B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
LUN VN THC S KINH T
P
P
H
H
Á
Á
T
T
H
H
À
À
N
N
H
H
T
T
R
R
Á
Á
I
I
P
P
H
H
I
I
U
U
C
C
H
H
Í
Í
N
N
H
H
Q
Q
U
U
Y
Y
N
N
A
A
P
P
H
H
N
N
G
G
U
U
T
T
P
P
H
H
Á
Á
T
T
T
T
R
R
I
I
N
N
C
C
S
S
H
H
T
T
N
N
G
G
T
T
I
I
T
T
I
I
N
N
G
G
I
I
A
A
N
N
G
G
NGI THC HIN: NGUYN HI H
NGI HDKH: PGS.TS NGUYN NGC NH
TP.H Chí Minh – Nm 2009
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
||||| ( }}}}}
LUN VN THC S KINH T
PHÁT HÀNH
TRÁI PHIU CHÍNH QUYN A PHNG
U T PHÁT TRIN S S H TNG
TI TIN GIANG
Chuyên Ngành: Kinh t tài chính - Ngân Hàng
Mã s: 60.31.12
NGI THC HIN: NGUYN HI H
NGI HNG DN KHOA HC: PGS.TS NGUYN NGC NH
TP.H Chí Minh – Nm 2009
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan lun vn “PHÁT HÀNH TRÁI PHIU CHÍNH QUYN
A PHNG U T PHÁT TRIN C S H TNG TI TIN
GIANG” là công trình nghiên cu ca bn thân, đc đúc kt t quá trình hc tp
và nghiên cu thc tin trong thi gian qua, di s hng dn ca Thy PGS. TS
Nguyn Ngc nh.
Tác gi lun vn
Nguyn Hi H
MC LC
Trang ph bìa……………………………………………………Trang
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc ch vit tt
Danh mc bng, biu
Danh mc hình v, đ th
M đu
CHNG 1:
LÝ LUN TNG QUAN
V TRÁI PHIU CHÍNH QUYN A PHNG
1.1.Khái nim và đc đim trái phiu…………………………………………….…1
1.1.1 Khái nim trái phiu……………………………………………….… 1
1.1.2 c trng trái phiu……………………………………………………1
1.1.2.1 Mnh giá…………………………………………………….……….1
1.1.2.2 Ngày đáo hn……………………………………………………… 1
1.1.2.3 Lãi sut trái phiu……………………………………………………1
1.1.2.4 Giá mua trái phiu……………………………………… …………2
1.1.3 c đim trái phiu…………………………………………………….2
1.1.4 Phân loi trái phiu………………………………………… ……… 3
1.1.4.1 Phân loi theo tiêu thc ngi phát hành………………………… 3
1.1.4.2 Phân loi theo tính cht chuyn nhng…………………………… 4
1.1.4.3 Theo lãi sut………………………………………………… …… 5
1.2. Trái phiu chính quyn đa phng và s cn thit phát hành trái phiu chính
quyn đa phng trong đu t phát trin c s h tng……………………… ….5
1.2.1 Trái phiu chính quyn đa phng……………………………….… 5
1.2.1.1 Khái nim…………………………………………………….…… 5
1.2.1.2 Các loi trái phiu chính quyn đa phng…………………………5
1.2.1.3 Nhng đc đim ch yu ca trái phiu chính quyn đa
phng………………………………………………………………….………….9
1.2.2 S cn thit ca trái phiu chính quyn đa phng trong đu t phát
trin c s h tng…………………………………………………………………10
1.2.2.1 i vi chính quyn đa phng………………………………… 10
1.2.2.2 i vi chính quyn Trung ng…………………………….…….11
1.3 Kinh nghim huy đng vn cho phát trin c s h tng ca thành ph H Chí
Minh và mt s nc
1.3.1 Bài hc kinh nghim v phát hành ca thành ph H Chí Minh… 11
1.3.2 Bài hc kinh nghim v phát hành ca mt s nc………… … 14
Kt lun chng 1………………………………………………… ……16
CHNG 2:
THC TRNG TH TRNG TRÁI PHIU
VÀ THU HÚT VN U T CHO PHÁT TRIN
C S H TNG TI TIN GIANG
2.1. Th trng trái phiu ti Vit Nam…………………………………… ….17
2.1.1 Thc trng ca th trng trái phiu Chính ph……………….…17
2.1.1.1 Quá trình hình thành và phát trin ca th trng trái phiu Chính
ph…………………………………………………………………………… 17
2.1.1.2 Nhng kt qu, hn ch và nguyên nhân gây nên hn ch trong s
phát trin ca th trng TPCP ti Vit Nam………………………………
2.1.2 Th trng trái phiu doanh nghip………………………… ……25
2.1.3 Th trng trái phiu chính quyn đa phng ……………………26
2.1.3.1 Khái lc v s hình thành th trng trái phiu chính quyn đa
phng……………………………………………………………………… …26
2.1.3.2 Thc trng phát hành trái phiu chính quyn đa phng
VN……………………………………………………………………………….27
2.1.3.3 Phát hành trái phiu chính quyn đa phng TPHCM 29
2.2 Thc trng đu t c s h tng và phát hành trái phiu chính quyn đa phng
ti Tin Giang…………………………………………………………………… 32
2.2.1 V trí đa lý kinh t - chính tr ca tnh……………………… …… 32
2.2.2 Thc trng đu t c s h tng ti Tin Giang …………………….32
2.2.3 Thu chi ngân sách ca Tin Giang 39
2.2.3.1 Tình hình thu ngân sách 39
2.2.3.2 Tình hình chi ngân sách 41
2.3 Các ngun vn đu t cho phát trin c s h tng 44
2.4 Nhng hn ch trong thu hút vn đu t cho phát trin c s h tng ti Tin
Giang 46
Kt lun chng 2 47
CHNG 3:
GII PHÁP PHÁT HÀNH
TRÁI PHIU CHÍNH QUYN A PHNG
HUY NG VN U T PHÁT TRIN
C S H TNG TI TIN GIANG
3.1 D báo nhu cu vn đu t phát trin c s h tng cho TG đn nm 2020 49
3.1.1 nh hng phát trin c s h tng ti TG 49
3.1.2 D báo nhu cu vn đu t phát trin c s h tng ti TG 50
3.1.3 S cn thit phi phát hành trái phiu chính quyn đa phng đ huy
đng vn đu t phát trin c s h tng ti Tin Giang 51
3.2 Gii pháp phát hành trái phiu chính quyn đa phng………………….…54
3.2.1 Gii pháp v pháp lý ……………………………………………….54
3.2.1.1 Hoàn thin các vn bn liên quan th trng TP……………….…55
3.2.1.2 Tng cng ngun thu cho đa phng……………………….….56
3.2.1.3 Phân cp v vay n cho chính quyn đa phng……………… 58
3.2.1.4 Công khai hóa thông tin………………………………………….58
3.2.1.5 Ban hành c ch qun lý n đa phng ………………….…….59
3.2.2 Gii pháp k thut phát hành TPCQP ………………….… ……59
3.2.2.1 Phng pháp phát hành…………………………………… ……60
3.2.2.2 c đim phát hành………………………………………………63
3.2.2.3 Quy đnh phát hành……………………………………… … …64
3.2.2.4 Phng án phát hành TPCQP ti Tin Giang…………… … 66
3.2.3 Gii pháp h tr 68
3.2.3.1 Xp hng tín nhim 68
3.2.3.2 To tính thanh khon cho TPCQDP…………………………… 69
3.2.3.3 Tng cng kim soát tài chính công
………………………… 73
3.2.3.4 m bo ngun hoàn tr…………………………….………… 74
Kt lun chng 3……………………………………………………….75
Kt lun
Tài liu tham kho
Ph lc
DANH MC CH VIT TT
ASEAN (Association of South East Asian
Nation) Hip hi các nc ông Nam Á)
BSCL ng bng sông Cu Long
MTN nh mc tín nhim
FDI (Foreign Direct Investment) u t trc tip nc ngoài
KTTPN Kinh t trng đim phía Nam
KBNN Kho bc Nhà nc
NSNN Ngân sách nhà nc
NST Ngân sách Trung ng
NSP Ngân sách đa phng
ODA (Official Development Assistance) H tr phát trin chính thc
SGDCK S giao dch chng khoán
TP.HCM Thành ph H Chí Minh
TG Tin Giang
TPCP Trái phiu chính ph
TPCQP Trái phiu chính quyn đa phng
TPT Trái phiu đô th
TPDN Trái phiu doanh nghip
TTCK Th trng chng khoán
TTGDCK Trung tâm giao dch chng khoán
TTCK Th trng chng khoán
WB (World Bank) Ngân hàng Th gii
DANH MC BIU, HÌNH
BIU
Biu 2.1 Phát hành trái phiu chính quyn đa phng ti TPHCM
Biu 2.2 S lng công trình đã đc xây dng trong các vùng d án
Biu 2.3 C cu mt s ngun thu chính
Biu 2.4 C cu các khon chi ngân sách chính
Biu 2.5 C cu vn đu t phát trin toàn xã hi thi k 1996-2008
Biu 3.1 D báo các ngun vn đu t
Biu 3.2 Quy mô GDP các ngành giai đon 1995-2008 (theo giá hin hành)
Biu 3.3 Quy mô GDP các ngành giai đon 1995-2008 (theo giá so sánh)
Biu 3.4 Nhp đ tng trng GDP giai đon 1995-2008
Biu 3.5 C cu kinh t giai đon 1995 -2008
HÌNH
Hình 2.1 Phát hành TPCP 2001-2008
Hình 2.2 Giá tr giao dch và giá tr niêm yt TPCP
Hình 2.3 Phát hành TPCQP ti Vit Nam
Hình 2.4 C cu ngun thu chính ca Tin Giang giai đon 1996-2000, giai đon
2001-2005 và giai đon 2006-2008
Hình 2.5 Tng chi, chi đu t phát trin, chi thng xuyên ca Tin Giang giai
đon 1996-2000, giai đon 2001-2005 và giai đon 2006-2008
Hình 2.6 C cu chi đu t phát trin, chi thng xuyên ca Tin Giang giai đon
1996-2000, giai đon 2001-2005 và giai đon 2006-2008
LI M U
I. Tính cp thit ca đ tài
TG là tnh va thuc vùng BSCL, va nm trong vùng KTTPN; nm tri
dài trên b Bc Sông Tin. Tin Giang có v trí đa lý kinh t - chính tr khá thun
li, nm trên các trc giao thông- kinh t quan trng nh quc l IA, quc l 50,
quc l 60, quc l 30, đng cao tc TPHCM -Trung Lng (M Tho)-Cn
Th ni TPHCM, vùng ông Nam B vi các tnh BSCL, to cho TG v th ca
mt ca ngõ ca các tnh min Tây v TPHCM và vùng KTTPN. Trong nm
2005 TG đã đc Th tng Chính ph đng ý đa vào Vùng KTTPN và thành
ph M Tho đc công nhn là đô th loi II vi nhiu c hi phát trin mi s m
ra cho tnh.
Tuy có nhiu tim nng kinh t nhng hot đng thu chi ngân sách ca TG
còn mt cân đi và cha bn vng. Thu ngân sách ngày càng tng nhng trong đó
ngun thu chim t trng cao nht hin nay ca ngân sách tnh là thu t hot đng
x s kin thit chim trên 31% tng thu t kinh t đa phng. Bên cnh đó, t l
huy đng GDP vào ngân sách còn nhiu bin đng, th hin s phát trin ca nn
kinh t hiu qu cha cao và cha n đnh, còn da ch yu vào nông nghip. Chi
cho đu t phát trin và chi thng xuyên có tng, nhng do xut phát đim ca
nn kinh t còn thp, nên v qui mô giá tr cha cao và còn mt cân đi ln so vi
nhu cu phát trin kinh t-xã hi, làm hn ch vic thúc đy và thu hút các ngun
vn đu t khác.
Do xut phát đim ca nn kinh t thp, qui mô nn kinh t còn nh bé, c
cu kinh t cha tiên tin, cht lng và hiu qu hot đng ca nn kinh t còn
thp, nng sut lao đng và trình đ công ngh cha cao, sc cnh tranh kém, kh
nng thu hút ngun vn k c trong nc và ngoài nc ca TG còn nhiu hn ch,
tc đ tng trng khá nhng cha n đnh, còn nhiu yu t cha đm bo cho s
phát trin bn vng lâu dài. Quá trình đô th hoá chm, t l dân s đô th thp làm
hn ch s phát trin công - thng - dch v, s chuyn dch c cu kinh t và c
cu lao đng chung ca tnh. Kt cu h tng kinh t -xã hi tuy đã đc quan tâm
đu t và có bc phát trin đáng k, nhng vn còn nhiu hn ch, cha đng b,
cha đáp ng cho mt nn sn xut hàng hoá theo hng công nghip hóa, hin đi
hoá và cha đ sc hp dn vi các nhà đu t trong nc cng nh ngoài nc.
Bám sát các mc tiêu phát trin kinh t - xã hi c nc, ca vùng BSCL
và vùng KTTPN; trit đ khai thác ni lc và to môi trng thun li ti đa đ
thu hút đu t t bên ngoài, phn đu xây dng TG tr thành tnh phát trin trng
đim ca vùng BSCL theo hng công nghip hoá và hin đi hoá, phù hp vi
xu th phát trin chung ca c nc và hi nhp kinh t quc t. đt đc mc
tiêu này, ngoài vic duy trì các ngun vn đu t truyn thng, TG cn mnh dn
khai thác các ngun vn mi cho đu t phát trin – “Trái phiu chính quyn đa
phng” là mt ngun vn kh thi đy tim nng mà TG cn quan tâm trong thi
gian ti.
Vi áp lc nhu cu vn cho đu t c s h tng ngày càng ln, đòi hi TG
phi xây dng mt chin lc huy đng vn và s dng vn hiu qu, cn mnh
dn trin khai gii pháp huy đng vn thông qua phát hành TPCQP. Vi mc đích
tìm ra và khai thác ngun vn mi cho đu t phát trin ti TG, góp phn đy
nhanh tc đ tng trng kinh t, đm bo an ninh chính tr và trt t an toàn xã
hi, tác gi chn đ tài “Phát hành trái phiu chính quyn đa phng đ đu t
c s h tng ti Tin Giang”.
II. Mc đích nghiên cu
Vn đ trng tâm mà đ tài mun gii quyt là trên c s xem xét thc trng,
phân tích nhng mt thun li, khó khn trên th trng trái phiu nói chung và th
trng TPCQP nói riêng, nhng bài hc kinh nghim v phát hành TPCQP đ
tìm hiu nguyên nhân và đa ra các gii pháp phù hp đ thúc đy phát trin th
trng trái phiu Vit Nam, đc bit là to ra th trng TPCQP ti TG. Thông
qua đó, giúp cho nn kinh t ca TG huy đng đc ngun vn mi, hiu qu, góp
phn vào công cuc phát trin ca tnh nhà.
III. i tng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu ca đ tài là vn đ liên quan đn thc trng hot
đng ca th trng trái phiu nói chung và th trng TPCQP nói riêng, nhng
gii pháp nhm phát trin th trng TPCQP VN và TG.
V không gian: lun vn nghiên cu trên đa bàn c nc.
V thi gian: gii hn nghiên cu ca đ tài là hot đng ca th trng trái
phiu VN t nm 2001 đn nay.
V ni dung: đ tài tp trung nghiên cu c s pháp lý cho s hình thành,
phát trin; tình hình hot đng ca th trng trái phiu và th trng TPCQP
VN trong thi gian qua. Trên c s đó, đ xut mt s gii pháp phát trin th
trng TPCQP trong thi gian ti.
IV. Phng pháp nghiên cu
Lun vn s dng phng pháp so sánh, đi chiu, thng kê lch s và
phng pháp tng hp s liu da trên nn tng phng pháp lun ca ch ngha
duy vt lch s và duy vt bin chng đ phân tích, đánh giá thc trng v tình hình
hot đng ca th trng trái phiu Vit Nam, th trng TPCQP; vn dng kinh
nghim ca các tnh, thành trong nc làm c s đ xut các gii pháp phù hp,
nhm thúc đy th trng TPCQP vn hành và phát trin ti TG.
Ngoài phn m đu và kt lun, đ tài đc chia thành ba chng:
Chng 1: Lý lun tng quan v Trái phiu chính quyn đa phng.
Chng 2: Thc trng th trng trái phiu và thu hút vn đu t cho phát
trin c s h tng ti Tin Giang
Chng 3: Gii pháp phát hành trái phiu chính quyn đa phng đ huy
đng vn đu t phát trin c s h tng ti Tin Giang
1
CHNG 1:
LÝ LUN TNG QUAN
V TRÁI PHIU CHÍNH QUYN A PHNG
1.1.Khái nim và đc đim trái phiu
1.1.1 Khái nim trái phiu
Trái phiu (Bond) là chng khoán xác nhn ngha v tr n ca t chc
phát hành trái phiu, là mt loi chng t chng nhn quyn đòi n gc và lãi
ca trái ch đi vi ngi phát hành, nó có th di hình thc giy t hay đc
ghi trên h thng đin t do các công ty, t chc hay Chính ph trung ng, đa
phng phát hành.
Trái phiu còn đc xem là mt giy chng nhn n dài hn đc ký kt
gia ch th phát hành (Chính ph hay doanh nghip) và ngi cho vay, đm
bo mt s chi tr li tc đnh k và hoàn li vn gc cho ngi nm gi trái
phiu (trái ch) thi đim đáo hn.
1.1.2 c trng trái phiu
Trái phiu có nhng đc trng c bn sau:
1.1.2.1 Mnh giá
Trên b mt ca trái phiu, thng công b s tin mà ngi phát hành
cam kt tr cho ngi có trái phiu. S tin này gi là mnh giá ca trái
phiu. Mnh giá ca trái phiu còn đc xem là giá tr danh ngha ca khon
n.
1.1.2.2 Ngày đáo hn
Ngày đáo hn cng đc ghi trên b mt trái phiu. ây là ngày ngi
phát hành s thanh toán mnh giá cho ngi có trái phiu. K hn ca trái phiu
rt đa dng, có th lên ti 30 nm hay hn na. Thông thng, trái phiu do
Chính ph, chính quyn đa phng phát hành có thi hn dài hn các loi trái
phiu do doanh nghip phát hành.
1.1.2.3 Lãi sut trái phiu
2
Lãi sut đc công b theo t l phn trm vi mnh giá trái phiu. Mc
dù lãi sut đc tính theo hàng nm nhng nó có th đc thanh toán na nm
mt ln hoc mt nm mt ln.
Lãi sut ca các trái phiu rt khác nhau, đc quy đnh bi các yu t:
+ Cung cu vn trên th trng tín dng. Lng cung cu vn đó li tu
thuc vào chu k kinh t, đng thái chính sách ca ngân hàng trung ng, mc
đ thâm ht ngân sách ca chính ph và phng thc tài tr thâm ht đó.
+ Mc ri ro ca mi nhà phát hành và ca tng đt phát hành. Cu trúc
ri ro ca lãi sut s quy đnh lãi sut ca mi trái phiu. Ri ro càng ln, lãi
sut càng cao.
+ Thi gian đáo hn ca trái phiu. Nu các trái phiu có mc ri ro nh
nhau, nhìn chung thi gian đáo hn càng dài thì lãi sut càng cao.
1.1.2.4 Giá mua trái phiu
Là khon tin thc t mà ngi mua b ra đ có đc quyn s hu trái
phiu. Giá mua có th bng mnh giá, có th cao hn mnh giá hoc thp hn
mnh giá; tuy nhiên dù giá mua nh th nào thì tin lãi luôn đc xác đnh theo
mnh giá trái phiu và đn ngày đáo hn ngi nm gi trái phiu s đc tr
li vn gc bng vi mnh giá trái phiu.
1.1.3 c đim trái phiu
- Trái phiu là mt loi giy n do Chính ph hay doanh nghip phát
hành đ huy đng vn dài hn còn gi là chng khoán n, có k hn nht đnh,
cui k đáo hn phi tr li vn gc cho trái ch.
Trái phiu th hin quan h ch n – con n, gia ngi phát hành và
ngi đu t. Phát hành trái phiu là đi vay vn, mua trái phiu là cho ngi
phát hành vay vn và nh vy, trái ch là ch n ca ngi phát hành. Là ch
n, ngi nm gi trái phiu (trái ch) có quyn đòi các khon thanh toán theo
cam kt v khi lng và thi hn, song không có quyn tham gia vào nhng
vn đ ca bên phát hành.
3
-T sut lãi trái phiu đc xác đnh trc và tính lãi trên mnh giá. T
sut này là lãi coupon hay lãi cung phiu có ý ngha là li sut danh ngha ca
trái phiu mà nhà đu t đc hng hàng nm. Tùy theo loi trái phiu mà t
sut này là c đnh hay th ni hoc có th bng không ( trái phiu zero –
coupon).
-Khi công ty b gii th thanh lý tài sn, ngi ch s hu trái phiu
đc u tiên tr n trc c đông.
1.1.4 Phân loi trái phiu
Có nhiu tiêu thc phân loi trái phiu khác nhau. Có th xem xét mt s
tiêu thc phân loi sau:
1.1.4.1 Phân loi theo tiêu thc ngi phát hành
Bao gm trái phiu công ty, trái phiu Chính ph và trái phiu đa
phng.
a) Trái phiu công ty: Là loi trái phiu do công ty phát hành nhm huy
đng vn dài hn.
Trái phiu công ty là hình thc thông dng nht ca chng khoán n
công ty. V thc cht, trái phiu công ty đc xem nh là mt chng ch ghi
nhn s cam kt ca công ty v vic s thanh toán s tin mà nhà đu t đã cho
công ty vay vào mt ngày xác đnh. s dng đc s tin mà nhà đu t đã
cho vay, công ty phi tr cho ngi cm gi trái phiu mt s “lãi” nht đnh
hàng nm. “Lãi” này đc xác đnh theo t l phn trm so vi s tin mà ngi
đu t cho công ty vay. Vì ngi cm gi trái phiu không phi là ch s hu
công ty nên h không đc chia c tc hay không có quyn bu c cng nh
tham gia vào các vn đ khác ca công ty. Lu ý rng, các công ty mun bán
trái phiu ra công chúng phi đc s đng ý ca U ban chng khoán, trong
đó có mt bn cáo bch bao gm các thông tin v công ty và nhng vn đ liên
quan đn vic phát hành trái phiu.
4
b) Trái phiu Chính ph: Là trái phiu do Chính ph phát hành đ tài tr
cho chi tiêu ngân sách, qun lý lm phát hoc tài tr cho các công trình, d án
ca Nhà nc. Trái phiu Chính ph có th là ngn hn, trung và dài hn.
Trái phiu ngn hn đc phát hành vi thi gian đáo hn t 1 đn 5
nm. Trái phiu trung hn đc phát hành vi thi gian đáo hn t 5 đn 10
nm. Trái phiu dài hn đc phát hành vi thi gian đáo hn trên 10 nm. Các
trái phiu có mc lãi sut c đnh và đc tr lãi trên c s na nm.
c) Trái phiu chính quyn đa phng: Là trái phiu do chính quyn đa
phng phát hành đ đu t cho các công trình, d án ca đa phng.
TPCQP thng có mt s loi sau:
• Trái phiu trách nhim chung đc bo đm bng nhng ngun lc thu
thu ca chính quyn đa phng.
• Trái phiu bo đm bng thu c th đc bo đm bng mt loi thu
nht đnh ca đa phng.
• Trái phiu thu nhp đc bo đm bng thu nhp t d án xây dng
bng tin bán trái phiu.
TPCQP đc s dng khá ph bin trên th gii. Trái phiu đc các
bang, thành ph, hay mt s c quan ca chính quyn đa phng (nh c quan
giáo dc) phát hành. c đim quan trng ca trái phiu này là lãi sut mà
ngi cm gi trái phiu đc nhn không phi chu thu thu nhp liên bang.
Ngoài ra, lãi sut này cng đc min tr thu bang và đa phng nu ngi
cm gi trái phiu sng ti cùng khu vc vi ngi phát hành. Mt đc đim
quan trng khác ca trái phiu đa phng là trái phiu đa phng đc min
tr vic đng ký vi U ban chng khoán.
1.1.4.2 Phân loi theo tính cht chuyn nhng
Bao gm các loi:
¬ Trái phiu vô danh
Tên trái ch ca trái phiu vô danh không đc đng ký ti công ty phát
hành. Trái phiu này đc thanh toán cho nhng ai mang nó, tc là ngi ch
5
s hu trái phiu đó. Trái phiu vô danh có gn các cung phiu tr lãi, trái ch
xé mt cung phiu vào ngày tr lãi và gi cho đi lý ca công ty đ thanh
toán.
¬ Trái phiu ghi danh
Tên ca trái ch đc đng ký ti công ty phát hành. Ngi có trái phiu
này không phi gi các cung phiu cho đi lý thanh toán đ nhn phn lãi ca
mình. Mà thay vào đó, vào ngày đn hn, ngi đi lý s t đng gi cho trái
ch mt t séc tr cho khon lãi đó.
1.1.4.3 Theo lãi sut
¬ Trái phiu có lãi tr trc và lãi tr sau: lãi trái phiu có th đc tr
vào cui mi k hoc tr ngay khi phát hành trái phiu.
¬ Trái phiu có lãi sut c đnh và trái phiu có lãi sut th ni.
1.2. Trái phiu chính quyn đa phng và s cn thit phát hành trái
phiu chính quyn đa phng trong đu t phát trin c s h tng
1.2.1 Trái phiu chính quyn đa phng
ây là mt loi trái phiu có nhng đc tính gn nh TPCP, tuy nhiên
nó vn có nhng đim khác bit.
1.2.1.1 Khái nim
Trái phiu chính quyn đa phng là mt loi chng khoán n, do y
ban nhân dân cp tnh phát hành, có thi hn, có mnh giá, có lãi, xác nhn
ngha v tr n ca y ban nhân dân cp tnh đi vi ngi s hu trái phiu.
1.2.1.2 Các loi trái phiu chính quyn đa phng
Trái phiu công ích (General obligation bonds – Gos):
Là loi trái phiu chính quyn đa phng đc bo đm c tin gc và
tin lãi bng toàn b các ngun thu tài chính và quyn lc thu thu ca ch th
phát hành chính quyn đa phng. S đm bo này làm cho trái phiu công ích
có cht lng cao hn nhng loi có mt đm bo đc thù hoc gii hn hn.
Tuy nhiên, theo l thng thì thu nhp ca ngi mua trái phiu li sut dng
này s mc thp. Do đc tính bo đm cao da vào nng lc thanh toán ca
6
chính quyn đa phng, M loi trái phiu GOs đc xp loi cao nht, gi
là "full- faith- and- credit bond".
Trái phiu thu nhp (Revenue bonds):
Là loi trái phiu chính quyn đa phng có lãi và gc đc tr da
theo thu nhp cho bi công trình mà đt trái phiu đó tài tr. ây là loi trái
phiu tp trung ch yu đ phát trin h tng, giúp các chính ph nh gánh ngân
sách.
Trái phiu thu nhp thng đc xem là có cht lng thp hn trái
phiu công ích. iu cn bit là mi công trình có th có nhng ri ro rt khác
nhau, và tu thuc vào vic khai thác có hiu qu hay không công trình đó. Thu
nhp thu đc dùng đ tr n t các công trình tu theo loi và gm có: thu tin
ngi s dng các tin ích công cng, phí cu đng, tin nhng quyn khai
thác và phí s dng phi cng, ch neo tàu thuyn, đu xe,… Các chng trình
nhà thì có tin bán hoc cho thuê nhà. Cng có trng hp c quan phát hành
trái phiu thu nhp thu xp vi chính quyn và các t chc khác thu nguyên
công trình dài hn.
Các trái phiu thu nhp thng có li sut rt hp dn nhng có th b ri
ro, vì chúng thng không đc bo kê bng bt c ngun nào khác ngoài
chính thu nhp tng công trình mà chúng góp phn làm ra mt cách đc lp.
Mt s loi trái phiu thu nhp đc bit:
Trái phiu thu nhp phát trin công nghip (Industrial development
revenue bonds), vit tt là IDRs hay IDBs: Gm các trái phiu phát trin h tng
công nghip đa phng và trái phiu kim soát ô nhim. Các chính quyn đa
phng phát hành các loi trái phiu này nhm xây dng các công trình tin ích,
mua thit b, sau đó cho mt công ty thuê li đ khai thác. Trách nhim tr
vn và lãi cho ngi mua trái phiu đc chuyn li cho công ty nhn thuê này.
Công ty khai thác qun lý và điu hành tài sn đc chính quyn chn thng
là mt công ty t hot đng tin ích. Nhng công trình mà loi trái phiu này tài
7
tr là nhng loi không khn thit lm, chng hn h thng phân phi đin
nc, khí đt, h thng vn ti công cng, x lý cht thi,
Trái phiu bo đm bng thu đc bit, ngi th hng đc bit:
Nhng công trình đc bit nào đó cn có trong mt cng đng dân c,
nhng không thuc loi khn thit, có th đc huy đng vn bng trái phiu
loi thu nhp đ xây dng. Khác vi các GOs, loi này s đc khoanh li mt
s ngun thu đ tr, ch yu là ngun thu t các đi tng trc tip s dng các
tin ích này. Ví d chính quyn s xây mt trung tâm sinh hot cng đng t
ngun vn huy đng bng trái phiu. Ngun tr vn và lãi cho các trái phiu đó
s đc bo đm t tin thu thu trên hot đng ca các phng tin lu trú,
đu xe, nhà hàng, làm dch v trc tip cho trung tâm đó, cùng vi tin cho
thuê phc v nu có.
Trái phiu phát trin nhà :
Loi trái phiu này có th đc các nhà nc bo đm hoàn toàn. Tin
huy đng t trái phiu này s cung cp ngân qu đ các đnh ch tài chính cho
các đi tng có nhu cu vay, vi lãi sut tng đi thp, nhm mc đích mua
nhà mi. Tin gc và lãi ca trái phiu đc bo đm nh vào tài sn th chp
theo th tc ca các món n cho vay kia.
Trái phiu đm bo hai ln (double- barreled bonds or combination
bonds):
ây là loi trái phiu huy đng tài tr các công trình trng đim, theo đó
lãi và vn đc tr t thu nhp thông qua khai thác công trình. Tuy nhiên các
trái phiu đó đng thi cng đc bo tr bi nng lc hành thu thu ca mt
đa phng.
Trái phiu nhà nc bo nhn ngha v tinh thn - moral obligation
bonds:
Loi này có th là ca chính quyn trung ng bo nhn hoc là ca đa
phng bo nhn. Nhng s bo nhn hàm ý nh là mt li cam kt nhng
không rõ ràng nh đc bo kê hoàn toàn theo phng thc "full- faith- and-
8
credit" có ch đnh ngun bo đm chi tr ca nhà nc. Các món n đc bo
nhn bng đo lý này đc phát hành nhm đ lách các hn ch v mt lut
trong huy đng n. Trong thc t, nu các khon thu công trình không đ tr
n, đa phng có đ th mnh s dng các ngun hp pháp đ bo tr.
V k thut, mt TPCQP có th là loi dài hn, ngn hn, chit khu,
lãi sut đnh k hoc kt hp. Ta kho sát thêm hai loi sau đây đ rõ vn đ
hn:
Ü TPCQP chuyn đi (municipal convertible)
ây là mt TPCQP dài hn và có k thut phát hành và duy trì rt đc
đáo. u tiên nó đc phát hành vi th thc cho ngi mua trái phiu hng
mt mc chit khu khá hu h trên mnh giá, và s không đc tính lãi cho ti
mt thi đim quy đnh. Ti thi đim quy đnh này vic tr các lãi sut đnh k
s bt đu và duy trì tip tc cho đn thi gian đáo hn.
Ü TPCQP ngn hn
Các tnh, thành ph, đc khu là các đa phng trc thuc trung ng có
th cn nhng khon chi tiêu ngn hn. Vic huy đng các khon vay ngn hn
này có th theo th tc riêng và đc thc hin thông qua hình thc TPCQP
ngn hn municipal note. Các TPCQP ngn hn thng đc phát hành vi
thi gian đáo hn là 12 tháng.
Vic điu hành TPCQP cn có mt khung pháp lý ti thiu quy đnh
các ni dung liên quan đn ch th phát hành, phng thc phát hành, chng
loi trái phiu đô th, phng thc mua bán th cp, yêu cu thông tin đy đ và
vn đ bo v ngi đu t.
TPCQP dù là hình thc huy đng n ca chính quyn đa phng, nó
luôn mang hình nh và uy tín ca nhà nc, do đó các quy đnh liên quan đn
thm quyn phát hành, ngun tr n, trách nhim tr n, các c ch kim tra
giám sát, là nhng yu t cc k quan trng, cn đc ch đnh càng chi tit
càng tt. Vic phát hành và điu hành trái phiu cn tuân th nhng quy trình
và theo các th tc rt cht ch. Chng hn M, các trái phiu đa phng
9
đc phân loi và đnh mc đc "bo h" ti đâu. Có loi đc xp hng thp
và ngi đu t phi chu ri ro gn ging nh trái phiu công ty, ngha là cng
có th b mt vn. Vic phát hành có khi phi "ra dân" đ nhn đc s chp
thun trng hp các GOs, cp nào đc đng phát hành, phát hành bao nhiêu
và loi nào đu đc quy đnh rõ.
Thông thng hu nh tt c trái phiu thu nhp revenue bond đc phát
hành thông qua thng lng và đc phân phi đi chúng hoc bán riêng tng
khi ln cho khách hàng đc bit. Các trái phiu công ích GOs li đc thc
hin vic đu giá cnh tranh bi các ngân hàng đu t, h lp thành nhng
nhóm bao tiêu và đu vi nhau bng cách đa ra mc chi phí bán cnh tranh đ
ch th phát hành chn la. Ch th phát hành lúc nào chng mun thu v cao,
nên h s chn bán cho ai đa ra mc phí thp nht. Sau khi thng thu, các nhà
bao tiêu s bán li cho công chúng theo giá mi đã có li, gi là giá tái phát
hành reoffering price.
1.2.1.3 Nhng đc đim ch yu ca trái phiu chính quyn đa
phng
¬ iu khon hoàn trái và lãi sut bin đi
Các điu khon hoàn trái giúp các nhà phát hành có th thu hi trái phiu
trc khi chúng đn hn. Trong điu kin hin nay có th đc xp thành 2 loi:
• iu khon bt buc: Nhà phát hành phi hoàn trái theo k hoch trong
bn cáo bch chính thc trc khi phát hành.
• iu khon la chn: Nhà phát hành có th mua li trái phiu ti bt k
thi đim nào.
Khi phát hành trái phiu chính quyn đa phng cn cân nhc xem có
nên đa điu khon hoàn trái vào trái phiu khi phát hành hay không. Nhà phát
hành thông thng mun gi cho mình quyn mua li trái phiu trc khi đáo
hn và tt nhiên phi tr mc lãi sut cao, lúc đó nhà phát hành phi tr cho
ngi nm gi trái phiu c gc, lãi tích ly và thng thì h phi mua li trái
phiu vi giá cao hn lúc phát hành.
10
Ngoài ra, mt s trái phiu đa phng có lãi sut bin đi, cho phép lãi
sut đc điu chnh trong mt khong thi gian nht đnh. Li ích ca trái
phiu có lãi sut bin đi là chi phí tr lãi ban đu s thp hn vì nhà đu t bit
rng h s không phi gp ri ro nh trái phiu có lãi sut c đnh, vì các điu
kin kinh t thay đi nên s sng lòng nhn mc lãi sut thp. Tuy nhiên, trong
trng hp này mc lãi sut trong tng lai tng cao thì chi phí tr n cng tng
rt ln.
¬ c min thu thu nhp
u đim ni bt ca TPCQP là đc min thu thu nhp đi vi các
khon li tc mang li nhng vn thng d t TPCQP thì không đc min
thu. Tuy nhiên, nu chng khoán đa phng đc phát hành thp hn mnh
giá thì bt c s tng giá gn bng mnh giá đc xem nh phn lãi trái phiu
và đc min thu. Nu chng khoán tip tc tng giá thì phn thng d tng
thêm không đc min thu.
¬ Có nhiu loi k hn
TPCQP có tính linh hot, tính thng mi cao và thông thng chúng
đc kinh doanh rng rãi trên th trng phi tp trung (OTC). Phn ln nhng
trái phiu này là trái phiu có nhiu ngày đáo hn khác nhau và đc niêm yt
theo li tc ch không theo đn v tin. Tuy nhiên, nhiu ngày đáo hn khác
nhau cng có nhng nhc đim, chia nh s làm gim tính thanh khon và tính
th trng ca TPCQP. Mc khác, nhng qu đu t thng mun mua nhng
lô trái phiu ln và thích đu t vào nhng trái phiu có k hn dài, c đnh.
1.2.2 S cn thit ca trái phiu đa phng trong đu t phát trin
c s h tng
1.2.2.1 i vi chính quyn đa phng
Ngun vn đu t dành cho phát trin c s h tng luôn là mt sc ép
đi vi chính quyn đa phng. gii ta sc ép này, phát hành trái phiu đa
phng là công c hiu qu đ chính quyn đa phng thu hút vn ri rác
11
trong dân c tp hp li thành khi lng vn ln phc v phát trin c s h
tng, hoc các công trình phúc li công cng.
Ngoài ra, thc hin vic vay n trên th trng vn thông qua vic phát
hành trái phiu còn đòi hi chính quyn đa phng phi minh bch, công khai,
có trách nhim trong vic phân b, s dng ngun vn và còn phi chu s giám
sát cht ch t công chúng và nhà đu t. Thông qua hot đng ca th trng
TPCQP, công chúng s có đc thông tin nhiu hn v tình hình tài chính đa
phng. To điu kin đ chính quyn đa phng hot đng hiu qu, t ch
trong vic phân b ngun vn hp lý và không còn ph thuc quá nhiu vào
ngân sách Trung ng.
1.2.2.2 i vi chính quyn Trung ng
Khi chính quyn đa phng đã t ch đc ngun vn ngân sách, thì
ngân sách Trung ng s gim đc áp lc chi tiêu h tr cho chính quyn đa
phng. T đó s ci thin đc cán cân thu, chi ngân sách Trung ng, gim
bi chi ngân sách hng nm do phi bù đp nhng khon chi ngoài d kin.
Ngoài ra, mt khi chính quyn đa phng t ch đc ngun vn ngân sách
hng nm thì Trung ng cng s hn ch đc ngun vay n t nc ngoài, c
ch xin - cho s đc xóa đi; vic gim bt đc vay n và vin tr t nc
ngoài s góp phn nâng cao h s tín nhim ca VN, đây là c s quan trng đ
VN tip cn th trng vn quc t khi cn thit.
1.3 Kinh nghim huy đng vn cho phát trin c s h tng ca TPHCM
và mt s nc
1.3.1 Bài hc kinh nghim v phát hành ca thành ph H Chí Minh
Phát hành TPCQP đang đc xem là mt gii pháp mi đ huy đng
vn đu t , có kh nng gii quyt nhng khó khn v vn ca TPHCM.
TPHCM là đa phng đu tiên đc phát hành thí đim trái phiu đô th vi
vic huy đng 30 t đng đu t xây dng đng Nguyn Tt Thành, công trình
này đã sm phát huy tác dng và sm hoàn vn. T đó Chính ph tip tc cho
phép TPHCM huy đng vn vi quy mô ln. Trong 2 nm t 2003 – 2004 mi
12
nm thành ph phát hành 2.000 t đng, riêng nm 2005, TPHCM đã phát hành
hn 2.000 t đng đ đu t phát trin đô th huyn C Chi. Theo k hoch,
TPHCM có nhu cu vn đu t cho giai đon 2005 - 2010, bình quân khong
54.000t đng/nm. Phát hành trái phiu đô th (hay trái phiu công trình) là
mt trong nhng u tiên hàng đu, trong vic huy đng ngun vn trung và dài
hn cho các d án phát trin c s h tng ca TPHCM, ngân sách ch có kh
nng đáp ng khong 10 - 15%, phn còn li ph thuc vào vic huy đng và
khai thác t các ngun khác nhau, theo đó có vic huy đng t phát hành
TPT.
TPT do chính quyn thành ph H Chí Minh phát hành theo quy đnh
ca Chính ph. c đim ca loi trái phiu này là đ huy đng vn cho tng
d án c th và đc chính quyn thành ph đm bo vic thanh toán lãi và vn
gc. phát hành thành công cho tng d án riêng l trên đa bàn thành ph,
y ban nhân dân Thành ph là ch th phát hành và giao cho Qu đu t đm
nhn vai trò là đi din phát hành vi nhim v xây dng k hoch và phng
án phát hành; qun lý và s dng ngun vn t vic phát hành trái phiu đô th;
trc tip theo dõi công tác thu hi vn, đm bo ngun thanh toán lãi, vn gc
và chi phí phát hành,… đúng hn. Trong trng hp ngun thu ca d án không
đ thanh toán cho các trái phiu đn hn, thì Qu đu t có th s dng ngun
vn ca Qu đ thanh toán tm thi. Hin nay, các ngân hàng thng mi, các
công ty bo him, đc bit là các công ty bo him nhân th, đc coi là đi tác
tim nng cho mi đt phát hành TPT ti TPHCM.
T nm 2003 đn tháng 8/2005 đã phát hành 10 đt TPT và huy đng
đc ngun vn 4.181 t đng t công chúng. Kt qu phát hành TPT 8 đt
trong 2 nm đu rt kh quan vi s vn huy đng đc là 4.000 t đng.
Hai đt phát hành trong 8 tháng đu nm 2005, có phn st gim do lãi
sut TPT b khng ch nên không còn hp dn đi vi ngun vn huy đng
ch yu t các ngân hàng. TPHCM đã kin ngh B Tài chính ni rng biên đ
13
lãi sut TPT sao cho các nhà đu t thy có li hn lãi sut ca ngân hàng đ
huy đng đ 2.000 t đng cho c nm 2005.
Ngoài ra, TPHCM cng chú ý đn vic gia tng mnh m tính thanh
khon ca TPT đ thu hút rng rãi gii đu t tham gia và cùng có li. TPT
đc đu thu bán công khai ti TTGDCK TPHCM và do Qu u t - Phát
trin đô th TPHCM nhn trách nhim phát hành.
c bit là k hn ca TPT TPHCM m rng t 5 nm lên 10 nm và
15 nm, bán đúng theo mnh giá, phát hành di hình thc bút toán ghi s,
đc niêm yt giao dch trên th trng chng khoán và tr lãi đnh k mi nm
mt ln không tính nhp gc. Tuy nhiên, s d th trng TPT hin ti tr nên
thiu sôi đng đ có th d dàng thu hút đc ngun vn ln đáp ng nhu cu
đu t và góp phn phát trin TTCK, do có nhiu vn đ cn phi quan tâm.
TPT TPHCM phát hành nhm huy đng vn cho các d án đu t phát
trin có th có hoc không có ngun thu ca NSP, vi vic hoàn tr lãi và gc
trái phiu duy nht cng t ngun ngân sách đó. Trên thc t, TPT TPHCM
cng là mt loi trái phiu ngha v chung, do vy khung pháp lý cho vic phát
hành nên tp trung vào kh nng chi tr ca chính quyn thành ph.
Chính ph có quy đnh mt s c ch tài chính đc thù đi vi TPHCM,
gii hn khi lng phát hành TPT phi bo đm nguyên tc tng d n các
ngun vn huy đng ca NSP không vt quá 100% tng mc vn đu t xây
dng c bn. Song, trong tình hình và điu kin phát trin thc t ca TPHCM,
quy đnh này hn ch đáng k vic huy đng vn cho đu t phát trin, trong
khi nhu cu đang rt ln và cp thit. i vi TPCP huy đng vn cho NST,
khon thu thu thu nhp doanh nghip đi vi thu nhp phát sinh t trái phiu
này đc chuyn tr li vào NST. Trong khi đó, TPT huy đng vn cho
NSP, theo quy đnh hin hành ch có mt phn khon thu thu TNDN đi vi
thu nhp phát sinh t trái phiu này đc phân b cho NSP, phn còn li đc
chuyn tng thu cho NST. ây là vn đ cn xem xét đ h tr tích cc cho