Giải pháp hạn chế rủi ro trong hoạt động kinh doanh thẻ ngân hàng tại Việt Nam

0
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM












L NGUYN BO UYÊN



GII PHÁP HN CH RI RO TRONG
HOT NG KINH DOANH TH NGÂN
HÀNG TI VIT NAM


Chuyên ngành : Kinh t tài chính – Ngân hàng
Mã s : 60.31.12



LUN VN THC S KINH T

Ngi hng dn khoa hc:

PGS. TS. PHM VN NNG






TP. H Chí Minh – Nm 2009


1

MC LC

MC LC i
DANH MC S  - BIU  - BNG v
M U
CHNG 1
- TNG QUAN V TH NGÂN HÀNG VÀ RI RO TRONG
HOT NG KINH DOANH TH NGÂN HÀNG
1.1. TNG QUAN V TH NGÂN HÀNG 4
1.1.1. Lch s ra đi và quá trình phát trin ca th ngân hàng 4
1.1.2. Khái nim v th ngân hàng 9
1.1.3. Phân loi th ngân hàng 9
1.1.4. Li ích ca th ngân hàng 12

1.1.4.1. i vi ngành ngân hàng 13
1.1.4.2. i vi ngi s dng th 14
1.1.4.3. i vi đn v chp nhn th 15
1.1.4.4. i vi nn kinh t-xã hi 16
1.2. QUY TRÌNH PHÁT HÀNH VÀ THANH TOÁN TH 17
1.2.1. Các ch th tham gia trong quy trình 17
1.2.1.1. Ngân hàng phát hành 17
1.2.1.2. Ch th 17
1.2.1.3. n v chp nhn th 17
1.2.1.4. Ngân hàng thanh toán 18
1.2.1.5. Ngân hàng đi lý 18
1.2.1.6. T chc th quc t 18

2

3
1.2.2. Quy trình phát hành th 19
15
1.2.2.1. Nguyên tc phát hành th 19
1.2.2.2.
16
Nghip v phát hành th 19
1.2.3. Quy trình thanh toán th 21
1.2.3.1. Quy trình thc hin mt giao dch thanh toán th 21
1.2.3.2.
17
H thng thanh toán toàn cu 24
0
1.3. RI RO TRONG HOT NG KINH DOANH TH 24
4

1.3.1. Khái nim v ri ro 24
5
1.3.2. Phân loi ri ro 25
18
1.3.2.1. Ri ro th b mt cp, tht lc 25
19
1.3.2.2. Ri ro th gi mo 25
20
1.3.2.3. Ri ro th b lm dng tài khon 26
21
1.3.2.4. Ri ro tác nghip 27
22
1.3.2.5. Ri ro tín dng 28
23
1.3.2.6. Ri ro do công ngh, k thut 28
24
1.3.2.7. Ri ro khác 29
KT LUN CHNG 1 30
CHNG 2
- THC TRNG RI RO TRONG HOT NG KINH DOANH
TH NGÂN HÀNG TI VIT NAM
2.1. TNG QUAN V TÌNH HÌNH HOT NG KINH DOANH TH NGÂN
HÀNG TI VIT NAM 32
2.1.1. Quá trình hình thành th trng th ngân hàng ti Vit Nam 32
2.1.2. C s pháp lý cho hot đng kinh doanh th 33
2.1.3. Tình hình hot đng kinh doanh th ngân hàng ti Vit Nam hin nay 34
2.1.3.1 V s lng các ngân hàng tham gia th trng th Vit Nam 34

3

2.1.3.2 Tình hình hot đng phát hành th 35
2.1.3.3. Doanh s s dng th 37
2.1.3.4. Tình hình hot đng thanh toán th 38
2.1.3.5. Mng li ATM và đn v chp nhn th 39
2.1.3.6. Tình hình hot đng ca các t chc chuyn mch th 41
2.2. THC TRNG RI RO TRONG HOT NG KINH DOANH TH NGÂN
HÀNG TI VIT NAM 42
2.2.1 Ri ro th gi mo 43
2.2.2 Ri ro th b mt cp, tht lc 50
2.3.3 Ri ro th b chim dng tài khon 53
2.2.4 Ri ro do k thut công ngh 57
2.2.5 Ri ro tác nghip 59
2.2.6 Ri ro tín dng 61
2.2.7 Ri ro do đo đc ngh nghip ca nhân viên ngân hàng 62
2.3 NHNG NGUYÊN NHÂN GÂY RA RI RO 63
2.3.1 Nguyên nhân xut phát t chính ngân hàng 63
2.3.2 Nguyên nhân do ch th gây ra 65
2.3.3 Nguyên nhân t phía đn v chp nhn th 66
2.3.4 Nguyên nhân do các cá nhân, t chc ti phm gây ra 66
2.4. NHNG KHÓ KHN, VNG MC 67
KT LUN CHNG 2 68
CHNG 3
- GII PHÁP HN CH RI RO TRONG HOT NG KINH
DOANH TH NGÂN HÀNG TI VIT NAM
3.1. D BÁO TH TRNG TH VIT NAM TRONG THI GIAN TI 70

4

3.2. GII PHÁP HN CH RI RO TRONG HOT NG KINH DOANH
TH NGÂN HÀNG TI VIT NAM 71

3.2.2. Xây dng chin lc qun tr ri ro trong hot đng kinh doanh th 71
3.2.3. Tng cng qun lý, bo mt h thng hot đng máy ATM 72
3.2.4. Nâng cp máy móc thit b, h thng công ngh th 74
3.2.4. M rng kt ni thông tin tài khon th vi các phng tin hin đi khác 76
3.2.5. ào to ngun nhân lc có cht lng 78
3.2.6. Gii pháp an ninh mng đi vi các giao dch qua Internet 79
3.2.7. Phi hp, liên kt cht ch gia các ngân hàng 81
3.2.8. Chú trng hng dn khách hàng cách s dng th an toàn 82
3.2.9. Trang b kin thc, nâng cao trình đ nghip v cho đn v chp nhn th .83
3.2.10. Trang b h thng trung tâm tin hc đ ln, mnh, nm vng chuyên môn
nghip v th 84
3.3. GII PHÁP H TR T PHÍA C QUAN HU QUAN 85
3.3.1. i vi Ngân hàng Nhà nc 85
3.3.2. i vi Hi th Ngân hàng Vit Nam 87
KT LUN CHNG 3 88
KT LUN 89
CÔNG TRÌNH KHOA HC Ã CÔNG B
DANH MC TÀI LIU THAM KHO
PH LC

5

DANH MC S  & BIU 

S đ 1.1 Quy trình phát hành th 20
S đ 1.2 Quy trình thc hin mt giao dch thanh toán th 21
Biu đ 2.1 Tình hình phát hành th ni đa nm 2008 35
Biu đ 2.2 Tình hình phát hành th quc t nm 2008 36
Biu đ 2.3 Doanh s s dng th nm 2008 38
Biu đ 2.4 Doanh s thanh toán th quc t nm 2008 39

Biu đ 2.5 H thng ATM ca Vit Nam nm 2008 40
Biu đ 2.6 H thng đn v chp nhn th ti Vit Nam nm 2008 40
Biu đ 2.7 Tình hình ri ro th gi mo, gian ln do các ngân hàng Vit Nam phát
hành 45
Biu đ 2.8 Tình hình thanh toán th gi mo, gian ln ti Vit Nam 48

DANH MC BNG

Bng 2.1 Tóm tt tình hình hot đng kinh doanh th ngân hàng ti Vit Nam 42
Bng 2.2 Tình hình ri ro th gi mo, gian ln do các ngân hàng Vit Nam phát
hành 45
Bng 2.3 Tình hình thanh toán th gi mo, gian ln ti Vit Nam 48






6

M U

1. TÍNH CP THIT CA LUN VN
S ra đi ca ngành công ngh th trong vài thp niên gn đây đã đánh du mt
bc ngoc quan trng trong lch s phát trin tin t, góp phn đa con ngi tin gn
hn đn th gii vn minh, hin đi. Bên cnh s phát trin vt bc ca ngành công
ngh thông tin, công ngh th cng đc ng dng và phát trin lên tm cao mi, tình
hình hot đng kinh doanh th nh đó cng phát trin mnh m.
Tuy nhiên, hot đng kinh doanh th ln mnh li đi kèm vi s không ngng
gia tng các ri ro. Nhng ri ro này đang  mc báo đng, không nhng gây tn tht

nng n đn hot đng kinh doanh th ca các quc gia trên th gii mà còn nh hng
nghiêm trng đi vi nhng th trng th mi phát trin nh Vit Nam chúng ta. Ri
ro xy ra không ch nh hng đn các ngân hàng thng mi trong nc mà còn tác
đng đn ngi s dng th và các đn v chp nhn th tham gia hot đng trên th
trng vi mc đ thit hi ngày càng nhiu và không ngng gia tng.
Trn tr trc thc t này, nhn thy đc tính cp thit ca vn đ, tác gi đã
mnh dn chn đ tài “Gii pháp hn ch ri ro trong hot đng kinh doanh th
ngân hàng ti Vit Nam” vi mong mun góp phn nh nhm giúp th trng th Vit
Nam phát trin ngày càng ln mnh, an toàn và hiu qu.
2. MC ÍCH NGHIÊN CU
Góp phn thit thc trong vic hình thành mt sn phm khoa hc có giá tr lý
lun và thc tin v hn ch ri ro trong hot đng kinh doanh th ngân hàng ti Vit
Nam.
 tài là s h thng hóa, phân tích các ri ro đã xy ra trên th trng th ngân
hàng ti Vit Nam trong thi gian qua nhm giúp cho các nhà nghiên cu có thêm các
thông tin hu ích, có cái nhìn bao quát hn v các ri ro trên th trng th ngân hàng
ti Vit Nam. T đó giúp các ngân hàng thng mi Vit Nam có nhng hng đi đúng
đn hn khi phát trin công c thanh toán hin đi này.

7

 xut mt s bin pháp nhm góp phn hn ch ri ro trong hot đng kinh
doanh th ngân hàng ti Vit Nam, đ giúp cho ngành ngân hàng Vit Nam ngày càng
vng tin trong quá trình hi nhp kinh t th gii và khu vc.
3. I TNG NGHIÊN CU
 tài tp trung nghiên cu nhng vn đ c bn v th ngân hàng, tình hình
hot đng kinh doanh th ca các ngân hàng thng mi Vit Nam hin nay, nhng ri
ro trong hot đng kinh doanh th ngân hàng thi gian qua đ đa ra gii pháp nhm
hn ch các ri ro này.
Phm vi nghiên cu ca đ tài bao gm các lnh vc liên quan đn hot đng

kinh doanh th ngân hàng nói chung và các ri ro trong hot đng kinh doanh th ca
các ngân hàng thng mi Vit Nam nói riêng.
4. PHNG PHÁP NGHIÊN CU
Phng pháp nghiên cu ch yu là phng pháp tng hp, thu thp thông tin,
thng kê thc trng các ri ro đã xy ra, qua đó đánh giá phân tích các ri ro này đ tìm
ra nguyên nhân gây ra ri ro.
Vn dng nhng kin thc ca các môn hc v tài chính ngân hàng kt hp vi
kinh nghim thc t đang làm vic trong lnh vc kinh doanh th đ gii quyt các vn
đ đã đt ra trong đ tài.
5. KT CU LUN VN
Ni dung lun vn đc b cc thành ba chng :
̇ Chng 1: Tng quan v th ngân hàng và ri ro trong hot đng kinh doanh th
ngân hàng
̇ Chng 2: Thc trng ri ro trong hot đng kinh doanh th ngân hàng ti Vit Nam
̇ Chng 3: Gii pháp hn ch ri ro trong hot đng kinh doanh th ngân hàng ti
Vit Nam
Do thi gian nghiên cu, kh nng và lng thông tin thu thp đc có hn, lun
vn không tránh khi nhng thiu sót. Em rt mong nhn đc s góp ý ca quý Thy
Cô, các bn và nhng ngi quan tâm đn đ tài. Em xin chân thành cm n!

8

CHNG 1

TNG QUAN V TH NGÂN HÀNG VÀ RI
RO TRONG HOT NG KINH DOANH
TH NGÂN HÀNG

9

CHNG 1
TNG QUAN V TH NGÂN HÀNG VÀ RI RO TRONG HOT NG
KINH DOANH TH NGÂN HÀNG
o0o
1.1. TNG QUAN V TH NGÂN HÀNG
1.1.1
6
Lch s ra đi và quá trình phát trin ca th ngân hàng
Lch s phát trin ca nhân loi đã tri qua nhiu giai đon phát trin kinh t xã
hi khác nhau gn lin vi các hình thc tin t khác nhau. T hình thc tin t thô s
nh v sò, v c, chuyn sang kim loi quý nguyên cht, đn đng tin đúc, ri đng
tin giy, tin ghi s và đnh cao nht là tin đin t, là tin đ cho s ra đi các phng
thc thanh toán bng th sau này.

Chic th là mt trong nhng phát minh v đi nht ca con ngi, góp phn to
ra nhng tin b to ln có ý ngha quyt đnh đi vi lch s vn minh ca loài ngi
bng cách thúc đy thng mi và hot đng kinh t phát trin.
Theo tài liu ghi chép li ca t chc Visa quc t, vào mt bui ti nm 1949,
lúc tr tin mt ba n đãi khách ti nhà hàng Manhattan hoa l, lut s ngi M
Frank MC Namara mi bit mình quên mang ví ln chi phiu. “Tht xu h cha tng
thy”, ông tht lên. Ông ht hong gi đin thoi v nhà đ v mang tin đn thanh
toán hóa đn. Sau ln mt mt đó, ông t ha s không bao gi xy ra tình trng tng
t nh vy na.
Nm sau, 1950, ông vn đng mi bn nhà hàng ti New York chp nhn đ
mình và hai trm đng nghip cùng thân hu đc tr tin bng cách xut trình mt tm
th nh, th Dinners Club ra đi. n nm 1951, ông thành lp công ty mang tên
Dinners Club, là công ty đu tiên phát hành th tín dng, đánh du mt s kin, ct mc
lch s quan trng trên th gii. Dinners Club - Câu lc b n ti – đc hình thành và
thành công nhanh chóng. Mt nm sau, hai mi ngàn ngi đã đc cp th Dinners.
T chc này bt đu phát trin ra nc ngoài nm 1952.
Do s cnh tranh quyt lit t các nhà buôn vi nhau trong vic thu hút khách
hàng, các nhà buôn tìm mi cách đ cung cp hàng hóa, dch v đn khách hàng càng

10

nhiu hn, vì vy các nhà buôn đã đng ý cho khách hàng mua chu hàng hóa, dch v
và thanh toán li sau. Tuy nhiên, đi vi các nhà buôn nh, s hn ch v vn đã cn
tr h trong vic m rng tín dng đn các khách hàng và điu này đã to c hi đ các
đnh ch tài chính tham gia vào.
Mt h thng tín dng đc phát trin bi ông John Biggins vào nm 1946. Vi
h thng tín dng này, các nhà buôn s ký qu ti ngân hàng ông Biggins, ngân hàng s
hoàn tr tin cho các nhà buôn và sau đó thu hi li tin t khách hàng ca h. H
thng tín dng này đã m đng cho ngân hàng đu tiên, Franklin National  Long
Island phát hành chic th tín dng đu tiên lu hành vào nm 1951 ti New York.

Phng thc này đã đc công ty American Express bt chc vào nm 1958,
ci tin vi mt tm th nha có kh nng thanh toán khi đi du lch và trong vòng 5
nm sau đó đã đt mt triu khách hàng.
n nm 1960, mt ngân hàng ca M là Bank of America đã phát hành th
Bank Americard. Sau đó, ngân hàng này đã bt đu cp giy phép cho các đnh ch tài
chính trong khu vc đc cp phép phát hành th Bank Americard. Dn dn ngày càng
nhiu các đnh ch tài chính đc cp giy phép đ phát hành th Bank Americard. Vì
vy, ngân hàng Bank of America đã xây dng mt s quy đnh và tiêu chun riêng đi
vi các đnh ch tài chính khi phát hành th này.
Trc nhng thành công ca vic phát hành th Bank Americard, mt s ngân
hàng  M đã ngi li vi nhau đ tìm gii pháp cnh tranh li vi các đnh ch đã phát
hành th Bank Americard. Vì vy vào nm 1966, mi bn ngân hàng  M đã quyt
đnh thành lp mt Hip hi th liên ngân hàng - đc gi là “InterBank” đ trao đi
các thông tin v các giao dch th tín dng.
Mt nm sau đó (1967), bn ngân hàng thuc bang California đã thay đi tên
ca h t Hip hi th ngân hàng California thành Hip hi th ngân hàng các bang
phía Tây (tên ting Anh là Western States BankCard Association – WSBA). Hip hi
này đã m rng thành viên sang các đnh ch khác  phía Tây ca nc M và các sn
phm th ngân hàng ca Hip hi này có tên gi là “MasterCharge”.

11

Vào cui nhng nm 1960, nhiu đnh ch tài chính đã tr thành hi viên ca
WSBA đ phát hành các sn phm th ngân hàng mang thng hiu MasterCharge và
cnh tranh vi th Bank Americard nêu trên.
Cho đn nm 1977, chic th tín dng Bank Americard tr thành th Visa và t
chc Visa quc t ra đi t đây. Ngày nay, th Visa đã tr thành th ngân hàng đc
nhiu ngi s dng nht trên th gii. n nm 1979, MasterCharge đi tên thành
MasterCard và sn phm th MasterCard ra đi tr thành đi th cnh tranh ch yu
ca th Visa.

MasterCard và Visa là hai t chc th ln nht th gii, sn phm th ngân hàng
ca hai t chc này đc s dng ph bin rng khp và chim lnh hoàn toàn th
trng th ngân hàng trên th gii c v s lng th phát hành và doanh s thanh toán
th.
Ngày nay, chic th đc xem là công c vn minh, tin li nht trong các giao
dch mua bán. Các ngân hàng, các công ty đã liên kt vi nhau đ khai thác li nhun
đi vi sn phm dch v này. Nhiu loi th đc ra đi và đc s dng rng rãi
khp th gii.
+ Th Dinners Club
Là loi th du lch và gii trí T & E ( Travel & Entertainment) đu tiên đc
phát hành nm 1949, cng là loi th đu tiên có mt ti Nht Bn vào nm 1960. Ban
đu th này phát trin rt mnh, nm 1990 có 6,9 triu ngi s dng vi doanh s 16
t dollas. Tuy nhiên s ngi s dng th Dinners Club ngày càng gim dn do chi phí
s dng khá cao. Nm 1993 ch còn 1,5 triu th vi doanh s là 7,9 t dollas.
+ Th American Express ( Amex)
Là loi th cao cp dành cho gii thng lu, ra đi vào nm 1958, có tr s
chính ti San New York, United States. Vi hàng triu công ty trên toàn th gii,
American Express thc s đã giành đc v trí thng hiu toàn cu, luôn khng đnh
v th ca mình bng nhng kinh nghim trong lnh vc du lch nc ngoài. Sn phm
và dch v ca hãng hin nay đã có mt trên 200 quc gia vi hn 65 triu th và công

12

ty cng có hn 78.000 chi nhánh trên toàn th gii. Ti Vit Nam, VietComBank hin
là ngân hàng đu tiên và duy nht phát hành và chp nhn thanh toán loi th này.
Sn phm, dch v ca th Amex có đim ni bt khác bit so vi các loi th
khác nh: dch v h tr thay th th khn cp, dch v bo him trong và ngoài nc
cho: tai nn, y t, mt mát hành lý… ây là loi th sang trng và cao cp nht hin
nay.
American Express luôn tn ty vi vic duy trì thng hiu ca mình là nhà

cung cp dch v tài chính và du lch uy tín hàng đu th gii.
+ Th JCB (Japan Credit Bureau)
Là loi th xut phát t Nht Bn vào nm 1961 do ngân hàng Sanwa phát hành.
Nm 1981 JCB đã bt đu phát trin c s và tr thành mt thng hiu mang tm vóc
quc t, mc tiêu ch yu là hng vào th trng gii trí và du lch. Nm 1985, th
JCB đc phát hành ln đu tiên ngoài th trng Nht Bn. Hin nay, th JCB đc
chp nhn ti hn 9 triu đn v chp nhn th trên 167 quc gia trên toàn th gii.
+ Th Visa
Nm 1960, mt ngân hàng ln ca M là Bank of America phát hành th Bank
Americard.  m rng quy mô hot đng, ngân hàng này cp giy phép cho các đnh
ch tài chính trong khu vc đc phát hành th Bank Americard.
Nm 1977, th tín dng Bank Americard đc đi tên thành th Visa. T chc
th Visa quc t cng chính thc hình thành và phát trin t đây. T chc th này
không trc tip phát hành th mà phân phi cho các thành viên các nc phát hành th
làm cho t chc th Visa nhanh chóng m rng th trng. n nay, th Visa là loi th
có quy mô ln nht và có s lng ngi s dng nhiu nht th gii. Hin nay, Visa
có hn 22.000 thành viên ti hn 230 quc gia, đã phát hành khong 1,4 t th; có hn
25 triu đn v chp nhn th. iu này cho thy s chp nhn th Visa mang tính toàn
cu và đc minh chng bi 55% th phn ca Visa trên toàn th gii. Visa Net thc
hin khong 2700 giao dch mi giây vi kh nng x lý 160 loi tin t khác nhau, nó
tr thành h thng thc hin vic thanh toán ca khách hàng rng nht và tinh t nht
toàn cu.

13

+ Th MasterCard
MasterCard ra đi vào nm 1966 vi tên gi là Mastercharge do Hip hi th
liên ngân hàng đc gi tt là ICA (Interbank Card Association) phát hành. n nm
1979, Mastercharge đã đi tên thành MasterCard và tr thành t chc th quc t ln
th 2 trên th gii sau t chc Visa. Hin nay, MasterCard đã có 29.000 thành viên ti

hn 200 nc, đã phát hành hn 1 t th, có khong 20 triu đn v chp nhn th trên
khp th gii.
+ Th CUP (China Union Pay)
Công ty Chuyn Mch Th Quc Gia China UnionPay thành lp tháng 3/2002
là trung tâm then cht trong lnh vc th ngân hàng Trung Quc đt nn móng cho s
phát trin sn phm và dch v th ngân hàng. n cui nm 2007, CUP có hn 190
thành viên là các ngân hàng và các t chc tài chính phi ngân hàng: 169 ngân hàng
thành viên ca CUP đã phát hành hn 1,5 t th.  Trung Quc, có khong 930.000
doanh nghip cung ng hàng hóa dch v chp nhn thanh toán th vi 1.450.000 đim
POS, s lng máy ATM đt 140.000 máy. Hin, CUP có hn 200 thành viên. Mng
li chp nhn giao dch th CUP phát trin trên toàn lãnh th Trung Quc và 27 quc
gia  châu Á, châu Âu, châu M, châu Phi và châu i Dng. CUP đang ngày càng
đc bit đn và là s la chn ca các ch th Trung Quc s dng ngoài nc.
Ngày 23/10/2008, ti Hà Ni, Vietcombank, Smartlink và China Union Pay
(CUP) khai trng h thng thanh toán th Vietcombank- Smartlink - CUP. Vic liên
thông h thng thanh toán th Vietcombank – Smartlink - CUP s mang li hàng lot
tin ích cho hàng triu ngi Trung Quc s hu th mang thng hiu CUP đn Vit
Nam đu t, mua sm, gii trí, ngh dng, du lch cng nh công tác. ng thi, các
nhà cung cp hàng hóa dch v ca Vit Nam cng s có c hi tip cn d dàng hn
vi mt tr trng tim nng ln.




14

1.1.2
7
Khái nim v th ngân hàng
Có rt nhiu quan đim khác nhau khi đ cp đn khái nim th ngân hàng, c

th là:
- Quan đim th nht: Cho rng th ngân hàng là mt trong nhng công c đc
s dng đ thanh toán tin hàng hóa dch v thay th cho tin mt hoc có th đc
dùng đ rút tin mt ti các ngân hàng đi lý, hoc ti các máy ATM.
- Quan đim th hai: Th ngân hàng đc s dng đ thanh toán là mt loi th
giao dch tài chính đc phát hành bi ngân hàng, các đnh ch tài chính hay các công
ty.
- Quan đim th ba: Th ngân hàng đc s dng đ thanh toán là mt phng
thc ghi s nhng s tin cn thanh toán thông qua các máy đc th phi hp vi mng
máy tính kt ni gia ngân hàng vi các đim có chp nhn thanh toán bng th (đn v
chp nhn th).
Ngoài các quan đim nêu trên ngân hàng Nhà nc Vit Nam cng đã đa ra
khái nim v th ngân hàng đc quy đnh trong vn bn Quy ch phát hành, thanh
toán, s dng và cung cp dch v h tr hot đng th ngân hàng đc ban hành kèm
theo quyt đnh s 20/2007/Q-NHNN ngày 15/05/2007. Theo đó ngân hàng Nhà nc
quy đnh: Th ngân hàng là phng tin do t chc phát hành th phát hành đ thc
hin giao dch th theo các điu kin và điu khon đc các bên tha thun.
Qua các khái nim nêu trên, ta có th hiu khái nim v th ngân hàng nh sau:
“Th ngân hàng là công c thanh toán do t chc phát hành th cp cho khách
hàng s dng đ thanh toán tin hàng hóa, dch v hoc rút tin mt theo nhng
quy đnh đã đc tha thun và kí kt gia hai bên”.
1.1.3
8
Phân loi th ngân hàng
Trên th gii hin nay có rt nhiu loi th đang lu hành. ng di góc đ
khác nhau thì th ngân hàng đc chia thành nhiu loi khác nhau:
 Phân loi theo công ngh sn xut
- Th khc ch ni (Embossing card)

15

ây là loi th da trên công ngh khc ch ni. Tm th thanh toán đu tiên
cng đc làm da trên công ngh này. Ngày nay hu nh các t chc phát hành không
còn dùng k thut này na vì k thut quá thô s d b làm gi.
- Th bng t (Magnetic Stripe)
Th này đc sn xut da trên k thut th tín vi hai bng t cha thông tin 
mt sau ca th. Th này đc s dng khá ph bin trong vòng 20 nm nay nhng
cng đã bc l mt s nhc đim:
* Các thông tin ghi trên th không t mã hóa đc, ngi ta có th đc th d
dàng bng thit b đc gn vi máy tính.
* Th t ch mang nhng thông tin c đnh, không gian cha d liu ít, không áp
dng đc k thut mã hóa, bo mt thông tin.
* Th d b nhim t tính dn đn mt thông tin.
- Th thông minh (Smart Card )- Th Chip
Chip là mt ming rt nh silicon cha đng hàng trm ngàn mch bán dn, chip
có kh nng lu tr, cp nht và x lý thông tin vi s lng ln.
Th chip còn gi là th thông minh, là mt loi th có kích thc tng t nh
th thông thng nhng đc cài đt thêm mt con chip trên th vi b vi x lý nh
mt máy tính thu nh đa chc nng và ng dng, có kh nng lu tr các thông tin
quan trng đc mã hóa vi đ bo mt cao, khó b li dng làm gi. Tuy nhiên chi phí
đ đu t phát trin h thng th chip là rt cao.
 Phân loi theo ngun tài chính đm bo cho vic s dng th
- Th tín dng (Credit Card): là loi th đc s dng ph bin nht, theo đó
ngi ch th đc phép s dng mt hn mc tín dng do ngân hàng cp đ mua sm
hàng hóa, dch v ti các đn v chp nhn th nh: nhà hàng, khách sn, siêu
th,…hoc dùng đ rút tin mt ti các máy ATM và các đim ng tin mt trên khp
th gii.
c gi là th tín dng vì ch th đc cp tín chp mt hn mc nht đnh
da trên uy tín ca mình đ tiêu dùng mà không phi tr tin ngay, ch thanh toán sau

16

mt k hn nht đnh, có th thanh toán toàn b hoc mt phn. Nu ch th tr ht
toàn b s tin n vào đúng k hn quy đnh thì không phi tr lãi cho s tin đã s
dng đó. Còn nu ch th không thanh toán đc ht toàn b thì s phi tr lãi trên s
tin này k t ngày bt đu s dng s tin đó theo mc lãi sut đc quy đnh c th
(lãi sut này đc qui đnh tùy theo tng ngân hàng). Cng t đc đim trên mà ngi
ta gi th tín dng là th ghi n hoãn hiu (delayed debit card) hay chm tr.
Th tín dng cng có nhiu loi khác nhau:
* Th chun (Standard card): đây là loi th ph thông, đc phát hành ch yu
nhm đn đi tng là ngi dân bình thng, ngi có thu nhp va phi, hn mc
thông thng khong t 1000 dollas tr lên.
* Th vàng (Gold card): là loi th dành riêng cho các đi tng có thu nhp
cao, có kh nng tài chính mnh và có nhu cu chi tiêu ln. Chính vì vy th có hn
mc tín dng cao hn hn mc thông thng, khong t 3000 dollas tr lên.
* Th cá nhân: c phát hành cho các cá nhân có nhu cu và đáp ng đ điu
kin phát hành th đc quy đnh tùy theo tng ngân hàng. Ch th là ngi chu trách
nhim thanh toán các khon d n phát sinh t th.
* Th công ty: là th do công ty đng ra xin phát hành và y quyn cho cá nhân
thuc công ty đó s dng. Công ty có toàn quyn đa ra các quyt đnh liên quan đn
vic s dng th và chu trách nhim thanh toán các khon d n phát sinh t th.
- Th ghi n (Debit card): đây là loi th có liên h trc tip và gn lin vi tài
khon tin gi không kì hn ca ch th. Cách s dng loi th này cng ging nh th
tín dng tuy nhiên có s khác bit là loi th này khi đc s dng đ chi tiêu hay rút
tin mt, giá tr nhng giao dch s đc khu tr trc tip t tài khon tin gi ca ch
th .
Th ghi n không có hn mc tín dng vì nó ph thuc vào s d hin hu trên
tài khon tin gi ca ch th. Tuy nhiên mt s t chc phát hành cng có th cho
phép ch th s dng vt hn mc s d trên tài khon, đây gi là thu chi.
Có hai loi th ghi n c bn:

17

+ Th online: là loi th mà giá tr nhng giao dch đc khu tr ngay lp tc
t tài khon ch th.
+ Th offline: là loi th mà giá tr nhng giao dch s đc khu tr t tài
khon ch th sau đó vài ngày.
- Th tr trc (Prepaid card): Th tr trc là th cho phép ch th thc hin
giao dch th (gi, np, rút tin mt, thanh toán tin hàng hoá, dch v, s dng các dch
v khác) trong phm vi giá tr tin đc np vào th tng ng vi s tin mà ch th
đã tr trc cho t chc phát hành th.
Th tr trc có đc đim khác vi th ghi n và th tín dng là ch th không
cn phi có tài khon ti ngân hàng.
Th tr trc bao gm hai loi là th tr trc xác đnh danh tính (th tr trc
đnh danh) và th tr trc không xác đnh danh tính (th tr trc vô danh). i vi
th tr trc vô danh, s d trên mi th không đc vt quá hn mc do Ngân hàng
Nhà nc quy đnh, không đc np thêm tin vào th và ch đc s dng th đ
thanh toán tin hàng hoá, dch v. Quy đnh này nhm hn ch vic li dng th tr
trc vô danh trong các hot đng ti phm, ra tin và tài tr cho khng b.

 Phân loi theo phm vi s dng
- Th ni đa: là th đc gii hn s dng trong phm vi mt quc gia, do vy
đng tin giao dch phi là đng bn t ca nc đó.
- Th quc t: là th đc s dng đ thanh toán trên phm vi toàn cu. Tuy
nhiên, khách hàng khi s dng th quc t thng phi chu nhiu chi phí hn so vi
th ni đa, trong đó đc bit là chi phí liên quan đn vic chuyn đi ngoi t gia các
quc gia.
1.1.4
9
Li ích ca th ngân hàng

Ngành công ngh th đã và đang phát trin ngày càng ln mnh, khng đnh v
trí quan trng ca mình trong nn kinh t th trng. iu đó là minh chng thc t cho
thy li ích thit thc mà chic th mang li cho con ngi. Nó không ch đem li li
ích cho ngành ngân hàng, ngi s dng th, các c s kinh doanh dch v có chp
nhn thanh toán th nói riêng mà còn cho toàn xã hi nói chung.

18

1.1.4.1.
25
i vi ngành ngân hàng
* Góp phn to ra li nhun cho ngân hàng
Hàng nm ngun li nhun thu đc t vic phát hành và thanh toán th là mt
con s khá ln, chim t trng đáng k trong tng doanh thu ca các ngân hàng bao
gm các khon thu nh sau:
• Các khon phí:
do ngân hàng thu ca khách hàng khi ngân hàng cung cp
dch v th cho khách hàng nh: phí phát hành, phí thng niên, phí thay đi hn mc
tín dng, phí cp li th, phí tra soát, phí rút tin mt…
• Các khon tin pht:
ngân hàng thu ca khách hàng khi khách hàng s dng
th tín dng nhng không có kh nng hoàn tr đ s tin ti thiu theo quy đnh ca
ngân hàng khi đn hn. S tin ti thiu và mc pht đc qui đnh tùy tng ngân hàng
và đc tha thun trong hp đng gia ngân hàng vi ch th.
• Các khon lãi:
Ngân hàng thu lãi trong trng hp khách hàng s dng th
tín dng nhng đn hn thanh toán không có kh nng thanh toán toàn b s tin đã s
dng cho ngân hàng (mà ch thanh toán mt phn) thì s d n đã s dng s b tính lãi
nh mt khon ngân hàng cho khách hàng vay vi mc lãi sut đc quy đnh tùy tng
ngân hàng và tùy tng thi đim khác nhau. Ngoài ra khi s dng th tín dng đ rút

tin mt khách hàng cng phi tr lãi cho ngân hàng tng t nh mt khon vay ngn
hn. Riêng đi vi th ghi n, nu khách hàng đc ngân hàng cp hn mc thu chi,
khách hàng phi tr lãi cho ngân hàng s tin đã s dng do vic cp thu chi này.
• Phí chit khu thng mi:
đây là khon phí ngân hàng thu ca các đn v
chp nhn th do ngân hàng đng ra cung cp các phng tin, máy móc thit b đ
phc v thanh toán th. Trên c s đó các đn v này s chit khu li cho ngân hàng
mt t l trên doanh thu thu đc t vic thanh toán th. T l này do ngân hàng tha
thun vi các đn v chp nhn th ngay khi ký kt hp đng.
* Góp phn to kênh huy đng vn di dào
Thông qua các hot đng trên th trng th, đc bit là hot đng phát hành th,
các ngân hàng đã huy đng đc ngun vn đáng k đ đu t phát trin nn kinh t -
xã hi. Tht vy, trong thi gian qua, khi phát hành th cho khách hàng các ngân hàng

19

phát hành th thng yêu cu khách hàng phi thc hin bo đm tin vay bng các
hình thc nh: ký qu bng tin mt, cm c s tit kim (đi vi th tín dng); hoc
các cá nhân phi có tài khon tin gi không k hn m ti ngân hàng (đi vi th ghi
n). Ngoài ra, thông qua hot đng thanh toán th, s to điu kin cho các ngân hàng
huy đng ngun vn t các hot đng thanh toán th qua ngân hàng làm tng trng
ngân qu, góp phn phc v cho vic đu t, m rng quy mô hot đng kinh doanh đ
tng thêm li nhun.
* Góp phn thu hút khách hàng
Nhng tin ích mà th ngân hàng đem li cho khách hàng không ch thu hút
khách hàng trong lnh vc th mà còn kéo theo các dch v bán l khác phát trin.
Thông thng khách hàng có thói quen khi s dng mt dch v nào đó ca ngân hàng
thì s s dng tip các dch v khác ca ngân hàng đó khi cn. iu này to c hi cho
ngân hàng gi chân khách hàng qua đó ngân hàng có th gii thiu qung bá các sn
phm khác đ m rng quy mô, lnh vc hot đng nhm lôi kéo các khách hàng đn

vi ngân hàng, nâng cao kh nng cnh tranh vi các ngân hàng khác.
1.1.4.2
26
i vi ngi s dng th
u đim ln nht mà sn phm th ngân hàng mang li cho ngi s dng là
nó cung cp mt phng tin giao dch thanh toán an toàn, tin li và kinh t.
+ Tính an toàn: S dng th mang li tính an toàn cao vì không cn phi mang
mt s tin ln trong ngi khi đi ra đng, không lo gp phi tin gi vì mi giao dch
thanh toán hàng hóa, dch v s đc thc hin trên tài khon. ng thi ch th cng
không lo chuyn b mt cp. Nu mt tin thì kh nng mt là chc chn nhng nu mt
th thì ch th có th thông báo cho ngân hàng phát hành đ phong ta tài khon th và
cp li th mi
+ Tính tin li: Th ngân hàng là mt phng tin thanh toán có th thay th
tin mt. Vì vy ngi s dng th không cn mang theo mt khi lng tin ln khi đi
du lch hay đi mua sm trong và ngoài nc mà ch cn np tin vào tài khon th ti
ngân hàng trc khi đi du lch. Hoc trong trng hp ch th đang  nc ngoài mà
cn tin có th yêu cu ngi thân đem tin np vào tài khon th là ch th đang  bt
c đâu cng có th tip tc s dng th đc.

20

Riêng đi vi th tín dng, khi ch th đi nc ngoài có th s dng th đ mua
sm hàng hóa, dch v bng tt c các loi ngoi t mà không cn phi dùng tin mt đ
đi sang ngoi t ca nc đó. Ch th cng có th s dng th đ đt hàng, thc hin
giao dch qua mng Internet mt cách d dàng, nhanh chóng. Ngoài ra, ch th còn có
th rút tin mt bng nhiu loi tin t khác nhau ti các máy rút tin t đng (ATM)
hoc các đim ng tin mt trên toàn th gii.
+ Tính kinh t:
i vi th ghi n:
Ngoài nhng tin ích trên do th đem li, ch th còn đc hng mc lãi sut

không k hn đi vi s d trong tài khon th hin có.
Ngoài ra, ch th còn có th thc hin các giao dch khác t máy ATM nh:
thanh toán hóa đn tin đin, nc, đin thoi, kim tra s d tài khon hoc chuyn
khon bt c lúc nào mà không cn phi tn thi gian đ đn ngân hàng ch đi nh
trc đây.
i vi th tín dng:
Ch th đc ngân hàng cp mt khon tín dng nh mt khon vay ngn hn
đ m rng thêm ngun tài chính ca mình nhm thc hin các nhu cu chi tiêu khác
nhau.
Hn na, ch th còn đc min toàn b lãi trên s tin đã s dng trong mt
khon thi gian (t 1 đn 45 ngày) nu ch th thanh toán li toàn b s tin này cho
ngân hàng vào cui k quy đnh.
27
1.1.4.3. i vi đn v chp nhn th
Các c s kinh doanh có chp nhn thanh toán bng th có th m rng đa dng
các hình thc thanh toán hàng hóa, dch v. Qua đó giúp cho các c s này có th thu
hút đc nhiu khách hàng, đc bit là du khách nc ngoài. T đó làm gia tng doanh
s bán hàng cng nh li nhun ca ca hàng.
Th nht, vic chp nhn thanh toán bng th mang li li ích cho các đn v
chp nhn th nh mt bin pháp m rng th trng và doanh s, làm tng sc mua

21

đi vi ngi tiêu dùng trong nc, thu hút nhiu du khách nc ngoài t đó làm gia
tng li nhun ca ca hàng.
Th hai, vic chp nhn thanh toán bng th giúp các đn v chp nhn th đ
tn nhiu thi gian kim đm, tránh gp hin tng dùng tin gi đ giao dch cng nh
tình trng mt cp tin xy ra làm mt lòng tin, uy tín ln nhau.
Th ba, các đn v chp nhn th còn đc ngân hàng h tr v mt k thut,
máy móc thit b nhm nâng cao tính hin đi, chuyên nghip ca ca hàng và đôi khi

còn đc ngân hàng h tr trong vic thu hi li nhng khon tin đáng l đã b mt do
nhân viên ca hàng sai sót trong vic tính toán.
Th t, các đn v chp nhn th có quan h uy tín, lâu nm còn đc hng
nhiu chính sách u đãi t phía ngân hàng nh vay tín dng đ m rng sn xut kinh
doanh mà không cn phi có tài sn th chp.
1.1.4.4.
28
i vi nn kinh t-xã hi
Ngành công ngh th phát trin m ra mt b mt vn minh hin đi cho nn
kinh t ca đt nc, là yu t quan trng thu hút du khách và các nhà đu t nc
ngoài.
Vic thanh toán bng th gim đáng k khi lng tin mt trong lu thông
nhm tit kim chi phí vn chuyn, in n, lu gi và tiêu hy tin. Ngoài ra thanh toán
bng th còn góp phn gim bt các t nn trm cp, cp git, tránh tâm lý lo s gp
phi tin gi trong các giao dch mua bán.
Bên cnh đó, vic thanh toán bng th còn đy nhanh quá trình chu chuyn vn.
Hu ht mi giao dch bng th đu đc thc hin và x lý nhanh chóng qua h thng
máy tính đin t, góp phn làm tng vòng quay ca đng tin, khi thông các ngun
vn khác.
Thông qua s kim soát ca ngân hàng, to điu kin cho các hot đng mua
bán kinh doanh đc minh bch nhm giúp cho ngân hàng nhà nc có th kim soát
đc khi lng tin giao dch trong dân c. Qua đó to tin đ cho vic tính toán và
điu hành thc thi chính sách tin t quc gia có hiu qu. Nhà nc s kim soát đc
thu chi ca các cá nhân, t chc mt cách d dàng, hn ch tình trng trn thu, gim

22

thiu các hot đng kinh t ngm, góp phn nâng cao tính minh bch trong hot đng
kinh t ca quc gia.
Ngoài ra, vic thanh toán bng th gn lin vi vic s dng tin b khoa hc - k

thut và công ngh hin đi, là chic cu ni quan trng trong quá trình hi nhp kinh t
quc t, to ra mt môi trng thng mi vn minh hin đi nhm thu hút du khách và
các nhà đu t nc ngoài.
1.2
1
QUY TRÌNH PHÁT HÀNH VÀ THANH TOÁN TH
1.2.1
10
Các ch th tham gia trong quy trình
1.2.1.1.
29
Ngân hàng phát hành
Là ngân hàng đc Ngân hàng Nhà nc cho phép thc hin nghip v phát
hành th. Nu ngân hàng phát hành th quc t thì phi là thành viên chính thc ca t
chc th quc t. Ngân hàng phát hành chu trách nhim tip nhn h s xin cp th, x
lý và phát hành th, m và qun lý tài khon th, thc hin cung cp các dch v th
cho khách hàng, gii quyt tra soát khiu ni, qun lý ri ro. Ngân hàng phát hành
thng là ngân hàng có uy tín trong nc cng nh quc t.
1.2.1.2
30
Ch th
Là ngi có tên ghi trên th, đc ngân hàng phát hành cp th đ s dng. Ch
th là ngi duy nht đc quyn s dng th ca mình. Mi ch th đc ngân hàng
phát hành cp cho mt s PIN (mã s giao dch cá nhân) đ giao dch qua máy ATM.
Ch th đc dùng th đ thanh toán tin hàng hóa, dch v ti các đn v chp nhn
th và rút tin mt ti máy ATM hoc các đim ng tin mt.
31
1.2.1.3. n v chp nhn th
Là các t chc hay cá nhân cung ng hàng hóa, dch v chp nhn th làm công
c thanh toán, bao gm: các khách sn, nhà hàng, siêu th, câu lc b, các hãng hàng

không, các công ty du lch l hành quc t và ni đa…Các đn v này s đc ngân
hàng thanh toán th cung cp các máy móc, thit b chuyên dùng đ thc hin các giao
dch th.
n v chp nhn th tham gia trên th trng th nhm tng li th cnh tranh
ca mình so vi các đi th khác do đã đa dng hóa các hình thc thanh toán, góp phn

23

tng doanh s bán hàng. Tuy nhiên, đ có th s dng dch v thanh toán bng th do
ngân hàng cung cp, đn v chp nhn th phi tr cho ngân hàng mt khon phí dch
v theo quy đnh đã đc kí kt gia đn v chp nhn th vi ngân hàng.
1.2.1.4.
32
Ngân hàng thanh toán
Là ngân hàng trc tip ký hp đng vi đn v chp nhn th và thanh toán các
chng t giao dch do đn v chp nhn th xut trình. Mt ngân hàng có th va đóng
vai trò là ngân hàng thanh toán th va đóng vai trò là ngân hàng phát hành th. Nu
ngân hàng chp nhn thanh toán th quc t thì phi là thành viên chính thc hoc liên
kt ca t chc th quc t.
33
1.2.1.5. Ngân hàng đi lý
Là ngân hàng đc ngân hàng thanh toán th y quyn đ thc hin mt s dch
v chp nhn thanh toán th thông qua hp đng ngân hàng đi lý. Các dch v thanh
toán liên quan đn th nh quan h nh thu, thanh toán vi đn v chp nhn th, ng
tin mt cho ch th …
34
1.2.1.6. T chc th quc t
Là hip hi các t chc tài chính, tín dng tham gia trên th trng th, có trách
nhim cp giy phép hot đng thanh toán và phát hành th cho các thành viên có nhu
cu thc hin dch v thanh toán và phát hành các sn phm th mang thng hiu ca

t chc h. Hin ti gm có t chc th Visa, t chc th MasterCard, công ty th
American Express, công ty th JCB…
 bo v thng hiu ca t chc mình, các t chc th đã đa ra nhng quy
đnh ht sc cht ch đi vi các ngân hàng thanh viên nh: các quy đnh liên quan đn
vic s dng thng hiu, quy trình thc hin các giao dch th, các khon phí dch
v…
Ngoài các t chc th quc t, th trng th còn hot đng di s kim soát
ca các c quan qun lý Nhà nc, là ngi đng ra t chc và qun lý các hot đng
kinh doanh th ca quc gia mình.
Qua các ni dung trình bày trên, cho thy các ch th tham gia hot đng trên th
trng th có mi quan h ht sc cht ch vi nhau, tt c đu hot đng di s qun

24

lý và kim soát ca T chc Th quc t và các c quan qun lý Nhà nc ca tng
quc gia nhm giúp cho các hot đng trên th trng th đc din ra mt cách lành
mnh, góp phn to điu kin cho vic lu thông hàng hóa, tin t đc thc hin mt
cách nhanh chóng
1.2.2
11
Quy trình phát hành th
35
1.2 2.1. Nguyên tc phát hành th
i vi th tín dng: đc phát hành da trên nguyên tc cho vay ngn hn. Có
ngha là khi chp nhn phát hành th tín dng cho khách hàng, ngân hàng cung cp cho
h mt khon tín dng ngn hn vi hn mc nht đnh mà ch th đc phép s dng
trong mt chu k tín dng. Hn mc tín dng th ca khách hàng nm trong tng mc
cho vay chung đi vi khách hàng, tng mc cho vay chung này không vt quá gii
hn cho vay ti đa ca ngân hàng đi vi mt khách hàng theo quy đnh ca pháp lut.
Khi phát hành th, mt nguyên tc quan trng mà khách hàng phi tuân th đó là khách

hàng phi có đm bo vi ngân hàng bng th chp hoc tín chp. Nu da vào tín
chp, ngân hàng s xem xét kh nng tr n ca khách hàng. Còn th chp phi bng tài
sn có giá tr tng đng vi hn mc tín dng mà th đc cp. Tài sn th chp ca
khách hàng thng là tin mt, tài khon cá nhân  ngân hàng hoc các khon tit kim
có k hn, các giy t có giá tr khác.
Còn đi vi các th ghi n, th đc phát hành khi khách hàng có tài khon tin
gi ti ngân hàng, không cn gii hn s tin trong tài khon nhiu hay ít.
1.2.2.2
36
Nghip v phát hành th
Thông thng nghip v phát hành th ti ngân hàng bao gm t vic tip nhn
h s đn vic trin khai toàn b quá trình phát hành th, s dng th cho đn khi thu
hi n ca khách hàng (đi vi th tín dng), c th gm các khâu nh sau: