Xây dựng tiêu chuẩn niêm yết cổ phiếu trên cơ sở giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh

1
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH



NGUYỄN THỊ PHONG LAN

XÂY DỰNG TIÊU CHUẨN
NIÊM YẾT CỔ PHIẾU
TRÊN SỞ GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Chuyên ngành: KINH TẾ – TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
Mã số: 60-31-12


LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ




Người hướng dẫn khoa học : TS. TRN TH THÙY LINH





TP. Hồ Chí Minh – Năm 2009

2

CNG HÒA XÃ HI CH NGHA VIT NAM
c lp – T do – Hnh phúc
oOo

Tp. H Chí Minh, ngày 20 tháng 09 nm 2009
NHNG KT QU T C CA LUN VN
Tên đ tài : XÂY DNG TIÊU CHUN NIÊM YT C PHIU TRÊN S
GIAO DCH CHNG KHOÁN THÀNH PH H CHÍ MINH
Qua nghiên cu, đ tài đt đc nhng kt qu sau đây :
Da trên nn tng c s lý lun t vic nghiên cu nhng lý lun v tiêu chun
niêm yt trên TTCK; đng thi qua phân tích thc trng v tiêu chun niêm yt c phiu
trên SGDCK TP.HCM hin nay, đc bit qua kt qu thu thp đc t vic kho sát các
doanh nghip đang niêm yt trên HOSE v vn đ nâng cao tiêu chun niêm yt trên
SGDCK TP.HCM hin nay (kt qu thu đc là 100% các doanh nghip đc kho sát
đu thng nht vic nâng cao các tiêu chun niêm yt trên HOSE hin nay là hoàn toàn
cn thit), tác gi đã đa ra h thng các gii pháp nhm nâng cao tiêu chun niêm yt c
phiu trên SGDCK TP.HCM theo l trình đn nm 2015 và xa hn đn nm 2020.
Các gii pháp tác gi đa ra tp trung vào ba nhóm gii pháp sau :
̇ Gii pháp nâng cao tiêu chun niêm yt c phiu trên SGDCK TP.HCM theo l
trình đn nm 2015, gm các gii pháp:
- Gii pháp tng vn cho các doanh nghip đ đ chun niêm yt
- Giãn tin đ thc hin tng vn cho các Công ty niêm yt
- Sp xp li cht lng ca các công ty niêm yt
- Tiêu chun v kh nng sinh li và tim nng tng lai
- V t l phân b cho c đông
̇ Gii pháp nâng cao tiêu chun niêm yt c phiu trên SGDCK TP.HCM theo l
trình đn nm 2020, gm các gii pháp chính sau:
- Phân chia th trng và đ ra các tiêu chun niêm yt riêng cho tng th trng :
đim ni bt là tác gi đã xây dng cho S giao dch chng khoán Thành ph H Chí

Minh HOSE thành 2 khu vc niêm yt.
-
Xây dng các tiêu chun niêm yt linh hot theo tình hình phát trin ca th trng
- Chun hoá k toán Vit Nam theo các thông l quc t
3
- Xây dng h thng vn bn pháp lut hoàn chnh và đng b
- Có tiêu chun niêm yt riêng cho các ngành ngh đc bit
̇ Các gii pháp h tr, bao gm :
- Gia tng mc đ minh bch thông tin ca các doanh nghip niêm yt
- Nâng cao cht lng k toán, kim toán Vit Nam và xây dng báo cáo tài chính
theo tiêu chun quc t.

4
MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN
LI CM N
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ
LỜI MỞ ĐẦU
CHƯƠNG 1:
LÝ LUẬN VỀ
TIÊU CHUẨN NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN
1.1. Lý lun v niêm yt chng khốn 1
1.1.1. Niêm yt chng khốn 1
1.1.1.1. Khái nim niêm yt chng khốn ………………………………………… 1
1.1.1.2. Mc đích ca vic niêm yt ……………………………………………… 1
1.1.1.3. Phân loi niêm yt……………………………………………………………1
1.1.1.4. Các tiêu chun niêm yt……………………………………………… 3
1.1.1.5. Th tc niêm yt …………………………………………………………… 3
1.1.2. Cơng ty niêm yt …………………………………………………………………7
1.1.2.1. Khái nim cơng ty niêm yt………………………………………………….7
1.1.2.2. Li th và bt li ca cơng ty niêm yt………………………………………7
1.2. Tiêu chun niêm yt trên th trng chng khốn………………………………… 8
1.2.1. Tiêu chun niêm yt chung ca TTCK khu vc, th gii và Vit Nam ………8
1.2.2. Tiêu chun niêm yt trên TTCK Vit Nam ………………………………… 11
1.2.2.1. Tiêu chun niêm yt c phiu trên S Giao dch chng khốn Thành ph H
Chí Minh 11
1.2.2.2. Quy đnh ca pháp lut Vit Nam v niêm yt chng khốn ti S giao dch
chng khốn nc ngồi 11
1.2.3. Tiêu chun niêm yt ca mt s th trng chng khốn trên th

gii…… 11
1.3 Bài hc kinh nghim cho Vit Nam đ xây dng tiêu chun niêm yt ……………15
5
Kt lun chng I………………………………………………………………………….17
CHƯƠNG 2:
THỰC TRẠNG VỀ
TIÊU CHUẨN NIÊM YẾT CỔ PHIẾU TRÊN SỞ GIAO DỊCH
CHỨNG KHOÁN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
2.1. Phân tích thc tin tình hình TTCK Vit Nam thi gian qua…………………… 18
2.1.1. Tng quan tình hình kinh t Vit Nam thi gian qua……………………………18
2.1.2. Thc trng v tình hình hot đng ca TTCK Vit Nam……………………… 21
2.1.2.1. Tồn cnh TTCK Vit Nam thi gian qua………………………………… 21
2.1.2.2. Tình hình phát hành c phiu đ tng vn ca các DN niêm yt ………… 26
2.1.2.3. Phân tích nhng ngun nhân gây bin đng đn TTCK Vit …………… 28
2.1.3. Nhng thành tu đt đc ca TTCK Vit Nam trong thi gian qua ………… 29
2.1.4. Các yu t gây nguy c cho TTCK Vit Nam…………… 30
2.1.4.1. Tâm lý nhà đu t ……………………………………………………… 30
2.1.4.2. Thơng tin bt cân xng …………………………………………………… 31
2.1.4.3. Nn đu c chng khốn ………………………………………………… 31
2.1.4.4. Nn lm phát chng khốn……………….………………………………… 31
2.1.4.5. H thng qun lý giám sát th trng cha hiu qu ………………………32
2.2. Tình hình niêm yt c phiu trên SGDCK Thành ph H Chí Minh…………… 33
2.2.1. Nhn đnh v tiêu chun niêm yt c phiu trên SGDCK Thành ph H Chí
Minh 33
2.2.1.1. Tiêu chun v ch tiêu vn điu l 33
2.2.1.2. Tiêu chun v ch tiêu li nhun 35
2.2.1.3. Tiêu chun v ch tiêu các khon n
35
2.2.1.4. Ch tiêu v tính đi chúng ca doanh nghip
36

2.2.2. Mt s đánh giá, phân tích khác…………………………………………… 37
2.2.2.1. ánh giá v vn đ cơng b thơng tin ca các DN niêm yt hin nay…… 37
2.2.2.2. ánh giá v vn đ xp hng tín dng doanh nghip………………………40
2.2.2.3. ánh giá v cht lng ca k tốn, kim tốn Vit Nam hin nay……… 42
6
2.3. Nhng hn ch v tiêu chun niêm yt c phiu trên S giao dch Chng khốn
thành ph H Chí Minh ………………………………………………………………… 46
2.4. Tình hình niêm yt chng khốn ra nc ngồi hin nay ca DN Vit Nam…… 47
2.4.1 Nhng c hi khi niêm yt chng khốn  TTCK nc ngồi………………… 47
2.4.2 Nhng khó khn, thách thc khi niêm yt chng khốn ra TTCK nc ngồi… 47
Kt lun chng II…………………………………………………………………………49
CHƯƠNG 3:
XÂY DỰNG TIÊU CHUẨN NIÊM YẾT CỔ PHIẾU
TRÊN SỞ GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
3.1. nh hng phát trin th trng chng khốn Vit Nam…………………………50
3.1.1. Mc tiêu 50
3.1.2. Quan đim và ngun tc phát trin th trng vn 50
3.1.3. nh hng phát trin TTCK Vit Nam đn nm 2010 và tm nhìn đn nm
2020 50
3.2. Các gii pháp nâng cao tiêu chun niêm yt c phiu trên SGDCK thành ph H
Chí Minh (HOSE) theo l trình đn nm 2015 và xa hn đn nm 2020 51
3.2.1. nh hng ca các tiêu chun niêm yt đn TTCK Vit Nam và s cn thit
ca vic đa ra các tiêu chun niêm yt 52
3.2.2. Nhng c s phân tích đ đa ra tiêu chun niêm yt 53
3.2.3. Gii pháp nâng cao tiêu chun niêm yt c phiu trên SGDCK TP.HCM theo l
trình đn nm 2015 54
3.2.3.1. Gii pháp tng vn cho các DN đ đ chun niêm yt 54
3.2.3.2. Giãn tin đ thc hin tng vn cho các Cơng ty niêm yt 56
3.2.3.3. Sp xp li cht lng ca các cơng ty niêm yt 57
3.2.3.4. Tiêu chun v kh nng sinh li và tim nng tng lai 57

3.2.3.5. V t l phân b cho c đơng 57
3.2.4. Gii pháp nâng cao tiêu chun niêm yt c phiu trên SGDCK TP.HCM theo l
trình đn nm 2020 57
3.2.4.1. Phân chia th trng và đ ra các tiêu chun niêm yt riêng cho tng th
trng 58
3.2.4.2. Xây dng các tiêu chun niêm yt linh hot theo tình hình phát trin ca th
trng 61
7
3.2.4.3. Chun hoá k toán Vit Nam theo các thông l quc t 61
3.2.4.4. Xây dng h thng vn bn pháp lut hoàn chnh và đng b 62
3.2.4.5. Có tiêu chun niêm yt riêng cho các ngành ngh đc bit 62
3.2.5. Gia tng mc đ minh bch thông tin ca các doanh nghip niêm yt 63
3.2.5.1. Thành lp công ty đnh mc tín nhim trên TTCK Vit Nam 63
3.2.5.2. Xây dng c ch giám sát thông tin 65
3.2.5.3. Phân tích, đánh giá thông tin công b và nhng ri ro kinh doanh ca doanh
nghip 66
3.2.5.4. T chc công b
thông tin 67
3.2.5.5. Công b thông tin vn c phn 67
3.2.5.6 Gii pháp hn ch bt cân xng thông tin 68
3.2.5.7. V phía Nhà nc 69
3.2.6. Nâng cao cht lng k toán, kim toán Vit Nam và xây dng báo cáo tài chính
theo tiêu chun quc t 70
3.2.6.1. Gii pháp nâng cao cht lng k toán, kim toán Vit Nam 70
3.2.6.2. Gii pháp đi vi công ty kim toán 72
3.2.6.3. Gii pháp hoàn thin báo cáo tài chính ca các doanh nghip niêm yt 73
Kt lun chng III…………………………………………………………………… 76
Kt lun 77
Tài liu tham kho
Các ph lc

8
LÔØI CAM ÑOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca riêng tôi, có s h tr t cô
Trn Th Thùy Linh hng dn và nhng ngi tôi đã cám n. Các s liu trình bày
trong lun vn là kt qu su tm, thng kê, tng hp t các Tp chí chuyên ngành Kinh
t - Tài chính – Chng khoán; các Website ca Th trng chng khoán Vit
Nam,….Nhng vn đ lý lun, phân tích và gii pháp đc trình bày trong lun vn là
qua vic nghiên cu ca tôi t
các tài liu trong danh mc tài liu tham kho. Tôi xin
chu trách nhim trc s cam đoan này.
Thành ph H Chí Minh, ngày 20 tháng 09 nm 2009
Ngi thc hin


Nguyn Th Phong Lan
Hc viên Cao hc lp TCDN đêm 2, khoá 15
Trng i hc Kinh t TP. H Chí Minh

9
LÔØI CAÛM ÔN
Trc tiên tôi xin chân thành cám n cô Trn Th Thùy Linh đã tn tình hng dn,
chnh sa, góp ý và đng viên tôi trong sut quá trình thc hin lun vn.
Tôi xin cám n Quý Thy Cô trng i Hc Kinh T Thành ph H Chí Minh đã
truyn đt nhng kin thc quý báu cho tôi trong thi gian hc ti trng.
Tôi cng xin gi li cám n đn các công ty đã nhit tình hp tác, giúp đ tôi trong vic
thm dò ly ý kin v
vn đ nâng cao tiêu chun niêm yt trên S giao dch chng
khoán Thành ph H Chí Minh hin nay.
Và li cám n sau cùng con xin dành cho Cha M, anh ch em trong gia đình đã ht lòng
quan tâm và đng viên con (em).

10
DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
BCKT Bng cân đi k tốn
BCTC Báo cáo tài chính
BTC B tài chính
CIC Trung tâm thơng tin tín dng
CMKT Chun mc k tốn
CPH C phn hố
CTNY Cơng ty niêm yt
CTCK Cơng ty chng khốn
DN Doanh nghip
DNVN Doanh nghip Vit Nam
TNN u t nc ngồi
FDI u t trc tip nc ngồi - Foreign Direct Investment
GDP Tng sn phm quc ni - Gross Domestic Product
HASTC Trung tâm giao dch chng khốn Hà Ni
HQT Hi đng qun tr
HKEX S Giao dch chng khốn Hong Kong
IASs Chu
n mc k tốn quc t - International Accounting Standards
IFRSs Chun mc báo cáo tài chính quc t - International Financial
Reporting Standards (IFRSs)
IPO Phát hành chng khốn ra cơng chúng ln đu – Initial public
offering
LSE S giao dch chng khốn London

NT Nhà đu t
NTNN Nhà đu t nc ngồi
NHNN Ngân hàng Nhà nc
NYSE S giao dch chng khốn NewYork
OTC Th trng giao dch phi tp trung – Over the counter
SGDCK S giao dch chng khốn
SGDCK TP.HCM S giao dch chng khốn Thành ph H Chí Minh - HOSE
SGX S Giao dch chng khốn Singapore
TTCK Th trng ch
ng khốn
TTCKVN Th trng chng khốn Vit Nam
UBCK y ban chng khốn
UBCKNN y ban chng khốn Nhà nc
WTO T chc Thng mi Th gii - World Trade Organization

11
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU


STT TÊN BẢNG NỘI DUNG
1
Bng 2.1 Tng trng GDP 2004 – 2008 (%)
2
Bng 2.2
Quy mơ giao dch chng khốn ti HOSE qua các nm 2006
– 2008
3
Bng 2.3
Quy mơ niêm yt chng khốn ti HOSE tính đn q
II/2009

4
Bng 2.4
Quy mơ giao dch ca Nhà TNN ti HOSE qua các nm
2006 - 2008
















12
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ
1. DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
STT SƠ ĐỒ NỘI DUNG
1
Sơ đồ 1.1 Quy trình niêm yết
2
S
ơ
đ 1.2

Các tiêu chun niêm yt
3
S đ 1.3
Tiêu chun niêm yt ca mt s TTCK trên th gii
4 S đ 2.1
Các yu t gây nguy c cho TTCK Vit Nam
5 S đ 2.2 Nhn đnh c các tiêu chun niêm yt trên SGDCK TP.HCM
6 S đ 2.3
Các đánh giá, phân tích khác
7 S đ 3.1 Các gii pháp nâng cao tiêu chun niêm yt
8 S đ 3.2 Các gii pháp theo l trình đn nm 2015
10 S đ 3.3 Các gii pháp theo l trình đn nm 2020
11 S đ 3.4 Gia tng mc đ minh bch thơng tin các DNNY
12 S đ 3.5 Nâng cao cht lng k tốn, kim tốn Vit Nam
2. DANH MỤC CÁC ĐỒ THỊ

STT ĐỒ THỊ NỘI DUNG
1  th 2.1 T sut sinh li trên doanh thu thun
2  th 2.2 Ch s VN-Index qua các nm 2000 – 2008
3  th 2.3
Biu đ tng/gim ca mt s ch s chng khốn tiêu biu
4  th 2.4 Quy mơ giao dch CK ti HOSE qua các nm 2006-2008
5  th 2.5
Tình hình CK niêm yt mi ti HOSE qua các nm 2006 -
2008
6  th 2.6 Ch s Upcom Index t ngày 24/06/09 đn 25/08/09
7  th 2.7 Phát hành cho CHH ph bin nm 2007
8  th 2.8 C phiu thng chim u th nm 2008

13
M U
1/ Tính cp thit và ý ngha khoa hc thc tin ca đ tài nghiên cu
Ra đi và đi vào hot đng t tháng 07/2000, th trng chng khoán Vit Nam
đã tng bc phát trin và ngày càng th hin rõ vai trò quan trng ca mình trong nn
kinh t, góp phn đáp ng nhu cu vn đu t cho nn kinh t. Tuy nhiên, trên thc t,
quy mô th trng chng khoán Vit Nam còn quá nh, th trng cha tng x
ng và
cnh tranh đc vi th trng các nc trong khu vc và th gii; các công ty đang
niêm yt trên th trng chng khoán Vit Nam cha phi là nhng công ty hàng đu
trong nn kinh t nên cht lng ca th trng chng khoán Vit Nam đc đánh giá
cha cao so vi mt s th trng trong khu vc và trên th gii. Bên cnh đó, tiêu chun
niêm yt hin ti cho th trng và ch
t lng th trng chng khoán Vit Nam hin nay
là khá thp nên cha to đc ch đng trên th trng tài chính th gii.
 th trng chng khoán Vit Nam hi nhp vi th trng chng khoán khu
vc và th gii thì vn đ hàng hoá cho th trng cn đt chun cao đ có th niêm yt
và giao dch  th trng chng khoán các nc. Vi cam kt c
a Vit Nam v hi nhp
vi th trng tài chính, TTCK thì vic kt ni TTCK Vit Nam vi TTCK các nc
khu vc và th gii là rt cn thit nhm đm bo vic lu chuyn vn gia các quc gia
đc thông sut. Xut phát t lý do này tác gi đã chn đ tài “Xây dng tiêu chun
niêm yt c phiu trên S Giao dch Chng khoán Thành ph H Chí Minh” làm lun
v
n Thc s kinh t.
Do hn ch v thi gian, trình đ và kinh nghim, đ tài không th đi sâu tìm hiu,
kho sát và phân tích ht các khía cnh có liên quan đn tiêu chun niêm yt trên th

trng chng khoán Vit Nam hin nay mà c th là tiêu chun niêm yt trên S Giao
dch Chng khoán Thành ph H Chí Minh. Mong rng đ tài này s tip tc đc
nghiên cu, kho sát, kim chng đy đ hn và trên c s
 đó có th cng c hoc b
sung thêm các gii pháp, đ xut nhm đt đc hiu qu thit thc và bn vng hn.
3/ Mc tiêu nghiên cu ca đ tài
- Nâng cao tiêu chun niêm yt trên S Giao dch chng khoán Thành ph H Chí
Minh nhm đa SGDCK TP.HCM hi nhp vi th trng tài chính, TTCK các
nc.
- Tng bc kt ni SGDCK TP.HCM vi TTCK khu vc và th
gii mà trc mt
là vi TTCK các nc trong khu vc đ th trng thc s tr thành mt kênh
huy đng vn có hiu qu cho nn kinh t.
4/ i tng và phm vi nghiên cu ca đ tài
14
i tng nghiêu cu : các tiêu chun niêm yt trên th trng chng khoán Vit
Nam và mt s th trng chng khoán trên th gii nh NYSE, London, Singapore,
HongKong.
Phm vi nghiên cu : nghiên cu v tiêu chun niêm yt c phiu trên S Giao
dch chng khoán Thành ph H Chí Minh HoSE.
5/ Phng pháp nghiên cu
 tài đã s dng kt hp các phng pháp nghiên cu nh : thng kê, phân tích
mô t, tng hp, và phng pháp quan sát t th
c tin đ khái quát bn cht ca các vn
đ cn nghiên cu.  tài cng da trên c s lý thuyt chuyên ngành tài chính kt hp
phng pháp thu thp thông tin t các sách, báo, tp chí và các website có liên quan đ
đi sâu vào phân tích nhng vn đ trng tâm da trên c s tuân th các nguyên tc
thng nht nh: đm bo tính thc tin và khách quan cng nh tính khoa hc ca tt c
các ni dung đc trình bày.
6/ Kt c

u ca đ tài
 tài đc chia làm ba chng, mi chng đc trình bày theo mt b cc cht
ch và xuyên sut nh sau :
Chng I
: Lý lun v tiêu chun niêm yt trên th trng chng khoán
- Lý lun v niêm yt chng khoán.
- Tiêu chun niêm yt trên th trng chng khoán.
- Bài hc kinh nghim cho Vit Nam đ xây dng tiêu chun niêm yt.
Chng II
: Thc trng v tiêu chun niêm yt c phiu trên S Giao dch Chng
khoán Thành ph H Chí Minh.
- Phân tích thc tin tình hình th trng chng khoán Vit Nam thi gian qua.
- Tình hình niêm yt c phiu trên S Giao dch Chng khoán Thành ph H Chí
Minh.
- Nhng hn ch v tiêu chun niêm yt c phiu trên S Giao dch Chng khoán
Thành ph H Chí Minh.
- Tình hình niêm yt chng khoán ra nc ngoài hin nay ca các Doanh nghip
Vit Nam.
Chng III
: Xây dng tiêu chun niêm yt c phiu trên S Giao dch Chng
khoán Thành ph H Chí Minh.
- nh hng phát trin th trng chng khoán Vit Nam.
15
- Các gii pháp nâng cao tiêu chun niêm yt c phiu trên S Giao dch Chng
khoán Thành ph H Chí Minh theo l trình đn nm 2015 và xa hn đn nm
2020.

16

Chương 1:
LÝ LUẬN VỀ
TIÊU CHUẨN NIÊM YẾT
TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN














17
1.1 Lý lun v niêm yt chng khoán
1.1.1 Niêm yt chng khoán
1.1.1.1 Khái nim niêm yt chng khoán
Niêm yt chng khoán là vic đa các chng khoán có đ tiêu chun vào đng ký
và giao dch ti th trng giao dch tp trung (trung tâm giao dch chng khoán, S giao
dch chng khoán). Hay nói cách khác, đ có th đc niêm yt ti mt S giao dch
chng khoán (SGDCK) thì công ty xin niêm yt phi đáp ng đ các tiêu chun do S đó
đt ra. Mi SGDCK có nhng điu kin đt ra khác nhau đ đm bo cho s hot đng
an toàn đng thi phù hp vi mc đích hot đng ca S giao dch đó.
T chc niêm yt là t chc phát hành đc niêm yt chng khoán ti th trng
giao dch tp trung.

1.1.1.2 Mc đích ca vic niêm yt
Thit lp quan h hp đng gia SGDCK vi t chc phát hành có chng khoán
niêm yt, t đó quy đnh trách nhim và ngha v ca t chc phát hành trong vic công
b thông tin, đm bo tính trung thc, công khai và công bng.
H tr th trng hot đng n đnh, xây dng lòng tin ca công chúng đi vi
Th trng chng khoán (TTCK) bng cách la chn các chng khoán có cht lng cao
đ giao dch.
Cung cp cho nhà đu t các thông tin v
các t chc niêm yt.
Giúp cho vic xác đnh giá chng khoán đc công bng trên th trng vì thông
qua vic niêm yt công khai, giá chng khoán đc hình thành da trên s tip xúc hiu
qu gia cung và cu chng khoán.
1.1.1.3 Phân loi niêm yt
Niêm yt ln đu (Initial listing) là vic SGDCK cho phép chng khoán ca t
chc phát hành đc đng ký niêm yt giao dch chng khoán ln đu tiên sau khi phát
hành ra công chúng khi t chc phát hành đó đáp ng nhng tiêu chun v
 niêm yt.
Niêm yt b sung (Additional listing) là quá trình chp thun ca SGDCK cho
mt công ty niêm yt đc niêm yt các c phiu mi phát hành vi mc đích tng vn
hay vì mc đích khác nh sáp nhp, chi tr c tc, thc hin các trái quyn hoc thc
hin chuyn đi trái phiu thành c phiu.
Thay đi niêm yt (Change listing) phát sinh khi công ty niêm yt thay đi tên
chng khoán giao dch, khi lng, m
nh giá hoc tng giá tr chng khoán đc niêm
yt ca mình.
18
Niêm yt li (Relisting) là vic cho phép mt công ty phát hành đc tip tc
niêm yt tr li các chng khoán trc đây đã b hy b niêm yt vì các lý do không đáp
ng đc các tiêu chun duy trì niêm yt.
Niêm yt toàn phn (Dual listing) là vic niêm yt tt c các c phiu sau khi đã

phát hành ra công chúng trên mt SGDCK trong nc và ngoài nc.
Niêm yt tng phn (Partial listing) là vic niêm yt mt phn trong tng s
chng khoán đã phát hành ra công chúng c
a ln phát hành đó, phn còn li không hoc
cha đc niêm yt. Niêm yt tng phn thng din ra  các công ty ln do Chính ph
kim soát, phn chng khoán phát hành ra th trng do các nhà đu t cá nhân nm gi
đc niêm yt, còn phn nm gi ca Chính ph hoc t chc đi din cho Chính ph
nm gi không niêm yt.
Niêm yt ca trc (front-door listing) là vic mt công ty đáp
ng đ các điu
kin và tiêu chun quy đnh đ đng ký niêm yt ti th trng giao dch tp trung (trung
tâm giao dch chng khoán, SGDCK).
Niêm yt ca sau” (back-door listing) còn gi là thâu tóm ngc (reverse take-
over) hay sáp nhp ngc (reverse merger) đc hiu là mt công ty cha đ điu kin
niêm yt đã dùng bin pháp thâu tóm hay sáp nhp đ chim quyn kim soát mt công
ty đã niêm yt và nghim nhiên đc niêm yt trên th tr
ng chng khoán bng s đi
tên ca c phiu đã niêm yt. Có nhiu nguyên nhân khin doanh nghip tìm cách niêm
yt ca sau bi h mun tránh các khon chi phí ca vic niêm yt ca trc (front-door
listing) nh chi phí t vn phát hành, lut s, k toán viên, công ty chng khoán hoc
các công ty này mun rút ngn thi gian ch đc niêm yt, và gim thiu nhng phin
phc liên quan ti c quan qun lý khi niêm yt. Niêm yt c
a sau phá v tính nht th
trong các quy đnh v điu kin niêm yt và qun lý niêm yt. Vic này có th to ra s
bt bình đng trong vic thc thi các quy đnh v niêm yt và qun lý niêm yt và thiu
bình đng v phng din công b thông tin. Phn ln các nc đu coi hot đng này là
tái c cu tài sn ca công ty niêm yt và phi đc s phê chun ca c quan qun lý,
bt buc công b thông tin.
Niêm yt chéo c phiu là vic mt công ty thc hin niêm yt c phiu ca mình
trên mt hoc hn mt th trng nc ngoài bên cnh th trng ni đa. Trong khong

hn 20 nm tr li đây, rt nhiu doanh nghip đã la chn niêm yt chéo – giao dch c
phiu ca mình  nhng th trng không ph
i là th trng trong nc, mc dù có th
vic này có nhng yêu cu kht khe hn v mt pháp lý. Mi th trng khác nhau có
nhng yêu cu khác nhau đi vi các công ty nc ngoài mun niêm yt trên th trng
nc mình; và các công ty khi mun niêm yt  th trng nc ngoài phi tht cn thn
19
xem xét la chn mt th trng phù hp cng nh cn phi am hiu v h thng lut
pháp ni đây.
1.1.1.4 Các tiêu chun niêm yt
Tiêu chun niêm yt cao hay thp ph thuc vào trình đ phát trin kinh t, chính
sách phát trin th trng và tng quan cung cu chng khoán. Các tiêu chun niêm yt
đc phân làm hai loi chính nh sau :
Tiêu chun đnh lng :
- Quy mô ca công ty : đc xác đnh qua ch tiêu chính : vn c
 phn, vn c đông
và tng s chng khoán bán ra.
- Li sut chng khoán : ch tiêu này có th đc quy đnh bng mc tuyt đi hay
tng đi (%).
- T l n : t l n trên vn c phn phi thp hn mc quy đnh.
- S phân b c đông : s c phiu do c đông thiu s
 nm gi phi đt mt t l
ti thiu quy đnh (thông thng là 25%).
Tiêu chun đnh tính
Ni dung chính ca tiêu chun đnh tính th hin  kh nng chuyn nhng c
phiu nêu trong điu l công ty và ý kin ca kim toán viên v báo cáo tài chính ca
công ty trong vòng ba nm gn nht.
1.1.1.5 Th tc niêm yt
Thông thng vic chp thun niêm yt tri qua các b
c sau đây :

- S giao dch chng khoán xem xét s b.
- Công ty xin niêm yt np h s cho y ban chng khoán xin phép phát hành
chng khoán ra công chúng.
- y ban chng khoán Nhà nc cp giy phép phát hành.
- T chc phát hành trên th trng s cp.
- Xin phép niêm yt.
- SGDCK thm tra chính thc trình Hi đng qun tr chp thun cho niêm yt.
- Làm các th tc đng ký chính thc niêm y
t.
C th các bc v quy trình niêm yt
20
S đ 1.1 : Quy trình niêm yt
Bc 1: Np h s đng ký niêm yt lên SGDCK
T chc đng ký niêm yt chng khoán phi np h s đng ký niêm yt cho
SGDCK. H s đng ký niêm yt chng khoán thng bao gm:
- Giy đng ký niêm yt chng khoán theo mu quy đnh ca S giao dch;
- Quyt đnh thông qua vic niêm yt chng khoán ca cp có thm quyn cao nht ca
công ty (đi hi c đông, hi đng qun tr, hi đng thành viên…) tùy theo loi hình
công ty và loi chng khoán niêm yt theo quy đnh ca pháp lut.
- S đng ký ch s hu chng khoán ca t chc đng ký niêm yt đc lp trong
mt thi hn nht đnh theo qui đnh trc thi đim np h s đng ký niêm yt;
-
Bn cáo bch ca t chc niêm yt theo mu quy đnh và phi đáp ng các yêu cu:
Có đy đ các thông tin cn thit, trung thc, rõ ràng nhm giúp cho ngi đu t và
công ty chng khoán có th đánh giá đúng v tình hình tài chính, tình hình hot đng
kinh doanh và trin vng ca t chc xin niêm yt; Các s liu tài chính trong Bn
cáo bch phi phù hp vi các s liu ca Báo cáo tài chính đã đc kim toán trong
h
 s xin phép niêm yt; Có ch ký ca Ch tch Hi đng qun tr, Trng Ban
Kim soát, Giám đc (Tng giám đc), K toán trng ca t chc xin niêm yt.

Trng hp đi din ký thay cn có giy u quyn.
- i vi vic niêm yt c phiu ca công ty c phn thì cn phi có cam kt ca c
đông là thành viên Hi đng qun tr
, Ban Kim soát, Giám đc hoc Tng Giám
đc, Phó Giám đc hoc Phó Tng Giám đc và K toán trng nm gi mt t l do
mình s hu trong thi gian theo qui đnh k t ngày niêm yt.
- Hp đng t vn niêm yt (nu có);
Quy trình
niêm yt
B1: Np h s đng ký niêm yt lên SGDCK
B2: SGDCK tin hành thm đnh s b h s
B3: Np đn xin phép niêm yt chính thc
lên SGDC
K
B4: SGDCK tin hành kim tra niêm yt
B5: SGDCK phê chun niêm yt
B6: Khai trng niêm yt
21
- Giy chng nhn ca t chc lu ký chng khoán v vic chng khoán ca t chc
đng ký niêm yt đã đng ký lu ký tp trung.
Tùy theo tính cht ca tng loi chng khoán và quy đnh ca tng S giao dch
mà h s đng ký giao dch có th nhiu hoc ít hn các tài liu trên.
Bc 2: SGDCK tin hành thm đnh s b h s

ây là bc kim tra ban đu không da trên thc t mà da trên c s các tài
liu trong h s đng ký niêm yt do t chc đng ký niêm yt cung cp. Mc đích ca
thm đnh s b là nhm rút bt thi gian thm đnh chính thc. Cho dù vic thm đnh
này không đc thc hin mt cách chính thc, nhng nó có tác dng quan trng trong
vic đa ra quyt đnh cui cùng vi
c chp thun hay t chi vic niêm yt. Hu ht các

t chc đng ký niêm yt không đáp ng đc các điu kin do SGDCK đt ra thì đu b
loi ngay khi thm đnh s b trc khi np đn xin niêm yt chính thc.
Khi thm đnh s b, s giao dch thng chú trng đn các vn đ sau:
- Các điu khon thành lp công ty, công ty con và các chi nhánh (nu có). T chc ni
b, chi tit nhân s v hi đng qun tr, ban giám đc, kim soát và lc lng lao
đng; Vic nm gi chng khoán, tham gia chia li nhun, quyn li ca hi đng
qun tr, ban giám đc và ca các c đông chính trong bt c hot đng kinh doanh
nào liên quan đn công ty;
- Các vn đ v n (phi thu, phi tr), vic kin t
ng cha hoàn thành và nh hng
ca nó ti công ty (nu có);
- Kh nng sn xut kinh doanh, đu t ca công ty và các tác đng ca chính sách thu
nhp, phân phi thu nhp trong tng lai;
- Thng xuyên t chc công b thông tin v mi mt hot đng ca công ty đc bit
là các thông tin v tài chính nh kt qu hot đng sn xut kinh doanh, kh nng
sinh li, c cu v
n, c cu nm gi khi lng chng khoán trong nhng nm qua,
mc đ thanh khon ca chng khoán;
Tin trình thm đnh s b h s ca SGDCK gm các bc sau :
- Th nht : SGDCK kim tra các tài liu do công ty xin niêm yt np;
- Th hai: SGDCK đt các câu hi cho công ty xin niêm yt v các tài liu đã np;
- Th ba: Công ty xin niêm yt tr li câu hi ca SGDCK v các th tc t bc 1
đn bc 3 và lp đi lp li cho đn khi các chi tit đc sáng t hoàn toàn;
- Th t: SGDCK tìm hiu thêm v công ty xin niêm yt và có th đn công ty đ kim
tra các tài liu và thu thp thêm các thông tin cn thit cho vic thm đnh niêm yt
chính thc;
22
- Th nm: Nhân viên SGDCK tho lun v kt qu ca vic thm tra trong đó có các
kt qu khi thc hin tìm hiu công ty;
- Th sáu: SGDCK đa ra quyt đnh cui cùng và thông báo quyt đnh này cho công

ty niêm yt.
Bc 3: Np đn xin phép niêm yt chính thc lên SGDCK:
Sau khi nhn đc thông báo kt qu thm đnh s b h s xin niêm yt ca
SGDCK vi quyt đnh ch
p thun h s, công ty đng ký niêm yt phi np đn kèm h
s xin niêm yt chính thc lên SGDCK. Ngoài các tài liu trong h s thm đnh s b
trc đây, h s xin niêm yt chính thc cn có thêm các tài liu sau:
- n xin niêm yt theo mu quy đnh ca s giao dch trong đó nêu rõ lý do xin niêm yt;
- Giy chng nhn đng ký kinh doanh do c quan nhà nc có thm quyn cp;
- iu l t chc và hot đng ca công ty đã đc phê chun;
- Mu chng ch chng khoán niêm yt, mnh giá, các đc quyn và đc ân, s lng
mi loi chng khoán cn đc niêm yt;
- Mt s tài liu khác theo yêu cu c th ca t
ng SGDCK.
Cùng vi vic np đn xin phép niêm yt chính thc, công ty đng ký niêm yt s
ký hp đng niêm yt vi SGDCK trong đó quy đnh các ngha v ca công ty niêm yt.
Mi s giao dch đu có mt mu hp đng niêm yt riêng nhng tu trung đu có
nhng ni dung sau:
- m bo vic công b thông tin theo đnh k;
- m bo vic công b các bn báo cáo tài chính theo chun mc và nguyên tc k
toán mt cách thng xuyên và đnh k;
- Cung cp cho SGDCK thông tin theo đnh k nhm giúp h thc hin tt chc nng
duy trì mt th trng có trt t;
- Ngn chn công ty thc hin kinh doanh thiu lành mnh.
Bc 4: SGDCK tin hành kim tra niêm yt:
Khi nhn đc đn xin niêm yt và ký hp đng niêm yt vi công ty đng ký
niêm yt, SGDCK tin hành kim tra tính pháp lý, tính chính xác ca thông tin và ki
m
tra, đi chiu vi các điu kin v niêm yt chng khoán trên SGDCK trên c s các tài
liu báo cáo và đánh giá, so sánh vi thc t.

Các ni dung trng tâm mà SGDCK chú ý kim tra gm:
- Kh nng sinh li và n đnh ca công ty;
23
- T chc qun lý và hot đng ca công ty;
- Li ích ca công chúng và vic đm bo quyn li ca công ty;
Bc 5: SGDCK phê chun niêm yt:
Khi xét thy công ty đng ký niêm yt đã đáp ng đy đ các điu kin v niêm
yt chng khoán, Hi đng qun tr SGDCK s phê chun cho chng khoán đó đc
niêm yt đ chính thc giao dch trên SGDCK.
B
c 6: Khai trng niêm yt:
Sau khi đc phê chun niêm yt, SGDCK s quy đnh c th thi gian s niêm
yt và mi ch tch hi đng qun tr, hi đng thành viên và tng giám đc, giám đc
điu hành ca công ty niêm yt đ đnh ngày giao dch đu tiên trên SGDCK đi vi
chng khoán đã đc phê chun cho phép niêm yt. ây chính là vic giúp lãnh đo
công ty niêm yt hin din trc công chúng và nhn trách nhi
m pháp lý ca công ty đã
đc niêm yt.
1.1.2 Công ty niêm yt
1.1.2.1 Khái nim công ty niêm yt
Công ty niêm yt (CTNY) là công ty c phn có chng khoán đc đa vào giao
dch chính thc ti SGDCK hay Trung tâm giao dch chng khoán. Công ty niêm yt là
ngun cung cp hàng hoá ch yu trên th trng chng khoán và to điu kin thun li
cho các nhà đu t có nhiu s la chn đ tìm kim li nhun.
1.1.2.2 Li th và bt l
i ca công ty niêm yt
Li th ca công ty niêm yt
Vic chng khoán ca mt t chc phát hành đc niêm yt s đem li cho chính
t chc đó và các nhà đu t nhiu li th đáng k nh hot đng mua bán đc tin
hành trong mt th trng trt t và đc qun lý cht ch; tính thanh khon ca chng

khoán đc tng cng; giá c
 đc xác đnh mt cách minh bch và công bng; quyn
li ngi s hu chng khoán đc bo v ti đa bi các quy đnh ca pháp lut.
Các công ty niêm yt đc tn dng hình thc huy đng vn linh hot, ch đng.
Công ty có th huy đng vn dài hn đ m rng quy mô sn xut kinh doanh, đi mi
trang thit b qua các hình thc khác nhau nh phát hành c phiu, trái phi
u, gim chi
phí huy đng vn cho doanh nghip.
Tình hình hot đng cng nh tình hình tài chính ca các công ty niêm yt đc
công b công khai và khách quan nên c phiu đc niêm yt có tính thanh khon cao
hn và đc giao dch trong mt th trng an toàn.
24
Qua vic công b thông tin s giúp qung bá hình nh, thng hiu ca công ty
niêm yt mà không tn chi phí. Nh đó công ty chim đc nim tin ca khách hàng
cng nh đi tác giao dch, thu hút các nhà đu t ln và các t chc tài chính.

Thông qua vic công b thông tin, báo cáo tài chính ca công ty niêm yt bt buc
phi đc kim toán. Do đó mi hot đng sn xut kinh doanh ca công ty đc công khai,
minh bch giúp cho các c đông giám sát vic điu hành công ty ca Ban Giám đc, t đó
giúp công ty kp thi chn chnh hot đng sn xut kinh doanh ca mình ngày mt tt hn.
Bt li ca công ty niêm yt
Minh bch thông tin và công khai tài chính là yêu cu đt ra đi vi CTNY. i
vi nhng thông tin tt là điu thun li cho công ty, nhng đi vi nhng thông tin xu
thì nó góp phn đa giá c phiu ca công ty xung nhanh hn và càng to áp lc lên
ban điu hành. Các CTNY phi sn sàng gii đáp nhng thc mc và cung cp nhng
thông tin cho các c đông ca mình khi h cn. Ngoài ra các báo cáo tài chính
đnh k
phi đc công b đúng thi hn.
Mc dù đc qung cáo không phi mt tin, nhng các CTNY hàng nm vn
phi tr mt khon phí qun lý cho SGDCK và phi tr chi phí kim toán cho vic kim

toán báo cáo tài chính công ty mình. i vi nhng công ty c phn phi phát hành c
phiu ra bên ngoài ln đu đ thu hút vn còn tn thêm chi phí phát hành gm: chi phí
thuê t vn, thuê t chc đnh giá, thuê đa đ
im t chc, đng báo, …
Vic niêm yt đòi hi công ty phi có mt đi ng qun lý có cht lng cao và
mt c cu t chc có h thng nên chi phí qun lý s cao. C phiu ca CTNY đc
mua bán rng rãi trên th trng nên quyn kim soát cng d dàng b chi phi bi nhng
c đông ln và ri ro b thâu tóm là có th xy ra.
Vic bi
n đng giá c phiu trên th trng ph thuc rt nhiu vào yu t tâm lý
và “khu v” ca nhà đu t nên đôi khi nó không phn ánh đúng tình hình hot đng và
hiu qu kinh doanh ca các CTNY.
1.2 Tiêu chun niêm yt trên th trng chng khoán
1.2.1 Tiêu chun niêm yt chung ca TTCK khu vc, th gii và Vit Nam
25
S đ 1.2 : Các tiêu chun niêm yt
Quy mô và c cu s hu vn c phn : quy mô ca t chc đng ký niêm yt
phi đ ln đ to nên tính thanh khon cho chng khoán. Tiêu chun này đc quy đnh
qua vn điu l ca doanh nghip. Tùy tng giai đon phát trin khác nhau ca nn kinh
t và tùy môi trng đng ký niêm yt mà quy đnh v vn điu l khác nhau. Ngoài ra,
đ đm bo tiêu chí đi chúng, s lng chng khoán do ngi đu t ngoài t chc
đng ký niêm yt nm gi phi đt mc ti thiu theo quy đnh.
Thi gian hot đng t khi thành lp công ty: đ đng ký cho chng khoán niêm
yt trên th trng, t chc phát hành chng khoán phi có nn tng kinh doanh vng
chc và thi gian hot đng liên tc trong mt s nm nh
t đnh tính đn thi đim đng
ký niêm yt. Thông thng, đi vi các th trng truyn thng, t chc đng ký niêm
yt phi có thi gian hot đng ti thiu t 3 nm đn 5 nm, hoc phi có c phiu đã
đc giao dch trên th trng phi tp trung.
Li sut thu đc t vn c phn: quy đnh này nhm đ

m bo mt mc sinh li
an toàn cho ngi đu t. Các tiêu chí thng đc s dng là s nm hot đng kinh
doanh có lãi lin trc thi đim đng ký niêm yt (thng là 2 nm đn 3 nm), mc lãi
ti thiu hoc các t sut li nhun ti thiu trên vn c phn, trên tng tài sn, trên
doanh thu, …
T l n : quy đnh này nhm đm b
o duy trì tình hình tài chính lành mnh ca
công ty, đm bo công ty có đ kh nng thanh toán các khon n đn hn. Các tiêu chí
thng đc s dng là t l n trên vn c phn, tài sn lu dng trên n ngn hn ,
tng tài sn trên tng n.
S phân b c đông (t l c phn do công chúng nm gi) : quy đnh này xét
đn s lng và t l c
phiu nm gi ca các c đông thiu s và các c đông ln; quy
đnh v t l c phiu do c đông sáng lp và c đông công chúng nm gi.
Quy
mô
vn
Tiêu chun niêm yt
T l c
phn
do công
chúng
nm
gi
Tiêu
chun
v k
toán
Qun
lý

doanh
nghip

Thi
hn
ràng
buc
chuyn
nh

n
g

Li
sut
thu
đc
t vn
c
phn

iu
kin
khác