Phát triển thị trường quyền chọn cổ phiếu để phòng ngừa rủi ro trên thị trường chứng khoán Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM
j



ÀO MNH LINH


PHÁT TRIN TH TRNG QUYN CHN
C PHIU  PHÒNG NGA RI RO TRÊN
TH TRNG CHNG KHOÁN VIT NAM

Chuyên ngành: Tài chính ngân hàng
Mã s: 60.31.12



LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN: PGS.TS PHM VN NNG





THÀNH PH H CHÍ MINH – 2010


LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan lun vn này là do chính tôi nghiên cu và thc
hin. Các thông tin và s liu đc s dng trong lun vn đc
trích dn đy đ ngun tài liu ti danh mc tài liu tham kho và
hoàn toàn trung thc.



Tác gi lun vn



ÀO MNH LINH
i
DANH MC CÁC T VIT TT

CTCK: Công ty chng khoán
DN: Doanh nghip
DNNN: Doanh nghip Nhà nc
HQT: Hi đng Qun tr
NT: Nhà đu t
NTNN: Nhà đu t nc ngoài
NHNN: Ngân hàng Nhà nc
NHTM: Ngân hàng thng mi
NHTMCP: Ngân hàng thng mi c phn
OTC: Th trng chng khoán phi tp trung
OCC: Công ty thanh toán bù tr quyn chn
SGDCK: S giao dch chng khoán
TCTD: T chc tín dng
TTCK: Th trng chng khoán
TTGDCK: Trung tâm giao dch chng khoán

TTQC: Th trng quyn chn
UBCKNN: U ban chng khoán Nhà nc
VAT: Thu giá tr gia tng
VNIndex: Ch s giá c phiu ti S giao dch chng khoán TP.HCM
HNX-Index: Ch s giá c phiu ti S giao dch chng khoán Hà Ni
Hose: Sàn giao dch chng khoán TP. H Chí Minh
HNX: Sàn giao dch chng khoán Hà Ni
TTGDCK HN: Trung tâm giao dch chng khoán Hà Ni
WTO: T chc thng mi th gii
ii
DANH MC CÁC HỊNH V  TH

Hình 3.1: Giá c phiu và công c phái sinh trong cây nh phân mt bc
Hình 3.2: Giá c phiu trong cây nh phân hai bc
Bng 2.1: Quy mô TTCK Vit Nam qua các nm t 2000 – 2010
S đ 3.1: Giai đon chun b và thc hin thí đim
S đ 3.2: Th hin vai trò ca t chc phát hành quyn chn
S đ 3.3: Giao dch quyn chn c phiu trên sàn tp trung







iii
MC LC

PHÁT TRIN TH TRNG QUYN CHN C PHIU  PHọNG
NGA RI RO TRểN TH TRNG CHNG KHOÁN VIT NAM

Chng 1: Tng quan v th trng tƠi chính phái sinh vƠ hp đng quyn
chn
Trang
1.1. Khái quát v quyn chn. 1
1.1.1. Hp đng quyn chn 1
1.1.2. Phân loi quyn chn. 1
1.1.2.1. Phân loi theo quyn ca ngi mua. 1
1.1.2.2. Phân loi theo thi gian thc hin. 2
1.1.2.3. Phân loi theo tài sn c s. 3
1.1.3. Các ch th tham gia th trng quyn chn. 3
1.1.3.1. Ch th phát hành 3
1.1.3.2. Ch th trung gian. 4
1.1.3.3. Ch th đu t. 5
1.1.4. Các quy đnh v phí quyn chn, giá gii hn và s lng. 5
1.1.4.1. Xác đnh phí quyn chn chng khoán. 5
1.1.4.2. Quy đnh v gii hn giá và s lng. 6

1.2. Tng quan v Th trng tƠi chính phái sinh. 6

1.2.1.Gii thiu khái quát v th trng tài chính phái sinh. 6
1.2.2. Hình thc giao dch ca hp đng quyn chn. 7
1.2.2.1. Giao dch quyn chn trên th trng tp trung. 7
1.2.2.2. Giao dch quyn chn trên th trng phi tp trung. 7

1.3. c đim ca quyn chn chng khoán. 8
1.3.1. Mua quyn chn chng khoán là mua quyn đ thc hin hp đng 8
1.3.2. Nhng tiêu chun ca hp đng quyn chn chng khoán. 8
iv
1.3.3. Giá ca hp đng quyn chn chng khoán. 9

1.3.4. nh hng ca vic phân chia c tc và c phiu đn giá thc hin 10

1.4. S cn thit ca vic ng dng quyn chn c phiu trên TTCK. 10
1.4.1. Gia tng tính hiu qu cho th trng giao dch hàng hoá c s 10
1.4.2. To công c hn ch ri ro trên TTCK. 11
1.4.3. a dng hoá c hi kinh doanh cho các nhà đu t tài chính. 11
1.4.4. Thúc đy TTCK phát trin. 12
1.4.5. Thu hút vn đu t nc ngoài. 12
1.4.6. Li ích ca công c quyn chn so vi các công c tài chính phái sinh
khác 13

1.5. Các điu kin c s đ hình thƠnh nên th trng quyn chn c phiu . 13
1.5.1. TTCK đóng vai trò quan trng trong nn kinh t. 13
1.5.2. Nhn thc ca các nhà đu t v quyn chn. 14
1.5.3. Lut pháp trên th trng quyn chn. 15
1.5.4. Hàng hoá trên th trng quyn chn 16
1.5.5. Ngun nhân lc phc v cho th trng quyn chn. 17
1.5.6. C s vt cht k thut, công ngh phc v th trng; H thng thanh
tra giám sát và công b thông tin . 17

1.6. K thut phòng nga ri ro bng quyn chn 18
1.6.1.Giao dch quyn chn mua 18
1.6.2. Giao dch quyn chn bán 19
1.6.3. Quyn chn mua và c phiu 20
1.6.4. Quyn chn bán và c phiu 21
1.6.5. Quyn chn mua và quyn chn bán lai tp 22

1.7. Kinh nghim phát trin mt s th trng giao dch 23
1.7.1. Th trng giao dch quyn chn ti Úc. 23
1.7.2. Th trng giao dch quyn chn ti Hàn Quc. 25

v
1.7.3. Th trng giao dch quyn chn ti Indonesia 28
1.7.4. Bài hc rút ra khi xây dng th trng giao dch quyn chn  VN 29
Kt lun chng 1 30

Chng 2: TTCK Vit Nam vƠ nhu cu giao dch quyn chn
2.1. Tng quan v TTCK Vit Nam 31
2.1.1. Bin đng trên TTCK Vit Nam trong thi gian qua. 31
2.1.1.1. Giai đon 2000-2005: Giai đon khi đu ca TTCK 31
2.1.1.2. Giai đon 2006: S phát trin đt phá ca TTCK Vit Nam 32
2.1.1.3. Giai đon 2007: Giai đon TTCK bùng n 33
2.1.1.4. Giai đon nm 2008 33
2.1.1.5. Giai đon t nm 2009 đn nay 34
2.1.2. Nhng ri ro tim n trên TTCK Vit Nam. 37
2.1.2.1. Ri ro thông tin bt cân xng. 37
2.1.2.2. Ri ro t yu t tâm lỦ ca nhà đu t. 38
2.1.2.3. Ri ro t quy đnh và cht lng dch v ca sàn giao dch t các công
ty chng khoán 39
2.1.2.4. Ri ro v chính sách. 40
2.1.2.5. H thng qun lỦ và giám sát th trng cha hiu qu. 42
2.1.2.6. Cha trin khai giao dch quyn chn c phiu 43

2.2. Thc trng v giao dch quyn chn  Vit Nam 44
2.2.1. Quyn chn ngoi t 44
2.2.2. Quyn chn tin đng Vit Nam 48
2.2.3. Quyn chn vàng 50
2.2.4. Quyn chn lãi sut 53
2.2.5. Bài hc áp dng cho th trng quyn chn c phiu 54

vi
2.3. Nhng khó khn thách thc khi đa quyn chn c phiu vƠo thc
tin Vit Namầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ. 55
2.3.1. TTCK Vit Nam còn nh bé, cha thu hút đc nhiu nhà đu t ln
trong và ngoài nc tham gia 55
2.3.2. Pháp lut v chng khoán mi ra đi, còn nhiu s h, thc hin thiu
đng b 55
2.3.3. Hiu bit ca công chúng v TTCK và th trng quyn chn còn
hn ch 56
2.3.4. Hàng hoá cho TTCK và th trng quyn chn còn nghèo nàn
và đn điu 56
2.3.5. i ng nhân lc phc v th trng thiu v s lng, yu v
cht lng 57
2.3.6. C s h tng k thut còn s khai và h thng thông tin trên TTCK
chm chp và thiu chun xác 57
2.3.7. C ch qun lỦ TTCK còn bt cp, cha hiu qu 58
2.3.8. Nghip v bán khng cha đc trin khai trên TTCK 60
Kt lun chng 2 61

Chng 3: Gii pháp phát trin th trng quyn chn c phiu đ phòng
nga ri ro trên TTCK Vit Nam.

3.1. Quy trình xơy dng đa quyn chn c phiu vn hƠnh thc tin . 62
3.1.1. Xây dng tin đ cho th trng quyn chn c phiu. 62
3.1.2. L trình xây dng th trng quyn chn c phiu Vit Nam. 63
3.1.3. Giai đon chun b và thc hin thí đim. 64
3.1.3.1. Tiêu chun ca c phiu c s đ quyn chn đc niêm yt và hy
niêm yt 65
3.1.3.2. H thng giao dch quyn chn c phiu 66
3.1.3.3. Quy trình giao dch quyn chn c phiu 67

vii
3.1.3.4. Quy trình thanh toán bù tr đi vi vic thc hin quyn chn 68
3.1.4. Giai đon hoàn thin và phát trin th trng quyn chn. 71
3.1.5. Mô hình quyn chn c phiu trên th trng quyn chn tp trung. 72
3.1.6. C ch qun lỦ và giám sát th trng quyn chn. 73

3.2.  xut gii pháp tin đ cho vic xơy dng vƠ phát trin 73
3.2.1. Ph bin kin thc v quyn chn thông qua các CTCK, các đnh ch . 73
3.2.2. Hoàn thin h thng pháp lỦ cho th trng quyn chn. 74
3.2.3. Xây dng c s pháp lỦ cho hot đng quyn chn chng khoán 75
3.2.4. Xây dng vic t chc và qun lỦ sàn giao dch quyn chn. 77
3.2.5. To dng c s vt cht k thut cho th trng quyn chn. 79
3.2.6. Phát trin ngun nhân lc phc v trc tip cho th trng quyn chn. 80
3.2.7. Xây dng danh mc hàng hoá có cht lng và phong phú cho . 81
3.2.8. Tip cn công c quyn chn đn các nhà đu t chng khoán. 81
3.2.9. Nâng cao mc đ hiu qu ca TTCK 83
3.2.10. Tng cng phát trin các loi quyn chn hin có trên th trng. 84
Kt lun chng 3 86
Kt lun 87
Tài liu tham kho 89

viii
LI M U


1. Lụ DO CHN  TÀI
Th trng chng khoán vi t cách là “phong v biu ca nn kinh t” và là
phng thc khi thông dòng vn đu t vào sn xut kinh doanh, không nhng là
khi thông ngun vn t các nhà đu t trong nc mà còn thu hút ngun vn t
các nhà đu t nc ngoài, th trng chng khoán có vai trò cc k quan trng

trong nn kinh t.
TTCK thúc đy vic tích ly và tp trung vn đ đáp ng nhu cu xây dng
c s vt cht k thut ca nn kinh t và to điu kin thun li cho vic thc hin
chính sách m ca, ci cách kinh t thông qua vic phát hành chng khoán ra nc
ngoài, điu tit hot đng ca th trng, khng ch s co giãn cung cu tin t,
khng ch quy mô đu t, thúc đy phát trin kinh t và giá tr đng tin….
Trong thi gian qua, TTCK Vit Nam đã có s phát trin vt bc, đc
xem là th trng chng khoán hp dn nht nm 2006, và đã có bc phát trin
đnh cao vào nm 2007. Nhng s phát trin đó vn tim n rt nhiu ri ro. Li
nhun càng cao, ri ro càng ln, nhng điu ngc li thì cha hn đã đúng: li
nhun có th thp, song ri ro cha chc đã nh đi.
Vic TTCK tng gim ht sc tht thng khin vic tham gia và kinh doanh
trên TTCK gp rt nhiu ri ro và khó khn, dn đn mt s nhà đu t lâm vào tình
trng thua l nng, không th nào tr vng trên th trng nên  t bán tháo đ bo
toàn vn và sm rút ra khi th trng, làm cho th trng càng tr nên trm trng
hn, d dn đn khng hong, sp đ. Có bin pháp gì đ giúp nhà đu t bo toàn
đc vn khi giá chng khoán liên tc tng gim tht thng, có bin pháp gì giúp
cho th trng tránh đc tình trng khng hong ?.

ix
Các công c hn ch ri ro hu hiu nht hin nay đc áp dng hu ht 
các nc phát trin đó là các công c tài chính phái sinh mà ch yu là quyn chn
chng khoán, quyn chn chng khoán là công c qun tr ri ro rt cn thit và
hu ích cho các nhà đu t. ây là công c tài chính khá cao cp và nhiu ng dng
và có vai trò to ln, thit thc đi vi các nhà đu t. Bên cnh đó, chúng cng to
ra môi trng đu t hp dn song song vi th trng chng khoán c s, thúc đy
tính nng đng cho th trng tài chính và nh hng tích cc đn nn kinh t quc
gia. Vic nghiên cu nhm phát trin công c quyn chn vào th trng chng
khoán là vic làm ht sc cn thit và cp bách hin nay. Do đó tôi đã quyt đnh
nghiên cu và thc hin lun vn thc s vi đ tài: “Phát trin th trng quyn

chn c phiu đ phòng nga ri ro trên th trng chng khoán Vit Nam” .

2. MC TIểU NGHIểN CU
- H thng hóa các lỦ lun c bn v th trng chng khoán và công c quyn
chn, các chin lc phòng nga ri ro bng quyn chn.
- im qua tình hình th trng chng khoán Vit Nam sau hn 10 nm hot đng
qua đó nhn din nhng ri ro trên th trng chng khoán hin nay. Phân tích tình
hình trin khai các công c quyn chn, t đó rút ra bài hc kinh nghim trong vic
phát trin th trng quyn chn đ h tr cho các nhà đu t chng khoán, và
chúng ta thy đc s cn thit phi phát trin th trng quyn chn c phiu.
-  xut các gii pháp và kin ngh nhm phát trin th trng quyn chn c phiu
hot đng song song và h tr th trng chng khoán c s.

3. I TNG VÀ PHM VI NGHIểN CU
- i tng nghiên cu: Nghiên cu các lỦ lun v Th trng chng khoán và công
c quyn chn.
- Phm vi nghiên cu: Nghiên cu quá trình hot đng ca th trng chng khoán
sau hn 10 nm hot đng và thc trng trin khai các công c quyn chn nh
quyn chn ngoi t, quyn chn tin đng, quyn chn vàng và quyn chn lãi sut
trên th trng tài chính.
x
4. PHNG PHÁP NGHIểN CU
- S dng phng pháp duy vt bin chng, kt hp vi các phng pháp phân tích,
thng kê, mô t, so sánh, đi chiu, din dch, quy np và phng pháp quan sát
thc t, khái quát nhm làm rõ vn đ lun vn nghiên cu.
- Phng pháp thu thp x lỦ s liu: S liu th cp đc thng kê t các các
Website, tp chí… sau đó tng hp vào đ tài.

5. Ý NGHA THC TIN CA  TÀI
S phát trin n đnh th trng chng khoán đòi hi quyn li ca nhà đu

t phi đc đt lên hàng đu, quyn chn chng khoán nhm gim thiu ri ro cho
các nhà đu t, đng thi cng to điu kin cho nhng ngi vn ít tham gia th
trng. Vì vy đ tài “ Phát trin th trng quyn chn c phiu đ phòng nga
ri ro trên th trng chng khoán Vit Nam” nhm gim thiu ri ro và tránh
nhng bin đng ln trên th trng chng khoán có th th dn đn nhng hu qu
xu v mt kinh t và xã hi là có Ủ ngha lỦ lun và thc tin cao.

6. KT CU LUN VN
฀ Phn m đu
Chng 1: Tng quan v th trng phái sinh vƠ hp đng quyn chn
Chng 2: TTCK Vit Nam vƠ nhu cu giao dch quyn chn
Chng 3: Gii pháp phát trin th trng quyn chn c phiu đ phòng
nga ri ro trên TTCK Vit Nam.
฀ Phn kt lun





1
Chng 1:
TNG QUAN V TH TRNG PHÁI SINH
VÀ HP NG QUYN CHN

1.1. Khái quát v quyn chn.
1.1.1. Hp đng quyn chn.
Hp đng quyn chn là mt hp đng gia hai bên – ngi mua và ngi
bán, trong đó ngi mua quyn, nhng không phi là ngha v, đ mua hoc bán
mt tài sn nào đó vào mt ngày trong tng lai vi giá đã đng Ủ vào mt ngày
hôm nay. Ngi mua quyn chn tr cho ngi bán quyn chn mt s tin gi là

phí quyn chn. Ngi bán quyn chn sn sàng bán hot tip tc nm gi tài sn
theo các điu khon ca hp đng nu ngi mua mun nh vy. Mt quyn chn
đ mua tài sn gi là quyn chn mua. Mt quyn chn đ bán tài sn gi là quyn
chn bán.

Các hàng hóa trong giao dch quyn chn có th là c phiu, ch s trái
phiu, trái phiu, ch s trái phiu, thng phm, tin t hay hp đng tng lai.
Mc dù vy chúng ta cng đ cp đn các quyn chn trên hp đng giao sau, kim
loi và ngoi t. Nhiu loi tha thun tài chính khác chng hn nh hn mc tín
dng, bo đm khon vay và bo him cng là các hình thc khác nhau ca quyn
chn. Ngoài ra, c phiu cng là quyn chn trên tài sn ca công ty.

1.1.2. Phơn loi quyn chn.
1.1.2.1. Phơn loi theo quyn ca ngi mua.
 Hp đng quyn chn mua (Call options): Là mt tha thun giao
dch mt lng tài sn c s nht đnh, trong đó ngi mua quyn chn (A) s tr
cho ngi bán quyn chn (B) mt khon tin, gi là giá tr quyn chn hay phí
quyn chn (options premium) và A s có quyn đc mua nhng không bt buc
phi mua mt lng tài sn c s đó theo mt mc giá đã đc tho thun trc
vào mt ngày hoc mt khong thi gian xác đnh trong tng lai. B nhn đc tin
t A nên B có trách nhim phi bán lng tài sn c s đó vi giá thc hin đã tha
thun vào ngày đáo hn (nu là quyn chn kiu Châu Âu) hoc bt kì ngày nào
trong khong thi gian t ngày kỦ hp đng đn ngày đáo hn (nu là quyn chn
kiu M), khi A mun thc hin quyn mua ca mình.




2
Vào ngày thc hin quyn (thng cng là ngày kt thúc hp đng), sau khi

xem xét vi mc giá giao ngay ca tài sn c s  ngày này, nu thy có li cho
mình, tc giá tài sn c s ln hn giá thc hin, A có th thc hin quyn ca
mình đ đc mua lng tài sn c s đó  mc giá thc hin, ri ra th trng bán
li vi giá cao hn đ thu mt khon li nhun. Nu thy giá ca tài sn c s di
giá thc hin, A có th không cn phi thc hin quyn mua ca mình, và chu l
tin phí quyn chn.

 Hp đng quyn chn bán (Put options): Là mt tha thun giao
dch mt lng tài sn c s nht đnh, theo đó ngi mua quyn chn (C) s tr
cho ngi bán quyn chn (D) mt khon tin, gi là giá tr quyn chn bán hay phí
quyn chn và C s có quyn nhng không phi là ngha v phi bán lng tài sn
c s đó theo mt mc giá đã tha thun trc (giá thc hin) vào mt ngày hoc
mt khong thi gian xác đnh trong tng lai. D nhn đc tin t C, nên có ngha
v phi mua lng tài sn c s đó  mc giá thc hin vào ngày đáo hn (nu là
quyn chn kiu Châu Âu) hoc bt kì ngày nào trong khong thi gian t ngày kỦ
hp đng đn ngày đáo hn (nu là quyn chn kiu M), khi C mun thc hin
quyn đc bán ca mình.

Vào ngày thc hin quyn (thng cng là ngày kt thúc hp đng), sau khi
xem xét giá giao ngay ca tài sn c s trên th trng, nu thy có li cho mình,
tc mc giá này nh hn giá thc hin, C có th thc hin quyn ca mình đ đc
bán lng tài sn c s đó vi giá thc hin sau khi đã mua đc  ngoài th trng
vi giá thp hn đ thu mt khong li nhun. Nu thy giá giao ngay cao hn giá
thc hin, C có th không cn phi thc hin quyn chn bán ca mình, và chu l
tin phí quyn chn.

1.1.2.2. Phơn loi theo thi gian thc hin.
 Quyn chn kiu Chơu Ểu (European Options): Là quyn chn ch
cho phép ngi nm gi thc hin quyn mua hoc bán ca mình vào ngày đáo hn
ca hp đng. Vic thanh toán thc s xy ra trong vòng hai ngày làm vic sau khi

vic thc hin quyn chn đc ngi nm gi xác nhn vào ngày đáo hn.




3
 Quyn chn kiu M (American Options): Là quyn chn cho phép
ngi nm gi thc hin quyn mua hoc bán ca mình vào bt k thi đim nào
trong thi gian hiu lc ca hp đng, k t khi kỦ kt hp đng cho đn ht ngày
đáo hn ca hp đng. Vic thanh toán s thc s xy ra trong vòng hai ngày làm
vic sau khi vic thc hin quyn chn đc ngi nm gi xác nhn (trong thi
gian thc hin hp đng).


1.1.2.3. Phơn loi theo tƠi sn c s.
Theo cách phân loi này thì có vô s loi hp đng quyn chn, vì trên lỦ
thuyt bt k mt tài sn c s nào cng có th phát sinh mt quyn chn da trên
nó. Do đó, có th phân thành các nhóm chính sau:
i vi hƠng hóa: Bao gm quyn chn cà phê, vàng, xng du, st, thép,
ng cc, khí đt…
i vi dch v: Gm quyn chn tin taxi, tin đin, cc vin thông…
i vi tƠi sn tƠi chính: Gm quyn chn ngoi t, lãi sut, c phiu, trái
phiu, chng ch qu, hp đng kì hn, hp đng tng lai, hp đng hoán đi, ch
s chng khoán…


Hin nay, trên th gii, các giao dch quyn chn da trên các tài sn tài
chính chim mt t trng ln, đc bit là quyn chn ngoi t, c phiu, trái phiu,
chng ch qu… Bên cnh đó, do là nhng hàng hóa đc bit quan trng nên quyn
chn vàng và du cng chim mt t trng khá ln.

Mc dù các giao dch quyn chn phi tp trung ch chim khong 2% tng
giá tr giao dch quyn chn trên th gii. Nhng  Vit Nam hin nay, do th
trng quyn chn còn khá mi m, cha phát trin nên các giao dch quyn chn
phi tp trung chim mt t trng tuyt đi, đc bit là quyn chn ngoi t.

1.1.3. Các ch th tham gia th trng quyn chn.
1.1.3.1. Ch th phát hƠnh.
Ch th phát hành là nhng ch th mà h s cung cp quyn la chn cho
th trng. Ch th phát hành có th là cá nhân, t chc và cng có th là các nhà
to lp th trng.





4
Ch th phát hành còn là các nhà to lp th trng, h chu trách nhim đáp
ng nhu cu ca công chúng đi vi quyn chn. Khi mt công chúng nào đó mun
mua (bán) mt quyn chn và không có thành viên nào trong công chúng mun bán
(mua) quyn chn đó, nhà to lp th trng s thc hin giao dch đó. H thng này
đm bo rng nu mt nhà đu t t nhân mun mua mt quyn chn c th, s có
ngi sn sàng chào bán, và nu mt ngi mua quyn chn và sau đó mun bán nó
đi, s có ngi sn sàng mua. Nhà to lp th trng cung cp cho công chúng tin
ích v thc hin giao dch ngay lp tc.


1.1.3.2. Ch th trung gian.
Các môi gii trên sàn giao dch (Broker): Nu mt ngi nào đó mun mua

hoc bán mt quyn chn, cá nhân ngi đó phi thit lp mt tài khon ti công ty
môi gii. Công ty này phi thuê mt nhà môi gii trên sàn hoc có hp đng hp
tác vi hoc là mt nhà môi gii đc lp trên sàn giao dch hoc là nhà môi gii sàn
giao dch ca mt công ty đi th. Nhà môi gii trên sàn thc hin các lnh ca
nhng ngi không phi là thành viên và hoc là nhn mt mc lng thun hoc là
nhn hoa hng trên mi lnh thc hin đc.


Trung tâm thanh toán bù tr - Công ty thanh toán bù tr quyn chn (OCC):
là mt công ty đc lp, đm bo cho vic thc hin ca ngi bán quyn chn. OCC
là mt trung gian thanh toán trong mi giao dch. Ngi mua quyn chn khi thc
hin quyn không hng vào ngi bán quyn chn mà hng vào Công ty thanh
toán bù tr quyn chn và ngi bán quyn chn cng thc hin chi tr hoc giao
chng khoán cho Công ty thanh toán bù tr quyn chn. Mi thành viên ca OCC
đc gi là công ty thanh toán, có m mt tài khon vi OCC. S tham gia ca
OCC đm bo cho quy trình thc hin các hp đng Quyn chn din ra thông sut
và hn ch ri ro phá v hp đng t các bên nh th mà quyn li ca ngi mua
ngày càng đc đm bo.







5
1.1.3.3. Ch th đu t.
Ch th đu t là nhng ch th có nhu cu quyn chn trên th trng
quyn chn. Ch th này tham gia th trng quyn chn nhm mc đích kim li.
Th gii tài chính bao gm mt s lng khng l các đnh ch  đ mi qui mô,

mà rt nhiu trong s này tham gia giao dch quyn chn. Mt s các đnh ch này
là công ty môi gii thc hin lnh cho công chúng, các công ty này tìm kim các
quyn chn b đnh giá không đúng, giao dch chúng và nh vy to thêm li nhun
cho công ty. Nhiu nhà đu t có t chc ln, nh qu hu bng, qu u thác và
qu h tng cng giao dch quyn chn. Trong hu ht các trng hp, các nhà
đu t dng này kỦ kt quyn chn đi vi c phiu trong danh mc ca mình. S
lng các t chc nc ngoài giao dch quyn chn cng tng lên. Ngoài các nhà
đu t có t chc ln, d nhiên cng có nhiu cá nhân – giàu có hoc không giàu có
– mua bán quyn chn.


1.1.4. Các quy đnh v phí quyn chn, giá gii hn vƠ s lng.
1.1.4.1. Xác đnh phí quyn chn chng khoán.
Hin nay, đi vi quyn chn vàng, ngoi t, phí quyn chn do đn v phát
hành đa ra hin nay đc xem là tng đi cao do các đn v này cha t doanh
đc quyn chn mà ch đóng vai trò trung gian gia các nhà đu t trong nc và
đi tác nc ngoài. Các đn v phát hành quyn chn vàng, ngoi t thng đa ra
mc phí rt cao nhm trang tri chi phí mua quyn chn ca đi tác nc ngoài và
đm bo có li nhun. iu này s làm cho các nhà đu t hn ch s dng giao
dch quyn chn.

Vì quyn chn là công c bo him ri ro, đng trên giác đ là ngi bo
him, các đn v phát hành rt cn s đông khách hàng tham gia đ có th làm trung
gian cân đi hay điu hòa ri ro gia nhng ngi kỦ kt hp đng quyn chn vi
đn v phát hành.


 đông đo nhà đu t tham gia s dng giao dch quyn chn thì nhà đu
t phi thy rng phí quyn chn là hp lỦ và có th chp nhn đc. Do đó, đn v
phát hành phi xác đnh và đa ra mc phí quyn chn phù hp.  khuyn khích

các nhà đu t tham gia giao dch quyn chn chng khoán thì các nhà phát hành
cn xác đnh và đa mc phí giao dch hp lỦ. ng thi, nên quy đnh mc phí
giao dch chung cho toàn b các giao dch trên th trng quyn chn chng khoán.





6
1.1.4.2. Quy đnh v gii hn giá vƠ s lng.
Mt trái ca hot đng giao dch quyn chn là hin tng đu c. Các nhà
đu c có th đu c giá lên hoc đu c giá xung bng các quyn chn mua và
quyn chn bán. Vic đu c giá trên các hp đng quyn chn có th làm cho giá
c chng khoán bin đng vt khi biên đ d kin và do đó làm mt nim tin ca
các doanh nghip và các nhà đu t. Do vy cn phi đa ra quy đnh v gii hn
giá và s lng giao dch quyn chn. Quy đnh này nhm khng ch các nhà đu
t đa ra các mc giá quá cao hoc quá thp, làm cho giá c chng khoán bin
đng.


1.2. Tng quan v Th trng tƠi chính phái sinh.
1.2.1. Gii thiu khái quát v th trng tƠi chính phái sinh.
Th trng tài chính phái sinh là th trng giao dch các công c hay các
loi chng khoán phái sinh. Công c tài chính phái sinh là các hp đng tài chính
mà giá tr ca nó có mi liên h cht ch hoc đc bt ngun t các công c tài
chính nh c phiu, trái phiu, ch s chng khoán, lãi sut hoc t giá. Chúng đc
s dng đ phòng tránh, phân tán ri ro, bo v, to li nhun, chng bin đng giá
tr hoc đ đu c thu li nhun. Ngoài ra chng khoán phái sinh là mt loi tài sn
tài chính có dòng tin trong tng lai ph thuc vào giá tr ca mt hay mt s tài
sn tài chính khác, gi là tài sn c s. Tài sn c s có th là hàng hoá, ngoi t,

chng khoán hoc ch s chng khoán. Các loi công c tài chính phái sinh bao
gm:

• Hp đng k hn (Forwards)
• Hp đng hoán đi (Swaps)
• Hp đng tng lai (Futures)
• Quyn chn (Options).

Các loi hp đng phái sinh đc phát trin và giao dch da trên c s phát
trin và giao dch hàng hóa và giao dch các công c tài chính trên th trng trái
phiu, th trng c phiu và th trng ngoi hi.





7
Th trng phái sinh  M xut hin và gn lin vi s ra đi và phát trin
ca nhng s giao dch, trung tâm giao dch ln nh Hi đng mu dch Chicago
(CBOT), S thng mi Chicago (CME), các TTCK NYSE, NASDAQ, AMEX.
Ti Vit Nam các sn phm phái sinh đã xut hin trên th trng cách đây 5 nm,
nhng mi ch mang tính thí đim, nh bé, đn l. Mc đ phát trin ca th trng
vn còn thp, thiu vng các nhà đu t am hiu v li ích cng nh tính toán li
nhun t nghip v này. Các nhà môi gii, các nhà đu c còn quá ít trên th trng
tin t, TTCK đ thúc đy các nhà đu t tham gia th trng này. Các doanh
nghip Vit Nam thì b đánh giá là ngi đi mi, cha quan tâm đn hot đng qun
lý tài chính chuyên nghip, có tâm lỦ an tâm, không lo lng đn các ri ro tài chính
trong kinh doanh.

1.2.2. Hình thc giao dch ca hp đng quyn chn.

1.2.2.1. Giao dch quyn chn trên th trng tp trung.
Hp đng quyn chn giao dch trên th trng tp trung: Là quyn chn
đc tiêu chun hóa v quy mô, s lng, giá thc hin và ngày đáo hn, đc giao
dch trên các th trng tp trung nh Chicago Board of Trade, TTCK New
York…Do đó, tính minh bch ca th trng rt cao, th hin  ch giá c, s lng
ca hp đng giao dch đc công b chi tit vào cui ngày giao dch, làm d liu
tham kho cho các ngày giao dch tip theo hoc cho nhiu mc đích khác. c
bit, các hp đng quyn chn này có th đc d dàng chuyn nhng gia các
nhà đu t, điu này cho thy tính thanh khon cao ca các hp đng quyn chn
đc giao dch trên các th trng tp trung kiu này. Trên th gii, th trng giao
dch quyn chn theo kiu này chim t trng rt ln, khong 98% tng giá tr giao
dch quyn chn ca th gii.

1.2.2.2. Giao dch quyn chn trên th trng phi tp trung.
Hp đng quyn chn giao dch trên th trng phi tp trung (OTC): Là tha
thun mua bán gia hai bên, theo đó quyn chn đc ngi bán đa ra theo tha
thun vi ngi mua nhm đáp ng nhu cu c th ca mt ngi mua, chúng
không đc giao dch trên các s giao dch tp trung. Hp đng thng đc giao
dch gia các đi tác liên ngân hàng, hoc gia ngân hàng vi khách hàng là các cá




8
nhân, doanh nghip. Do các hp đng quyn chn không đc chun hóa, chi tit
ca hp đng là tha thun gia các bên, nên tính linh hot đi vi các hp đng
này là rt cao, đáp ng đc các nhu cu cá bit ca các khách hàng. Dù vy, các
giao dch quyn chn phi tp trung kiu này ch chim khong 2% giá tr giao dch
quyn chn trên th gii.

1.3. c đim ca quyn chn chng khoán.
1.3.1. Mua quyn chn chng khoán lƠ mua quyn đ thc hin hp đng.
ây là đc đim c bn nht và là yu t hp dn ca hp đng quyn chn
so vi các hp đng mua bán c phiu khác. Mt ngi đã mua hp đng quyn
chn có quyn thc hin hp đng khi th trng bin đng thun li hoc không có
ngha v thc hin hp đng khi th trng bin đng bt li. Trong khi đó đi vi
các hp đng mua bán c phiu thông thng thì khi hp đng đn hn, c hai bên
tham gia kỦ kt hp đng buc phi thc hin hp đng.

1.3.2. Nhng tiêu chun ca hp đng quyn chn chng khoán.
Ngày nay dù giao dch trên th trng tp trung hay phi tp trung, hp đng
quyn chn c phiu tuân th mt s tiêu chun nht đnh v: S lng, ngày đáo
hn, giá thc hin.

 V s lng: Thông thng  các th trng ca M, s lng c
phiu mua bán trên mt hp đng quyn chn là 100 c phiu,  Úc là 1.000 c
phiu.

 NgƠy tháng đáo hn: Mt trong nhng điu khon đ mô t hp
đng quyn chn v c phiu là tháng xy ra ngày đáo hn ca hp đng. Quyn
chn c phiu có chu k tháng giêng bao gm: tháng giêng, tháng t, tháng by,
tháng mi; chu k tháng hai bao gm: tháng hai, tháng nm, tháng tám, tháng
mi mt; chu k tháng ba bao gm: tháng ba, tháng sáu, tháng chín, tháng mi
hai.
Ngày đáo hn chính xác là vào lúc 22 gi 59 phút (theo gi ca trung tâm
giao dch) ngày th by ca tun l th ba ca tháng đáo hn. Theo thông l, nhà
đu t có thi gian đn 16 gi 30 phút ca ngày th sáu trc đó đ ch th cho nhà
môi gii thc hin hp đng.

9
 Giá thc hin: Trung tâm giao dch chn giá thc hin vi các mc
giá mà theo đó quyn chn có th đc phát hành. Giá thc hin thng đc đt
cách nhau 2(1/2) USD, 5 USD, hoc 10 USD. Quy tc thng đc các trung tâm
giao dch áp dng là s dng khong cách 2(1/2) USD cho giá thc hin khi giá c
phiu thp hn 25 USD; khong cách 5 USD khi giá thc hin nm trong khong 25
USD đn 200 USD; và khong cách 10 USD cho giá thc hin trên 200 USD.


1.3.3. Giá ca hp đng quyn chn chng khoán.
Giá ca hp đng quyn chn (phí quyn chn) bao gm giá tr thc và giá
tr thi gian.

 Giá tr thc: Nu quyn chn là quyn chn đc giá thì quyn chn
có giá tr thc. Giá tr thc ca quyn chn đc tính nh sau:

+ i vi quyn chn mua: Giá tr thc = MAX (S-X;0)
Trong đó: S là giá th trng ca c phiu c s, X là giá thc hin trên hp
đng.

Khi giá thc hin trên hp đng quyn chn mua thp hn giá c phiu trên
th trng, lúc đó ngi mua hp đng quyn chn s có li nu thc hin hp đng
và ta nói hp đng có giá tr thc. Giá tr ca hp đng là phn chênh lch gia giá
th trng ca c phiu và giá thc hin ca quyn chn (S-X). Còn trong trng
hp giá thc hin trên hp đng quyn chn cao hn th giá ca c phiu thì giá tr
thc ca quyn chn mua bng 0, và ta nói quyn chn không có giá tr thc.

+ i vi quyn chn bán: Giá tr thc = MAX (X-S;0)

Khi giá thc hin quyn chn bán cao hn giá c phiu trên th trng thì
hp đng quyn chn có giá tr thc, đó chính là phn chênh lch gia giá thc hin
ca quyn chn và giá th trng ca c phiu (X-S). Trng hp giá thc hin trên
hp đng quyn chn thp hn th giá ca c phiu thì giá thc hin ca quyn chn
bán bng 0 hay quyn chn không có giá tr thc.




10
1.3.4. nh hng ca vic phơn chia c tc vƠ c phiu đn giá thc hin ca
hp đng quyn chn chng khoán.
Vic phân chia c tc bng tin mt ch nh hng đn giá thc hin ca các
quyn chn giao dch trên th trng OTC. Khi mt công ty chia c tc bng tin
mt thì giá thc hin hp đng quyn chn s gim mt khong bng vi s c tc
vào thi đim không nhn c tc.

Riêng quyn chn đc giao dch trên th trng tp trung thì giá thc hin
s đc điu chnh khi có vic chia tách c phiu. Khi tt c các điu kin khác
không đi, nu mt s c phiu c s đc tách thành m c phiu thì giá thc hin
ca quyn chn da trên s c phiu y s gim đi m ln.

1.4. S cn thit ca vic ng dng quyn chn c phiu trên TTCK.

1.4.1. Gia tng tính hiu qu cho th trng giao dch hƠng hoá c s.
Vi đc đim là giá thc hin đc c đnh, quyn chn cho phép ngi
tham gia có th bo v phn li hin có hay hn ch thua l trong thi gian th
trng bin đng không th d đoán.

i vi ngi mua quyn chn: Trong trng hp th trng bin đng
nh d đoán, hp đng đc thc hin thì phn thu nhp đt đc do bán tài sn c
s hay chi phí phi b ra đ mua là c đnh. Vì th giúp ngi mua quyn hn ch
ri ro cho bn thân mình. Ngc li, khi quyn chn không đc thc hin, ngha là
bin đng trên th trng có li hn cho ngi mua quyn so vi vic thc hin hp
đng, khi đó ngi mua quyn ch mt mt khon phí nhng li đc li hn khi
thc hin mua bán trên th trng.

i vi ngi bán quyn chn: Mt khi quyn chn đc bán ra thì ngi
bán quyn đã có th thu đc phn li nhun s thu đc trong tng lai. C th là
khi quyn chn đc yêu cu thc hin thì phn thu nhp hay chi phí b ra cng
đc c đnh t trc; t đó có th giúp ngi bán có th tính toán đc li nhun
ca mình, ngc li thì phn phí thu đc t hp đng có th giúp ngi bán quyn
bù l vn do th trng bin đng bt li.




11
1.4.2. To công c hn ch ri ro trên TTCK.
Cng ging nh hp đng tng lai nhng có nhiu u đim hn hp đng
tng lai, quyn chn c phiu cung cp mt c ch hiu qu cho phép phòng tránh
ri ro t nhng ngi không thích ri ro sang nhng ngi chp nhn ri ro tìm
kim li nhun, s bin đng bt thng ca TTCK trong thi gian va qua đã
khin cho các nhà đu t chu nhiu tn tht, đi vi nhng nhà đu t không chp
nhn quá nhiu ri ro thì công c quyn chn cho phép h có th chuyn bt ri ro
cho các nhà đu t chp nhn mc ri ro cao.

K t khi Trung tâm giao dch chng khoán thành ph H Chí Minh ra đi

vào ngày 20-7-2000, hot đng ca TTCK tr nên sôi đng và mang li nhiu li
ích cho nn kinh t, đc bit là quá trình c phn hoá các doanh nghip nhà nc
đc tin hành thun li hn nh Vietcombank, Bo Vit, Sabeco…. Tuy nhiên,
cho đn nay, sau hn 10 nm thành lp, TTCK Vit Nam đã có nhng bc thng
trm, ch s VN-Index sau mt thi gian tng nhanh, tng nóng đn mc đnh trên
1100 đim, th trng đã liên tc gim khá sâu ngoài d tính ca tt c mi ngi.

Cho đn thi đim hin ti (tháng 8/2010), th trng đang th hin xu th đi
ngang và ngày càng đi xung, tng giá tr giao dch ca c hai sàn giao dch chng
khoán Hà Ni và Thành ph H Chí Minh trong tháng 07 và tháng 08/2010 ch đt
trung bình khong 2.500 t đng. Do b tác đng ca nhng khó khn trong nc
giai đon quí na đu nm 2010 và nh hng t cuc khng hong tài chính toàn
cu.
Do đó, s ra đi ca th trng quyn chn s to c hi cho các nhà đu t
gim thiu ri ro bng cách thc hin các hp đng quyn chn.


1.4.3. a dng hoá c hi kinh doanh cho các nhƠ đu t tƠi chính.
Th trng ca các hàng hóa c s thì bin đng tng ngày, tng gi. Vi
chc nng c đnh giá ca mình, hp đng quyn chn có th đc các nhà đu c
s dng cho trong vic kinh doanh chênh lch giá ca mình.

Vi kh nng chu ri ro cao, và kh nng phân tích, d báo tt, các nhà đu
c có th s dng công c quyn chn đ mua mt hàng hóa c s (c phiu, trái




12
phiu, chng ch qu…)  mc giá các c đnh nào đó (thp hn giá cùa hàng hóa

đó  th trng giao ngay), ri đem chúng ra bán li  th trng giao ngay vi mc
giá cao hn theo d đoán ca mình. Hoc ngc li, mua hàng hóa  th trng giao
ngay  mc giá thp hn theo d đoán, ri đem chúng bán li  mt mc giá c
đnh cao hn so vi th trng giao ngay trong hp đng quyn chn, giúp thu li
nhun t s chênh lch t giá, giá c phiu. Vic kinh doanh chênh lch giá này
cha đng nhiu ri ro, nhng đây chính là lc lng đông đo tham gia các giao
dch quyn chn  các nc, giúp tng tính thanh khon cho th trng quyn chn
cng nh các th trng tài sn c s nh th trng ngoi hi và TTCK.

1.4.4. Thúc đy TTCK phát trin.
Th trng quyn chn và hp đng Futures cho phép các nhà đu t kinh
doanh đt đc mt t sut sinh li cao, chính điu này hp dn mnh các ngun
vn đu t mo him t đó hình thành các Qu mo him, góp phn giúp huy đng
thêm đc nhiu ngun lc tài chính xã hi.

Bên cnh đó, vic tham gia trên th trng không đòi hi mt chi phí quá ln
do đó cho phép các nhà đu t có th d dàng tham gia hoc rút lui ra khi th
trng mt cách d dàng. Vic tham gia trên th trng Futures và quyn chn s
khuyn khích, thu hút đc nhiu nhà sn xut, kinh doanh, doanh nghip xut
khu, các nhà đu t trong và ngoài nc tham gia tích cc hn trên TTCK, thúc
đy TTCK ngày mt phát trin và sôi đng hn vi các li ích ca công c chng
khoán phái sinh.

1.4.5. Thu hút vn đu t nc ngoƠi.
TTCK Vit Nam trong thi gian qua đã thu hút đc mt lng vn đu t
nc ngoài rt ln, các tài khon ca các nhà đu t nc ngoài liên tc tng theo
thi gian. Các nhà đu t nc ngoài cng chu nh hng bi s tng gim tht
thng ca th trng. Th trng quyn chn vi chc nng ca mt công c
phòng nga ri ro và đu t s có tác dng thu hút thêm mt lng vn nhàn ri t
các nhà đu t nc ngoài, đc bit là các ngun vn đu t ngn hn, c trc tip

và gián tip vào nn kinh t. Nó s thúc đy, khuyn khích tâm lỦ đu t, giúp cho
ngun vn đc khi thông, chy vào nhng khu vc có ích.




13

1.4.6. Li ích ca công c quyn chn so vi các công c tƠi chính phái sinh
khác
So sánh
Forwards
Futures
Swaps
Option
Niêm yt và
giao dch
- Th trng phi tp
trung (OTC)
- S giao dch
- Th trng phi
tp trung (OTC)
- Th trng tp
trung
Tiêu chun
hóa
- Không đc tiêu
chun hóa v giá
thc hin, s lng,
ngày đáo hán.

- Tiêu chun hóa v giá thc
hin, giá niêm yt, s lng,
ngày đáo hán
- Không đc tiêu
chun hóa v giá
thc hin, s
lng, ngày đáo
hán.
- Tiêu chun hóa v
giá thc hin, giá
niêm yt, s lng,
ngày đáo hán
Ngha v
ca ngi
mua
- Ngi mua và bán
bt buc phi thc
hin hp đng
- Ngi mua và ngi bán
không bt buc phi thc
hin hp đng, ch thanh
toán phn chênh lch
- Hai bên mua bán
có th tha thun
song phng đ
hy hp đng,
hoc chuyn
nhng cho bên
th ba
- Ngi bán có ngha

v thc hin hp
đng khi đn hn
- Ngi mua có
quyn không thc
hin hp đng khi
đn hn
KỦ qu
- Bt buc do hai bên
mua bán tha thun
- Mc kỦ qu do th trng
quy đnh, thay đi ca hp
đng đc cng vào tái
khon kỦ qu cui ngày
- KỦ qu do hai
bên mua bán tha
thun
- Không áp dng kỦ
qu, ngi mua
phi tr mt khon
tin gi là phí
quyn chn
Ri ro
- Ri ro tín dng
- Ri ro tín dng gim do đc
S giao dch đm bo
-
- Ri ro bin đng
ca giá hng hóa c
s

1.5. Các điu kin c s đ hình thƠnh nên th trng quyn chn c phiu.
1.5.1. TTCK đóng vai trò quan trng trong nn kinh t.
iu kin c bn nht đ áp dng quyn chn c phiu vào TTCK ca mt
nc là TTCK ca nc đó phi phát trin, giao dch chng khoán tr nên sôi đng
và TTCK là mt kênh đu t thu hút vn quan trng và không th thiu đi vi mi
tng lp dân c.

Mt TTCK phát trin là mt th trng không có nhng khng ch v biên
đ giá, các loi lnh s dng trong giao dch đa dng, phng thc giao dch phong
phú nh giao dch thông qua đin thoi, internet…, hàng hoá trên TTCK đa dng,
hp dn và đi din cho mi ngành ngh ca nn kinh t. Khi TTCK tr thành