B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
w_v
ÀO THANH NHÀN
THU HÚT VN U T TRC TIP NC
NGOÀI GÓP PHN PHÁT TRIN KINH T
XÃ HI TNH TIN GIANG
LUN VN THC S KINH T
TP, H Chí Minh, nm 2010
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
w_v
ÀO THANH NHÀN
THU HÚT VN U T TRC TIP NC
NGOÀI GÓP PHN PHÁT TRIN KINH T
XÃ HI TNH TIN GIANG
Chuyên ngành: Kinh t - Tài chính – Ngân hàng
Mã s: 60.31.12
LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC
TS. TRN CÔNG KHA
TP, H Chí Minh, nm 2010
LI CM T
Trc tiên, Tôi xin chân thành cm n các Cô, Chú, Anh Ch và các
Doanh nghip đã nhit tình giúp đ tôi trong quá trình thu thp thông tin, s liu
có liên quan đn đ tài.
K đn, tôi cng xin gi li cm m đn Quý Thy, Cô Trng i hc
Kinh t Thành ph H Chí Minh đã tn tình truyn đt nhng kin thc quý báu
cho tôi trong sut khoá hc 2007-2010.
Sau cùng, tôi xin cm n Thy, T.S Trn Công Kha đã tn tình hng dn
và góp ý cho tôi hoàn thành tt lun vn này.
Tp HCM, ngày tháng 10 nm 2010
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan rng đây là công trình nghiên cu ca bn thân tôi, có s
h tr ca GVHD T.S. Trn Công Kha. Toàn b ni dung và s liu s dng
trong lun vn này hoàn toàn trung thc. Các s liu đc s dng phân tích,
nhn xét đánh giá đu t các ngun đáng tin cy và do bn thân tôi t thu thp.
Ngoài ra, lun vn còn s dng mt s nhn xét, đánh giá ca các tác gi, c
quan t chc khác và đã có th hin phn tài liu tham kho.
Tp HCM, ngày 20 tháng 10 nm 2010
Hc viên thc hin lun vn
ào Thanh Nhàn
MC LC
Trang
1.1 S cn thit ca đ tài:. i
1.2 Mc tiêu nghiên cu ca đ tài ii
1.3 i tng và phm vi nghiên cu ii
1.4 Phng pháp nghiên cu ii
1.5 Kt cu ca đ tài iii
Chng 1: LÝ LUN TNG QUAN V THU HÚT VN U T
TRC TIP NC NGOÀI………………………………………… 1
1.1. Khái nim u t trc tip nc ngoài - FDI 1
1.2 Các hình thc u t trc tip nc ngoài 3
1.3 Khái nim v thu hút vn TTTNN 6
1.3.1 Khái nim 6
1.3.2 Các nhân t nh hng đn vic thu hút vn FDI 6
S n đnh v kinh t, chính tr - xã hi và lut pháp đu t 6 ª
Chính sách thu hút vn đu t đa phng 7 ª
S phát trin c s h tng 8 ª
ª S phát trin ca đi ng lao đng, ca trình đ khoa hc – công ngh
ca mt quc gia 8
ª Hiu qu ca các d án thu hút đu t đã trin khai trong tnh
…………………………………………………9
1.4 Ý ngha ca thu hút vn TTTNN 9
1.4.1 B sung ngun vn trong nc 9
1.4.2 Thúc đy tng trng kinh t và đu t 10
1.4.3 Góp phn chuyn dch c cu kinh t nc tip nhn 10
1.4.4 Góp phn vào phát trin công ngh và bí quyt qun lý 11
1.4.5 Tham gia mng li sn xut toàn cu 11
1.4.6 Góp phn gii quyt vic làm, nâng cao cht lng và phát trin ngun
nhân lc………………………………………………………… 12
1.4.7 T l giá tr xut khu khu vc FDI vi vn FDI thc hin 12
1.4.8 Tng thu ngân sách nhà nc 13
1.5 Kinh nghim thu hút TTTNN ca các nc trên th gii và mt s tnh
thành Vit Nam 13
1.5.1 Trung Quc 13
1.5.2 Thái Lan 15
1.5.3 Malaysia 17
1.5.4 Singapore 18
1.5.5 Kinh nghim thu hút vn FDI ca mt s tnh ca Vit Nam 19
1.5.6 Kinh nghim cho Tin Giang sau khi nghiên cu kinh nghim thu hút
TTTNN ca các nc và các tnh Vit Nam 20
KT LUN CHNG 1 22
Chng 2: THC TRNG THU HÚT VN U T TRC TIP NC
NGOÀI TI TNH TIN GIANG 23
2.1 Thc trng v môi trng đu t ca tnh Tin giang 23
2.1.1 V trí đa lý kinh t 23
2.1.2 V ngun nguyên liu 23
2.1.3 V tình hình an ninh chính tr 24
2.1.4 C s h tng k thut 24
2.1.5 Môi trng lao đng 29
2.1.6 Môi trng pháp lý 30
2.2 Thc trng v thu hút vn FDI ti Tin giang t nm 2001-2009 33
2.2.1 Tng quan v tình hình thu hút FDI vào Tin Giang 33
2.2.2 Thu hút FDI theo ngành 38
2.2.3 Thu hút FDI theo đi tác đu t 40
2.2.4 Tình hình thu hút FDI theo vùng, lãnh th 42
2.3 ánh giá hiu qu thu hút FDI ti Tin Giang 46
2.3.1 B sung ngun vn trong tng vn đu t ca tnh 46
2.3.2 Thúc đy tng trng kinh t ca Tnh 47
2.3.3 Chuyn dch c cu kinh t 50
2.3.4 Doanh thu và đóng góp vào ngân sách tnh ca khu vc FDI 53
2.3.5 Kim ngch xut khu ca khu vc FDI 54
2.3.6 óng góp vào gii quyt vic làm cho lao đng ti đa phng 55
2.4 Nhng hn ch khu vc TTTNN ti Tin Giang trong thi gian qua
58
Nguyên nhân ca nhng hn ch trên 60
KT LUN CHNG 2 62
Chng 3: CÁC GII PHÁP TNG CNG THU HÚT VÀ S DNG
CÓ HIU QU VN U T NC NGOÀI 63
3.1 Quan đim, mc tiêu và đnh hng phát trin FDI tnh Tin Giang
63
3.1.1 Quan đim v thu hút đu t nc ngoài trên đa bàn tnh Tin Giang
thi k 2010-2020 63
64
3.1.2 Mc tiêu c th
66
3.1.3 nh hng v thu hút vn FDI trên đa bàn tnh Tin Giang
¬ Trong lnh vc Thng mi - dch v -du lch 66
¬ Trong lnh vc công nghip 68
Trong lnh vc nông nghip và nuôi trng thy sn 70 ¬
3.2 Nhng gii pháp nhm tng cng thu hút vn FDI đ phát trin kinh t-
xã hi tnh Tin Giang 70
3.2.1 C s hoch đnh các gii pháp nhm thu hút và s dng FDI 70
3.2.2 Tng cng quan h hp tác trong thu hút đu t
74
74
3.2.3 V công tác quy hoch
75 3.2.4 T chc hot đng xúc tin đu t chuyên nghip
76 3.2.5 Ci thin môi trng đu t
3.2.6 Tp trung xây dng và hoàn thin c s h tng kinh t - xã hi ca
tnh, đc bit là các khu - cm công nghip 78
3.2.7 Nâng cao nng lc kinh doanh ca các doanh nghip trong tnh đ đáp
ng tt hn yêu cu hi nhp kinh t quc t 79
3.2.8 ào to ngun nhân lc 80
3.2.9 Gii pháp hn ch, bo v môi trng 81
KT LUN CHNG 3 82
KT LUN 83
TÀI LIU THAM KHO 85
PH LC
DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT
1. FDI : u t trc tip nc ngoài.
2. TNN: đu t nc ngoài
3. TTTNN: u t trc tip nc ngoài
4. BOT: Xây dng – Vn hành – Chuyn giao
5. BT: Xây dng – Chuyn giao
6. GDP: Tng sn phm quc ni
7. UNCTAD: Hi ngh Liên Hp quc v Thng mi và Phát trin
8. WTO: t chc thng mi th gii
9. KCN: Khu công nghip
10. CCN: Cm công nghip
11. KH&T: K hoch và u t
12. KT-XH: Kinh t-xã hi
13. NS: Ngân sách
14. CN: Công nghip
15. N-L-NN: Nông – Lâm – Ng nghip
16. TP.HCM: Thành ph H Chí Minh
17. TP.MT: Thành ph M Tho
18. KTTPN: Kinh t trng đim phía Nam
19. UBND: U ban nhân dân
20. DN: Doanh nghip
DANH MC CÁC BNG, BIU
Trang
Bng 2.1 Kt qu nng lc cnh tranh ca tnh Tin Giang 37
Bng 2.2 Các d án FDI phân theo lãnh vc tính đn 31/12/2009 39
Bng 2.3 Vn đu t nc ngoài ca các d án FDI còn hiu lc đn
31/12/2009, chia theo quc tch nhà đu t 41
Bng 2.4 S d án trong KCN-CCN 44
Bng 2.5 Vn đu t phát trin ca Tin Giang và ngun vn gii ngân
FDI 46
Bng 2.6 Nhp đ tng trng GDP giai đon 2001-2009 48
Bng 2.7 óng góp ca TTTNN vào GDP ca Tin Giang 48
Bng 2.8 C cu kinh t giai đon 2001-2009 51
Bng 2.9 Tình hình np ngân sách ca các doanh nghip FDI 53
Bng 2.10 Kim ngch xut khu khu vc FDI giai đon 2001-2009 55
Bng 2.11 S lao đng trong các doanh nghip FDI t 2001-2009 57
Bng 2.12 T l vn bình quân cho 1 lao đng 58
Bng 2.13 Ma trn SWOT 61
Bng 3.1 Mc tiêu tng quát thu hút FDI 64
Bng 3.2 Mc tiêu thu hút và s dng vn FDI 64
Bng 3.3 Bng phân tích SWOT cp 2 71
Biu đ 2.1 S d án TTTNN phân theo giai đon t 1991-2009 36
Biu đ 2.2 Tng vn đu t phân theo giai đon t 1991-2009 37
Biu đ 2.3 Vn TTTNN phân theo quc tch tính đn 31/12/2009 41
Biu đ 2.4 C cu s d án FDI đu t phân theo lãnh th tnh Tin Giang giai
đon 2001 - 2009 45
Biu đ 2.5 Vn đu t phát trin ca Tin Giang và vn FDI 46
Biu đ 2.6 Tc đ tng trng GDP Tin Giang giai đon 2001-2009 48
Biu đ 2.7 Tc đ tng, t l đóng góp ca FDI vào GDP Tin Giang 49
Biu đ 2.8 C cu GDP theo ngành tnh Tin Giang nm 2001, 2009 51
Biu đ 2.9 T l đóng góp lao đng ca khu vc FDI ti tnh Tin Giang giai
đon 2001-2009 57
i
LI M U
1. S CN THIT CA TÀI
Bc vào nm 2010, kinh t th gii đã và đang phc hi sau hn mt nm
ri vào tình trng khng hong tài chính trm trng, mt s nn kinh t ln có
nhiu chuyn bin tích cc. trong nc, nhng kt qu quan trng đt đc
trong phát trin kinh t - xã hi nm 2009 là c s và đng lc đ c nc phn
đu hoàn thành tt mc tiêu phát trin kinh t - xã hi trong thi gian sp ti.
Mc tiêu phn đu ca tnh Tin Giang đn nm 2020 là phi phát trin
tnh tr thành mt trong nhng tnh đu tiên ca vùng ng bng Sông Cu
Long đt trình đ phát trin công nghip hóa, hin đi hoá hin đi và là mt tnh
đng lc mi ca vùng Kinh t trng đim phía Nam, đt mc tiêu c bn tr
thành tnh công nghip trc 2-3 nm so vi mc trung bình ca c nc. Xây
dng, phát trin thành ph M Tho lên thành ph đô th loi I, gn vi thành
ph H Chí Minh theo chc nng là trung tâm kinh t, vn hoá, khoa hc k
thut ca vùng. ng thi ci to, nâng cp và phát trin h thng đô th, các th
t tr thành các trung tâm kinh t, thúc đy s phát trin các vùng nông thôn
trong tnh. Thu hp đc khong cách v trình đ phát trin và thu nhp bình
quân đu ngi vi các tnh trong vùng Kinh t trng đim phía Nam (GDP bình
quân đu ngi nm 2009 ca tnh đt 969 USD).
đt đc mc tiêu trên, tnh cn phi huy đng lng vn đu t trong
giai đon t 2006 - 2020 đt trên 422 nghìn t đng, tc khong 20-22 t USD,
cao gn 17 ln so vi tng vn đu t đã thc hin trong giai đon 1996-2005.
Trong điu kin ngun lc trong tnh phc v cho đu t phát trin còn nhiu
hn ch, đ đáp ng nhu cu vn đu t trên thì cn phi huy đng tt c các
ngun lc bên trong ln ngun vn đu t nc ngoài. Cng theo Quy hoch
ii
tng th phát trin kinh t xã hi tnh Tin Giang trong giai đon 2006-2020, đ
đt các mc tiêu v tng trng kinh t (GDP) tng bình quân 12,5%/nm, lng
vn đu t nc ngoài cn huy đng ít nht trên 46 nghìn t đng - tng đng
vi 2,4 t USD. Vì vy, tnh cn có nhng gii pháp thích hp đ thu hút và s
dng hiu qu hn ngun vn TTTNN trong thi gian sp ti. Và đó cng là lý
do tôi chn đ tài:“ Thu hút vn đu t trc tip nc ngoài cho phát trin kinh
t xã hi tnh Tin Giang ’’ làm đ tài nghiên cu.
2. MC TIÊU NGHIÊN CU CA TÀI
Mc tiêu ca đ tài nhm làm rõ nhng vn đ sau:
- Làm rõ và góp phn hoàn thin c s lý lun v thu hút vn đu t trc
tip nc ngoài.
- Phân tích thc trng môi trng đu t, thc trng v vic thu hút và s
dng vn đu t trc tip nc ngoài ti tnh Tin Giang.
- Trên c s lý lun và phân tích thc trng, t đó đ ra nhng gii pháp đy
mnh vic thu hút vn, đng thi nâng cao hn na hiu qu s dng vn đu t
trc tip nc ngoài trong điu kin nn kinh t Tin Giang.
3. I TNG VÀ PHM VI NGHIÊN CU
tài ch yu tp trung gii hn nghiên cu nhng vn đ liên quan đn
vic thu hút vn đu t trc tip nc ngoài ti tnh Tin Giang giai đon 2003-
2010, nhng tác đng ca vn đu t nc ngoài đi vi vic phát trin kinh t
xã hi ca tnh.
4. PHNG PHÁP NGHIÊN CU
Phng pháp nghiên cu s dng trong c đ tài: phng pháp tng hp -
phân tích, phng pháp logic, phân tích SWOT, h thng đánh giá. Ngoài ra, đ
iii
tài còn s dng các tài liu, công trình nghiên cu trong và ngoài tnh có liên
quan đn đ tài.
5. KT CU CA TÀI
Ngoài phn m đu và kt lun, đ tài đc trình bày theo kt cu gm 3
phn:
- Chng I: C s lý lun chung v đu t trc tip nc ngoài.
- Chng II: Thc trng v thu hút vn đu t trc tip ti tnh Tin Giang
giai đon 2003-2010.
- Chng III: Các gii pháp c bn nhm thu hút vn đu t trc tip nc
ngoài ti Tin Giang.
1
CHNG I: LÝ LUN TNG QUAN V THU HÚT VN U T
TRC TIP NC NGOÀI
1.1 Khái nim u t trc tip nc ngoài - FDI
u t nc ngoài là hin tng kinh t quc t, xut hin trong thi k
chuyn t ch ngha t bn t do cnh tranh sang ch ngha t bn đc quyn.
Hin tng này bt ngun t các nc có trình đ phát trin t bn ch ngha
cao nh Anh, c…vào th k XIX và đu th k XX vi s ra đi hàng lot
các công ty đc quyn đa quc gia, xuyên quc gia đã tham gia vào hot đng
xut khu t bn, khai thác ngun tài nguyên nc ngoài.
Trong thi k gia hai cuc chin tranh th gii na đu th k XX,
hot đng TNN b suy gim, nhng lng vn FDI thì phát trin chim đn
1/4 tng đu t quc t, sau đó tng trng chm li vào thp k 60, 70. FDI
t đu thp k 1980 đn nay đã có s tng trng liên tc vi M tr thành
nc TNN ln nht, đng thi là nc tip nhn FDI nhiu nht. Nhiu
nc và vùng lãnh th công nghip mi trên th gii nh Hàn Quc,
Singapore, Hng Kông, …đn các nc đang phát trin và các nc chuyn
đi c ch kinh t nh Trung Quc, Nga, Vit Nam cng đã tham gia vào
hot đng đu t quc t, thu hút FDI.
Trên th gii, khong trên 1.500 t USD vn chu chuyn hàng ngày, rt
đa dng vi nhiu kênh giao dch trong đó có ngun vn u t trc tip
nc ngoài – mt phng thc đu t quc t quan trng trong tình hình th
gii hin nay. T thp k 1980 đã có rt nhiu công trình nghiên cu v vn
đ này vi nhng lý thuyt và quan đim khác nhau. Trong phm vi đ tài này
s trình bày quan đim ca hai t chc quc t có vai trò quan trng đi vi
FDI và quan đim ca Vit Nam.
u t trc tip nc ngoài (FDI
- Foreign direct investment)
2
- Theo qu tin t quc t IMF, trong Báo cáo cán cân thanh toán hàng
nm thì FDI đc đnh ngha là “TTTNN là đu t có li ích lâu dài ca
mt doanh nghip ti mt nc khác (nc nhn đu t – hosting country),
không phi ti nc mà doanh nghip đang hot đng (nc đi đu t –
source country) vi mc đích qun lý mt cách có hiu qu doanh nghip”
- Hi ngh Liên Hp Quc v Thng Mi và Phát trin UNCTAD,
trong Báo cáo đu t th gii nm 1996 đã đa ra đnh ngha v FDI nh sau:
“TTTNN là đu t có mi liên h, li ích và s kim soát lâu dài ca mt
pháp nhân hoc th nhân (nhà TTTNN hoc công ty m) đi vi mt doanh
nghip mt nn kinh t khác (doanh nghip FDI hoc chi nhánh nc ngoài
hoc chi nhánh doanh nghip”.
- Quan đim v FDI ca Vit Nam theo quy đnh ti khon 1 iu 2
Lut đu t nc ngoài nm 1987 và đc sa đi, b sung nm 2000: “u
t trc tip nc ngoài là vic nhà đu t nc ngoài đa vào Vit Nam vn
bng tin hoc bt k tài sn nào đ tin hành các hot đng đu t theo quy
đnh ca Lut này”.
- T nhng khái nim trên có th hiu mt cách khái quát v đu t
trc tip nc ngoài nh sau: “u t trc tip nc ngoài FDI ti mt
quc gia là s di chuyn vn, tài sn, công ngh hoc bt k tài sn nào t
nc đi đu t sang nc tip nhn đu t đ thành lp hoc kim soát
doanh nghip nhm mc đích kinh doanh có lãi”.
Dù đc đnh ngha nh th nào thì bn cht ca hình thc TTTNN là
hình thc đu t quc t mà ch đu t nc ngoài đóng góp mt s vn đ
ln vào lnh vc sn xut hoc dch v, cho phép h trc tip tham gia điu
hành đi tng mà h t b vn đu t ti nc tip nhn.
3
Nm 2010, dòng FDI th gii có s đo chiu, tng trng chm theo
s phc hi ca nn kinh t toàn cu tuy nhiên vn thp hn đnh đim nm
2007 và s lp li vào nm 2014, ch yu đ vào các quc gia mi ni. Theo
Báo cáo điu tra hàng nm ca Ngân hàng Deutsche Bank (c)
ngày 17/3/2010 thì châu Á (tr Nht Bn) s là khu vc có biu hin xut sc
nht trong nm 2010, còn Trung Quc s là quc gia biu hin tt nht trong
khu vc này.
Bi cnh và xu hng mi đang đt ra các yêu cu v chính sách mi
c cp quc gia và quc t. Yêu cu hàng đu vn là ci thin môi trng đu
t theo hng thông thoáng hn và gia tng kim soát an toàn v mô ca nhà
nc. c bit, c các t chc ln các chính ph cn có nhng đt phá trong
ci t khu vc tài chính - ngân hàng nhm gia tng trách nhim và hiu qu
ca các đnh ch tài chính, gim nguy c bt n đnh trong tng lai và làm
cho khu vc này linh hot hn, qun lý tt hn dòng vn đang tái xut hin.
1.2 Các hình thc u t trc tip nc ngoài
TTTNN vào Vit Nam di các hình thc sau:
̶ Hp đng hp tác kinh doanh.
Hp đng hp tác kinh doanh là mt vn bn đc ký kt gia bên Vit
Nam và bên nc ngoài đ cùng nhau tin hành mt hay nhiu hot đng sn
xut kinh doanh Vit Nam trên c s quy đnh trách nhim và phân phi kt
qu kinh doanh cho mi bên mà không thành lp mt xí nghip liên doanh
hoc bt k mt pháp nhân mi nào.
c đim ca hình thc đu t này là:
- Các bên cùng nhau hp tác kinh doanh trên c s vn bn hp đng
đã ký v vic phân đnh trách nhim, quyn li và ngha v ca mi bên.
4
- Thi hn ca hp đng do hai bên tho thun phù hp vi tính cht
hot đng kinh doanh và s cn thit đ hoàn thành mc tiêu ca hp đng.
- Không thành lp mt pháp nhân mi.
- Vn đ vn kinh doanh có th hoc không nht thit đc đ cp
trong vn bn hp đng hp tác kinh doanh.
̶ Doanh nghip liên doanh.
c thành lp gia mt bên là Vit Nam và bên kia là các bên nc
ngoài tham gia đu t liên doanh (có th hai hoc nhiu bên tham gia liên
doanh).
c đim ca hình thc liên doanh là:
- Cho ra đi mt công ty hoc mt xí nghip mi, vi t cách pháp
nhân Vit Nam và đc thành lp di dng công ty trách nhim hu hn.
- Các công ty hoc xí nghip liên doanh hot đng theo nguyên tc t
ch v tài chính. Vn pháp đnh do các bên đóng góp ti thiu bng 30% tng
s vn đu t. Trong quá trình hot đng, đn v liên doanh không đc gim
vn pháp đnh. Vic tng vn pháp đnh do các bên liên doanh tho thun và
đng ký ti B K hoch và u t. Vn pháp đnh có th góp trn mt ln
khi thành lp liên doanh hoc tng phn trong mt thi gian hp lý do hai bên
tho thun.
- C quan lãnh đo cao nht ca liên doanh là Hi đng qun tr, có
thm quyn quyt đnh các vn đ quan trng. Tng Giám đc và các Phó
Tng giám đc chu trách nhim qun lý và điu hành công vic hàng ngày
ca liên doanh. Nu Tng giám đc là ngi nc ngoài thì Phó Tng giám
đc th nht phi là công dân Vit Nam và sinh sng ti Vit Nam.
- Mt đn v liên doanh có th tham gia vn đ thành lp mt liên
doanh khác vi nc ngoài, trong liên doanh mi này phi có trc tip tham
5
gia ít nht ca hai thành viên thuc liên doanh c trong Hi đng qun tr và
mt trong hai thành viên đó phi là ngi có quc tch Vit Nam.
- Thi gian hot đng ca liên doanh không quá 50 nm, trng hp
đc bit không quá 70 nm.
- Các bên tham gia liên doanh phân chia li nhun và ri ro theo t l
đóng góp vn.
̶ Doanh nghip 100% vn nc ngoài.
Là doanh nghip do nhà đu t nc ngoài đu t 100% vn ti Vit
Nam. Nh vy, các doanh nghip 100% vn nc ngoài hoàn toàn thuc
quyn s hu ca t chc cá nhân nc ngoài và do t chc, cá nhân đó thành
lp, t qun lý và hoàn toàn chu trách nhim v kt qu kinh doanh.
c đim ca các doanh nghip 100% vn nc ngoài là đc thành
lp di hình thc công ty trách nhim hu hn và là mt pháp nhân Vit
Nam do pháp lut nc Cng hoà xã hi ch ngha Vit Nam chi phi và điu
chnh.
̶ Hp đng xây dng - vn hành - chuyn giao (BOT), Hp đng xây
dng - chuyn giao - vn hành (BTO), Hp đng xây dng - chuyn giao
(BT).
Trong các loi hình này thì BOT là mt loi hình đu t đc nhà nc
s dng đ khuyn khích xây dng các công trình h tng nh: cu, đng,
bn cng, công trình cung cp nng lng…trong khi Nhà nc khó khn v
ngun tài chính.
Theo hình thc BOT, nhà đu t t b vn, k thut đ xây dng công
trình, t khai thác kinh doanh trong mt thi gian nht đnh đ thu hi vn và
có li nhun hp lý, sau đó s chuyn giao cho Nhà nc.
c trng ca hình thc này là s cam kt gia Nhà nc vi ch đu
t ch không phi gia các doanh nghip vi nhau.
6
Ngoài các hình thc đu t trc tip nc ngoài nêu trên, lng vn
TTTNN vào Vit Nam còn tp trung vào các khu công nghip, khu ch xut
thông qua nhiu hot đng và hình thc đu t khác nhau.
1.3 Khái nim v thu hút vn TTTNN
1.3.1 Khái nim
Thu hút vn FDI là to ra mt môi trng đu t hp dn bao gm tng
th nhng tác đng bên trong ca nc tip nhn lên hot đng ca các nhà
TNN và nhng tác đng bên ngoài lên hot đng ca các nhà TNN.
Nhng tác đng này có th làm cho lung vn FDI chy vào trong nc mnh
hn, cng có th làm cho tc đ thu hút FDI chm đi.
1.3.2 Các nhân t nh hng đn vic thu hút vn FDI
ª S n đnh v kinh t, chính tr - xã hi và lut pháp đu t
Nn kinh t- chính tr n đnh là mt yu t quan trng, tiên quyt khi
mt nhà đu t tin hành đu t ti mt nc. Khi đu t h đu mong mun
kim soát đc vn đu t ca mình, nhn đc s giúp đ nhit tình ca các
nhân viên công quyn, chính quyn đa phng, th tc hành chính đn gin,
tính minh bch, công bng và hiu qu trong th tc cp phép, th tc hi
quan, thu thu…nht là không có hin tng tham nhng. iu này đc th
hin rõ hn khi xu hng hi nhp din ra ngày càng sâu rng trên th gii.
Nhng bt n v kinh t - chính tr, nhng chính sách và bin pháp
qun lý v mô cng có th gây nên các tác đng ngc. Nó không ch làm cho
dòng vn b chng li, thu hp mà còn khin cho các nhà đu t chuyn
hng đu t ca mình sang nc khác.
H thng pháp lut đu t ca nc tip nhn phi đc xây dng và
công b rõ ràng nhm to hành lang pháp lý bn vng, đnh hng cho ch
đu t tuân th theo quy đnh ca Chính ph. Phi có nhng chng trình rà
soát, đánh giá tác đng môi trng đu t, t đó xây dng mt h thng pháp
7
lut phù hp vi tng giai đon phát trin kinh t và phù hp vi yêu cu thu
hút ngun vn. Ni dung h thng pháp lut càng đng b, cht ch, tiên tin,
nhng ci m, phù hp vi lut pháp và thông l quc t thì kh nng hp dn
vn đu t càng cao.
ª Chính sách thu hút vn đu t đa phng
Hin nay xu hng các nc là áp dng chính sách theo hng m
đi vi các hot đng đu t ca nhà TNN. Mt chính sách thng mi
thông thoáng theo hng t do hóa s tng cng kh nng cnh tranh trong
thu hút vn FDI.
Các chính sách thu hút FDI là:
+ Các mc u đãi tài chính - tin t phi đm bo cho nhà đu t tìm
đc li nhun cao nht trong điu kin kinh doanh chung ca khu vc, ca
mi nc; khuyn khích h đu t vào nhng lnh vc mà Chính ph mong
mun đng thi sn xut ni đa cha đáp ng đc. Trong đó nhng u đãi
v thu; min gim thu luôn giành cho các hng mc đu t có kh nng ci
thin cán cân thanh toán quc t, có khoa hc công ngh tiên tin và nhng
hng mc đu t có vn ln.
+ Các chính sách và bin pháp u đãi cng phi đc ci thin hàng
nm cho phù hp vi tình hình mi, khuyn khích doanh nghip nc ngoài
s dng nguyên liu ni đa; to điu kin m rng th trng xut khu; to
điu kin thúc đy cnh tranh nhm kích thích doanh nghip trong nc đi
mi vn lên. Khuyn khích nhà TNN đa tin b k thut, t duy qun lý
hin đi vào ni đa ca nc tip nhn…
Nh vy, mt khi các ri ro gim xung, t l li nhun tng lên, thì
các lung vn đu t s đ vào nhiu và n đnh. Ngc li, các nhà đu t s
thn trng hn, thm chí b đi nu ni tip nhn đu t có “đ tin cy thp v
8
tín dng” – mt ch s tng hp ca các yu t nh ri ro chính tr cao, phát
trin kinh t chm, xut khu kém, n cao và bt n đnh kinh t v mô…
ª
S phát trin c s h tng
S phát trin c s h tng kinh t ca mt quc gia và mt đa phng
tip nhn đu t luôn là điu kin vt cht hàng đu đ các ch đu t có th
nhanh chóng thông qua các quyt đnh và trin khai thc t các d án đu t
đã cam kt. Mt tng th h tng phát trin phi bao gm mt h thng giao
thông vn ti đng b và hin đi vi các cu cng, đng sá, kho bãi và các
phng tin vn ti đ sc bao ph quc gia và đ tm hot đng quc t;
mt h thng bu đin thông tin liên lc vin thông vi các phng tin nghe
– nhìn hin đi, có th ni mng thng nht toàn quc và liên thông vi toàn
cu; h thng đin, nc đy đ và phân b tin li cho các hot đng sn
xut kinh doanh cng nh đi sng xã hi; mt h thng mng li cung cp
các loi dch v khác (y t, giáo dc, gii trí, các dch v hi quan, tài chính,
thng mi, qung cáo, k thut…) phát trin rng khp, đa dng và có cht
lng cao.
ª S phát trin ca đi ng lao đng, ca trình đ khoa hc – công
ngh ca mt quc gia
Lao đng là ngun lc quan trng ca đt nc nói chung và ca doanh
nghip nói riêng. i ng lao đng di dào có tài và đc s dng hp lý s
góp phn mang li hiu qu kinh t cao cho doanh nghip.
i ng nhân lc có tay ngh cao là điu kin rt quan trng đ mt
nc và mt đa phng vt qua đc nhng hn ch v tài nguyên thiên
nhiên và tr nên hp dn các nhà đu t. Vic thiu các nhân lc k thut lành
ngh, các nhà lãnh đo, các nhà qun lý cao cp… s khó lòng đáp ng đc
các yêu cu ca nhà đu t đ trin khai các d án ca h, làm chm và thu
hp li dòng vn đu t chy vào mt lãnh th và đa phng.
9
Trình đ công ngh đc đánh giá qua các tiêu chí nh: t chc, nhân
lc, thông tin và thit b. rút ngn khong cách giàu nghèo, lc hu ti
nhng nc đang phát trin thì công ngh là yu t ct lõi cho mi quá trình,
là yu t quyt đnh s thnh vng hay suy vong ca mt quc gia. Và đây
cng là nhân t tác đng mnh đn nng lc cnh tranh quc t trong vic thu
hút ngun vn FDI.
ª
Hiu qu ca các d án thu hút đu t đã trin khai trong tnh
Mc tiêu ca vic đu t vn là nhm đt li nhun cao, cho nên nu
nh các d án thu hút đã đc trin khai đt đc t sut sinh li cao s
khuyn khích và cng c nim tin cho các nhà đu t tip tc đu t đ tái sn
xut m rng, đng thi h cng là nhng cu ni thuyt phc các nhà đu t
khác yên tâm b vn đu t. Ngc li, các d án trin khai không hiu qu,
thng xuyên thua l s làm nn lòng các nhà đu t, vì h cho rng môi
trng đu t có ri ro.
Tóm li, vn đu t đã, đang và s tìm đn các quc gia và đa phng
có nn kinh t - chính tr - xã hi n đnh, h thng pháp lut đu t đy đ,
thông thoáng mang tính chun mc quc t cao, chính sách u đãi đu t linh
hot và hp dn… s là nhng yu t đm bo lòng tin và hp dn các dòng
vn đu t, thm chí còn mnh hn vic đa ra các u đãi tài chính cao. Tc
là dòng vn đu t ch tìm đn nhng ni đu t an toàn, đng vn đc s
dng có hiu qu, quay vòng nhanh và ít ri ro.
1.4 Ý ngha ca thu hút vn TTTNN
1.4.1 B sung ngun vn trong nc
Trong các lý lun v tng trng kinh t, nhân t vn luôn đc đ
cp. Khi mt nn kinh t mun tng trng nhanh hn, nó cn nhiu vn hn
na. Nhng ngun vn trong nc là có gii hn, đc bit là đi vi các quc
gia đang phát trin, thu nhp trên đu ngi còn thp, dn đn quy mô tích
10
lu đu t thp. Do đó, ngun vn trong nc khó có th đáp ng đc nhu
cu vn đu t ca nn kinh t. Mt khi ngun vn trong nc không đ, nn
kinh t s hng ti ngun vn đn t nc ngoài, trong đó vn FDI là mt
trong nhng ngun vn TNN ch yu nht.
Trong tp chí The World Economy s tháng 1/2006 hai tác gi Henrik
Hansen, John Rand (2006) đã báo cáo công trình nghiên cu trên 31 quc gia
đang phát trin trong mt thi gian 31 nm và khng đnh FDI có tác đng tt
đn s tng trng GDP ca các quc gia tip nhn. Trong khi GDP li không
có nh hng đi vi t l FDI/GDP ca mt quc gia. Vit nam theo tác
gi Nguyn Hoàng Bo (2003) thì cho rng có s liên quan mt thit gia t
l tng trng GDP và t l FDI đi vi GDP ca Vit nam.
1.4.2 Thúc đy tng trng kinh t và đu t
Mô hình Harrod – Domar đã ch ra rng vn đu t ca nn kinh t có
nh hng trc tip ti tc đ tng trng GDP:
Mc tng trng GDP = vn đu t / ICOR.
Da vào phng trình trên thì mc tng GDP quan h t l thun vi
vn đu t. Mun tng trng hàng nm vi tc đ cao thì phi tng mc vn
đu t và gim ICOR xung hoc hn ch không tng. Nh vy thu hút đu
t s làm cho lng vn đu t tng lên, và do đó sn lng đu ra s tng lên
góp phn thúc đy phát trin ngành công nghip - dch v nói riêng và tng
trng kinh t nói chung.
1.4.3 Góp phn chuyn dch c cu kinh t nc tip nhn
C cu kinh t là cu trúc nn kinh t hay tng th các mi quan h
gia các yu t cu thành nn kinh t. Các yu t đó bao gm: c cu ngành,
c cu thành phn và c cu vùng. Trong đó, c cu ngành đóng vai trò quan
trng quyt đnh hình thc ca các c cu kinh t khác. Hot đng TTTNN
11
đã có tác đng mnh đn c cu ngành kinh t, ch yu là đu t vào sn xut
công nghip và dch v. T đó, đã làm thay đi và dch chuyn c bn c cu
kinh t ca nc tip nhn đu t.
1.4.4 Góp phn vào phát trin công ngh và bí quyt qun lý
TTTNN hin là kênh quan trng nht ca vic chuyn giao công
ngh cng nh vic nâng cao trình đ công ngh và sc cnh tranh cho nn
kinh t. Bi vì thông qua các doanh nghip có vn FDI, nhng công ngh tiên
tin, hin đi s đc du nhp vào các nc tip nhn, to nn tng phát trin
mt s ngành công nghip mi nhn. Bên cnh đó, s thúc đy các doanh
nghip trong nc đi mi công ngh và nâng cao sc cnh tranh cho các sn
phm trên th trng trong nc và quc t. Tuy nhiên, các nc đang phát
trin cng phi có nhng cân nhc chn lc và có trình đ nht đnh khi tip
nhn công ngh bi vì công ngh ca các nc phát trin luôn thay đi. Nu
không có s cân nhc k lng khi chuyn giao thì s không tránh khi
nhng công ngh c và lc hu, gây nhiu tn tht cho nhng nc tip nhn.
Hin nay, theo nhiu chuyên gia kinh t cho rng tc đ chuyn giao
công ngh cha đáp ng kp vi s tng trng nhanh hn na ca nn kinh
t, nht là đi vi các nc đang phát trin. Cho nên tng cng thu hút vn
FDI, tng cng du nhp công ngh ca các nc phát trin và các nc trong
khu vc đ đáp ng tc đ tng trng kinh t toàn cu là mt tt yu.
1.4.5 Tham gia mng li sn xut toàn cu
Các công ty nc ngoài hay các TNCs thng thit lp mt mng li
sn xut và dch v trên toàn cu, phân b ti nhiu quc gia khác nhau ch
yu là đu t vào hàng xut khu. Thông qua hot đng ca các công ty này,
nc tip nhn đu t không ch thu đc li ích t các doanh nghip có vn