Cơ chế chính sách xuất khẩu gạo và phúc lợi nông dân trồng lúa đồng bằng sông Cửu Long

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM






NGUYN CÔNG TÂM





C CH CHÍNH SÁCH XUT KHU GO
VÀ PHÚC LI NÔNG DÂN TRNG LÚA
NG BNG SÔNG CU LONG








LUN VN THC S KINH T

TP. H Chí Minh - Nm 2010



B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM
CHNG TRÌNH GING DY KINH T FULBRIGHT





NGUYN CÔNG TÂM





C CH CHÍNH SÁCH XUT KHU GO
VÀ PHÚC LI NÔNG DÂN TRNG LÚA
NG BNG SÔNG CU LONG

Chuyên ngành: Chính Sách Công
Mã s: 603114

LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC
GS.TS DAVID DAPICE


TP. H Chí Minh - Nm 2010
Tóm Tt
S chm tr đi mi c ch chính sách xut khu go đang nhn nhiu
phàn nàn t d lun xã hi. Nhiu ý kin cho rng, c ch chính sách xut khu
go đang đi x không công bng vi nông dân trng lúa BSCL, không giúp
h tng thêm phúc li mà l ra h đáng đc hng.
Da vào khung phân tích ca WB “v phân tích tác đng ca chính sách
lên xã hi và nghèo” và các công c phân tích chính sách khác ca FAO, lun
vn đã tin hành nghiên cu th ch, c ch chính sách xut khu go ca Vit
Nam, cu trúc th trng và hot đng xut khu go  BSCL, phân tích đánh
giá các tác đng lên phúc li nông dân trng lúa. Kt qu nghiên cu cho thy
s phàn nàn trên là có c s:
- Mt là, Chính sách xut khu go là chính sách hn ngch xut khu, có
tác đng làm chuyn mt phn phúc li ca nông dân trng lúa sang doanh
nghip xut khu và gây nên mt khon mt mát quc gia, mà thc cht cng là
phúc li ca nông dân trng lúa. Trng hp các doanh nghip đàm phán kém
hoc cnh tranh bán phá giá, phúc li ca nông dân trng lúa còn b chuyn vào
tay thng nhân nc ngoài và khon mt mát quc gia còn ln hn.
- Hai là, C ch điu hành xut khu go có xu hng t nhiên đt ngi

nông dân trng lúa vào t th bt li thit thòi. Nông dân trng lúa khó có c hi
đ tng thêm phúc li nh giá lên hoc đc mùa.
 ci thin, kin ngh:
- Mt là, áp dng c ch hn ngch thu quan (tariff quota), va khuyn
khích cnh tranh nh tính minh bch và công bng, va cho phép gi n đnh th
trng trong nc. Hn na, nhà nc có ngun thu và có th dùng ngun này
đ đu t tr li cho nông dân trng lúa.

ii
- Hai là, ci cách th ch nhm to môi trng cnh tranh lành mnh, tách
bch chc nng qun lý nhà nc vi chc nng kinh doanh trong điu hành
xut khu; t chc li các doanh nghip xut khu sao cho có chng 10 đn 15
đu mi đ mnh và cnh tranh bình đng nhau, đng thi to đc quyn lc
th trng vi nc ngoài. Trc mt t chc đu thu đ thc hin các hp
đng Chính ph.
- Ba là, Nhà nc dùng ngun thu t thu xut khu, đu t nâng cp h
tng thy li, giao thông và các h tng xã hi khác  nông thôn; hình thành
ngun vn tín dng hoc h tr lãi sut cho nông dân trng lúa trong sn xut
nông nghip; kt hp vi chính sách an ninh lng thc, lp qu bình n lúa go
và tp trung tn kho xut khu v qu bình n; qu này thu mua lúa t nông dân
vi giá n đnh và bán li cho các doanh nghip xut khu theo hình thc đu
giá./.

iii
Mc lc
Tóm Tt i
Li cam đoan v
Ch Vit Tt vi
Mc lc các hình , biu đ vii
M đu 1

Bi cnh chính sách 1
Vn đ chính sách 2
Câu hi chính sách 3
V tng quan tài liu 3
V cách tip cn, khung phân tích, phng pháp nghiên cu 4
Chng 1 Th ch và c ch chính sách xut khu go 7
1.1- Lch s th ch và c ch chính sách xut khu go ca Vit Nam 7
1.2- C ch chính sách xut khu go hin hành 10
Chng 2 Cu trúc và s vn hành ca th trng lúa go BSCL 19
2.1- V các quy trình ch bin go 19
2.2- Các kênh giao thng và mi liên h ca các tác nhân th trng 20
2.3- V quá trình hình thành giá ni đa 25
2.4- V s vn hành ca th trng lúa go ni đa BSCL 25
2.5- V kênh xut khu ca th trng go BSCL 26

iv
Chng 3 Lp mô hình và phân tích đánh giá các tác đng 35
3.1- Thit lp mô hình 35
3.2- Phân tích đánh giá chính sách hn ngch xut khu hin hành 36
3.3- Phân tích các tình hung bin đng th trng 38
Chng 4 Bàn lun kt qu và quan đim la chn chính sách 43
4.1- Kt qu nghiên cu 43
4.2- V quan đim la chn chính sách 45
Chng 5 Kt lun và kin ngh 48
5.1- Kt lun 48
5.2- Kin ngh 49
Tài Liu Tham Kho 50
Ph lc 1 - Phân tích th trng theo mô hình cân bng riêng phn PE.52
Ph lc 2 - Các ch s v đ tp trung th trng 56
Ph lc 3 - Danh mc các vn bn pháp lut ch yu 58

v
Li cam đoan
Tôi xin cam đoan lun vn này hoàn toàn do tôi thc hin, các kt qu thu
đc là trung thc.
Các trích dn và s liu s dng trong lun vn đu đc dn ngun, đc
phép công b và có đ chính xác cao nht trong phm vi hiu bit ca tôi.
Lun vn này không nht thit phn ánh quan đim ca Trng i hc
Kinh t thành ph H Chí Minh hay Chng trình ging dy kinh t Fulbright.
Nguyn Công Tâm

vi
Ch Vit Tt
Th
t
Ch
vit tt

Ch đy đ
1 BSCL ng bng sông Cu Long.
2 FAO Food and Agriculture Organnization- T chc lng
nông.
3 GSO General Statistics Office Of Vietnam - Tng cc Thng
kê Vit Nam
4 PE Partial Equilibrium- Cân bng riêng phn
5 PSIA Poverty and Social Impact Analysis- Phân tích tác đng
lên xã hi và nghèo.
6 USDA United States Department of Agriculture- B Nông
nghip Hoa k.

7 VFA Vit Nam Food Association- Hip hi lng thc Vit
Nam.
8 WB World Bank- Ngân hàng th gii.
9 WTO World Trade Organization- T chc thng mi th
gii.




vii
Mc lc các bng, hp, hình , biu đ
Bng 1- Thu nhp bình quân đu ngi/tháng 2
Hp 1 - Các thành phn ca mt phân tích chính sách 5
Hình 2.1 - Quy trình ch bin go trng 19
Hình 2.2 - Quy trình ch bin go xut khu 20
Hình 2.3 - Kênh giao thng và tác nhân 22
Hình 2.4 - Sn lng go th gii 27
Hình 2.5- Tng lng go thng mi th gii 27
Hình 2.6 - Din bin giá go Thái lan 5% tm 28
Hình 2.7- Bin đng giá go th gii 28
Hình 2.8 - c tính sn xut và lúa go hàng hóa 29
Hình 2.9 - Thành qu xut khu go Vit Nam 30
Hình 2.10 - Th phn xut khu theo dng hp đng 32
Hình 2.11 - Th phn xut khu theo châu lc 33
Hình 2.12 - T trng xut khu theo loi hình doanh nghip 34
Hình 3.1- Mô hình th trng go BSCL 36
Hình 3.2 - Phân tích tác đng ca chính sách hn ngch xut khu (1) 37
Hình 3.3 - Phân tích tác đng ca chính sách hn ngch xut khu (2) 38
Hình 3.4 - Phân tích bin đng tng giá th trng th gii 39
Hình 3.5 - Phân tích bin đng gim giá th trng th gii 39

Hình 3.6 - Phân tích bin đng gim cung ni đa 40
Hình 3.7 - Phân tích bin đng tng cung ni đa 40
Hình 3.8 - Phân tích bin đng cu ni đa 41
Hình 3.9 - Phân tích đnh giá ch quan 42
Hình 4.1- Mô hình hn ngch thu quan 46


1
M đu
Bi cnh chính sách
Vit Nam, t 1988 tr v trc, luôn trong tình trng thiu ht lng thc,
hàng nm đu phi nhp khu go. T khi có ch trng i Mi, Vit Nam đã
thc hin nhiu ci cách v chính sách nông nghip và t do hóa th trng. Bt
đu t nm 1989, Vit Nam đã sn xut đ go chng nhng đáp ng cho nhu
cu tiêu dùng trong nc mà còn có lng d tha đáng k đ xut khu (FAO,
2010b).
Nm 2009, Vit Nam xut khu go đt mc k lc cha tng có vi 6,053
triu tn, cao gp 4,3 ln so vi nm 1989, đa tng lng go xut khu ca
Vit Nam trong 21 nm qua lên 69,803 triu tn, tng kim ngch là 18,716 t
USD, vi mc tng trng bình quân 7,29%/nm (VFA, 2010).
Vit Nam tr thành nc xut khu go đng hàng th hai ca th gii,
đóng góp khong 20% lng go thng mi ca th gii
1
. Trong đó, BSCL
vi 17,2 triu nhân khu, 3.86 triu ha trng lúa, bng 20% v dân s và 45,8%
v din tích trng lúa ca c nc, đã to ra hn 90% tng lng go xut khu
ca c nc (Lu Thanh c Hi, 2003).
Trong thành qu n tng nói trên, cng phi tính đn vai trò điu hành ca
Chính ph, va bo đm an ninh lng thc, bình n th trng trong nc, va
thu v mt lng ngoi t đáng k cho nn kinh t và ci thin rõ rt đi sng

ngi dân (Nicolas Minot, Francesco Goletti, 2001).
Tuy nhiên, trong bi cnh hi nhp ngày càng nhanh và sâu rng vào kinh
t th gii, nht là t khi Vit Nam gia nhp WTO tháng 11/2006, đòi hi Chính
ph phi linh hot và nhanh nhy hn na trong xem xét, đi mi các chính


1
Ngi vit tính toán da vào s liu công b trên trang tin đin t VFA (2010).

2
sách, đc bit nhng chính sách liên quan đn thng mi th trng, sao cho
va đm bo cao nht li ích quc gia, va không ngng nâng cao phúc li các
bên hu quan trong nn kinh t.
Vn đ chính sách
S chm tr trong đi mi c ch điu hành xut khu go, thi gian gn
đây đã nhn nhiu phàn nàn t d lun xã hi. Nhiu ý kin cho rng, c ch
chính sách xut khu go đi x không công bng đi vi nông dân trng lúa
BSCL, không giúp h tng thêm phúc li và ci thin đi sng, điu mà l ra
h phi đc hng đ tng xng vi nhng gì h đã đóng góp cho xã hi và
kinh t đt nc
2
.
Theo s liu thng kê nm 2009 (Bng 1), tc đ tng thu nhp  khu vc
BSCL đu thp hn so vi bình quân c nc và khu vc thành th; t nm
1999 đn nm 2008, thu nhp bình quân đu ngi hàng tháng khu vc BSCL
tng 2,75 ln, trong khi thu nhp bình quân đu ngi c nc tng 3,37 ln, thu
nhp bình quân dân c đô th tng 3,1 ln. Kt qu cng tng t khi so sánh v
s tuyt đi.
Bng 1- Thu nhp bình quân đu ngi/tháng
n v tính: 1000VN

Nm 1999 Nm 2002 Nm 2004 Nm 2006 Nm 2008
C nc 295 356 484 636 995
Thành th 517 622 815 1058 1605
BSCL 342 371 471 628 940
Ngun: Niên giám thng kê 2009 (GSO, 2009).


2
Ngi vit đúc kt thông tin t báo, đài và các cuc tho lun Quc Hi có truyn hình trc tip.

3
Theo ng kim Sn (2008) “Thu nhp ca nông dân trng lúa tuy đã đc
ci thin nhng vn còn khong cách khá xa so vi khu vc thành th, đc bit 
các vùng sâu, vùng xa, vùng đc bit khó khn. Nhiu h gia đình nông thôn tuy
đã thoát khi din nghèo đói, nhng thc t thu nhp ch cao hn mc chun
nghèo đói không đáng k” .
Câu hi chính sách
Th trng go xut khu BSCL có cu trúc và vn hành nh th nào?
Vi c ch chính sách xut khu hin hành, phúc li ca nông dân trng lúa chu
tác đng ra sao?
ây là nhng câu hi mà lun vn s tìm kim câu tr li.
V tng quan tài liu
Lng thc thc phm, trong đó có mt hàng go, liên quan đn vn đ an
ninh lng thc và gii quyt đói nghèo, ngày nay không ch là vn đ gii hn
trong phm vi tng quc gia mà đã tr thành mi quan tâm có tính toàn cu. V
lnh vc chính sách, go và lng thc luôn là ch đ đc các hc gi, các nhà
làm chính sách quan tâm nghiên cu. Tuy nhiên, vic nghiên cu trong lnh vc
này không ch nhm làm phong phú v nhn thc lý lun, hin nay ngi ta
quan tâm nhiu hn đn mt ng dng đ gii quyt vn đ thc tin. Ngân hàng

Th gii đã phát trin mt khung phân tích có tính chun mc, t chc FAO thì
cung cp công c EASYPOL và ngoài ra còn có nhiu phn mm máy tính
chuyên dùng đc phát trin bi nhiu t chc khác nhau, nhm giúp cho các
nhà làm chính sách, nhà nghiên cu thun li nhiu hn trong vic phân tích,
đánh giá hay d đoán tác đng ca mt chính sách lên phúc li xã hi và nghèo
ca mt quc gia.

4
Riêng Vit Nam còn là trng hp đc bit, câu chuyn thn k t mt
nc thiu ht lng thc phi nhp khu go, vn lên thành mt nc xut
khu go đng hàng th hai th gii, đã tr thành ngun cm hng ca nhiu
hc gi, t chc trong nc, quc t tìm đn nghiên cu, ni bt trong s đó có
các đ tài nh: World Bank (2002) “Nghiên cu chui giá tr go Vit Nam”,
Lu Thanh c Hi (2003) “Cu trúc th trng go đc t do hóa  Vit
Nam”, Nicolas Minot và Francesco Goletti (2001) “T do hóa th trng go và
tình trng nghèo  Vit Nam”, t chc Oxfarm vi “Go cho ngi nghèo và t
do hóa thng mi  Vit Nam”
Lun vn này nghiên cu theo hng k tha và tip thu có chn lc nhng
điu đã đc làm rõ t các nghiên cu trc; tp trung vào vic cp nht, phân
tích các d liu mi, tìm bng chng đ gii thích các khía cnh đang là vn đ
có tính thi s hin nay mà cha thy t liu nào đ cp đn. ó là c ch chính
sách xut khu go hin hành và tác đng ca nó đn phúc li nông dân trng
lúa BSCL.
V cách tip cn, khung phân tích, phng pháp nghiên cu
Lun vn nghiên cu theo cách tip cn đnh tính da vào khung phân tích
ca WB
3
“v phân tích và đánh giá tác đng ca chính sách lên xã hi và
nghèo”, và các công c phân tích chính sách nông nghip ca FAO
4

, đang đc
các t chc WB và FAO ph bin áp dng trên th gii. Theo đó trình t các
bc và ni dung nghiên cu đc thc hin theo nh hng dn (Hp 1).


3
Xem World Bank (2010a) và World Bank (2010b).
4
Xem FAO (2010a).

5




Hp 1 - Các thành phn ca mt phân tích chính sách

(1) t vn đ đúng
(2) Nhn dng các bên hu quan
(3) Nm bt kênh truyn dn tác đng
(4) Tìm hiu th ch
(5) Thu thp thông tin và d liu
(6) Phân tích tác đng
(7) Suy ngh v mc đ bù đp và ci thin
(8) ánh giá ri ro
(9) Theo dõi giám sát và lng giá tác đng
(10) Thúc đy tranh lun và phn hi vào vic la chn chính sách
Ngun: Hng dn phân tích tác đng chính sách lên xã hi và nghèo  World
Bank (2010a).
Trong đó, các ni dung nghiên cu chính đc xác đnh gm:

1) Tìm hiu th ch và nhn dng c ch điu hành xut khu go.
Mc đích: nm bt các vn bn pháp lut điu chnh ch yu, các c quan
nhà nc có liên quan; chc nng nhim v, mi quan h làm vic, quy trình ra
quyt đnh; cách thc Chính ph can thip th trng; nhn dng c ch chính
sách xut khu go hin hành ca Chính ph.

6
Phng pháp: tra cu c s d liu vn bn pháp lut ca Chính ph t
nm 1980 đn 2009, cp nht h thng hóa, tìm kim mi quan h và suy lun
nhn dng chính sách c ch.
2) Mô t cu trúc và phân tích s vn hành ca th trng go xut khu
BSCL.
Mc đích: nm bt đc các bên tham gia th trng, v trí, mi quan h
tng tác vi nhau; cách thc các bên thc hin giao thng, hành x phn ng
vi th trng trong đó phân tích sâu khâu xut khu.
Phng pháp: nghiên cu và tng hp các t liu nghiên cu đã có, kt hp
vi tìm hiu, phng vn thc đa; phân tích các s liu thng kê ca GSO, Hip
hi lng thc Vit Nam t 2001-2009
3) Lp mô hình và phân tích đánh giá tác đng lên phúc li nông dân trng
lúa.
Mc đích: đánh giá tác đng ca c ch chính sách xut khu hin hành lên
phúc li nông dân trng lúa thông qua giá lúa go và phân tích tác đng  nhng
tình hung bin đng đc bit ca th trng.
Phng pháp: v s đ phân tích tác đng lên phúc li nông dân trng lúa
theo mô hình cân bng th trng riêng phn PE, theo hng dn ca FAO
(2010a) và giáo trình kinh t vi mô Pindyck (1994), chi tit c th đc trình
bày  ph lc 1.
4) Bàn lun nhng điu tìm ra.
5) Cui cùng rút ra kt lun và kin ngh v la chn chính sách ci thin.

7
Chng 1 Th ch và c ch chính sách xut khu go
1.1- Lch s th ch và c ch chính sách xut khu go ca Vit Nam
5

i vi Vit Nam, go là lng thc chính trong khu phn n ca hu ht
mi ngi dân, chim t trng ln trong chi tiêu hàng ngày ca các h gia đình
nghèo  nông thôn và thành th. Tuy là quc gia có li th v sn xut nông
nghip nhng li tng lâm vào cnh thiu ht lng thc ht sc gay gt. Thi
k sau khi kt thúc chin tranh cho đn trc 1989, Vit Nam nm nào cng
phi nhp khu t 500.000 tn đn 1 triu tn go/nm, thm chí có nm nh
1979 nhp gn 2 triu tn (s liu trích t Ngh quyt NQ9-CP ngày 9/1/1980).
Mt hàng go vì vy rt nhy cm v chính tr xã hi, luôn đc coi là hàng
hóa chin lc quan trng và đc quan tâm qun lý sâu sát. Chính ph luôn
đóng vai trò quan trng trong ngành hàng này, va là ngi đ ra lut chi
nhng cng đng thi là ngi tham gia trc tip cuc chi.
Chính sách xut khu go ca Vit Nam nhìn chung luôn vn đng phát
trin và có mi quan h mt thit vi bi cnh lch s và kinh t đt nc qua
tng thi k; là h qu ca các chính sách chung v kinh t xã hi, v thng
mi cng nh các chính sách v nông nghip lng thc ca Chính ph.
V mt th ch, nó là mt phn cu thành thng nht trong th ch chung
v hot đng xut nhp khu ca Chính ph, bao gm h thng các quy đnh,
công c và bin pháp điu hành ca Chính ph trong mt nm hay trong tng
thi k c th.


5
Các vn bn pháp qui nêu trong chng này có ngun gc và truy cp đc t Chính ph (2010); danh mc
các vn bn ch yu đc lit kê theo ph lc 3.

8
Qua nghiên cu c s d liu các vn bn pháp quy ca Chính ph và các
B ngành liên quan t nm 1980 đn nay cho thy, th ch c ch chính sách
xut khu go Vit Nam đã tri qua các thi k vi nhng đc đim rt rõ nét.
Thi k trc đi mi (1975-1985)
Theo Quyt đnh 113-HBT ngày 10/7/1982 ca Ch Tch Hi ng B
Trng, go thuc danh mc mt hàng do trung ng qun lý thng nht và tp
trung v xut nhp khu. V c ch thc hin, theo Ngh quyt 99-HBT ngày
1/6/1982, vic xut nhp khu đc thc hin theo k hoch và theo các cam kt
quc t vi các nc xã hi ch ngha, thông qua B Lng thc và B Ngoi
thng. Hot đng xut nhp khu go thi k này ch yu là nhp khu đ bù
đp phn thiu ht trong nc.
Thi k đu i mi (1986-1990)
Theo Quyt đnh s 305/CT ngày 30-11-1988 ca Ch tch Hi đng B
trng, go thuc loi mt hàng xut khu, nhp khu quan trng ch yu. Xut
nhp khu go đc qun lý thông qua vic cp hn ngch trong tng thi gian
nht đnh và bng vic cp giy phép xut khu, nhp khu. Hot đng xut
nhp khu go t khâu ký kt hp đng giao dch cho đn t chc thc hin,
hoàn toàn do các t chc nhà nc đm nhim. Nm 1989 ln đu tiên Vit
Nam xut khu đc 1,37 triu tn go ra th trng th gii.
Thi k đy mnh đi mi và hi nhp quc t (1991- 1995)
Theo Ngh đnh s 114/HBT ngày 7/7/1992
ca Hi ng B Trng và
Quyt đnh 405/TM-XNK ngày 13/4/1993 ca B Thng mi v công b danh
mc mt hàng, go thuc mt hàng xut khu qun lý bng hn ngch, do Nhà
nc ch đnh các doanh nghip làm đu mi xut khu và phi đc B
Thng mi duyt v s lng trc khi ký kt hp đng mua bán ngoi thng

9
vi nc ngoài. Thi k này, có hn 50 doanh nghip nhà nc đc ch đnh

trc tip xut khu go, trong đó có 15 doanh nghip xut hn 50.000 tn/nm
chim 82% tng lng go xut khu ca nm (s liu trích t Thông t 02-
TTLB/NN-TM ngày 6/2/1995).
Thi k đy mnh công nghip hóa hin đi hóa, hi nhp sâu rng
vào kinh t th gii (t 1996 đn hin nay)
Giai đon 1996-2000
Theo Ngh đnh s 57/1998 ngày 31/7/1998
ca Chính ph, go thuc danh
mc hàng hoá xut khu có điu kin, qun lý bng hn ngch, hot đng xut
khu go đc điu hành cht ch tng quí tháng bi B Thng mi.  đc
phân b hn ngch và xut khu go, doanh nghip phi là doanh nghip đu
mi xut khu go.
T nm 1999, bt đu có s tham gia ca các doanh nghip t nhân và
doanh nghip có vn đu t nc ngoài. S doanh nghip đu mi xut khu
go trc tip chính thc là 41 doanh nghip gm đ các thành phn kinh t,
trong đó s lng ch đo vn là doanh nghip nhà nc vi 30/41 doanh
nghip, chim t l 73%, vi tng lng go xut khu hn 90% (s liu trích t
Thông t 22/1998/TT-BTM ngày 30/12/1998).
Cng t nm 1999 vic điu hành xut nhp khu go hàng nm đc thc
hin theo vn bn ch đo riêng ca Th tng (trích Quyt đnh s
254/1998/Q-TTg ngày 30/12/1998). Ngoài các vn bn pháp lut điu chnh
chung nh Lut thng mi, Ngh đnh ca Chính ph mi đu nm Th tng
đu có vn bn ch đo c th v công tác điu hành xut khu go ca nm đó,
ni dung bao gm tng hn ngch xut khu, hng phân giao hn ngch cho
các đa phng đn v.

10
Giai đon 2001- hin nay
Quyt đnh s 46/2001/Q-TTg ca Th tng Chính ph ngày 4/4/2001
“V qun lý xut nhp khu hàng hoá thi k 2001- 2005”, Ngh đnh s

44/2001/N-CP ca Chính ph ngày 02/8/2001 “V vic sa đi b sung mt
s điu ca Ngh đnh s 57/1998/N-CP ngày 31/7/1998”, Ngh đnh s
12/2006/N-CP ca Chính ph ngày 23/1/2006 “V quy đnh chi tit thi hành
Lut Thng mi (ngày 14/6/2005) v hot đng mua bán hàng hoá quc t và
các hot đng đi lý mua bán gia công và quá cnh hàng hóa vi nc ngoài”,
ln đu tiên c ch xut nhp khu đc ban hành n đnh trong thi gian 5 nm
và phù hp hn vi thông l quc t.
V qun lý xut khu go, bãi b c ch phân giao hn ngch xut khu
go và vic quy đnh doanh nghip đu mi xut khu go. Doanh nghip thuc
các thành phn kinh t đu đc xut khu go nu có đng ký kinh doanh
ngành hàng lng thc hoc nông sn. Nhà nc giao li cho Hip hi lng
thc Vit Nam vai trò điu phi trong hot đng xut khu go.
Tuy nhiên, hot đng xut khu go luôn có s giám sát cht ch ca T
Công tác điu hành xut khu go liên B, đc bit Th tng Chính ph s xem
xét và quyt đnh các bin pháp cn thit, can thip trc tip vào th trng lúa
go khi th trng trong ngoài nc có bin đng, nhm bo đm li ích nông
dân trng lúa, n đnh sn xut nông nghip và th trng trong nc.
1.2- C ch chính sách xut khu go hin hành
1.2.1- V chính sách xut khu go
Chính sách xut khu go hin hành đc điu chnh bi Lut thng mi
ban hành ngày 14/6/2005, Ngh đnh 12/2006/N-CP ngày 23/01/2006 “Quy
đnh chi tit thi hành lut thng mi v hot đng mua bán hàng hóa quc t và

11
các hot đng đi lý mua bán gia công và quá cnh hàng hóa vi nc ngoài”.
Ngoài ra là các vn bn ch đo ca Th tng Chính ph theo tng nm, tng
k, nhm đnh hng và điu chnh tng hn mc xut khu go c nm, nh
công vn s 221/TTg-KTTH ngày 04/02/2010 ca Th tng Chính ph “V
điu hành xut khu go nm 2010”, công vn s 215/TTg-KTTH ngày
10/02/2009 ca Th tng Chính ph “V điu hành xut khu go nm 2009”,

Quyt đnh s 266/TTg ngày 21/2/2008 “V điu hành xut khu go nm
2008”
1.2.2- V các c quan nhà nc, t chc có liên quan
1.2.2.1- B Nông nghip và phát trin nông thôn
B Nông nghip và phát trin nông thôn chu trách nhim ch trì, phi hp
vi các đa phng có sn xut go hàng hóa ln, B Công Thng và Hip hi
lng thc Vit Nam, cân đi nhu cu tiêu dùng ni đa và xut khu, ch đo
sn xut nông nghip đ có sn phm go phù hp nhu cu th trng trc mt
và lâu dài, đ xut vi Th tng v s lng go xut khu hàng nm.
1.2.2.2- B Công Thng
B Công Thng chu trách nhim ch đo hot đng xúc tin, phát trin
th trng xut khu go, ch trì cùng các c quan hu quan và T điu hành
xut khu go theo dõi tình hình kinh doanh xut khu, th trng lúa go trong
ngoài nc và ch đng x lý các vn đ phát sinh, kp thi báo cáo Th tng
gii quyt các vn đ vt thm quyn.
1.2.2.3- B Tài chính
B Tài chính chu trách nhim ch trì phi hp vi Hip hi lng thc t
chc h thng thông tin, cp nht đnh k v giá thành sn xut lúa, giá bán lúa

12
ca nông dân trng lúa, giá go lu thông trong nc và giá thu mua go xut
khu đ phc v công tác điu hành sn xut, tiêu th, xut khu lúa go; đ
xut vi Th tng các chính sách can thip th trng go trong nc khi có
bin đng.
1.2.2.4- Ngân hàng nhà nc
Ngân hàng nhà nc chu trách nhim ch đo các Ngân hàng thng mi
cân đi ngun vn cho vay, đ xut áp dng các chính sách cho vay vt mc,
h tr lãi sut cho các doanh nghip xut khu khi thc hin các hp đng ln
hay khi mua lúa go tn tr bình n th trng theo ch đo ca Th tng
Chính ph.

1.2.2.5- y ban nhân dân các tnh có sn xut go hàng hóa ln
Phi hp vi các B ngành, c quan hu quan t chc ch đo và theo dõi
tình hình sn xut nông nghip, tình hình thu mua lúa ca nông dân trng lúa
trên đa bàn.
1.2.2.6- T công tác điu hành xut khu go liên B
Thng đc gi tt là T công tác điu hành xut khu go hay T điu
hành xut khu go, thành lp theo ch th ca Th tng Chính ph ti vn bn
s 7583/VPCP-KTTH ngày 28/12/2006, da theo t chc tin thân các nm
trc là “Ban ch đo điu hành xut khu go và nhp khu phân bón”, do mt
Th trng B Thng mi nay là B Công Thng làm t trng, thành viên
gm đi din các B Nông nghip và Phát trin nông thôn, y ban nhân dân các
tnh có sn lng lúa hàng hóa ln và Hip hi lng thc Vit Nam
T công tác điu hành xut khu go liên B có nhim v theo dõi sát din
bin tình hình sn xut, tình hình th trng go trong nc th gii; hng dn

13
Hip hi lng thc thc hin các quy đnh v xut khu go theo quyt đnh điu
hành hàng nm, cng nh các ch đo v xut khu go, mua lúa hàng hóa t nông
dân trng lúa ca Th tng Chính ph, x lý hoc kin ngh Th tng Chính ph
x lý các khó khn vng mc phát sinh; hng dn Hip hi lng thc điu phi
phân giao thc hin các hp đng ký kt theo tha thun ca Chính ph, h tr
Hip hi lng thc v giá sàn xut khu, giá sàn thu mua, khuyn cáo các trng
hp mua bán phá giá go; theo dõi vic ký kt hp đng, tin đ giao hàng phù hp
vi tình hình sn xut và th trng trong ngoài nc, bo đm an ninh lng thc
quc gia, xut khu có hiu qu và tránh gây bin đng v giá c lng thc.
1.2.2.7- Hip hi lng thc Vit Nam
Hip hi lng thc Vit Nam, tin thân là Hip hi xut nhp khu lng
thc Vit Nam đc thành lp theo Quyt đnh 727/KDDN-Q ngày
13/11/1989 ca B Kinh t đi ngoi nay là B Công Thng và đc đi tên là
Hip hi lng thc Vit Nam theo quyt đnh s 33/1999/Q-BTCCBCP ngày

26/08/1999 ca B ni v. Hip hi lng thc Vit Nam là mt t chc xã hi
ca các doanh nghip hot đng trong các lnh vc sn xut, ch bin, kinh
doanh lng thc.
n thi đim tháng 4/2010, Hip hi có tng cng 113 doanh nghip hi
viên gm đ các thành phn kinh t, trong đó có 109 hi viên chính thc bao
gm 26 doanh nghip nhà nc, 58 công ty c phn, 25 công ty trách nhim hu
hn, doanh nghip t nhân. S lng go xut khu ca các Hi viên Hip hi
hng nm hn 90% tng s lng go xut khu chung ca c nc (VFA,
2010).
V vai trò ca Hip hi trong điu hành xut khu go, theo vn bn s
215/TTg-KTTH ngày 10/02/2009 ca Th tng Chính ph, Hip hi đc giao
nhim v nm gi và phát trin th trng, tng cng xúc tin thng mi, báo

14
cáo cp có thm quyn hoc Th tng x lý kp thi các yêu cu c th đ khai
thông th trng, ký đc các hp đng ln, n đnh và có hiu qu, hng dn
khung giá xut khu và t chc đng ký hp đng xut khu linh hot đi vi
các hp đng thng mi, trên c s bo đm yêu cu đi vi vic giao dch, ký
kt và thc hin các hp đng tp trung có s tha thun cp cao gia Vit Nam
và các nc.
1.2.2.8- Các tng công ty lng thc nhà nc
Trong s các doanh nghip hi viên ca Hip hi lng thc Vit Nam có
nhiu doanh nghip là thành viên trc tip hoc liên kt vi hai tng công ty
lng thc nhà nc là: Tng công ty lng thc min Nam (Vinafood 2) và
Tng công ty lng thc min Bc (Vinafood 1).
Tng công ty lng thc min Nam đc thành lp theo Quyt đnh s
311/Q-TTg ngày 24/5/1995 ca Th tng Chính ph trên c s t chc li
các Tng công ty lng thc trung ng II, Tng công ty lng thc trung ng
III và các doanh nghip lng thc tnh t Qung Nam-à Nng tr vào. n
tháng 12/2005, chuyn sang hot đng theo mô hình công ty m-công ty con

theo Quyt đnh s 333/2005/Q-TTg ngày 14/12/2005 ca
Th tng Chính
ph, gm 11 công ty nhà nc cp tnh thuc khi m, 4 công ty trách nhim
hu hn, 10 công ty c phn và 2 công ty hot đng ngoài nc. Các c s sn
xut ch bin, kinh doanh và kho tàng ca tng công ty tri dài t à Nng đn
Cà Mau, đc bit tp trung vào khu vc BSCL.
Tng công ty lng thc min Bc đc thành lp theo Quyt đnh s
312/Q-TTg ngày 24/5/1995 ca Th tng Chính ph trên c s t chc li
các doanh nghip thuc Tng công ty lng thc trung ng I và các doanh
nghip lng thc tnh t Tha Thiên-Hu tr ra. n tháng 9/2009, chuyn
sang hot đng theo mô hình công ty m-công ty con theo Quyt đnh s

15
1544/Q-TTg ngày 25/9/2009 ca Th tng Chính ph, gm công ty m là
tng công ty 100% vn nhà nc, 27 đn v thành viên là công ty c phn, 5
công ty liên kt và 3 liên doanh vi nc ngoài. a bàn hot đng ca tng
công ty ch yu ti các tnh min bc, tuy nhiên đ đm bo ngun cung ng
cho xut khu và tiêu th trong nc, tng công ty có 14 đn v và chi nhánh
đóng ti thành ph H Chí Minh và BSCL.
Hai tng công ty là lc lng ch đo ca nhà nc trong điu phi lng
thc cho tiêu dùng trong nc và t chc thc hin các hp đng xut khu go
theo tha thun ca Chính ph. V xut khu, Tng công ty lng thc min
Bc ch yu đm nhn th trng Cuba, Iraq và các hot đng tr n, vin tr,
đi hàng ca Chính ph, chim khong hn 10% tng lng xut khu; Tng
công ty lng thc min Nam đm nhn các th trng tp trung gm
Philippines, Malaysia, Indonesia và các hp đng thng mi khác, chim
khong hn 45% tng lng xut khu. Trong hot đng xut khu go, các
tng công ty nhà nc này đc bit là Tng công ty lng thc min Nam luôn
đc nhà nc to điu kin thun li nhiu hn so vi các doanh nghip khác;
ngoài vic đc ch đnh thc hin các hp đng tp trung, h tr tín dng, tng

công ty còn chi phi hot đng điu hành xut khu go thông qua vai trò ch
cht ca lãnh đo công ty trong T điu hành xut khu go và Hip hi lng
thc Vit Nam.
1.2.3- V c ch điu hành xut khu go hin hành
1.2.3.1- Nguyên tc điu hành
Nguyên tc chi phi hot đng điu hành xut khu go đc vn dng
theo quy đnh ti Ngh đnh 12/2006/N-CP ngày 23/01/2006, là phi bo đm
an ninh lng thc; tiêu th ht lúa hàng hóa và bo đm giá lúa có li cho nông
dân trng lúa, đng thi phù hp mt bng giá c hàng hoá trong nc; kin ngh

16
Th tng Chính ph các gii pháp x lý khi các nguyên tc này không đc bo
đm hài hoà.
1.2.3.2- V đnh hng s lng go xut khu
Vào đu nm, Th tng có vn bn ch đo v đnh hng s lng go
xut khu trong nm, làm c s đ Hip hi lng thc điu phi vic đng ký
hp đng xut khu, và s đc xem xét và điu chnh b sung vào quí 3 sau khi
có đánh giá v tình hình mùa v, th trng trong ngoài nc, tin đ xut khu.
1.2.3.3- Các công c s dng
 đm bo các yêu cu v nguyên tc cng nh đ hoàn thành nhim v
điu hành xut khu go do nhà nc giao, Hip hi lng thc Vit Nam s
dng các công c: Mt là, Quy ch thc hin các hp đng xut khu go tp
trung; Hai là, Quy ch đng ký hp đng xut khu go (Ban hành kèm theo
Quyt đnh s 13/Q/HHLTVN ngày 30/07/2009 ca Ch tch Hip hi lng
thc Vit Nam); Ba là, giá sàn xut khu; Bn là, giá sàn thu mua.
Các doanh nghip xut khu phi tuyt đi tuân th các quy ch và ch khi
đc Hip hi xác nhn h s thì mi đ điu kin làm th tc hi quan xut
khu.
1.2.3.4- V quy trình c th
V phía Hip hi lng thc Vit Nam, cn c vào s lng đnh hng

xut khu ca Chính ph:
- i vi Hp đng tp trung hay Hp đng Chính ph, sau khi trao đi vi
B Thng mi thông qua T điu hành xut khu, Hip hi ch đnh và ch đo
doanh nghip làm đi din giao dch, ký kt hp đng; đng thi phân giao s
lng go xut khu thuc Hp đng Chính ph cho các tnh trên c s sn