Nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương Việt Nam trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM
j

HUNH VN V

NÂNG CAO NNG LC CNH TRANH CA
NGÂN HÀNG THNG MI C PHN
NGOI THNG VIT NAM TRONG THI
K HI NHP KINH T QUC T

Chuyên ngành: Kinh t Tài chính – Ngân hàng
Mã s: 60.31.12
LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN: PGS.TS.NGUYN NG DN

THÀNH PH H CHÍ MINH – 2009


- 1 -

M U

1. Tính cp thit ca đ tài
Vit Nam đã tin hành m ca nn kinh t vi các nc bên ngoài t nm
1986. Sau 20 nm, vào nm 2006, Vit Nam đã đánh mt du mc quan trng trong
quá trình hi nhp vào nn kinh t toàn cu, đó là gia nhp T chc thng mi th
gii (WTO) và là thành viên th 150 ca t chc này. Gia nhp WTO là hình thc

hi nh
p kinh t quc t sâu rng nht t trc đn nay ca Vit Nam.
Theo cam kt gia nhp WTO, sau 5 nm k t ngày gia nhp, tc đn nm
2011, Vit Nam s m ca hoàn toàn lnh vc ngân hàng vi các nc thành viên,
khi đó các ngân hàng trong nc s cnh tranh bình đng vi các NHNNg. M ca
lnh vc ngân hàng s to ra nhiu c hi nhng cng đã đt ra nhiu thách thc cho
h thng ngân hàng Vit Nam.
H thng NHTM Vit Nam nói chung và NHTMCP Ngoi thng Vit Nam
nói riêng còn yu v nhiu mt so vi các NHNNg. Do vy, nâng cao nng lc cnh
tranh ca các NHTM đ cnh tranh vi các NHNNg, hi nhp kinh t quc t là mt
yêu cu quyt đnh.
Xut phát t tính cp thit đó, tôi chn đ tài “Nâng cao nng lc cnh
tranh ca NHTMCP Ngoi thng Vit Nam trong thi k
hi nhp kinh t quc
t” làm lun vn ca mình.
2. Mc tiêu nghiên cu ca đ tài
 tài nghiên cu cn làm rõ các vn đ sau:
- Lý lun v nng lc cnh tranh ca các NHTM.
- Phân tích thc trng nng lc cnh tranh ca NHTMCP Ngoi thng Vit
Nam. Nghiên cu quá trình to ra các d liu v tài chính ca NHTMCP Ngoi
thng Vit Nam và mt s yu t phi tài chính t đó
đánh giá mc đ cnh tranh
ca NHTMCP Ngoi thng Vit Nam.

- 2 -

- T c s lý lun và phân tích thc trng nng lc cnh tranh ca NHTMCP
Ngoi thng Vit Nam, đ xut gii pháp, kin ngh nhm nâng cao nng lc cnh
tranh ca NHTMCP Ngoi thng Vit Nam trong thi k hi nhp kinh t quc t.
3. i tng và phm vi nghiên cu

 tài tp trung nghiên cu nng lc cnh tranh ca NHTMCP Ngoi thng
Vit Nam trên c s
 so sánh, đánh giá kh nng cnh tranh ca NHTMCP Ngoi
thng Vit Nam vi 5 NHTM hàng đu Vit Nam v tng tài sn (nm 2008) 
mt s ch tiêu chính. Các d liu s dng đ phân tích ch yu trong giai đon nm
2002-2008.
4. Phng pháp nghiên cu
Thu thp thông tin, d liu t các báo cáo thng niên ca ngân hàng trong
và ngoài nc, tp chí ngân hàng nhà nc, các bài báo kinh t, và các thông tin
khác có liên quan. Thng kê, tng hp, phân tích, so sánh, đánh giá các thông tin,
d
liu nhm chng minh, làm sáng t vn đ cn nghiên cu.
5. im mi ca đ tài
im ni bt ca đ tài là đánh giá nng lc cnh tranh ca NHTMCP Ngoi
thng Vit Nam theo quá trình to ra các d liu tài chính hin ti; phân tích các
con s tài chính hin ti (yu t tnh), các yu t phi tài chính (yu t đng), và so
sánh vi 5 NHTM hàng đu Vit Nam đ rút ra xu hng, m
c đ cnh tranh ca
NHTMCP Ngoi thng Vit Nam.
6. Kt cu ca đ tài
Ngoài phn m đu và kt lun, kt cu đ tài gm 3 chng:
Chng 1: C s lý lun v nng lc cnh tranh ca NHTM
Chng 2: Thc trng nng lc cnh tranh ca NHTMCP Ngoi thng Vit Nam
Chng 3: Gii pháp nâng cao nng lc cnh tranh ca NHTMCP Ngo
i thng
Vit Nam trong thi k hi nhp kinh t quc t.



- 3 -

CHNG 1: C S LÝ LUN V NNG LC CNH TRANH CA
NGÂN HÀNG THNG MI

1.1 Khái nim v cnh tranh, li th cnh tranh và nng lc cnh tranh
1.1.1. Khái nim v cnh tranh
Theo Các Mác: “Cnh tranh là s ganh đua, s đu tranh gay gt gia các
nhà t bn đ giành git nhng điu kin thun li trong sn xut và tiêu th hàng
hóa đ thu đc li nhu
n siêu ngch”.
Theo nhà kinh t hc Paul Samuelson: “Cnh tranh là s kình đch gia các
doanh nghip cnh tranh vi nhau đ giành khách hàng, th trng”.
Theo t đin Thut ng kinh t hc: “Cnh tranh là s đu tranh đi lp gia
các cá nhân, tp đoàn, hay quc gia. Cnh tranh ny sinh khi hai hay nhiu bên c
giành ly th mà không phi ai cng có th giành đc”.
1.1.2. Li th cnh tranh
Adam Smith, li th cnh tranh da trên lý thuy
t tuyt đi v nng sut lao
đng, nng sut lao đng cao có ngha là chi phí sn xut gim, mun tng nng
sut lao đng thì phi phân công lao đng và chuyên môn hóa sn xut.
Theo David Ricardo, li th cnh tranh không ch ph thuc vào li th tuyt
đi, mà còn ph thuc vào c li th tng đi, tc là li th so sánh và nhân t
quyt đnh to nên li th c
nh tranh vn là chi phí sn xut nhng mang tính tng
đi.
Theo Michael Porter, li th cnh tranh trc ht da vào kh nng duy trì
mt chi phí sn xut thp và sau đó là da vào s khác bit hóa sn phm so vi đi
th cnh tranh nh cht lng sn phm dch v, mng li phân phi, c s vt
cht, trang b k thut.
- 4 -

Tóm li, li th cnh tranh ca doanh nghip là kh nng to đc li ích
kinh t vi hiu qu cao đi th cnh tranh.
1.1.3. Nng lc cnh tranh
Theo Din đàn kinh t th gii (WEF) và Vin qun tr quc t (IMD), trong
cun sách “Cnh tranh quc gia nm 1994”, đnh ngha cnh tranh nh sau: Nng
lc cnh tranh là kh nng mà mt qu
c gia hay mt công ty to đc nhiu phúc
li hn so vi đi các th cnh tranh trên th trng th gii. H cng đã xây dng
công thc: Nng lc cnh tranh ca mt quc gia = các tài sn cnh tranh x quá
trình cnh tranh.
Theo báo cáo cnh tranh toàn cu 2008-2009 ca WEF, Nng lc cnh ca
mt quc gia là mt h thng các th ch, chính sách và các yu t xác đnh m
c đ
hiu qu ca mt quc gia. Mc đ hiu qu là mt h thng mc đ thnh vng
n đnh có th to ra bi nn kinh t. Mt khác, khuynh hng các nn kinh t cnh
tranh mnh hn có th sn xut ra mc thu nhp cao hn cho công dân ca h. Mc
đ hiu qu cng đc xác đnh bi t l
hoàn vn khi đu t vào nn kinh t. Bi
vì, t sut hoàn vn là yu t c bn cho s phát trin ca nn kinh t, mt nn kinh
t cnh tranh là nn kinh t tng trng cao hn mc trung bình trong dài hn.
Tóm li, nng lc cnh tranh ca doanh nghip là kh nng to ra phúc li
cao hn mc trung bình xét trong dài hn, trong mt điu kin nht đnh.
1.1.4. Cp đ cnh tranh
 Cnh tranh cp quc gia: Sc cnh tranh quc gia là kh nng to ra
tng trng bn vng, cao hn mc trung bình trong dài hn. Sc
cnh tranh quc gia đc xác đnh bi các yu t: mc đ m ca
nn kinh t; vai trò ca chính ph; tài chính, công ngh, c s h
tng, qun lý nhân lc, lao đng, th ch.v.v


Cnh tranh cp đa phng: Là s cnh tranh gia các đa phng
trong cùng mt quc gia. Sc cnh tranh đa phng đc xác đnh
- 5 -

bi các yu t: Chi phí gia nhp th trng; Chi phí tip cn và s
dng đt đai; Tính minh bch; Chi phí thc hin các quy đnh ca
nhà nc; Tính nng đng và tiên phong ca chính quyn; ào to
lao đng; Thit ch pháp lý, v.v .
 Cnh tranh cp doanh nghip: Sc cnh tranh ca doanh nghip th
hin  thc lc và li th ca doanh nghip so vi đi th c
nh
tranh trong vic tha mãn tt nht nhu cu ca khách hàng đ thu li
ích ngày càng cao trong môi trng cnh tranh.
 Cnh tranh cp sn phm: Sc cnh tranh ca sn phm là kh nng
sn phm đó đc tiêu th nhanh trong khi có nhiu ngi bán cùng
loi sn phm đó trên cùng th trng. Nói cách khác, nng lc cnh
tranh ca sn phm đc đo bng th phn ca s
n phm đó, nó ph
thuc vào cht lng, giá c, kh nng cung cp, dch v đi kèm, uy
tín ca ngi bán, thng hiu, qung cáo, điu kin mua bán, …
1.2. c đim kinh doanh trong lnh vc ngân hàng
1.2.1. Khái nim NHTM
Theo Peter S.Rose, ngân hàng là loi hình t chc tài chính cung cp mt
danh mc các dch v tài chính đa dng nht – đc bit là tín dng, tit kim và dch
v thanh toán – và thc hi
n nhiu chc nng tài chính nht so vi bt k t chc
kinh doanh nào trong nn kinh t [7].
Theo Lut các t chc tín dng nm 1997 ca Nc cng hòa xã hi ch
ngha Vit Nam, ngân hàng là t chc tín dng đc thc hin toàn b nghip v
ngân hàng và các hot đng kinh doanh khác có liên quan. Theo tính cht và mc

tiêu hot đng, các loi hình ngân hàng gm NHTM, ngân hàng đu t, ngân hàng
chính sách, ngân hàng hp tác, và các loi ngân hàng khác”. T chc tín d
ng là
doanh nghip đc thành lp theo quy đnh ca pháp lut đ hot đng kinh doanh
tin t, làm dch v ngân hàng vi ni dung nhn tin gi và s dng tin gi đ cp
tín dng, cung ng các dch v thanh toán.
- 6 -

1.2.2. c đim kinh doanh trong lnh vc ngân hàng
- Th nht, kinh doanh ngân hàng liên quan trc tip đn nhiu ngành, nhiu
mt ca đi sng kinh t - xã hi, s đ v ca NHTM s gây nh hng dây
chuyn đn nhiu ch th có liên quan.
- Th hai, kinh doanh ngân hàng là kinh doanh dch v. Bn cht ca dch v
là khách hàng ch cm nhn, đánh giá đc s hài lòng sau khi s dng dch v
. Do
đó, dch v ngân hàng tt là phi nhanh chóng, chính xác, thun tin, bo mt và
đc bit là phi có tính an toàn cao, đòi hi ngân hàng phi có c s h tng vng
chc, h thng công ngh hin đi đ đáp ng.
- Th ba, NHTM là t chc tài chính trung gian; ngun vn kinh doanh ca
ngân hàng ch yu là vn huy đng t dân c. Do đó ngân hàng phi có nng lc tài
chính vng mnh, kh n
ng kim soát và phòng nga ri ro đ đm bo an toàn,
hiu qu tin gi ca khách hàng.
- Cui cùng, kinh doanh ngân hàng là kinh doanh tin t - mt loi hàng hóa
đc bit đc nhà nc kim soát cht ch. Hot đng kinh doanh ca NHTM ngoài
tuân th các quy đnh chung ca pháp lut còn chu s chi phi bi h thng lut
pháp riêng cho NHTM và chính sách tin t ca ngân hàng trung ng.
1.2.3. Cnh tranh không lành mnh trong lnh vc ngân hàng
Theo đi
u 16 Lut các t chc tín dng nm 1997, hành vi cnh tranh không

lành mnh là:
- Khuyn mãi bt hp pháp;
- Cung cp thông tin d gây hiu nhm (di bt k hình thc nào) có hi
cho các TCTD và khách hàng khác;
- u c dn đn lng đon t giá ngoi t, vàng và th trng tin t; và các
hành vi cnh tranh bt hp pháp khác;
- 7 -

Theo công vn s 339/NHNN-CSTT ngày 07/04/2004 ca Ngân hàng Nhà
nc thì hành vi cnh tranh không lành mnh là:
- Lm dng vic tng lãi sut đ thu hút tin gi;
- Lm dng c ch lãi sut đ cnh tranh trong cho vay;
Hành vi cnh tranh không lành mnh là vic các NHTM s dng nhng
chng trình, cách thc khác nhau nhm gây ra s hiu lm, hoc d gây ra s hiu
lm cho ngi tiêu dùng v vic s dng các sn phm, dch v c
a mình, hoc bán
nhng sn phm dch v ca mình di giá thành, mà có th gây thit hi đn các
TCTD khác hoc cho ngi tiêu dùng, hoc cho nn kinh t.
1.3. Các tiêu chí đánh giá nng lc cnh tranh ca ngân hàng
Các h thng ch tiêu đánh giá hot đng ngân hàng:
Th nht, theo h thng xp hng ngân hàng CAMELS, bao gm 6 yu t:
- C: vn ch s hu (Capital adequacy);
- A: cht lng tài sn (Asset quality);
- M: cht lng qun lý (Management quality);
- E: li nhun (Earnings);
- L: thanh khon (Liquidity);
- S: nhy cm ri ro th trng (Sensitivity to Market Risk).
H thng CAMELS đc phát trin bi C quan giám sát ngân hàng M, nó
đc chp nhn rng rãi bi các C quan giám sát ngân hàng các nc và các nhà
phân tích tài chính. Tuy nhiên h thng xp hng này không đ cp đn ti đa hóa

li nhun, li ích c đông.


- 8 -

Th 2, h thng xp hng ngân hàng đc s dng bi các tp chí tài chính,
nh The Banker, và tp chí Euromoney ca Anh, xp hng các ngân hàng hàng đu
trên toàn cu. H da vào vn t có cp 1, t l vn/tài sn, tng trng li nhun
thc t, li nhun trên vn bình quân, và li nhun trên tài sn.
Th 3, tp chí The Banker ti Trung Quc đã liên kt vi Trung tâm nghiên
cu tài chính và ngân hàng thuc Vi
n khoa hc xã hi Trung Quc đã phát hành
báo cáo cnh tranh các NHTM Trung Quc. Trong báo cáo phát hành nm 2004, h
đã đnh ngha cnh tranh ngân hàng nh sau: “Trong mt điu kin th trng nht
đnh, quan h cung, cu và các quy đnh liên quan, kh nng thit k và bán các sn
phm tài chính, và to nhiu phúc li hn đi th cnh tranh; đó là kh nng
chuyn đi thành công các tài sn hin ti thành các dch v tt h
n đ cung cp
cho khách hàng”. H đã phát trin mô hình cnh tranh ca NHTM nh sau: Kh
nng cnh tranh ca mt ngân hàng = tài sn cnh tranh (hin ti) x quá trình
cnh tranh [19].
Tài sn cnh tranh đc hiu là các yu t hin ti ch ra s cnh tranh ca
ngân hàng, có ngha là so sánh các d liu ca mt ngân hàng trong mt giai đon.
ây là s đánh giá v các yu t tài chính. Ngày nay, đánh giá các y
u t tài chính
là điu tt yu trong các nghiên cu v cnh tranh ca ngân hàng. Tuy nhiên, các
yu t tài chính ch đc đánh giá thông qua thng kê và phân tích các d liu tnh,
và mt vài ch s v qun lý. Ngc li, nó ít khi phn nh đc các tác nhân sng
đng v th trng cnh tranh ca các ngân hàng, nh s h tr tài chính và ti u
hóa ca chính quyn đa phng. Các ch s tài chính ngân hàng có th

đc đánh
bóng trong ngn hn. Do đó, các ch s tài chính có th không đóng góp nhiu cho
s hot đng ngân hàng trong dài hn, cng không phn nh đc phng thc to
đc tình trng cnh tranh hin ti. Vì vy điu quan trng trong nghiên cu kh
nng cnh tranh ca ngân hàng là nghiên cu quá trình thay vì nghiên cu kt qu
ca nó. iu này không ch tr li đc tình trng cnh tranh hi
n ti ca ngân hàng
mà còn hiu đc kt qu đó đc to ra nh th nào. Ch có phân tích quá trình
mi rút ra đc ht nhân ca s cnh tranh - giá tr ct lõi ca mt ngân hàng.
- 9 -

Theo đó, các nhà nghiên cu đã chia các ch s cnh tranh thành 2 nhóm:
 Ch s cnh tranh tnh (hin hành), bao gm: quy mô th trng, vn
ch s hu, cht lng tài sn, li nhun trên vn ch s hu, và tính
quc t hóa;
 Ch s cnh tranh đng (tim nng), bao gm: ngun nhân lc, h
thng thông tin, đi mi tài chính, dch v cung ng, qu
n tr, và kim
soát ni b.
1.3.1. Tiêu chí đánh giá nng lc cnh tranh hin hành (cnh tranh tnh)
1.3.1.1. Quy mô tài sn
Các ngân hàng có quy mô tài sn ln s có li th nh quy mô (Economics
of scale), thông thng h hot đng trên phm vi toàn cu nên ri ro đc phân
tán. Mt khác, các ngân hàng có quy mô tài sn ln thng có danh ting, đc
khách hàng tin tng hn, nguy c đ v cng thp hn các ngân hàng có quy mô
tài sn nh hn.
1.3.1.2. Quy mô th trng
M
c dù th phn là kt qu ca s cnh tranh trong quá kh nhng nó li có
tác đng tích cc đn kh nng cnh tranh trong tng lai ca NHTM. Th phn

biu hin v th và sc cnh tranh ca ngân hàng. Mt NHTM đc đánh giá là có
sc cnh tranh cao khi có th phn ln và đc duy trì hoc m rng.
1.3.1.3. Cht lng tài sn
Mc đ ngân hàng kim soát s mt mát d
 kin đi vi danh mc cho vay
đc đo bng t l trích d phòng trên n xu, và n xu trên tng d n. Danh
mc tài sn đu t ca ngân hàng tt thì tài sn s sinh li, ngc li, nu các tài sn
có cht lng xu s gây thua l, tác đng xu đn hot đng kinh doanh.


- 10 -

1.3.1.4. Thanh khon
Theo chun mc quc t, kh nng thanh toán ca ngân hàng th hin qua t
l gia tài sn có có th thanh toán ngay và tài sn n phi thanh toán ngay. Ch tiêu
này đo lng kh nng ngân hàng có th đáp ng đc nhu cu tin mt ca khách
hàng. Khi nhu cu v tin mt ca ngi gi tin b gii hn, thì uy tín ca ngân
hàng đó b gim đáng k
, và có th gây ri ro rút tin  t, gây đ v ngân hàng.
1.3.1.5. H s an toàn vn
Theo Ngân hàng thanh toán quc t (BIS), và y ban giám sát ngân hàng
Basel, t l an toàn vn đc đánh giá qua h s an toàn vn.
Vn ch s hu
CAR =
Tài sn có ri ro
x 100%
Vn t có ca NHTM đc chia thành 2 cp:
 Vn cp I (Core Capital – tier 1) bao gm: vn điu l và d tr đc
công b. Vn cp I là vn nòng ct ca ngân hàng.
 Vn cp II (Supplementary – tier 2) bao gm: d tr không đc công

b, d tr tài sn đánh giá li; d phòng chung/d phòng tn tht cho
vay chung; các công c vn lai (n/vn ch s hu); n th
cp.
Mt ngân hàng đc xem là đ vn khi t l vn cp I chia cho tài sn có ri
ro ti thiu bng 4% và tng vn (vn cp I + vn cp II) chia cho tài sn có ri ro
ti thiu bng 8%.
Vn t có đóng vai trò rt quan trng trong hot đng ngân hàng, là c s
cho vic huy đng vn, đu t, m rng hot đng, đu t tài sn c đ
nh v.v. Vn
t có thp hoc h s an toàn vn không đt chun ti thiu đng ngha vi sc
mnh tài chính yu và kh nng chng đ ri ro thp.


- 11 -

1.3.1.6. Hiu qu kinh doanh
Hiu qu kinh doanh trong dài hn là ch tiêu quan trng đánh giá kh nng
cnh tranh ca NHTM.
 Kh nng sinh li
T sut sinh li trên vn ch s hu (Return on Equity - ROE)
Li nhun ròng sau thu
ROE =
Vn ch s hu bình quân
x 100%
T sut sinh li trên tng tài sn (Return on Assets - ROA)
Li nhun ròng sau thu
ROA =
Tng tài sn có bình quân
x 100%
 T l chi phí hot đng/thu nhp hot đng

1.3.1.7. C s tin gi và mng li giao dch
Mng li hot đng ngân hàng rng thì kh nng huy đng vn và cung ng
dch v ngân hàng càng cao. Mt ngân hàng huy đng đc nhiu tin gi là ngân
hàng có uy tín, và thng có thanh khon tt.
1.3.2. Tiêu chí đánh giá nng lc cnh tranh tim nng (cnh tranh đng)
1.3.2.1. Qun tr ngân hàng
Mt yu t quan trng quyt đnh s thành công trong kinh doanh ngân hàng
là vai trò ca ngi lãnh đo ngân hàng, tm nhìn ca h có nh hng đn tng
lai ca ngân hàng. Nng lc qun tr, kim soát và điu hành ca ngi lãnh đo có
vai trò quan trng trong vic đm bo tính hiu qu, an toàn trong hot đng ngân
hàng. Mt s tiêu chí th hin nng lc qun tr ca ngân hàng:
- C cu t ch
c và phng thc qun tr ngân hàng;
- Chin lc kinh doanh ca ngân hàng;
- Hiu qu hot đng, và s tng trng ca ngân hàng.
- 12 -

1.3.2.2. Qun lý và kim soát ni b
Các c ch, chính sách và quá trình qua đó ngân hàng thc thi k hoch, thúc
đy, giám sát và đánh giá nhân viên và thng, pht đi vi hành vi ca h.
1.3.2.3. Cht lng nhân viên
Trong kinh doanh ngân hàng, nhân viên có vai trò quan trng trong vic cung
cp sn phm, dch v có cht lng cho khách hàng. i ng nhân viên chính là
ngi trc tip đem li cho khách hàng nhng cm nhn v ngân hàng và sn phm
dch v ca ngân hàng, đng thi t
o nim tin cho khách hàng đi vi ngân hàng.
Do vy, nhân viên ngân hàng phi trình đ hc vn và các k nng nh ngoi ng,
tin hc, kh nng giao tip, gii quyt vn đ, có tính chuyên nghip cao, v.v.  có
đi ng nhân viên gii, chuyên nghip, tn ty và phc v tt khách hàng, các ngân
hàng cn phi tr mt chi phí xng đáng và đào to, cng nh trang b các điu kin

làm vic t
t cho h.
1.3.2.4. Dch v khách hàng
 Sn phm dch v
Ngân hàng có nng lc cnh tranh là ngân hàng có chui sn phm dch v
đa dng, phong phú, tha mãn đc nhiu phân khúc th trng. Sn phm dch v
phi tin li, nhanh chóng, chính xác, chi phí hp lý.
 Giá c sn phm dch v
Giá c sn phm dch v phi phù hp vi tng phân khúc khách hàng, có
tính c
nh tranh, giá c phi hp lý, tng quan vi các ngân hàng khác, đm bo
gi chân đc khách hàng c, thu hút khách hàng mi.
1.3.2.5. H thng thông tin, k thut, và c s h tng
H thng thông tin, và c s h tng đóng vai trò quan trng trong vic cung
cp sn phm dch v ngân hàng có cht lng cao. c bit, công ngh thông tin
- 13 -

to s khác bit gia các NHTM, là nn tng khng đnh nng lc cnh tranh ca
NHTM.
1.3.2.6. Danh ting, uy tín và thng hiu
Kinh doanh ngân hàng luôn gn lin vi ch tín, nim tin ca khách hàng đi
vi ngân hàng quyt đnh s sng còn ca NHTM. Uy tín ca NHTM đc th hin
qua thng hiu ca ngân hàng. Thng hiu là tài sn vô hình và do khách hàng
đnh giá, vì vy khách hàng càng tin tng thì giá tr thng hiu càng cao. Ngoài
ra, kh nng liên kt, h
p tác vi đi tác có uy tín cng là yu t góp phn nâng cao
kh nng cnh tranh ca NHTM.
1.4. Các yu t nh hng đn nng lc cnh tranh ca NHTM
1.4.1. Môi trng kinh t
Môi trng kinh doanh ca NHTM chu nh hng bi các yu t sau:

 Tình hình kinh t trong và ngoài nc: Ni lc ca nn kinh t quc gia
đc th hin qua mc đ tng trng và quy mô GDP, d tr ngoi
hi, thâm ht ngân sách…
  n đnh ca nn kinh t v mô thông qua các ch tiêu nh ch s lm
phát, lãi sut, t giá hi đoái, cán cân thanh toán quc t…
  m ca ca nn kinh t th hin qua các rào cn, s gia tng ngun
vn đu t trc tip, s gia tng t trng kim ngch xut nhp khu (so
v
i GDP)
 Nng lc tài chính, hiu qu hot đng ca các doanh nghip hot đng
trong nc cng nh xu hng chuyn hng hot đng ca các doanh
nghip nc ngoài vào trong nc.
Các yu t trên tác đng đn kh nng tích ly và đu t ca ngi dân,
doanh nghip, vì vy nh hng đn kh nng thu hút tin gi, cp tín dng và cung
cp các sn ph
m dch v ngân hàng khác.
- 14 -

1.4.2. Môi trng xã hi
Kinh doanh ngân hàng chu chi phi và nh hng ca h thng pháp lut,
chính sách tài chính tin t ca nhà nc, và môi trng vn hóa, xã hi, chính tr.
Do đó, s thay đi, bin đng ca môi trng xã hi s nh hng đn nng lc
cnh tranh ca các NHTM.
1.5. Mô hình cnh tranh ca doanh nghip
1.5.1. Mô hình Michael Porter
Theo Michael Porter, trong tác phm Chin lc cnh tranh (1985) đã đa ra
mô hình 5 áp lc cnh tranh trong ngành kinh doanh g
m:
 Áp lc cnh tranh ca nhà cung cp
 Áp lc cnh tranh t khách hàng

 Áp lc cnh tranh ca đi th tim n
 Áp lc cnh tranh ca sn phm thay th
 Áp lc cnh tranh ca ni b ngành
- 15 -

Hình 1.1: 5 áp lc cnh tranh trên th trng
Ngun: [22]
Theo Michael Porter, mt doanh nghip mun thành công thì phi xây dng,
la chn chin lc cnh tranh riêng:
Hình 1.2: 3 chin lc c bn
Chi phí thp hn S khác bit
Mc tiêu rng
1. Dn đu v giá c 2. S khác bit
Lnh vc
cnh tranh
Mc tiêu hp
3A. Tp trung vào
chi phí
3B. Tp trung vào
s khác bit
Ngun: [22]
Nhà cung
cp

i th tim n
e da ca các đi
th cha xut hin
Khách
hàng
Nhà phân

phi
Thách thc ca sn
phm dch v thay th
Quyn
lc đàm
phán

Sn phm thay th
Cnh tranh ni b
ngành



Cnh tranh gia các
doanh nghip đang
có mt trên th
trng
Quyn
lc đàm
phán
- 16 -

1. Chi phí ti thiu: Li th chi phí xy ra khi mt doanh nghip cung cp cùng
loi dch v vi đi th cnh tranh nhng vi chi phí thp hn.
2. S khác bit: Li th khác bit xy ra khi mt doanh nghip cung cp dch
v tt hn vi cùng giá vi đi th cnh tranh. H bit tn dng li th vì h
chng t v
 trí ca doanh nghip trong ngành là dn đu v dch v cao cp
hoc chi phí.
3. Tp trung: đòi hi tp trung vào mt ngách hp, k vng đt đc li th

cnh tranh cc b trong mt ngành hp.
1.5.2. Mô hình ma trn SWOT
Mô hình SWOT đc dùng đ phân tích chin lc cnh tranh ca doanh
nghip. Các yu t tác đng đn kh nng cnh tranh ca doanh nghip đc phân
loi thành 4 nhóm: Strength (
đim mnh), Weakness (đim yu), Opportunities (c
hi), Threat (thách thc).
Hình 1.3: Mô hình ma trn SWOT
S (đim mnh) W (đim yu)
O (c hi) Chin lc S-O Chin lc W-O
T (thách thc) Chin lc S-T Chin lc W-T
Ma trn SWOT to ra 4 chin lc cnh tranh:
 Chin lc S-O: s dng đim mnh trong ni b doanh nghip đ khai
thác các c hi bên ngoài.
 Chin lc W-O: tn dng nhng c hi bên ngoài đ ci thin nhng
đim yu bên trong.
 Chin lc S-T: s dng nhng đim mnh ca doanh nghip đ tránh
hay gim các đ
e da t bên ngoài.
- 17 -

 Chin lc W-T: là chin lc phòng th nhm làm gim đim yu bên
trong và tránh mi đe da bên ngoài.
1.6. Kinh nghim nâng cao nng lc cnh tranh ca các NHTMNN Trung
Quc
1.6.1. Chin lc nâng cao nng lc cnh tranh các NHTMNN Trung Quc
sau khi gia nhp WTO
Theo cam kt gia nhp WTO ca Trung Quc, th trng ngân hàng Trung
Quc s m ca hoàn toàn vi th gii bên ngoài cui nm 2006, điu này có ngha
là các NHNNg s

đc phép tham gia đy đ các hot đng kinh doanh, và các
ngân hàng Trung Quc s không có la chn nào khác là tuân th các quy lut th
trng quc t đã đc công nhn, và tham gia vào th trng cnh tranh toàn cu
khc lit.
NHTM Trung Quc, đc bit là 4 NHTMNN ln, đang đi mt vi nhim v
phi ci thin nng lc cnh tranh ca h bng cách tng cng ci cách và tái cu
trúc ho
t đng. ng trc tình hình này, y ban giám sát ngân hàng Trung Quc
(CBRC- China Banking Regulatory Commission) đã đ ra chin lc nâng cao
nng lc cnh tranh ca h thng NHTM Trung Quc nh sau:
 Thit lp đi tng ci cách
Xây dng NHTMNN trong giai đon chuyn tip đ đáp ng các hip đnh
WTO, tham gia vào cnh tranh quc t ca các ngân hàng NHTMCP vi đ vn,
kim soát ni b cht ch, an toàn và lành mnh trong hot
đng, cht lng sn
phm và dch v cng nh li nhun mong đi.
 Thit lp phng pháp thc hin ci cách
- Mi ngân hàng phi xây dng công thc và công c vi chin lc và chính
sách ci cách ca chính h.
- 18 -

- Cn c vào tin trình ci cách ca ngân hàng, các ngân hàng đ điu kin s
đc phép chuyn thành ngân hàng c phn vi điu kin chính ph nm c
phn kim soát.
- Sau khi la chn cn thn, BOC (Ngân hàng Trung Quc) và CCB (Ngân
hàng Xây dng Trung Quc) đc chn vào cui nm 2003 đ thí đim
chuyn thành c phn.
 X lý n xu các ngân hàng do lch s
đ li
- Gánh nng tài sn xu ca 4 NHTMNN là do s k tha rt ln t quá kh.

- Nguyên nhân tích ly gánh nng n xu ti 4 NHTMNN có nguyên nhân
chính là cho vay ch đnh ca chính ph.
- S mt mát ca các NHTMNN Trung Quc là chi phí t nhiên phi tr đ
Trung Quc chuyn sang h thng kinh t đnh hng th trng;
- BOC và CCB đã đc bm 45 t USD đ tng cng nng lc vn t có và
giúp h vt qua khó khn tin lên thí đim chuyn đi thành c phn.
 Các bin pháp nh bt tn r s yu kém ca ngân hàng
CBRC thit lp 10 nguyên tc xây dng h thng qun tr ngân hàng.
1. Xây dng cu trúc qun tr ngân hàng rõ ràng bao gm đi hi c đông, ban
giám đc, ban giám sát và qun lý, vi s ki
m tra và cân bng cn thit.
2. La chn nhà đu t chin lc nc ngoài và trong nc đ to thành hp
lc.
3. Thit lp chin lc kinh doanh ct gim chi phí (clear-cut) đ ti đa li
nhun.
4. Thit lp quy trình ra quyt đnh rõ ràng, h thng kim soát ni b và qun
lý ri ro cht ch.
5. Xây dng cu trúc qun lý t
p trung cng nh th tc qun lý và kinh doanh
hp lý.
- 19 -

6. Xây dng h thng qun lý ngun nhân lc; làm rõ trách nhim gii trình và
to đng lc thúc đy lao đng.
7. Thit lp chính sách và th tc k toán thn trng; thc hin nghiêm ngt
vic minh bch thông tin.
8. Xây dng h thng k thut thông tin đ đm bo cht lng qun lý và dch
v.
9. Cng c tuyn dng và đào t
o nhân viên đ t cách vào v trí lãnh đo.

10. Làm ni bt vai trò chuyên nghip ca các ngân hàng và bt đu tái cu trúc
ngân hàng sang mô hình c phn.
 Thit lp tiêu chun đánh giá quá trình thc thi ci cách ngân hàng
 ánh giá hot đng kinh doanh
- T l ROA ròng s đt 0,6% vào nm 2005, và tng lên ngang mc ca các
ngân hàng quc t tt nht vào nm 2007.
- T l ROE ròng s đt 11% hay cao hn vào nm 2005, và s tng lên 13%
hay cao hn vào nm 2007.
- T l chi phí hot đng/thu nhp hot đng s đc kim soát trong khong
35-45% t nm 2005.
 ánh giá cht lng tài sn
- T l tài sn n xu s đc kim soát vào khong 3-5%.
- BOC và CCB đc yêu cu áp dng tiêu chun cho vay phân hng thành 5
loi đi vi vic đánh giá c tài sn tín dng và tài sn phi tín d
ng vào cui
nm 2004.
 ánh giá s thn trng trong hot đng
- D n đi vi 1 khách hàng ln nht không ln hn 10% tng vn ch s hu.
- CAR s đt trên 8% ti mi thi đim.
- 20 -

- D phòng n xu đm bo t l 60-80% s phi trích vào nm 2005 và c
gng đ 100% vào nm 2007.
1.6.2. Kinh nghim la chn đi tác chin lc nc ngoài ca các
NHTMNN Trung Quc
Cùng vi tin trình ci cách các NHTMNN, vai trò ca các nhà đu t nc
ngoài dn đc coi trng. Chính ph Trung Quc đã ban hành các quy đnh đ các
ngân hàng ni đa hp tác vi các t chc tài chính nc ngoài vi công th
c
“thng – thng”. Các ngân hàng ni đa đc li v kinh nghim qun lý, ngun

ngoi t mnh, kinh nghim di dào v qun lý ngun nhân lc. S tham gia ca
vn nc ngoài s ci thin cu trúc vn c đông và qun tr ngân hàng. Vì vy, vào
nm 2005, dòng vn nc ngoài bt đu đc kêu gi tham gia các NHTMNN
Trung Quc. n gia nm 2005, 3 trong 4 NHTMNN Trung Quc đã thit l
p đi
tác chin lc nc ngoài, đó là BOC, CCB, ICBC (Ngân hàng Công thng Trung
Quc).
1. CCB: Bank of America (BoA) and Temasek holdings
1. BoA (Ngân hàng M), mt trong nhng t chc tài chính hàng đu th gii,
đu t 2,5 t USD vào CCB vào tháng 06/2005, và ghi nh mt khon đu t
thêm 500 triu USD đ duy trì t l s hu xp x t l nm gi 9% khi CCB
thc hin k hoch IPO. BoA nhn đc quyn chn tng t l
nm gi
trong vài nm ti lên 19,9% vi giá bng giá IPO, gn mc trn nm gi theo
quy đnh ca Trung Quc đi vi 1 t chc tài chính nc ngoài.
2. Temasek Holdings, công ty đu t ca chính ph Singapore, mua 5,1% c
phn CCB vào tháng 8/2005, s tin 1,47 t USD. Vào tháng 10/2005, công
ty này mua thêm 3,67 triu c phn khi ngân hàng này IPO vi giá 2,35 đô la
Hng Kông mi c phn, tr giá tng đng 1,11 t USD. Temasek giúp
CCB ci thin kh nng qu
n tr doanh nghip.

- 21 -

2. BOC: Royal Bank of Scotland Group (RBS), Merrill Lynch, Li Ka-shing,
Temasek and UBS Investment Bank
1. RBS, mt trong nhng t chc tài chính hàng đu th gii, và là ngân hàng
lâu đi nht nc Anh, mua 5% c phn ca BOC tr giá 1,6 t USD vào
tháng 8/2005.
2. Merrill Lynch and the Li Ka-shing Foundation mua 5% BOC, tr giá 1,5 t

USD.
3. UBS, ngân hàng ln nht Thy S và là ngân hàng qun lý tài sn ln nht
th gii, mua 1,6% c phn (500 triu USD) vào 09/2005.
4. Tháng 02/2006, Temasek đã tr 1,52 t USD đ mua 5% c phn BOC.
3. ICBC: Goldman Sachs Group, Inc., Allianz Group and American Express
Company
ICBC đã tha thun hp tác v
i 3 nhà đu t nc ngoài vào ngày 24/06/2005, vi
khon đu t tr giá 3,78 t USD, tng ng 10% c phn ca ICBC. Theo tha
thun, mi nhà đu t chin lc s hp tác vi ICBC qua các lnh vc kinh doanh
và qun lý.
1. Goldman Sachs (M), mt trong nhng t chc tài chính ln nht toàn cu
v ngân hàng đu t, chng khoán, qun lý đu t, tr s chính đt ti New
York s giúp ICBC phát trin mnh v k nng qun tr, qun lý ri ro và
kim soát ni b, cng nh cung cp chuyên môn đ nâng cao kh nng cnh
tranh ca ICBC trong nghip v ngân qu, qun lý tài sn, qun tr và ngân
hàng đu t, x lý n xu và phát trin sn phm mi.
2. Allianz Group (c), mt trong nhng nhà cung cp dch v bo him và tài
chính hàng đu th
gii, s hp tác vi ICBC đ cung cp sn phm liên kt
bo him – ngân hàng và các dch v cho khách hàng ca ngân hàng.
3. American Express (M), công ty có mng li dch v tài chính đa dng cho
dch v l hành trên toàn th gii, và nhà cung cp dch v cho vay dn đu
- 22 -

th gii v th tín dng, séc du lch s tip tc phát trin chin lc hin ti
vi ICBC trong lnh vc kinh doanh th. American Express s cung cp k
thut và chuyên môn hot đng. Và quan trng nht, cho phép ch th ICBC
American Express Card s dng mng thanh toán th toàn cu ca h. ICBC
đã và đang là đi tác phát hành th cho American Express.

1.6.3. Bài hc kinh nghim cho Vit Nam v nâng cao nng lc cnh tranh
các NHTMNN
- Th 1,
Vai trò ca chính ph trong vic nâng cao nng lc cnh tranh: ci
cách ngành ngân hàng đi lin vi ci cách nn kinh t: to hành lang pháp lý, môi
trng, điu kin cnh tranh; tách bch chc nng kinh doanh và chc nng qun lý,
x lý n xu, bm vn lành mnh hóa bng cân đi k toán ngân hàng.
- Th 2, Xây dng các tiêu chí đánh giá mc đ hiu qu ca các NHTMNN.
C quan qun lý ngân hàng Trung Quc đã xây d
ng các tiêu chí đánh giá, giám sát
ngân hàng c th: tách bch rch ròi trách nhim đi vi các vn đ quá kh (s yu
kém, n xu); xây dng 10 tiêu chí đánh giá nng lc qun tr, hiu qu hot đng
kinh doanh, và giám sát ngân hàng. T đó giúp cho c quan qun lý đánh giá hot
đng ca các NHTMNN mt cách hiu qu, khách quan.
- Th 3, Vn đ chn đi tác chin lc nc ngoài: các đi tác chin l
c
nc ngoài ca NHTMNN Trung Quc đa s đn t Tây Âu, M. Các đi tác này
có tiêu chun chung là các t chc tài chính hot đng toàn cu, h có b dày hot
đng, nng lc tài chính, kinh nghim phát trin sn phm, qun lý điu hành và
kim soát ni b, và quan trng nht đi tác đc chn la phi phù hp vi chin
lc phát trin ca h (xem ph lc s 6).
Các nhà đu t chin lc có kh nng h tr các NHTMNN đ h chuyn
đi t ngân hàng truyn thng tr thành ngân hàng hin đi, có kh nng cnh tranh
toàn cu. Các NHTMNN Trung Quc thng chn đi tác chin lc trc khi
IPO, giá c bán c phn thng thp hn giá IPO, nhng vi nhiu điu kin ràng
buc, chng hn thi hn nm gi c
phn ít nht 5 nm; đc quyn mua thêm c
- 23 -

phn vi giá c đnh đ vn gi t l nht đnh sau khi ngân hàng IPO, tng vn.

Vic niêm yt c phiu lên sàn giao dch thng đc tin hành ngay sau IPO và
niêm yt kép (chng hn ICBC niêm yt c sàn Thng Hi và Hng Kông ch
trong 15 ngày k t ngày thc hin xong IPO).
KT LUN CHNG 1
Chng 1 đã nêu khái quát v nng lc cnh tranh ca doanh nghip nói
chung và nng lc c
nh tranh ca NHTM nói riêng, các tiêu chí đ đánh giá nng
lc cnh tranh, mô hình cnh tranh ca NHTM và nhng yu t nh hng đn
nng lc cnh tranh ca NHTM.
Do có nhiu đim tng đng gia các NHTMNN Vit Nam và các
NHTMNN Trung Quc, vi li th ngi đi sau, vic tham kho cách nâng cao
nng lc cnh tranh ca các NHTMNN Trung Quc, rút ra kinh nghim và vn
dng trong điu kin Vit Nam là cn thi
t nhm rút ngn quá trình thc hin, gim
chi phí đánh đi, giúp các NHTMNN Vit Nam nâng cao nng cnh tranh và vng
vàng hi nhp vào nn kinh t toàn cu.
C s lý lun chng 1 là nn tng đ phân tích, đánh giá nng lc cnh
tranh ca NHTMCP Ngoi thng Vit Nam  chng 2, và tip theo là gii pháp,
kin ngh nhm nâng cao nng lc cnh tranh ca NHTMCP Ngoi thng Vit
Nam  chng 3.






- 24 -

CHNG 2: THC TRNG NNG LC CNH TRANH CA NHTMCP
NGOI THNG VIT NAM

2.1. Hi nhp quc t trong lnh vc ngân hàng Vit Nam
2.1.1. Quá trình m ca ngành ngân hàng Vit Nam
T nhng nm đu thp k 90, chính ph Vit Nam đã chp nhn vic
NHNNg m chi nhánh ti Vit Nam theo tinh thn Ngh đnh s 189/HBT ngày
15/06/1991 ca Hi đng B trng ban hành Quy ch NHNNg, ngân hàng liên
doanh ho
t đng ti Vit Nam. Theo thi gian, các hn ch nhm bo h ngân hàng
trong nc đc g b dn (Ngh đnh s 13/1999/N-CP ngày 17/03/1999, Ngh
đnh s 22/2006/N-CP ngày 28/02/2006).
Ngày 07/11/2006, Vit Nam gia nhp T chc thng mi th gii (WTO),
và là thành viên th 150 ca t chc này. Theo cam kt (Biu cam kt c th v
dch v, Ph lc ca Ngh đnh th
gia nhp WTO), th trng ngân hàng Vit Nam
m ca hoàn toàn sau 5 nm gia nhp (đn nm 2011). Hi nhp kinh t quc t
bng vic gia nhp WTO là hình thc hi nhp sâu rng nht ca ngành ngân hàng
nói riêng và nn kinh t Vit Nam nói chung.
2.1.2. C hi và thách thc đi vi ngành ngân hàng Vit Nam sau khi
gia nhp WTO
 C hi
- i vi NHNN: To c hi nâng cao nng lc và hiu qu đ
iu hành, thc
thi chính sách tin t đc lp; đi mi c ch kim soát tin t, lãi sut, t giá, da
trên c s th trng, to ra lc đy cho s phát trin th trng tin t. H thng
NHTM và th trng tin t hot đng an toàn hiu qu.
- Các NHTM s hot đng theo nguyên tc th trng. M ca th tr
ng tài
chính trong nc dn đn quá trình sp xp li th trng và hot đng ngân hàng
theo hng chuyên môn hóa (bán l, bán buôn, đu t) tùy theo th mnh ca mi
ngân hàng. Quá trình hi nhp s to ra các ngân hàng có quy mô ln, tài chính lành