn các quan h tiêu dùng ca xã hi. Nhm hn ch vic tiêu dùng đi vi mt
s hàng hoá, dch v, Nhà nc tng thu sut thu giá tr gia tng, thu xut
nhp khu đi vi vic sn xut kinh doanh, tiêu dùng các loi hàng hoá đó.
Ð thc hin chính sách bo h, khuyn khích sn xut trong nc và
khuyn khích xut khu, pháp lut thu xut khu, thu nhp khu có các quy
đnh khuyn khích hoc hn ch vic xut, nhp khu đi vi mt s hàng hoá.
S khuyn khích hoc hn ch này th hin tp trung  biu thu áp dng có tính
cht phân bit đi vi các loi hàng hoá xut nhp khu.

6
Trong điu kin cnh tranh ca nn kinh t vn hành theo c ch th
trng tt yu dn đn tình trng suy thoái v tài chính  mt s doanh nghip.
Ði vi nhng ngành ngh, lnh vc sn xut, kinh doanh cn khuyn khích,
ngoài các quy đnh chung, pháp lut thu còn có các quy đnh u đãi, min,
gim thu nhm khc phc s suy thoái v tài chính, to s n đnh và phát trin
ca các doanh nghip.
Thu góp phn khuyn khích khai thác nguyên liu, vt t trong nc đ

đáp ng nhu cu tiêu dùng và xut khu.Thông qua pháp lut thu, Nhà nc có
tác đng tích cc trong vic thúc đy sn xut phát trin trên c s tn dng và
s dng hp lý và có hiu qu các ngun lc ca đt nc trong vic điu chnh
cung - cu và c cu kinh t.
c/-Pháp lut thu là công c góp phn đm bo s bình đng gia các
thành phn kinh t và công bng xã hi.
H thng pháp lut thu mi đc áp dng thng nht chung cho các
ngành ngh, các thành phn kinh t, các tng lp dân c nhm đm bo s bình
đng và công bng xã hi v quyn li và ngha v đi vi mi th nhân và pháp
nhân.
S bình đng và công bng đc th hin thông qua chính sách đng viên
ging nhau gia các đn v, cá nhân thuc mi thành phn kinh t có nhng điu
kin hot đng ging nhau, đm bo s bình đng và công bng.
Vai trò điu tit thu nhp ca pháp lut thu th hin  s tác đng ca
pháp lut thu đi vi các quan h phân phi và s dng thu nhp trong xã hi.
S vn đng ca nn kinh t theo c ch th trng đòi hi Nhà nc phi
s dng đng b nhiu công c khác nhau đ khc phc nhng s mt cân đi
v mt xã hi trong đó có mt cân đi v thu nhp. Nhà nc s dng pháp lut
thu làm công c đ điu hoà v mô thu nhp trong xã hi. S điu tit này th
hin  ch thông qua các quy đnh ca pháp lut thu, Nhà nc thc hin vic

7
điu tit thu nhp ca các đi tng np thu và các thành viên trong xã hi. S
thay đi ca pháp lut thu v c cu các loi thu trong h thng thu, v thu
sut đu có tác đng đn thu nhp và s dng thu nhp trong xã hi.
Hin nay, xu hng chung ca các quc gia là xây dng các quy phm
pháp lut thu theo hng hi nhp quc t, đn gin hoá c cu h thng thu
và thu sut Tuy vy, vic thc hin xu hng chung đó không làm trit tiêu
vai trò ca pháp lut thu là công c điu tit v mô ca Nhà nc trong điu
kin nn kinh t th trng.

1.2- CÁC LÝ LUN C BN V THANH TRA , KIM TRA THU
1.2.1-KHÁI NIM V THANH TRA, KIM TRA THU
- Kim tra v thu là hot đng ca c quan thu trong vic xem xét tình
hình thc t ca đi tng kim tra và đi chiu vi chc nng, nhim v, yêu
cu đi vi đi tng kim tra đ có nhng nhn xét, đánh giá.
- Thanh tra v thu là hot đng kim tra ca t chc chuyên trách làm
công tác kim tra ca c quan thu đi vi đi tng thanh tra nhm phát hin,
ngn chn và x lý nhng hành vi trái pháp lut.
Thanh tra là mt hot đng kim tra cho nên gia thanh tra và kim tra có
nhng đim ging nhau.
im ging nhau c bn ca kim tra và thanh tra là chúng phi xem xét
tình hình thc t ca đi tng nhm phát hin, phân tích, đánh giá thc trng
tình hình mt cách chính xác, khách quan, trung thc, làm rõ đúng sai, ch rõ
nguyên nhân đ có bin pháp khc phc. Do đó gia thanh tra và kim tra có th
có cùng ni dung hoc phng pháp tin hành trong nhng phm vi công vic
nht đnh.
Tuy nhiên gia thanh tra và kim tra có các đim khác nhau c bn:
Th nht, ch th ca thanh tra không đng nht vi đi tng thanh tra.
Ch th thanh tra là t chc thanh tra chuyên trách ca Nhà nc (thanh tra Nhà

8
nc, các t chc thanh tra chuyên ngành), đi tng thanh tra là đi tng
qun lý ca Nhà nc. Ch th ca kim tra có th là đng nht, có th là không
đng nht vi đi tng kim tra. Chng hn, khi đn v t kim tra thì ch th
kim tra và đi tng kim tra là mt. Có th nói thanh tra là kim tra t bên
ngoài vào đi tng còn kim tra có khi do bn thân đi tng đó thc hin,
không nht thit do bên ngoài kim tra.
Th hai, ni dung thanh tra thng là nhng vn đ phc tp, bao gm
nhng hành vi thuc v quá kh, khó nhn bit đc bn cht ca s vic, trong
khi ni dung hot đng kim tra thng là nhng vn đ trong hin ti, d nhn

bit đc thc cht ca chúng hn.
Th ba, hot đng kim tra có phm vi rng hn, din ra  tt c các hot
đng kinh t- xã hi và đc thc hin mt cách thng xuyên liên tc. Hot
đng thanh tra có phm vi hp hn vì hot đng thanh tra là kim tra  giai đon
sau sau khi các hot đng kinh t- xã hi đã phát sinh. Hot đng thanh tra gii
quyt các “tn đng” trong qun lý, gii quyt các khiu t đi vi các vi phm
ca đi tng kim tra.
Th t, v hình thc t chc: đ tin hành hot đng thanh tra phi thành
lp đoàn thanh tra, trong khi kim tra có th ch cn mt ngi tin hành công
vic kim tra, không nht thit phi thành lp đoàn. Cng có th cp trên yêu
cu cp di t kim tra mt hoc mt s ni dung và báo cáo kt qu bng vn
bn cho cp trên.
Ngoài ra gia kim tra và thanh tra còn khác nhau  mc đ yêu cu và
thi gian tin hành. i vi kim tra, yêu cu đt ra  mc thp hn và thi gian
tin hành ngn hn. Kt thúc kim tra phn kt lun thông thng là nhng nhn
xét, đánh giá rút kinh nghim. i vi thanh tra, yêu cu đt ra  mc đ cao
hn, thi gian tin hành dài hn. Phn kt lun không ch là nhng nhn xét,

9
đánh giá mà còn đa ra nhng kin ngh đ ngi có thm quyn ra quyt đnh
x lý đi vi nhng vi phm phát hin trong thanh tra.
Công tác kim tra và thanh tra tuy có nhng đim khác nhau song đu là
nhng hot đng không th thiu đc trong công tác qun lý ca Nhà nc.
Vic phân đnh gia kim tra và thanh tra không ch có ý ngha v mt lý lun
mà còn có ý ngha v mt thc tin trong vic t chc, ch đo, tránh s chng
chéo gia công tác thanh tra và kim tra, gim phin hà cho đi tng đc
kim tra, thanh tra.
1.2.2- MC TIÊU CA THANH TRA, KIM TRA THU THEO C CH
T KHAI- T NP
- Trong chính sách thu, mi TNT phi t xác đnh s thu mà h phi

np. Mc đích ca thanh tra thu là nhm chc chn rng tin thu đc tính
toán đúng, phát hin và ngn nga nhng hành vi trn thu.
-Thanh tra, kim tra thu đóng vai trò quan trng trong vic đt đc các
mc mc tiêu ca c quan thu đó là thu đ các loi thu qui đnh trong lut trên
c s khuyn khích s tuân th t nguyn ca TNT và duy trì s tin tng ca
công chúng vào tính thng nht ca chính sách thu.
-Thanh tra, kim tra thu đó là vic kim tra s sách và các chng t ca
TNT đ xác đnh mt cách chính xác s tin thu, tin pht phi np theo qui
đnh ca pháp lut. Bên cnh đó c quan thu phi cung cp thông tin, tài liu
hng dn và tuyên truyn hng dn cho TNT.
-T khai- t np thu ch có th đc duy trì thông qua vic kim tra t
khai ca TNT mt cách thn trng và thng xuyên. Mc đích ca thanh tra,
kim tra thu là giám sát và duy trì s vn hành chính sách t khai- t np thu.
-Thanh tra, kim tra thu là mt yu t tác đng mnh đn ý thc tuân th
t nguyn ca TNT, s liên h gia TNT và cán b thu trong quá trình

10
thanh tra thúc đy môi trng mà TNT nhn thy c TNT và cán b thanh tra
thu phi thc hin ngha v ca mình theo pháp lut thu.
1.2.3- NGUYÊN TC THANH TRA, KIM TRA THU
Mc đích ca kim tra, thanh tra thu nhm phát huy nhân t tích cc,
ngn nga, x lý nhng sai phm gây tn tht ti li ích ca Nhà nc, ca nhân
dân, ca các doanh nghip, góp phn hoàn thin chính sách thu, tng cng
pháp ch xã hi ch ngha.
 đt đc mc đích trên, công tác kim tra, thanh tra thu phi tuân th
nhng nguyên tc sau:
- Nguyên tc tuân th pháp lut
Pháp lut th hin ý chí ca Nhà nc, nguyn vng và li ích ca nhân
dân.Kim tra, thanh tra thu là vic thc hin pháp lut nên kim tra, thanh tra
cng phi tuân th pháp lut. ây cng là nguyên tc cn thit đ đ cao trách

nhim ca ch th kim tra, thanh tra; nâng cao hiu lc ca công tác kim tra,
thanh tra thu; ngn nga tình trng làm trái pháp lut, vô hiu hoá hot đng
kim tra, thanh tra.
Thc hin nguyên tc này đòi hi các c quan và cán b kim tra, thanh
tra thu phi thc hin đúng chc nng, trách nhim, quyn hn mà pháp lut
qui đnh; xem xét đúng sai ca đi tng kim tra phi cn c vào qui đnh ca
pháp lut mà không tuân theo ý kin ca bt c mt c quan hoc cá nhân nào.
- Nguyên tc chính xác, khách quan
m bo chính xác, khách quan là vn đ có tính nguyên tc cao trong
hot đng kim tra, thanh tra. Có chính xác trong công tác kim tra, thanh tra
mi cho phép đánh giá đúng thc trng ca đi tng kim tra, giúp cho vic x
lý đúng ngi, đúng vic, đúng pháp lut.
Nguyên tc khách quan đòi hi trong hot đng kim tra, thanh tra phi
tôn trng s tht, đánh giá s vt, hin tng đúng nh nó vn có, không suy

11
din hay qui chp mt cách tu tin ch quan. Tính khách quan trong kim tra,
thanh tra có quan h cht ch và tác đng qua li ln nhau. Có thái đ khách
quan, không thiên v mi đm bo tính chính xác trong đánh giá, kt lun vn đ
và ngc li, có chính xác mi th hin đc vic làm khách quan.
 thc hin nguyên tc này, đòi hi ch th kim tra, thanh tra phi có
quan đim đúng đn, có bn lnh vng vàng và phi có kin thc, nng lc cao.
- Nguyên tc công khai, dân ch và kp thi
Công khai trong hot đng kim tra, thanh tra tc là phi đc dân bit,
dân bàn, dân làm, dân kim tra đ thu hút s tham gia, đng tình ng h ca
nhân dân. Vic công khai bao gm nhiu vn đ c th nh sau: công khai quyt
đnh thanh tra, công khai tip xúc vi các đi tng có liên quan và công khai
kt lun thanh tra. Tuy nhiên tu theo tính cht v vic mà có hình thc công
khai cho phù hp, trong phm vi cho phép, va đ đm bo gi gìn bí mt quc
gia, bí mt ngi t cáo, đm bo li ích ca Nhà nc và công dân, va đm

bo hiu qu kim tra, thanh tra cao nht.
Dân ch trong hot đng kim tra, thanh tra là th hin s tôn trng khách
quan, tôn trng qun chúng, ly dân làm gc. Phi lôi cun qun chúng nhân dân
tham gia hot đng kim tra, thanh tra, đu tranh ngn chn, đy lùi tiêu cc,
phát huy các nhân t tích cc. ng thi cng chính nhân dân là lc lng thúc
đy các quyt đnh, kin ngh ca thanh tra. Thc hin nguyên tc này đòi hi
phi coi trng vic tip nhn, thu thp ý kin ca mi đi tng có liên quan, to
điu kin cho đi tng kim tra, thanh tra trình bày ý kin ca mình, nht là khi
xem xét gii quyt khiu ni, t cáo ca công dân. Cn tránh mi biu hin t
mãn, áp đt ch quan, bt chp ý kin ca ngi khác.
Kp thi cng là nguyên tc quan trng trong kim tra, thanh tra nhm
nhanh chóng khc phc nhng yu kém, bt cp trong qun lý ca Nhà nc. 
đm bo tính kp thi trong kim tra, thanh tra, cn qui đnh c th thi gian đi

12
vi tng v vic kim tra, thanh tra tu theo qui mô, tính cht phc tp ca v
vic, tu theo s lng và cht lng ca đi ng cán b kim tra, thanh tra.
- Nguyên tc bo v bí mt
Cn quán trit nguyên tc này trong kim tra, thanh tra thu vì trong quá
trình kim tra, thanh tra ngi làm công tác này tip cn vi nhiu vn đ, nhiu
tài liu liên quan đn bí mt, bí quyt kinh doanh ca doanh nghip và bí mt
quc gia. Nu đ l cho nhng đi tng không đc phép bit s làm thit hi
đn li ích ca quc gia và các doanh nghip. Do vy, h ch cn báo cáo cho
nhng ngi có thm quyn đc bit.
Quán trit nguyên tc này không h mâu thun vi nguyên tc công khai
vì vic công khai đc thc hin vi nhng vn đ đc phép công khai, nên
công khai và phi công khai. Nhng vn đ bí mt thì cn đc bí mt.
- Nguyên tc hiu qu
Nguyên tc này đòi hi kim tra, thanh tra thu phi đm bo tính hiu
qu, ngha là phi có tác dng đ phòng, ngn nga nhng thiu sót, vi phm.

Phi đm bo giúp các đi tng kim tra thc hin đúng chính sách thu.
Thc hin nguyên tc này mi đo bo cho kim tra, thanh tra thu đt
đc mc đích ca nó. Thc hin đy đ các nguyên tc trên đây chính là các
điu kin đ thc hin đúng mc đích, yêu cu, chc nng, nhim v ca kim
tra, thanh tra mt cách có hiu qu cao nht, góp phn phát huy dân ch XHCN
và tng cng hiu lc qun lý ca Nhà nc.
1.2.4-NI DUNG CA KIM TRA, THANH TRA THU
1.2.4.1- Thanh tra, kim tra đi tng np thu
Thanh tra, kim tra đi tng np thu là ni dung c bn và quan trng
ca công tác thanh tra, kim tra. Theo qui đnh ca pháp lut, các c s kinh
doanh đu phi thc hin đy đ vic đng ký kinh doanh, đng ký thu, ch đ
hch toán k toán, hoá đn chng t. . .Tuy nhiên, trong thc t còn nhiu đi

13
tng vi phm các qui đnh trên, vì vy phi tng cng công tác kim tra, thanh
tra đi tng np thu, nhm phát hin, ngn chn và x lý nhng hành vi sai
phm đó. Ni dung kim tra, thanh tra đi tng np thu thng tp trung vào
nhng vn đ sau:
- Kim tra đng ký thu
ng ký thu là quyn và ngha v ca đi tng kinh doanh. Thông qua
vic đng ký thu, Nhà nc qun lý đc mi mt hot đng sn xut kinh
doanh ca c s ngay t khi bt đu hot đng, to điu kin thun li cho công
tác k hoch hoá ngun thu ngân sách.
Ni dung kim tra đng ký thu là xem xét trên tng đa bàn, trong tng
loi ngành ngh có bao nhiêu c s thc t có hot đng kinh doanh, s lng
c s đã đng ký và cha kê khai đng ký thu.
i vi mi c s kinh doanh, cn kim tra tính trung thc ca các tài
liu, s liu kê khai trong đng ký kinh doanh và đng ký thu v vn, đa đim
kinh doanh, ngành ngh kinh doanh, thi gian thc t kinh doanh, hình thc k
toán áp dng, tài khon giao dch. . . nhm phát hin và x lý các hin tng

gian ln trong vic kê khai đng ký thu.
- Kim tra, thanh tra vic chp hành ch đ k toán, s sách, chng t, hoá
đn:
Vic thc hin ch đ k toán, s sách, chng t, hoá đn có liên quan
mt thit đn vic tính thu, np thu và công tác qun lý ca Nhà nc.
Ni dung ca công tác kim tra, thanh tra trong lnh vc này là kim tra
vic chp hành ch đ hch toán k toán, vic qun lý và s dng hoá đn chng
t, kim tra tính hp lý, hp pháp ca các chng t k toán (hoá đn mua bán
hàng hoá, phiu xut kho, nhp kho, phiu thu, phiu chi. . .). ây là ni dung
kim tra phc tp nht, tn nhiu thi gian và công sc nht nhng li có tác

14