Nghiên cứu so sánh các yếu tố ảnh hưởng đến thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài tình huống Bình Dương và Vĩnh Phúc

Trang ph bìa

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM








PHM TH QUNH LI



NGHIÊN CU SO SÁNH CÁC YU T NH HNG
N THU HÚT U T TRC TIP NC NGOÀI:
TÌNH HUNG BÌNH DNG VÀ VNH PHÚC







LUN VN THC S KINH T

TP. H Chí Minh - Nm 2010

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM


CHNG TRÌNH GING DY KINH T FULBRIGHT




PHM TH QUNH LI



NGHIÊN CU SO SÁNH CÁC YU T NH HNG
N THU HÚT U T TRC TIP NC NGOÀI:
TÌNH HUNG BÌNH DNG VÀ VNH PHÚC


Chuyên ngành: Chính sách công
Mã s: 603114

LUN VN THC S KINH T



NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS NGUYN TRNG HOÀI



TP. H Chí Minh - Nm 2010


i
Li cam đoan

Tôi xin cam đoan lun vn này hoàn toàn do tôi thc hin. Các đon trích dn và
s liu s dng trong lun vn đu đc dn ngun và có đ chính xác cao nht
trong phm vi hiu bit ca tôi. Lun vn này không nht thit phn ánh quan đim
ca Trng i hc Kinh t thành ph H Chí Minh hay Chng trình ging dy
kinh t Fulbright.

TP. H Chí Minh, ngày 03 tháng 06 nm 2010
Tác gi



Phm Th Qunh Li

ii
Li cm n

Tôi xin chân thành cm n PGS.TS Nguyn Trng Hoài ngi đã tn tình
hng dn tôi trong sut quá trình thc hin đ tài.
Tôi cng xin gi li cm n đn quý Thy Cô, nhng ngi đã truyn đt cho
tôi nhng kin thc trong hai nm hc va qua.
Xin gi li cm n đn các anh ch hc viên và các bn đng nghip đã ht lòng
giúp đ và to điu kin thun li cho tôi trong vic thu thp s liu đ thc hin
lun vn.
Cui cùng, xin chân thành cm n toàn th gia đình và ngi thân đã đng viên
và h tr tôi trong sut quá trình hc tp cng nh thc hin lun vn này.

iii
Mc lc

Trang ph bìa i
Li cam đoan i
Li cm n ii
Mc lc iii
Danh mc t vit tt v
Danh mc các bng vi
Danh mc các hình v vii
Chng 1. Gii thiu 1
1.1 Bi cnh và vn đ nghiên cu. 1
1.3 i tng, phm vi và phng pháp nghiên cu. 4
1.4 Cu trúc lun vn. 4
Chng 2. C s lý thuyt v FDI 6
2.1 Mt s khái nim v FDI. 6
2.2 Tác đng ca FDI. 6
2.2.1 Tác đng đi vi nc đu t. 6
2.2.2 Tác đng đi vi nc nhn đu t. 7
2.3 Các yu t tác đng và chính sách thu hút FDI. 9
2.3.1 Các yu t tác đng đn thu hút FDI. 9
2.3.2 Chính sách thu hút FDI. 12
2.4 Các yu t tác đng và chính sách thu hút FDI  Vit Nam. 13
2.4.1 Các nghiên cu trc v các yu t tác đng đn FDI  Vit Nam. 13
2.4.2 Các yu t tác đng đn FDI ca Vit Nam. 14
2.4.3 Chính sách thu hút FDI. 16
Chng 3. Thc trng FDI  Vit Nam 20
3.1 C s pháp lý cho hot đng FDI  Vit Nam. 20

3.2 Phân cp qun lý FDI. 20
3.3 Tình hình thu hút FDI giai đon 2005-2009. 22


iv
3.3.1 Thành tu đt đc. 23
3.3.2 Hn ch. 25
Chng 4. Thu hút FDI tình hung Bình Dng và Vnh Phúc 28
4.1 Phng pháp nghiên cu. 28
4.1.1 Phng pháp so sánh. 28
4.1.2 Phng pháp đnh tính. 29
4.2 Kt qu nghiên cu. 29
4.2.1 Môi trng đu t. 29
4.2.2 Các yu t tác đng đn thu hút FDI. 34
4.2.3 Các chính sách thu hút FDI. 39
4.2.4 Kt qu thu hút FDI. 44
Chng 5. Kt lun khuyn ngh chính sách 48
5.1 Kt lun 48
5.2. Khuyn ngh chính sách 49
5.2.1 Ci thin CSHT cng 49
5.2.2 Tng cng tính minh bch 49
5.2.3 Nâng cao thit ch pháp lý 50
5.2.4 ào to lao đng 50
5.2.5 Phát huy tính nng đng và tiên phong ca lãnh đo tnh 51
5.2.6 Chi phí gia nhp th trng. 51
5.3 Hn ch ca đ tài 52
Tài liu tham kho 53
Ph lc. 55

v
Danh mc t vit tt

B KHT B K hoch u t
CN Công nghip
CSHT C s h tng
DN Doanh nghip
DNNN Doanh nghip nhà nc
DNTN Doanh nghip t nhân
TNN u t nc ngoài
FDI u t trc tip nc ngoài
GCNT Giy chng nhn đu t
GDP Tng sn phm quc ni
GPT Giy phép đu t
KCN Khu công nghip
KTTN Kinh t t nhân
MNCs Các công ty đa quc gia
SXKD Sn xut kinh doanh
UBND y ban Nhân dân
VCCI Phòng Công nghip và Thng mi Vit Nam
VNCI D án Nâng cao nng lc cnh tranh Vit Nam
XK Xut khu


vi
Danh mc các bng

Bng 1.1 Thu hút FDI giai đon 2005-2009. 2
Bng 4.1 Mt s ch tiêu ch yu ca Bình Dng và Vnh Phúc 2005-2009. 30

Bng 4.2 Quy mô các KCN tp trung tnh Bình Dng. 32
Bng 4.3 Các KCN ca Vnh Phúc đc Chính ph phê duyt. 33
Bng 4.4 S lng hc sinh tt nghip ph thông trung hc hàng nm. 34
Bng 4.5 Các ch s thành phn trong PCI. 35
Bng 4.6 Mt s ch tiêu trong ch s CSHT. 39
Bng 4.7 Kt qu thu hút FDI ca Bình Dng và Vnh Phúc. 45




vii
Danh mc các hình v

Hình 2.1 FDI ca quc gia. 18
Hình 2.2 Thu hút FDI ca đa phng. 19
Hình 3.1 S lng d án và vn FDI vào Vit Nam 2005-2009. 23
Hình 3.2 GDP phân theo khu vc kinh t 2005-2009. 23
Hình 3.3 Vn đu t phân theo thành phn kinh t 2005-2009. 24
Hình 3.4 XK phân theo khu vc kinh t 2005-2009. 24
Hình 3.5 Các ch s thành phn ca PCI và ch s PCI. 37


1
Chng 1. Gii thiu

1.1 Bi cnh và vn đ nghiên cu.
K t khi Lut TNN ra đi nm 1987, khu vc kinh t FDI không ngng đc
m rng, phát trin và đã đt đc nhng thành tu đáng k đóng góp ngày càng
ln vào tng trng và phát trin kinh t, thúc đy s chuyn dch c cu kinh t t
nông nghip sang CN, c cu lao đng theo hng CN hóa và hin đi hóa. FDI còn

góp phn tng cng nng lc sn xut và đi mi công ngh ca nhiu ngành kinh
t giúp khai thông th trng sn phm, m rng th trng XK, tng ngun thu
đáng k cho ngân sách Nhà nc; to th và lc cho Vit Nam ch đng hi nhp
vi kinh t khu vc và th gii. Bên cnh đó, FDI còn có vai trò trong vic chuyn
giao công ngh và thúc đy các DN trong nc phi t đi mi công ngh, nâng cao
hiu qu sn xut, nâng cao nng lc qun lý và trình đ ca ngi lao đng, to
hiu ng lan ta tích cc cho nn kinh t. Trong 5 nm 2005-2009, s lng các d
án đu t vào Vit Nam tng lên nhanh chóng cùng vi đó là s vn FDI đng ký
1

cng liên tc đt mc cao k lc k t khi có Lut TNN nm 1987. Theo s liu
t Cc TNN-B KHT, trong nm 2005 Vit Nam thu hút đc 6,8 t USD, nm
2006 thu hút đc 12,5 t USD vn đng ký, tng 83,8% so vi nm 2005; ngun
vn này tip tc lp k lc mi vi 21,3 t USD trong nm 2007, tng 71% so vi
nm 2006; nm 2008 vn đng ký đt trên 71,7 t USD, tng 3 ln so vi nm 2007
và nm 2009 thu hút đc 21,5 t USD gim hn so vi nm 2008 do nh hng
ca cuc khng hong kinh t toàn cu.
Vi tc đ tng nhanh chóng ca dòng vn FDI đ vào Vit Nam k t nm
2005 thì mc đ đóng góp vào GDP ca khu vc FDI trong giai đon này ngày
càng tng, tc đ tng t 16% nm 2005 lên đn 18,3% nm 2009; XK ca khu vc
FDI giai đon này chim khong gn 40% tng kim ngch XK ca c nc trong


1
Vn đng ký bao gm vn đng ký mi và vn đng ký tng thêm ca các d án đã có.


2
mi nm
2

. Vi nhng đóng góp nh đã k trên đã minh chng cho vai trò quan
trng ca khu vc FDI đi vi tng trng và phát trin ca nn kinh t nói chung.
T nhng u đim và thành tu đáng k ca khu vc FDI nên các đa phng
trong c nc quyt tâm đy mnh thu hút FDI. Ông Nguyn Hoàng Sn, Ch tch
UBND tnh Bình Dng cho bit nm 2006 tnh đã có chính sách chn lc các d
án đu t và đc bit luôn “Tri thm đ” mi gi nhng d án đu t vào ngành
công ngh cao
3
. Chính sách này đã đc lãnh đo các đa phng khác hc tp
trong vic to ra c ch, chính sách u đãi thm chí có đa phng đã “xé rào”
nhm thu hút các DN FDI đn đu t. Tuy nhiên, kt qu thu hút FDI ca các đa
phng còn rt khác bit, nhng đa phng có h thng CSHT thun li, phát trin
và lao đng có tay ngh thu hút đc nhiu vn FDI hn và ngc li các đa
phng có CSHT yu kém thuc vùng sâu, vùng xa thu hút đc ít vn FDI hn.
Bng 1.1 Thu hút FDI giai đon 2005-2009.
D án, triu USD
Tnh/Thành
ph
2005 2006 2007 2008 2009
S
d
án
Tng
vn
đu
t
S
d
án
Tng

vn
đu t
S
d
án
Tng
vn
đu t
S
d
án
Tng
vn
đu t
S
d
án
Tng
vn
đu t
Tng s 968 6.834,6 1061 12.511,9 1544 21.347,9 1557 71.725,9 839

21.482,2

ng bng
sông Hng
220 2.452,3 340 3.450,1 492 6.685,7 421 8.051,3 273

1.093,1
Trung du và

min núi phía
Bc
19 61,8 25 306,4 50 408,3 35 264,9 17

92,4
B
c Trung B
và Duyên hi
min Trung
59 394,9 60 1.773,1 100 3.864,5 100 33.994,9 43

6.553,2
Tây Nguyên
11 34,9 14 58,3 15 142,6 21 224,1 10

50,6
ông Nam B
634 3.722,0 575 6.465,5 790 8.322,5 894 25.296,5 456

13.187,8

ng bng
sông Cu Long
24 148,8 43 351,7 91 1.742,9 83 3.878,3 36

109,3
Du khí
1 20,0 4 106,6 6 181,3 3 16,0 4.00

395,8

Ngun: Cc TNN-B KHT


2
Niên giám Thng kê 2008, Tng cc Thng kê.
3




3
Theo báo cáo ca Cc TNN-B KHT (2009) thì s lng các d án FDI vào
Vit Nam tng lên nhanh chóng, tính đn ngày 15/12 nm 2009 có khong 10.960
d án vi tng vn đu t đng ký khong 177 t USD. Tuy nhiên, s lng d án
và ngun vn đu t ch yu tp chung vào khu vc vùng kinh t trng đim phía
Nam (bao gm 7 tnh thành ph: Thành ph H Chí Minh, Bình Dng, ng Nai,
Bà ra-Vng tàu, Tây Ninh, Bình Phc, Long An), trong nm 2009 ngun vn đu
t đng ký ca khu vc này chim đn 47,8% so vi toàn quc. Trong khi đó, cng
vi c ch u đãi khá hp dn thm chí có nhng tnh “xé rào” trong u đãi thu hút
đu t nh: Nam nh, Ninh Bình, Vnh Phúc, Bc Ninh,… trong Quyt đnh s
1387 ngày 29/12/2005 ca Th tng Chính ph đã nêu nhng kt qu thu hút FDI
ca các đa phng thuc vùng kinh t trng đim phía Bc ch chim khong 18%
tng vn đng ký, trong đó Thành ph Hà Ni chim 11%. Nhng con s này gi
lên cho tác gi suy ngh vì sao có s khác bit trong vic thu hút FDI gia các đa
phng và tác gi đã la chn mt tnh thuc vùng kinh t trng đim phía bc là
Vnh Phúc và mt tnh thuc vùng kinh t trng đim phía nam là Bình Dng đ
nghiên cu so sánh các yu t tác đng nh hng đn vic thu hút FDI.
Ngoài ra, t khi các quy đnh v phân cp qun lý FDI ra đi mt s đa phng
còn ban hành các chính sách u đãi vt quá thm quyn cho phép nhm thu hút
đc nhiu FDI. Tình trng này dn đn s cnh tranh, chy đua gia các đa

phng trong vic thu hút vn FDI, gây ra hin tng “xé rào” trong u đãi thu hút
đu t và đây cng chính là lý do tác gi chn Bình Dng và Vnh Phúc đ so sánh.
Theo quyt đnh s 1387 ngày 29/12/2005 ca Th tng Chính ph thì Vnh Phúc
đc lit vào danh sách là mt trong nhng đa phng “xé rào” còn Bình Dng
thì không đc nhc đn. Vy chúng ta phi làm gì đ ci thin môi trng đu t
vi nhng ngun lc mà chúng ta có sn đ có th thu hút nhiu vn FDI hn mà
không vi phm các quy đnh.
Chính t các lý do nêu trên tác gi la chn đ tài: “Nghiên cu so sánh các yu
t nh hng đn thu hút đu t trc tip nc ngoài: tình hung Bình Dng và
Vnh Phúc” nhm so sánh tìm hiu các chính sách và các yu t nh hng đn vic


4
thu hút vn FDI ca hai đa phng này và t đó đa ra khuyn ngh chính sách cho
các đa phng.
1.2 Mc tiêu và câu hi nghiên cu.
Nghiên cu so sánh các chính sách cng nh môi trng đu t và các yu t
tác đng đn vic thu hút FDI ca hai tnh Bình Dng và Vnh Phúc nhm tr li
câu hi yu t nào có nh hng đn vic thu hút vn FDI? và ti sao có s khác
bit trong thu hút FDI gia hai đa phng này?
 tài tp trung đi sâu vào vic đánh giá thc trng v tình hình thu hút FDI ca
Vit Nam nói chung và ca Bình Dng, Vnh Phúc nói riêng. Phân tích tác đng
và chính sách thu hút đu t ca Bình Dng và Vnh Phúc t đó, đa ra mt s gi
ý chính sách giúp cho cp chính quyn đa phng có k hoch và chính sách phù
hp trong vic thu hút ngun vn FDI.
1.3 i tng, phm vi và phng pháp nghiên cu.
Nghiên cu các yu t tác đng và chính sách thu hút FDI tình hung Bình
Dng và Vnh Phúc giai đon 2005-2009.
 tài tp trung nghiên cu các vn đ:
- C s lý thuyt v FDI;

- Chính sách thu hút FDI;
- Các yu t nh hng đn quá trình thu hút FDI bao gm các yu t v
CSHT mm nh chi phí gia nhp th trng, tính minh bch và kh nng tip
cn thông tin; thit ch pháp lý và tính nng đng và tiên phong ca lãnh đo
tnh,… ch s PCI và các yu t v CSHT cng.
Trên c s tn dng kt qu ca các nghiên cu trc v các yu t nh hng
đn vic thu hút FDI ca Vit Nam.  tài s dng phng pháp so sánh và phng
pháp phân tích đnh tính đ phân tích, đánh giá và so sánh các yu t nh hng đn
vic thu hút FDI và kt qu thu hút FDI ca hai tnh Bình Dng và Vnh Phúc đ
gii quyt các vn đ nghiên cu ca đ tài.
1.4 Cu trúc lun vn.
Lun vn gm 5 chng vi ni dung ch yu sau:


5
Chng 1. Gii thiu tính cp thit ca đ tài, đi tng, phm vi, mc tiêu
và phng pháp nghiên cu.
Chng 2. C s lý thuyt v FDI, tác đng ca FDI, các yu t nh hng
đn vic thu hút FDI và các nghiên cu trc v thu hút FDI ca
Vit Nam.
Chng 3. Thc trng FDI ca Vit Nam bao gm c s pháp lý và quá trình
phân cp qun lý hot đng FDI, chính sách thu hút FDI và kt
qu thu hút FDI ca Vit Nam.
Chng 4. Thu hút FDI tình hung Bình Dng và Vnh Phúc: nghiên cu so
sánh chính sách thu hút đu t, môi trng đu t, các yu t nh
hng và kt qu thu hút FDI ca Bình Dng và Vnh Phúc.
Chng 5. Kt lun và khuyn ngh chính sách.


6

Chng 2. C s lý thuyt v FDI

2.1 Mt s khái nim v FDI.
Theo qu tin t quc t thì FDI đc đnh ngha là “mt khon đu t vi
nhng quan h lâu dài, theo đó mt t chc trong mt nn kinh th (nhà đu t trc
tip) thu đc li ích lâu dài t mt DN đt ti mt nn kinh t khác”.
Theo các nhà kinh t quc t thì FDI là ngi s hu ti nc này mua hoc
kim soát mt thc th kinh t ca nc khác. ó là mt khon tin mà nhà đu t
tr cho mt thc th kinh t ca nc ngoài đ có nh hng quyt đnh đi vi
thc th kinh t y hoc tng thêm quyn kim soát trong thc th kinh t y.
Lut TNN ti Vit Nam nm 1987 đa ra khái nim: “FDI là vic t chc, cá
nhân nc ngoài đa vào Vit Nam vn bng tin nc ngoài hoc bt k tài sn
nào đc Chính ph Vit Nam chp thun đ hp tác kinh doanh trên c s hp
đng hoc thành lp xí nghip liên doanh hoc DN 100% vn nc ngoài theo quy
đnh ca lut này”.
T nhng khái nim trên có th hiu mt cách khái quát v FDI nh sau: “FDI
ti mt quc gia là vic nhà đu t  mt quc gia đa vn bng tin hoc bt k tài
sn nào vào mt quc gia khác đ có đc quyn s hu và qun lý hoc quyn
kim soát mt thc th kinh t ti quc gia đó, vi mc tiêu ti đa hoá li ích ca
mình”.
2.2 Tác đng ca FDI.
2.2.1 Tác đng đi vi nc đu t.
Chuyn giao ngun lc đu t hng ngoi và tng thu ngoi t t phn li
nhun đc chuyn v t hot đng đu t  nc ngoài;
Ch đu t có điu kin đi mi c cu sn xut, áp dng công ngh mi và
nâng cao nng lc cnh tranh;
Tng cng sc mnh kinh t, nâng cao uy tín, m rng th trng tiêu th ca
ch đu t;

7
Trong dài hn, FDI ra nc ngoài s đem li nh hng tích cc cho cán cân
thanh toán quc t ca nc đu t thông qua vic XK máy móc, thit b, nguyên
nhiên, vt liu,
2.2.2 Tác đng đi vi nc nhn đu t.
Tác đng đn tng trng kinh t và là ngun vn b sung quan trng trong
tng vn đu t đáp ng nhu cu đu t phát trin xã hi;
FDI là ngun quan trng đ phát trin kh nng công ngh ca nc ch nhà đó
chính là s chuyn giao công ngh sn có t bên ngoài vào và s phát trin công
ngh ca các c s nghiên cu, ng dng ca nc ch nhà. ây là mc tiêu quan
trng mà nc ch nhà mong đi t nhà đu t;
FDI to ra hiu ng lây lan giúp các công ty đa phng ci thin nng sut và
tn dng đc các c hi khi tip cn vi MNCs.
FDI tác đng tích cc trong vic phát trin ngun nhân lc và nâng cao trình đ
chuyên môn nghip v cho ngi lao đng ca nc ch nhà.
Các nghiên cu thc nghim cho thy FDI có nh hng tích cc đn tng
trng kinh t ca nc nhn đu t. Tác gi Balasubramanyam, Salisu và Sapsford
(1996) đã s dng b s liu t 46 quc gia đang phát trin đ kho sát nh hng
ca FDI đi vi tng trng. Nghiên cu phát hin rng nh hng thúc đy tng
trng ca FDI mnh hn ti nhng nc theo đui mt chính sách thúc đy XK
hn là thay th nhp khu và nhng nc có c ch ngoi thng thúc đy XK thì
FDI có nh hng mnh đi vi tng trng hn so vi đu t trong nc. Kt qu
này cng trùng vi kt qu nghiên cu ca Borensztein, de Gregorio và Lee (1998)
cho rng đóng góp ca FDI cho tng trng nhiu hn so vi đóng góp ca đu t
trong nc. Tuy nhiên, các nghiên cu này cng cho rng FDI ch hu hiu hn đu
t trong nc khi mà nc nhn đu t có mt ngun vn nhân lc nht đnh và có
đ nng lc hp thu.
Nghiên cu ca Laura Alfaro (2003) v FDI và tng trng cho rng FDI có tác
đng đn tng trng kinh t, dòng vn FDI vào các khu vc kinh t khác nhau (s
cp, CN ch bin hay dch v) có tác đng khác nhau đi vi tng trng kinh t.

8
FDI vào khu vc kinh t s cp (nông, lâm ngip và thy sn, khai khoáng) có tác
đng tiêu cc đn tng trng kinh t, vào CN ch bin có tác đng tích cc đn
tng trng và tác đng ca FDI vào khu vc dch v thì không rõ ràng.
Nghiên cu ca nhóm tác gi Nguyn Th Tu Anh và cng s (2006), v tác
đng ca FDI đn tng trng kinh t  Vit Nam cho rng FDI có tác đng đn
tng trng kinh t và mc đ đóng góp tng lên khi Vit Nam chính thc hi nhp
vào nn kinh t khu vc và th gii. Nghiên cu còn ch ra rng vn con ngi
đc đo bng trình đ hc vn ca ngi lao đng góp phn làm tng đóng góp ca
FDI ti tng trng. Ngoài ra, nghiên cu còn cho rng FDI là ngun vn b sung
cho vn trong nc ch không phi là ngun vn thay th và FDI còn có tác đng
tràn  quy mô DN qua kênh di chuyn lao đng, ph bin và chuyn giao công ngh,
liên kt sn xut và cnh tranh  mt s ngành nh ch bin thc phm hay dt may.
Nghiên cu ca Magnus Blomstrm và Ari Kokko (1997) v tác đng ca FDI
lên nc ch nhà: đim li các bng chng thc nghim. Bài vit ch ra các tác
đng chuyn giao và lan ta CN t các công ty đa quc gia (MNCs) nc ngoài đn
nc ch nhà, tác đng ca các MNCs nc ngoài đi vi hot đng thng mi
ca nc ch nhà, và các tác đng đi vi cnh tranh và c cu ngành  các nc
ch nhà. Nghiên cu cho rng MNCs có th đóng mt vai trò quan trng đi vi
tng trng nng sut và XK  các nc tip nhn đu t, nhng bn cht chính xác
v tác đng ca FDI là khác nhau gia các ngành CN và gia các quc gia, điu này
tùy thuc vào tính cht đc trng và môi trng chính sách ca tng quc gia.
Nh vy, qua các nghiên cu v tác đng ca FDI đc dn chng  trên cho
thy FDI ngày càng tr nên quan trng đi vi mi quc gia hay đa phng. Th
nht, FDI có tác đng ln đi vi tng trng và phát trin kinh t; góp phn vào
quá trình đa dng hóa nn kinh t t sn xut nông nghip sang sn xut CN và XK.
Th hai, FDI giúp cho nc nhn đu t có đc ngun vn di dào, b sung cho
tng ngun vn đu t trong nc. Th ba, FDI tác đng đn trình đ công ngh và

k nng lao đng giúp các nc đang phát trin tip cn đc vi trình đ công
ngh tiên tin trong quá trình chuyn giao. Th t, FDI giúp tng cng hi nhp và


9
đa dng hóa trong hot đng XK. Ngoài ra, FDI còn có các tác đng khác nh to
vic làm, tng ngun thu cho ngân sách,…
2.3 Các yu t tác đng và chính sách thu hút FDI.
2.3.1 Các yu t tác đng đn thu hút FDI.
Nghiên cu ca tác gi Nguyn Th Kim Nhã v các đng lc và nhân t ch
yu tác đng đn thu hút FDI (2001) cho rng có 5 nhân t mang tính tng quát tác
đng đn thu hút FDI ca mt quc gia bao gm.
Môi trng chính tr-kinh t-xã hi n đnh: môi trng chính tr n đnh ca
nc ch nhà là yu t hp dn hàng đu đi vi các nhà TNN. Tình hình chính tr
n đnh là điu kin tiên quyt đ đm bo các cam kt ca chính ph đi vi các
nhà đu t v s hu vn đu t, các chính sách u tiên đu t và đnh hng phát
trin ca nc nhn đu t. ng thi, s n đnh chính tr còn là tin đ cn thit
đ n đnh tình hình kinh t-xã hi, nh đó gim đc tính ri ro cho các nhà đu
t. Nhng bt n đnh v chính tr không ch làm cho dòng vn này b chng li, thu
hp, mà còn làm cho dòng vn t trong nc chy ngc ra ngoài, tìm đn nhng
ni "trú n" mi an toàn và hp dn hn. Tc đ tng trng kinh t n đnh, thu
nhp bình quân đu ngi, dung lng th trng, tc đ tng trng ca th trng,
c cu th trng, s thích ca ngi tiêu dùng ca nc nhn đu t, kh nng tip
cn th trng trong khu vc và trên th gii cng có nh hng đn FDI.
Chính sách-pháp lut: quá trình đu t có liên quan rt nhiu đn hot đng
ca các t chc, cá nhân và đc tin hành trong thi gian dài nên các nhà TNN
rt cn có mt môi trng pháp lý n đnh ca nc ch nhà. Môi trng này chính
là các quy đnh ca lut pháp và các chính sách liên quan trc tip đn FDI bao gm
các quy đnh v vic thành lp và hot đng ca các nhà TNN, các tiêu chun đi
x đi vi FDI và c ch hot đng ca th trng trong đó có s tham gia ca các

thành phn kinh t có vn TNN và tính hiu lc ca chúng trong quá trình thc
hin. Mt môi trng pháp lý s hp dn FDI nu có các chính sách mm do, qui
đnh phù hp và đm bo hiu lc cao trong khi thc hin. ây là nhng cn c


10
pháp lý quan trng không ch đ đm bo quyn li ca các nhà TNN mà còn là
nhng c s cn thit đ h yên tâm hot đng lâu dài  nc ch nhà.
Ngoài ra mt vn đ khác cng đc các nhà TNN quan tâm, đó là đnh
hng đu t ca nc ch nhà cng nh các chính sách v tin t và t giá hi
đoái, chính sách thu, chính sách thng mi, chính sách v giáo dc đào to, chính
sách liên quan đn c cu các ngành kinh t. Vì các nhà TNN thng có chin
lc kinh doanh dài hn nên h rt cn s rõ ràng, n đnh trong các chính sách và
đnh hng đu t ca nc ch nhà.
S phát trin ca CSHT: mt tng th h tng phát trin phi bao gm h
thng giao thông vn ti đng b và hin đi vi h thng các cu, đng, cng
bin, sân bay, kho bãi và các phng tin vn ti đ sc bao ph quc gia và đ tm
hot đng quc t; h thng thông tin liên lc vin thông vi các phng tin nghe-
nhìn hin đi, có th ni mng thng nht toàn quc và liên thông vi toàn cu; h
thng đin nc đy đ và phân b tin li cho các hot đng SXKD cng nh đi
sng và có h thng mng li cung cp các loi dch v khác (y t, giáo dc, gii
trí, các dch v hi quan, tài chính, thng mi, qung cáo, k thut, v.v ) phát
trin rng khp, đa dng và có cht lng cao. Tóm li, h thng CSHT đó phi
giúp cho các ch TNN tin nghi và s thoi mái d chu, giúp h gim đc chi
phí. Trong các điu kin và chính sách h tng phc v FDI, chính sách đt đai và
bt đng sn có sc chi phi mnh m đn lung FDI đ vào mt nc.
S phát trin ca đi ng lao đng, ca trình đ khoa hc và công ngh; h
thng DN trong nc và trên đa bàn: đi ng nhân lc có k thut cao là điu
kin hàng đu đ mt nc và đa phng vt qua đc nhng hn ch v tài
nguyên thiên nhiên và tr nên hp dn các nhà TNN. Vic thiu các nhân lc k

thut lành ngh, các nhà lãnh đo, qun lý cao cp và s lc hu v trình đ khoa
hc công ngh trong nc s khó lòng đáp ng đc các yêu cu ca nhà đu t.
Mt h thng DN trong nc phát trin, đ sc hp thu công ngh chuyn giao
và là đi tác ngày càng bình đng vi các TNN, là điu kin cn thit đ có th thu
hút đc nhiu hn và hiu qu hn lung vn nc ngoài. H thng các DN đó


11
phi bao gm c DN sn xut và dch v  tt c các lnh vc, ngành ngh, thành
tho các nghip v kinh doanh quc t, đ sc gi đc th phn thích đáng ti th
trng trong nc và ngày càng có sc cnh tranh trên th trng th gii. Mng
li các DN dch v v tài chính-ngân hàng có vai trò quan trng trong h thng đó,
nhm to ra các điu kin thun li cho vic huy đng và lu chuyn vn trong
nc và quc t.
S phát trin ca nn hành chính quc gia và hiu qu ca các d án FDI đã
trin khai: b máy hành chính hiu qu quyt đnh s thành công không ch trong
thu hút vn nc ngoài mà còn là quá trình huy đng, s dng vn cho đu t phát
trin ca mi quc gia cng nh mi đa phng. B máy đó phi thng nht, gn
nh, sáng sut và nhy bén v chính sách vi nhng th tc hành chính, nhng qui
đnh pháp lý có tính cht ti thiu, đn gin, công khai và nht quán, đc thc hin
bi nhng con ngi có trình đ chuyên môn cao, đc giáo dc tt và có k lut,
tôn trng pháp lut.
Ngoài ra yu t v v trí đa lý-điu kin t nhiên bao gm các yu t v khong
cách, đa đim, khí hu, tài nguyên thiên nhiên, cng có tác đng đn thu hút FDI.
V trí đa lý và điu kin t nhiên thun li s gim đc các chi phí vn chuyn, đa
dng hoá các lnh vc đu t, cung cp đc ngun nguyên liu phong phú vi giá
r và tim nng tiêu th ln. Các yu t này không nhng làm gim đc giá thành
sn phm mà còn thu hút đc các nhà đu t tìm kim nguyên liu t nhiên và th
trng tiêu th. Bên cnh đó, các yu t to điu kin thun li trong kinh doanh
bao gm chính sách xúc tin đu t, các bin pháp u đãi khuyn khích đu t,

gim chi phí giao dch, ci cách th tc hành chính đ nâng cao hiu qu hot đng
ca b máy qun lý nhà nc, nâng cao cht lng các dch v tin ích xã hi đ
đm bo cht lng cuc sng cho các ch TNN.
Trên đây là nhng yu t mang tính ph quát chung toàn th gii vì th nó cng
phù hp cho tng quc gia. Vì vy, quc gia nào xây dng đc môi trng đu t
có sc hp dn cao và có nhng u đãi hn thì nc đó có kh nng thu hút đc
nhiu FDI hn.


12
2.3.2 Chính sách thu hút FDI.
Chính vì nhng đóng góp quan trng ca FDI đi vi tng trng nh đã phân
tích  trên nên các quc gia ngày càng chú trng tp trung vào các chính sách nhm
thu hút đc nhiu ngun vn FDI.
Nghiên cu ca Bernard Hoekman và Kamal Saggi (1998) v các k cng đa
phng và chính sách đu t quc gia ch ra rng FDI l thuc vào các loi chính
sách khác nhau ca c nc nhn đu t cng nh nc ch đu t.  tng cng
ngun vn FDI các quc gia có th đa ra các chính sách tác đng tích cc nh thi
gian min gim thu, ni lng các qui tc cho các khu vc u tiên, min thu nhp
khu,… Ngc li, đ hn ch ngun vn FDI các cp chính quyn cng có th đa
ra các bin pháp tiêu cc nh đánh thu hai ln, hn ch s dng đt đai,… Nh vy,
mt chính sách minh bch, rõ ràng và thông thoáng s thu hút đc nhiu các nhà
TNN hn và nó đóng vai trò nh cht xúc tác cho s phát trin. Vì th, trong bt
k trng hp nào thì chính quyn các cp cng nên áp dng nguyên tc là đa ra
các bin pháp khuyn khích tích cc nhm thu hút đc nhiu ngun vn FDI.
Ngoài ra, ngun lc v con ngi, công ngh và yu t sn xut ca mi quc
gia hay mi đa phng là khác nhau nên chin lc phát trin và tng trng kinh
t ca h cng khác nhau do vy chính sách thu hút FDI cng khác nhau và còn tùy
thuc vào tng bi cnh và thi gian c th. Tuy nhiên, do FDI có vai trò quan
trng trong tng trng và phát trin nên cuc chy đua tng trng gia các quc

hay các đa phng s dn đn cuc chin tranh tranh giành thu hút FDI. Vì vy, đ
thu hút đc nhiu FDI Chính ph các quc gia cn phi đa ra các chính sách u
đãi, hp dn nhm thu hút các nhà đu t.
Nh vy, mt chính sách FDI thông thoáng và minh bch, rõ ràng hn s mi
gi không ch mt mà là nhiu công ty đn đu t và làm tng kh nng cnh tranh
gia các công ty nc ngoài cng nh gia các công ty nc ngoài vi công ty
trong nc. Vì vy, mi quc gia đu có xu hng ci thin các chính sách nhm
thu hút đc nhiu FDI hn. Tuy nhiên, đ có chính sách phù hp hp dn các nhà
đu t, các cp chính quyn cn phi nhn thc và xác đnh đc yu t nào có tác


13
đng đn vic thu hút FDI t đó xây dng k hoch và chin lc trong vic thu hút
FDI.
2.4 Các yu t tác đng và chính sách thu hút FDI  Vit Nam.
2.4.1 Các nghiên cu trc v các yu t tác đng đn FDI  Vit Nam.
Trong nhiu cuc hi tho cng nh trên báo chí thì c nhng mt tt ln xu
ca FDI đu đã đc đ cp đn và cng có không ít các nghiên cu v các nhân t
tác đng đn thu hút FDI ca các tnh thành ph  Vit Nam, đin hình là các
nghiên cu ca các nhóm tác gi.
Th nht, nghiên cu ca tác gi Nguyn Trng Hoài (2007) v các nhân t “c
s h tng mm” tác đng đn vic thu hút vn đu t đa phng, kim đnh bng
mô hình hi quy. Trong nghiên cu này, bng phng pháp s dng mô hình hi
quy tác gi khng đnh rng có mi quan h gia nng lc cnh tranh và thu hút vn
đu t. Các nhân t cu thành nng lc cnh tranh  đây chính là các nhân t liên
quan đn CSHT mm nh: chi phí v thi gian đ thc hin các quy đnh ca nhà
nc, thit ch pháp lý, chi phí không chính thc, u đãi đi vi DN nhà nc, tính
minh bch và tip cn thông tin, tính nng đng ca lãnh đo tnh, Kt qu nghiên
cu ch ra rng nhng đa phng có lãnh đo nng đng cùng vi thit ch pháp lý
tin cy, thông tin minh bch và th tc hành chính nhanh chóng s thu hút đc

nhiu ngun vn FDI hn.
Th hai, nghiên cu ca nhóm tác gi V Thành T Anh và cng s (2007) v
xé rào u đãi đu t ca các tnh trong bi cnh m rng phân cp  Vit Nam:
“sáng kin” hay “li bt cp hi”? Kt qu nghiên cu ch ra rng CSHT cng là
cn thit đ thu hút các nhà đu t nhng chính CSHT mm li đóng vai trò quan
trng hn trong vic quyt đnh kh nng bin vn đng ký thành đu t thc t.
c bit trong nghiên cu này cho thy vic “xé rào” ca mt s tnh đã không giúp
h thu hút đc nhiu FDI hn mà còn làm cho h tng gánh nng thâm ht ngân
sách và làm cho tng trng chm li.
Th ba, nghiên cu ca hai tác gi Nguyn Ngc Anh và Nguyn Thng (2007).
Nghiên cu cho rng các nhân t v th trng nh ch s nng lc cnh tranh cp


14
tnh, nhân t v lao đng và CSHT có tác đng đn vic thu hút FDI ca các tnh
thành ph  Vit Nam.
2.4.2 Các yu t tác đng đn FDI ca Vit Nam.
Trong phn 2.3 đã trình bày tng quát v các yu t tác đng đn quá trình thu
hút FDI ca mt quc gia nói chung. Vì th, chính sách thu hút FDI đi vi mt
quc gia cng không nm ngoài nhng quy lut đó và Vit Nam cng vy khi xem
xét quá trình thu hút cn tp trung vào các yu t trên đ có chính sách thu hút phù
hp đem li hiu qu cao. Hn na, Vit Nam là nc đang phát trin và luôn đc
đánh giá là quc gia có tình hình chính tr-xã hi n đnh vì vy chúng ta cn duy trì
nhng yu t này và tng cng ci thin các yu t nh môi trng pháp lý, chính
sách u đãi, và to lp CSHT hin đi, thun tin cho vic giao thng buôn bán
nhm thu hút các nhà đu t.
Tuy nhiên, đi vi cp đa phng các yu t nh hng đn thu hút đu t có
phn chi tit và c th hn. Các nghiên cu trc v thu hút FDI ca đa phng
cho rng các yu t tác đng đn vic thu hút FDI ca đa phng bao gm.
2.4.2.1 Các yu t CSHT mm.

Các yu t tác đng tích cc đn vic thu hút vn đu t ca mt đa phng
đc nhiu nhà nghiên cu ng h là các yu t thuc CSHT mm. Nhng nhân t
này góp phn thay đi và ci thin môi trng đu t t đó có tác đng nh hng
đn các nhà đu t. Các yu t CSHT mm đi din cho nhng đc tính ch đng
ca chính quyn đa phng trong quá trình to môi trng thu hút đu t, đng
thi nó còn th hin trit lý lãnh đo ca các nhà qun lý đa phng trong quá trình
hoch đnh các chính sách thu hút đu t. Các yu t CSHT mm đi vi mt đa
phng  Vit Nam bao gm các ch s thành phn trong ch s PCI đó là:
Chi phí gia nhp th trng: phn ánh đánh giá ca DN v thi gian ch đ nhn
đc các loi giy t cn thit đ tin hành hot đng SXKD và mc đ khó khn
đ nhn đc các loi giy t đó.


15
Tip cn đt đai và s n đnh trong vic s dng đt: vic tip cn đt đai có đ
dàng, thun tin không và DN có yên tâm và đc bo đm v s n đnh khi có
mt bng đ hot đng lâu dài hay không.
Tính minh bch: đo lng kh nng tip cn các k hoch và các vn bn giy
t pháp lý cn thit cho hot đng ca DN. Các chính sách và qui đnh mi có đc
tham kho ý kin ca DN và kh nng tiên liu trong vic trin khai các k hoch
cng nh mc đ tin dng trang web ca tnh đi vi DN.
Chi phí thi gian đ thc hin các quy đnh ca nhà nc: phn ánh thi gian
mà DN phi b ra đ thc hin các th tc hành chính theo qui đnh ca Nhà nc.
Chi phí không chính thc: đo lng các chi phí không chính thc mà DN phi
tr và các tr ngi do các chi phí này gây ra đi vi hot đng ca h, đng thi
phn ánh liu các cán b nhà nc có li dng các qui đnh đ trc li hay không.
Tính nng đng và tiên phong ca lãnh đo tnh: phn ánh tính sáng to và nng
đng ca lãnh đo tnh trong quá trình thc thi các chính sách ca Trung ng và
kh nng h tr và áp dng nhng chính sách đôi khi cha rõ ràng ca Trung ng
theo hng có li cho DN cng nh đa ra các sáng kin nhm phát trin khu vc

KTTN.
u đãi đi vi DNNN: th hin u đãi ca chính quyn đa phng đi vi
DNNN, phân bit v chính sách và tip cn ngun vn.
Chính sách phát trin khu vc KTTN: đo lng các dch v ca tnh đ phát
trin khu vc KTTN nh xúc tin thng mi, tìm kim thông tin giúp DN tìm đi
tác kinh doanh, phát trin các khu/cm CN ca đa phng.
ào to lao đng: phn ánh n lc ca tnh trong vic đào to ngh và phát trin
nâng cao tay ngh cho ngi lao đng nhm h tr DN và giúp ngi lao đng tìm
kim vic làm.
Thit ch pháp lý: đo lng lòng tin ca DNTN đi vi h thng tòa án, t pháp
ca tnh và các thit ch pháp lý liu có đc thc thi hiu qu khi có tranh chp
hoc có th là ni DN phn ánh hành vi nhng nhiu ca cán b công quyn hay
không.


16
Môi trng đu t đc th hin qua ch s PCI do VCCI &VNCI công b hàng
nm. Ch s này đc tng hp đánh giá t 10 ch s thành phn và là mt công c
nhm đánh giá, đo lng kh nng điu hành kinh t ca 64 tnh, thành ca Vit
Nam và phn ánh đánh giá và nhìn nhn ca cng đng DNTN trong nc.
2.4.2.2 Yu t CSHT cng.
CSHT giao thông tt giúp DN d dàng tip cn th trng, giao thng buôn
bán, tng kh nng cnh tranh và gim chi phí giao dch. Vì th nm 2008, VCCI đã
đa vào phân tích trong báo cáo PCI nhm tng cng nhn thc ca các tnh v vai
trò ca CSHT cng trong vic nâng cao nng lc cnh tranh trong thu hút FDI. Ch
s v CSHT cng đc tng hp t bn ch tiêu cu thành là cht lng và t l lp
đy khu/cm CN, cht lng đng giao thông và chi phí vn chuyn, dch v công
ích (đin, nc và vin thông) và CSHT khác (cng bin, sân bay). Ch s này
không phi là thc đo đánh giá cht lng điu hành kinh t ca đa phng vì nó
nm ngoài tm kim soát ca chính quyn đa phng do phn ln CSHT đc xây

dng t lâu và có nhng CSHT mà chính quyn đa phng không quyt đnh đc
mà phi ph thuc vào chính quyn Trung ng. Tuy nhiên, chính quyn đa
phng cng vn có th ch đng ci thin CSHT thuc thm quyn, phm vi qun
lý ca h nh h thng giao thông tnh l, CSHT ngoài hàng rào, cp đin, cp nc.
Ch s v CSHT đc xem nh là công c giúp các DN đa ra các quyt đnh
đu t, giúp các nhà lãnh đo Trung ng và đa phng đa ra các u tiên v chính
sách phát trin vùng min. Theo nh các nghiên cu trc thì nhng đa phng có
v trí đa lý thun li, gn vi các trung tâm kinh t ln (nh Hà Ni, Thành ph H
Chí Minh), gn cng bin, sân bay s d dàng và thun li hn so vi các tnh 
vùng sâu, vùng xa trong vic thu hút FDI.
2.4.3 Chính sách thu hút FDI.
Xác đnh đc vai trò quan trng ca khu vc FDI trong vic phát trin kinh t,
Chính ph đã đa ra mt s chính sách nhm ci thin môi trng đu t to điu
kin thun li cho các cp chính quyn đa phng đy mnh công tác thu hút FDI.