B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
NGUYN QUANG NHN
GII PHÁP PHÁT TRIN DCH V NGÂN HÀNG
H TR DOANH NGHIP NH VÀ VA
TI THÀNH PH CN TH
LUN VN THC S KINH T
THÀNH PH H CHÍ MINH – NM 2009
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
NGUYN QUANG NHN
GII PHÁP PHÁT TRIN DCH V NGÂN HÀNG
H TR DOANH NGHIP NH VÀ VA
TI THÀNH PH CN TH
Chuyên ngành: Kinh t Tài chính - Ngân hàng
Mã s: 60.31.12
LUN VN THC S KINH T
Ngi hng dn khoa hc:
TS. NGUYN VN S
THÀNH PH H CHÍ MINH – NM 2009
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan Lun vn này là công trình nghiên cu ca riêng tôi. Các s
liu, kt qu trình bày trong Lun vn này là trung thc và có ngun gc rõ ràng.
TÁC GI LUN VN
NGUYN QUANG NHN
LI M U
Vit Nam gia nhp T chc thng mi th gii đã tr thành ct mc đánh
du s hoà nhp đy đ hn ca nn kinh t Vit Nam vào nn kinh t th gii.
Thc tin hn hai nm qua cho thy, có nhiu c hi đ hoà nhp và phát trin
nhng cng gp nhiu khó khn, thách thc.
Các doanh nghip va và nh (DNNVV) Vit Nam trong thi gian qua đã
khng đnh v trí và vai trò ca mình trong nn kinh t quc dân vi đc thù nng
đng, linh hot và thích ng nhanh vi các thay đi ca th trng. T nm 2001
đn 6/2008 đã có 285.900 doanh nghip, ch yu là các DNNVV đã đng ký mi
vi s vn đng ký 1.233.000 t đng, đa tng s các doanh nghip trong c nc
lên 349.300 doanh nghip vi tng s vn đng ký trên 1.389.000 t đng. Các
doanh nghip này cng đã to s lng vic làm đáng k góp phn gii quyt các
vn đ xã hi và xoá đói gim nghèo. Hàng nm, các doanh nghip nh và va đã
đóng góp đáng k cho GDP và tng thu ngân sách Nhà nc. Bên cnh đó, các
doanh nghip này cng đã góp phn tích cc trong vic chuyn dch c cu kinh t
theo hng công nghip hóa, hin đi hóa.
Dch v ngân hàng đc coi là huyt mch cho các DNNVV trong toàn b
quá trình phát trin, t khâu khi s, đi vào hot đng, m rng sn xut kinh doanh
và hi nhp kinh t quc t.
tài “Gii pháp phát trin dch v ngân hàng h tr doanh nghip nh
và va ti thành ph Cn Th” nhm góp phn to nn tng vng chc cho các
doanh nghip nh và va ti Cn Th phát trin ngày càng bn vng.
i tng, phm vi nghiên cu ca đ tài:
tài s đ cp và phân tích các yu t liên quan đn phát trin dch v ngân
hàng cho DNNVV Vit Nam nói chung và DNNVV Cn Th riêng. Xut phát t
đc đim ca các DNNVV th hin qua xu hng s dng tp trung vào các dch v
ngân hàng truyn thng, bao gm: dch v huy đng vn, dch v tín dng và dch
v thanh toán nên đ tài s tp trung chuyên sâu vào ba lnh vc trên. Trên c s lý
thuyt và thc tin lun vn xem xét kh nng cung cp các dch v ngân hàng mi,
trên nn tng công ngh hin đi cho các DNNVV. Bên cnh đó chúng ta có th thy
rng các dch v trên cng có th đc cung cp bi các t chc tín dng phi ngân
hàng hoc các t chc khác. Tuy nhiên t trng ca các ngân hàng thng mi là chi
phi ln nên lun vn cng tp trung nghiên cu và xem xét đi tng cung cp dch
v là các ngân hàng thng mi.
Ý ngha khoa hc và thc tin ca đ tài:
Bên cnh các doanh nghip ln, các tp đoàn kinh t là tr ct ca nn kinh t
quc dân, các DNNVV gi vai trò quan trng trong quá tình phát trin kinh t xã
hi. Tuy nhiên, vic cp dch v ngân hàng dành cho các DNNVV vn còn nhng
hn ch nht đnh. Do vy, vic nghiên cu các Gii pháp phát trin dch v ngân
hàng h tr doanh nghip nh và va ti thành ph Cn Th tht s cn thit và có ý
ngha thc tin cao.
Kt cu lun vn: Ngoài phn m đu và kt lun cùng, toàn b lun vn
bao gm 3 chng:
Chng 1: Tng quan v doanh nghip nh và va và các dch v ngân hàng
Chng 2: Thc trng dch v ngân hàng cho doanh nghip nh và va ti Cn
Th
Chng 3: Gii pháp phát trin dch v ngân hàng h tr doanh nghip nh và
va ti Cn Th.
DANH MC CÁC BNG
Tên bng Trang
Bng 1.1: S lng doanh nghip đang hot đng trên đa bàn Cn Th
t nm 2006 đn nm 2008 2
Bng 1.2: Tình hình s lao đng đang làm vic trong các doanh nghip
trên đa bàn Cn Th t nm 2005 đn nm 2007
5
Bng 1.3: Ch s phát trin tng sn phm ti Cn Th theo thành phn
kinh t t nm 2004 đn nm 2007 6
Bng 1.4: Vn sn xut kinh doanh ca các doanh nghip ti Cn Th 6
Bng 1.5: Tng sn phm (GDP) ca Cn Th và c cu tng sn phm
theo giá thc t 7
Bng 2.1: Vn sn xut kinh doanh ca các doanh nghip ti Cn Th t
nm 2004 đn nm 2007 30
Bng 2.2: Vn điu l ca các ngân hàng thng mi Vit Nam đn
31/03/2009
35
Bng 2.3: ánh giá v nng lc cung cp dch v ngân hàng 38
Bng 2.4: ánh giá v cht lng ngun nhân lc 39
Bng 2.5: Huy đng vn t nn kinh t ca h thng các t chc tín
dng.
47
Bng 2.6: Kt qu trong hot đng tín dng đi vi các DNNVV 48
Bng 2.7: Mt s ch tiêu hot đng tín dng ca h thng các t chc tín
dng 49
Bng 2.8: Hot đng ca các công ty cho thuê tài chính 50
Bng 2.9: Hot đng thanh toán qua ngân hàng 52
DANH MC CÁC CH VIT TT
Vit tt
Vit đy đ
AFAS Hip đnh chung v thng mi dch v trong ASEAN (ASEAN
Framework Agreement on Services)
ATM Máy rút tin t đng (Automated Teller Machine)
BTA Hip đnh thng mi song phng Vit nam-Hoa K (Bilateral
Trade Agreement (Vietnam-US))
DNNN Doanh nghip nhà nc
DNNVV Doanh nghip nh và va
DVNH Dch v ngân hàng
EU Liên minh Châu Âu (European Union)
GATS Hip đnh chung v thng mi dch v (General Agreement on
Trade in Services)
KHTC Khoa hc tài chính
MFN Nguyên tc ti hu quc (Most Favoured Nation)
NHLD Ngân hàng liên doanh
NHNN Ngân hàng Nhà nc
NHNN&PTNT Ngân hàng Nông nghip và Phát trin Nông thôn
NHTM Ngân hàng thng mi
NHTMCP Ngân hàng thng mi c phn
NHTMNN Ngân hàng thng mi Nhà nc
TCTD T chc tín dng
TTCK Th trng chng khoán
USD ô la M (United States Dollar)
VND Vit Nam đng
WB Ngân hàng th gii (World Bank)
WTO T chc thng mi th gii (World Trade Organization)
MC LC
NI DUNG Trang
Li m đu
Danh mc các bng
Danh mc các ch vit tt
Chng 1: Tng quan v doanh nghip nh và va và các dch v ngân
hàng
1
1.1. c đim và vai trò ca doanh nghip nh và va trong nn kinh t 1
1.1.1. Khái nim v doanh nghip nh và va 1
1.1.2. c đim và vai trò ca DNNVV trong nn kinh t 2
1.1.3 c đim trong giao dch dch v ngân hàng vi các DNNVV 9
1.1.4 Kinh nghim ti Thành ph H Chí Minh, Hà Ni và bài hc cho Cn
Th 10
1.2. Dch v ngân hàng h tr doanh nghip va và nh
12
1.2.1. Khái nim v các dch v ngân hàng 12
1.2.2. c đim và vai trò ca dch v ngân hàng đi vi s phát trin ca
doanh nghip nh và va 15
1.2.3. Các dch v ngân hàng ch yu cung ng cho DNNVV 16
1.2.3.1 Dch v huy đng vn 17
1.2.3.2 Dch v tín dng 18
1.2.3.3 Dch v thanh toán 22
1.3. Các yu t nh hng ti vic phát trin dch v ngân hàng h tr
DNNVV 26
Chng 2: Thc trng dch v ngân hàng cho doanh nghip nh và va
ti Cn Th
29
2.1 Tình hình phát trin doanh nghip nh và va ti TP Cn Th 29
2.1.1 S lng và c cu ngun vn 29
2.1.2 Nhng đóng góp ca doanh nghip nh và va cho s phát trin kinh
t xã hi trên đa bàn TP Cn Th 30
2.1.3 Nhng khó khn trong vic tip cn DVNH ca doanh nghip nh và
va trên đa bàn TP Cn Th
31
2.2. Dch v ngân hàng h tr doanh nghip nh và va ti TP Cn
Th 33
2.2.1. Nng lc cung cp dch v ca các ngân hàng ti TP Cn Th 33
2.2.2. Thc trng ngun nhân lc và ng dng khoa hc công ngh ca các
ngân hàng trong vic cung ng dch v cho các doanh nghip nh và
va
37
2.2.3. Kh nng phát trin các DVNH mi 39
2.2.4. Cht lng và giá c dch v 40
2.3. Thc trng cung ng dch v ngân hàng cho các doanh nghip
nh và va 41
2.3.1 H thng lut pháp v h thng ngân hàng và dch v ngân hàng 41
2.3.2 Thc trng cung ng dch v ngân hàng cho các DNNVV 45
2.3.2.1 i vi dch v huy đng vn 45
2.3.2.2 i vi dch v tín dng 47
2.3.2.3 i vi dch v thanh toán 50
2.4. Nhng hn ch đi vi s phát trin DVNH trong thi gian qua 52
2.5. C hi và thách thc đi vi vic cung ng dch v ngân hàng ti
các doanh nghip va và nh sau khi Vit Nam gia nhp T chc
thng mi th gii 53
Chng 3: Gii pháp phát trin dch v ngân hàng h tr doanh nghip
nh và va ti Cn Th 56
3.1. nh hng phát trin
56
3.1.1. nh hng phát trin doanh nghip nh và va ti TP Cn Th 56
3.1.2. nh hng phát trin DVNH h tr DNNVV ti TP Cn Th 59
3.2. Các gii pháp t phía các ngân hàng
60
3.2.1. Nâng cao nng lc ca các ngân hàng 60
3.2.1.1 Nâng cao nng lc tài chính 60
3.2.1.2 Nâng cao nng lc qun lý, phát trin ngun nhân lc và ng dng
công ngh tiên tin 62
3.2.1.3 Nâng cao nng lc qun lý ri ro 63
3.2.1.4 a dng hóa dch v và nâng cao cht lng dch v 64
3.2.2. Phát trin các DVNH cho doanh nghip nh và va 65
3.3. Các gii pháp t phía các doanh nghip va và nh 66
3.3.1 Nâng cao nng lc qun tr tài chính ca các doanh nghip nh và
va 66
3.3.2. Nng cao nng lc qun lý các d án đu t và k hoch kinh doanh
ca các doanh nghip nh và va 66
3.3.3. Nng cao k nng tip cn các DVNH ca các doanh nghip nh và
va 67
3.3.4 Tng cng quan h gia ngân hàng và doanh nghip 68
3.4. Các gii pháp h tr 68
3.4.1. Hoàn thin h thng pháp lý 68
3.4.1.1 Quy đnh rõ phm vi điu chnh ca Lut các TCTD 69
3.4.1.2 Ci cách cn bn c ch cp phép cung cp các DVNH ca các
TCTD 70
3.4.1.3 Hoàn chnh quy đnh v điu kin cp phép cho TCTD phù hp vi
thông l quc t và thc tin Vit nam 70
3.4.1.4 Sa đi các quy đnh v loi hình DVNH mà TCTD đc cung cp 71
3.4.1.5 B sung thêm các quy đnh v các phng thc cung cp dch v tài
chính ngân hàng khác 72
3.4.2. Xây dng trung tâm h tr thm đnh tín dng 73
3.4.3. Thành lp qu phát trin DNNVV 74
3.4.4. Thành lp và phát trin qu bo lãnh tín dng 74
3.4.5. ào to ngun nhân lc và ng dng khoa hc công ngh 75
KT LUN
76
DANH MC TÀI LIU THAM KHO
1
CHNG I:
TNG QUAN V DOANH NGHIP NH VÀ VA
VÀ CÁC DCH V NGÂN HÀNG
1.1. c đim và vai trò ca doanh nghip nh và va trong nn kinh t
1.1.1. Khái nim v doanh nghip nh và va.
Doanh nghip nh và va (DNNVV) là c s kinh doanh đã đng ký kinh
doanh theo quy đnh pháp lut, đc chia thành ba cp: siêu nh, nh, va theo quy
mô tng ngun vn (tng ngun vn tng đng tng tài sn đc xác đnh trong
bng cân đi k toán ca doanh nghip) hoc s lao đng bình quân nm (tng
ngun vn là tiêu chí u tiên) (Ngh đnh s 56/2009/N-CP), c th nh sau:
Doanh nghip
siêu nh
Doanh nghip nh Doanh nghip va
Quy mô
Khu vc
S lao đng Tng
ngun vn
S lao đng Tng
ngun vn
S lao
đng
I. Nông, lâm
nghip và thu
sn
10 ngi tr
xung
20 t đng
tr xung
t trên 10
ngi đn
200 ngi
t trên 20
t đng đn
100 t đng
t trên 200
ngi đn
300 ngi
II. Công nghip
và xây dng
10 ngi tr
xung
20 t đng
tr xung
t trên 10
ngi đn
200 ngi
t trên 20
t đng đn
100 t đng
t trên 200
ngi đn
300 ngi
III. Thng mi
và dch v
10 ngi tr
xung
10 t đng
tr xung
t trên 10
ngi đn
50 ngi
t trên 10
t đng đn
50 t đng
t trên 50
ngi đn
100 ngi
Trong 6 tháng đu nm 2008, c nc có trên 34.300 doanh nghip đc
thành lp mi, nâng tng s DN và thành lp đng ký kinh doanh trong c nc lên
xp x 350.000 DN vi s vn lên đn 1.389 ngàn t đng (tng đng 84,1 t
USD), trong đó DNNVV chim 96.5% tng s DN đã đng ký kinh doanh, đóng
góp hàng nm khong 40% GDP ca c nc, thu hút khong 50% tng s lao đng
trong DN và chim 17,46% tng np ngân sách.
Ti Cn Th, s doanh nghip ngoài Nhà nc đang hot đng cui nm
2005 là 1.454 doanh nghip, cui nm 2006 là 1.831 doanh nghip và cui nm
2007 là 2.017 doanh nghip.
2
1.1.2. c đim và vai trò ca DNNVV trong nn kinh t
c đim ca DNNVV
Các DNNVV đc phân loi thông qua quy mô, chính điu này đã to nên
các đc đim ca DNNVV. Các đc đim này có th là đim mnh hoc đim yu
ca các DNNVV và bao gm các đc đim c bn sau:
Mt là tính to lp d dàng. thành lp mt doanh nghip vi quy mô nh
và va ch cn mt s vn đu t ban đu tng đi ít, mt bng sn xut kinh
doanh nh hp, quy mô nhà xng không ln. Lut doanh nghip hin nay áp dng
đi vi các ngành ngh kinh doanh không có điu kin cng không quy đnh mc
vn pháp đnh cng nh s lng lao đng ti thiu khi thành lp doanh nghip.
Môi trng kinh doanh ngày càng đc ci thin, nên s lng các DNNVV đng
ký thành lp gia tng nhanh chóng. n tháng 10/2008, s DNNVV c nc chim
khong 96,5% tng s doanh nghip đã đng ký kinh doanh.
Tình hình đng ký thành lp doanh nghip ti Cn Th nh sau:
Bng 1.1: S lng doanh nghip đang hot đng trên đa bàn Cn Th
t nm 2006 đn nm 2008
(vt: doanh nghip)
n 31/12/2006 n 31/12/2007 n 31/12/2008
Loi hình doanh nghip
S
lng
%
S
lng
%
S
lng
%
1. Doanh nghip NN 9 0,2 9 0,20 7 0,1
2. Công ty TNHH 1.306 34,2 1.613 36 2.063 39,2
3. Công ty c phn 190 4,97 264 5,78 352 6,7
4. Công ty hp danh 1 0,03 1 0,02 - -
5. Doanh nghip t nhân 2.314 60,6 2.602 58 2.841 54
Cng 3.820 100 4.480 100 5.263 100
(Ngun : S k hoch và u t thành ph Cn Th )
3
Hai là tính nng đng và d thích nghi. ây là mt u th ni tri ca
DNNVV, vi quy mô nh và va, b máy qun lý gn nh, DNNVV rt nng đng
và d thích nghi vi s bin đi nhanh chóng ca th trng, thích hp vi điu kin
khác nhau v trình đ k thut, trình đ lao đng, đa đim sn xut … đ sn xut
ra nhng sn phm đáp ng nhu cu ca nhiu tng lp dân c trong xã hi. Vi c
s vt cht không ln, DNNVV đi mi linh hot hn, d dàng chuyn đi sn xut
hoc thu hp quy mô mà không gây ra nhng hu qu nng n cho xã hi.
Ba là tính cnh tranh cao. Do vic thành lp các DNNVV rt d dàng, s
lng DNNVV rt nhiu, nên DNNVV thng không có tình trng đc quyn và
sn sàng chp nhn t do cnh tranh. Các DNNVV không trông ch vào s h tr
ca Nhà nc, mà tn dng trit đ các c hi và tim lc sn có đ sn xut kinh
doanh. Vi phng châm “đng tin lin khúc rut”, DNNVV không ngng ci
tin, chp nhn cnh tranh đ duy trì s phát trin, nu không s b phá sn. Chính
điu đó làm cho nn kinh t sinh đng và thúc đy vic s dng ti đa các tim nng
ca đt nc, to ra nhiu ca ci vt cht cho xã hi. ây là mt u th rt quan
trng ca DNNVV.
Bn là kh nng tài chính hn ch. Do vic to lp doanh nghip d dàng vì
ch cn mt lng vn ít, nên nng lc tài chính ca DNNVV rt hn ch, t đó dn
đn mt lot bt li cho DNNVV trong quá trình sn xut kinh doanh. Vn ch s
hu ít nên kh nng vay vn ca doanh nghip cng rt hn ch. Các DNNVV
thng không có đ tài sn th chp cho khon vay. Chính vì th, phn ln các
DNNVV luôn trong tình trng thiu vn. iu đó khin cho kh nng thu li
nhun ca doanh nghip b gii hn ngay c khi có c hi kinh doanh và có yêu cu
m rng sn xut. Vi tình trng đó, kh nng t tích ly ca các DNNVV cng b
mn ch.
Nm là thiu thông tin và trình đ qun lý hn ch. Ngày nay, thông tin đóng
vài trò cc k quan trng ca hot đng sn xut kinh doanh. Tuy nhiên, do kh
nng tài chính hn ch làm cho DNNVV thng gp khó khn trong tip cn thông
4
tin th trng, tip cn công ngh sn xut và công ngh qun lý tiên tin. Do đó,
trình đ qun lý ca đi ng điu hành trong các DNNVV cng b hn ch.
Sáu là ít có kh nng thu hút đc các nhà qun lý và lao đng gii. Vi quy
mô sn xut kinh doanh nh, li nhun không ln, DNNVV khó có th tr lng
cao cho ngi lao đng gii. Cùng vi môi trng làm vic không có tính chuyên
nghip cao và s thiu vng chc trong hot đng sn xut kinh doanh, DNNVV
khó có kh nng thu hút đc nhng ngi lao đng có trình đ cao tham gia vào
trong quá trình sn xut kinh doanh và trong qun lý, điu hành.
By là tính thiu vng chc. Mc dù vic to lp các DNNVV rt d dàng và
DNNVV rt linh hot, d thích nghi nhng do kh nng tài chính hn ch, nên khi
có bin đng ln trên th trng, mt s DNNVV d ri vào tình trng phá sn. C
th trong 2008, do lm phát, khng hong tài chính th gii và chính sách tht cht
tin t ca Chính Ph Vit Nam, nên theo Hip hi Doanh nghip nh và va Vit
Nam thì có khong 20% DNNVV đng trc nguy c b phá sn và khong 60%
DNNVV b tác đng nhiu, hin đang trong tình trng khó khn, sn xut, kinh
doanh b st kém.
Vai trò ca doanh nghip nh và va trong nn kinh t
Trong nn kinh t th trng đnh hng xã hi ch ngha, DNNVV có vai
trò quan trng, đóng góp vào s phát trin ca nn kinh t, n đnh chính tr và xã
hi. Nhng vai trò ni bt ca DNNVV là:
DNNVV to vic làm cho ngi lao đng, góp phn xoá đói gim nghèo.
Trong điu kin nc ta hin nay, vn đ lao đng và vic làm đang là vn đ cp
bách ca xã hi. Khu vc kinh t Nhà nc đang trong quá trình đi mi, ci cách,
gii quyt lao đng dôi d và tuyn dng mi không nhiu. Do đó, khu vc kinh t
t nhân mà ch yu là DNNVV là ni thu hút ngun lao đng trên phm vi toàn
quc. Trong giai đon t nm 2001 đn nm 2005, c nc đã to đc vic làm
cho 5,55 triu lao đng; giai đon t nm 2006 đn nm 2008 là 4,7 triu, trong đó
nm 2008 là 1,53 triu lao đng. Vic làm đc to ra ch yu các DNNVV.
5
Bng 1.2: Tình hình s lao đng đang làm vic trong các doanh nghip
trên đa bàn Cn Th t nm 2005 đn nm 2007
(vt: s lao đng)
31/12/2005 31/12/2006 31/12/2007
Loi hình doanh nghip
S
lng
%
S
lng
%
S
lng
%
1. DN Nhà nc
20.582 37,0% 16.517 24,2% 16.493 21,3%
2. DN ngoài Nhà nc 32.079 57,7% 47.981 70,3% 57.732 74,5%
3. DN đu t nc ngoài 2.919 5,3% 3.715 5,4% 3.294 4,2%
Cng 55.580 100% 68.213 100% 77.519 100%
(Ngun : Niên giám thng kê 2007 – Cc thng kê Cn Th, trang 71)
Nhìn chung, các DNNVV là ni có nhiu thun li đ thu hút mt lc lng
lao đng đông đo, đa dng, phong phú, mi trình đ t lao đng th công đn lao
đng cht lng cao; tt c mi vùng, mi min ca đt nc. S phát trin ln
mnh ca DNNVV không ch góp phn gii quyt tt vic làm cho ngi lao đng,
mà còn góp phn nâng cao đi sng vn hoá, vt cht cho mi tng lp dân c, góp
phn tích cc vào ch trng xoá đói gim nghèo.
DNNVV đóng góp vào s tng trng tng sn phm trong nc (GDP) và
thu ngân sách Nhà nc. Theo Báo cáo ca Vn phòng Chính Ph, DNNVV hàng
nm đóng góp khong 40% GDP ca c nc, thu hút khong 50% tng s lao đng
trong doanh nghip và chim 17,46% tng np ngân sách.
Nm 2008, GDP ca thành ph Cn Th đt gn 14.000 t đng, tng hn
16% so vi nm trc, 6 tháng đu nm 2009 c đt 7.82%, dn đu các tnh đng
bng sông Cu Long. Tng thu ngân sách Nhà nc ti Cn Th nm 2005 là 2.217
t đng, nm 2006 là 2.589 t đng và nm 2007 là 3.140 t đng, trong đó đóng
góp ca các DNNVV chim t l đáng k.
6
Bng 1.3: Ch s phát trin tng sn phm ti Cn Th theo thành phn
kinh t t nm 2004 đn nm 2007 (nm trc = 100 )
Nm 2004 Nm 2005 Nm 2006 Nm 2007
Kinh t Nhà nc trung ng 95,36 107,87 109,85 116,37
Kinh t Nhà nc đa phng 91,21 96,84 119,40 115,11
Kinh t tp th 69,42 97,94 131,29 114,81
Kinh t cá th 121,31 111,51 108,93 111,05
Kinh t t nhân 199,86 146,80 124,02 121,66
Kinh t có vn đu t NN 821,21 91,21 108,77 120,36
(Ngun : Niên giám thng kê 2007 – Cc thng kê Cn Th, trang 54)
Huy đng mi ngun vn trong xã hi đ phát trin kinh t. Trong gn 4
nm, k t khi Lut Doanh nghip ra đi và có hiu lc, ch tính riêng loi hình
doanh nghip t nhân tng vn đu t c nc đt 145.000 t đng, gn bng tng
s vn đu t ca doanh nghip nhà nc đng ký trong cùng thi k, cao hn vn
đu t nc ngoài.
Bng 1.4: Vn sn xut kinh doanh ca các doanh nghip ti Cn Th
n v tính: triu đng
Nm 2004 Nm 2005 Nm 2006 Nm 2007
DN Nhà nc trung ng 1.858.214 3.200.655 2.943.868 3.511.941
DN Nhà nc đa phng 3.500.383 4.121.043 3.875.886 5.177.014
Tp th 11.808 153.006 122.189 894.252
DN t nhân 1.203.121 1.676.716 2.492.116 2.651.887
DN TNHH, hp danh 1.667.805 3.751.544 5.185.845 8.402.964
DN c phn 1.590.371 2.133.533 4.501.274 20.954.538
DN có vn đu t nc ngoài 601.375 783.242 706.506 645.149
Ngun: Niên giám thng kê 2007 Cc Thng kê Cn Th, trang 75)
7
Gia tng giá tr xut khu.
Do trình đ sn xut kinh doanh ca DNNVV ngày càng tin b, s lng
hàng hoá tham gia xut khu ngày càng tng. Theo thng kê ca B Thng mi thì
đn nm 2005, khu vc kinh t t nhân trong nc đóng góp gn bng mt na tng
kim ngch xut khu ca c nc. Mt s sn phm xut khu ca nc ta hin nay
nh các sn phm nông nghip, th công m ngh… ch yu do các DNNVV sn
xut.
Kim ngch xut khu ca doanh nghip ti Cn Th nm 2006 là 424 triu,
nm 2007 là 543 triu USD và nm 2008 là 835 triu USD, trong đó DNNVV đóng
góp đáng k vào Kim ngch xut khu ca Cn Th.
Góp phn tích cc trong vic chuyn dch c cu kinh t theo hng công
nghip hoá, hin đi hoá.
S phát trin ca DNNVV đã góp phn thu hút đc ngày càng nhiu lao
đng nông thôn vào các ngành phi nông nghip, công nghip và đã giúp chuyn
đi c cu kinh t đa phng, c cu ngành, c cu các thành phn kinh t, góp
phn chuyn dch c cu chung kinh t đt nc theo hng công nghip hoá, hin
đi hoá.
Góp phn xây dng môi trng kinh doanh
S phát trin ca DNNVV đã to môi trng cnh tranh gia các thành phn
kinh t, phá b tính đc quyn ca mt s doanh nghip Nhà nc. Th ch kinh t
th trng ngày càng thích ng hn vi c ch kinh t mi, các loi th trng mi
bt đu hình thành và phát trin nh th trng lao đng, th trng vn, th trng
bt đng sn, th trng khoa hc - công ngh…. Quá trình hi nhp kinh t th gii
ca nc ta s không th thc hin đc tt nu không có s tham gia ca các
DNNVV.
8
Góp phn đào to lc lng lao đng ngày càng linh hot và có cht lng
Ngoài vic to công n vic làm, hu ht các DNNVV cng đã tham gia góp
phn vào công vic đào to, nâng cao tay ngh cho ngi lao đng và phát trin
ngun nhân lc. Bên cnh đó, đ tn ti và phát trin, các DNNVV phi luôn tìm ra
nhng bin pháp t chc lao đng, qun lý có hiu qu nht, vì vy k lut lao đng
đc thc hin rt nghiêm ngt. Chính điu này đã góp phn vào vic đào to nên
đi ng ngi lao đng có k nng và tác phong công nghip. Các DNNVV trong
quá trình phát trin đã đy nhanh tc đ đi mi công ngh, nh đó trình đ và k
nng ca ngi lao đng cng nhanh chóng đc nâng cao.
S cn thit ca DNNVV trong nn kinh t quc dân.
Vit Nam, do lc lng sn xut còn mc thp, vic tn ti nhiu hình
thc s hu và đa thành phn kinh t là tt yu khách quan. Thc t sau 20 nm
chuyn đi sang nn kinh t th trng (kinh t hàng hoá nhiu thành phn), nn
kinh t Vit Nam đã có nhng bc phát trin nhanh và bn vng. Sau khi Lut
doanh nghip ra đi nm 1999, ch hai nm sau đó, s doanh nghip t nhân đng
ký hot đng tng hai ln so vi 10 nm trc đó và đang tip tc gia tng. iu đó
cho thy sc sng mãnh lit và v th ca kinh t t nhân khi sc sn xut ca nó
đc gii phóng.
phát trin mnh DNNVV, Th tng Chính Ph đã ban hành Quyt đnh
s 236/2006/Q-CP ngày 23/10/2006 phê duyt k hoch phát trin DNNVV giai
đon 2006-2010. Ngoài ra, hàng nm các b ngành, các hip hi đu t chc các
cuc trin lãm, hi tho đ h tr và phát trin các DNNVV nh: Tun l DNNVV,
Hi tho din đàn DNNVV … Mi đây nht, do nh hng ca suy gim kinh t,
Chính ph đã ban hành nhiu vn bn pháp lut nh gim và giãn thi gian np
thu TNDN, gim thu GTGT, h tr lãi sut vay vn ngân hàng … đ h tr các
DNNVV.
9
1.1.3. c đim trong giao dch dch v ngân hàng vi các DNNVV
Hot đng huy đng
Hot đng huy đng trong giao dch vi các DNNVV ch yu là huy đng
tin gi. ây là bc khi đu ca doanh nghip trong vic tip cn các DVNH.
Nhóm các dch v này tng đi đn gin c v hình thc và quy trình. Tuy nhiên
trên thc t đây là khâu quan trng trong vic đa ra quyt đnh la chn nhà cung
cp DVNH ca các DNNVV. Các NHTM cng thng cha quan tâm nhiu đn
vic h tr cho các DNNVV đi vi dch v này.
Hot đng cho vay
Do quy mô hot đng nh và va nên các giao dch tín dng cho các
DNNVV thng có giá tr nh, phng án s dng vn vay đc lp s sài, báo cáo
tài chính không có đ tin cy cao, t l gia các khon chi phí giao dch trên giá tr
ca khon vay hoc giá tr giao dch cao hn nhiu nu đem so vi các giao dch
quy mô ln. iu này to ra thách thc ln cho các ngân hàng trong vic đa dng
hoá dch v và xây dng mc phí cnh tranh cho các dch v đc cung cp. Ngoài
ra, mt s các DNNVV không có đ tài sn th chp đ đm bo các khon vay.
Hot đng dch v khác
Dch v thanh toán là dch v phi tín dng nên các ngân hàng cng không
phân loi các đi tng khách hàng theo quy mô và không thit k các dch v
thanh toán vi các tin ích phù hp vi nhu cu ca các DNNVV. i vi dch v
thanh toán thì đ tin cy, th tc, thi gian thc hin đóng vai trò quan trng trong
vic thu hút các khách hàng, đc bit là các DNNVV vì các doanh nghip này
thng xuyên có nhiu giao dch quy mô nh.
Hin nay, các dch v thanh toán, dch v kim tra s d, dch v bo lãnh
thanh toán đu đc các NHTM h tr tng đi tt cho các DNNVV.
10
1.1.4. Kinh nghim ti Thành ph H Chí Minh, Hà Ni và bài hc cho Cn Th
Trong các nm va qua, Thành ph Hà Ni và Thành ph H Chí Minh là
hai đa phng đng đu c nc trong vic h tr và phát trin các DNNVV.
giúp cho các DNNVV ti hai đa phng này phát trin mnh m, Thành ph Hà
Ni và Thành ph H Chí Minh đã trin khai tích cc rt nhiu chính sách h tr
các DNNVV. Sau đây xin trình bày mt s chính sách h tr các DNNVV ca hai
đa phng trên:
- Thc hin ci cách các th tc hành chính nhm ci thin môi trng kinh
doanh, giúp cho các doanh nghip nói chung và DNNVV nói riêng tit kim thi
gian và chi phí trong vic đng ký thành lp, gii quyt các vng mc trong quá
trình hot đng, tip cn các ngun vn vay và tham gia th trng.
- H tr đào to ngun nhân lc, đào to qun lý cho các DNNVV nh:
Trung tâm h tr DNNVV Hà Ni trin khai "Chng trình đào to h tr ngun
nhân lc cho DNNVV trên đa bàn Hà Ni" đ phát trin và nâng cao kin thc liên
quan đn hot đng, qun lý sn xut kinh doanh ca doanh nghip trong điu kin
Vit Nam gia nhp WTO; Trung tâm h tr DNNVV Hà Ni kt hp cùng Vin
công ngh qun tr nhân s Châu Á d kin t chc khoá hc "Phân tích báo cáo tài
chính" Bên cnh đó, chng trình đào to cng hng ti vic xây dng vn hoá
kinh doanh ca doanh nghip, t chc, hng dn và khuyn khích các doanh
nghip tích cc đi thoi, trao đi thông tin vi nhau.
- Thc hin các chng trình h tr tài chính cho DNNVV nh: Chng
trình tr giúp lãi sut, chng trình tín dng nh, chng trình tín dng khi đu,
chng trình tín dng đu t, thc hin chng trình bo lãnh…
- T chc các din đàn, hi tho v hp tác đu t gia các DNNVV ti
Thành ph Hà ni, Thành ph H Chí Minh vi các Hip hi doanh nghip các tnh
bn và Hip hi doanh nghip các nc trong khu vc nhm h tr các DNNVV
trong vic xúc tin thng mi, qung bá sn phm, h tr xut khu và tham gia
vào th trng quc t.
11
Qua phân tích mt s kinh nghim h tr các DNNVV ti Thành ph Hà Ni
và Thành ph H Chí Minh, chúng ta có th rút ra đc bài hc kinh nghim đi
vi Cn Th trong vic phát trin DNNVV nh sau:
- Trin khai nhanh và đng b Ngh đnh s 56/2009/N-CP ngày
30/06/2009 ca Chính Ph v
tr giúp phát trin doanh nghip nh và va.
- Ci cách hành chính mt cách toàn din là mt trong nhng yêu cu quan
trng trong vic h tr phát trin DNNVV.
- DNNVV là loi hình doanh nghip quan trng, không th thiu trong c
cu các thành phn kinh t. Do vy, DNNVV cn đc s quan tâm h tr, giúp đ
ca các S ngành và chính quyn đa phng trong quá trình phát trin, sn xut
kinh doanh. Các S ngành và chính quyn đa phng cn phi thc thi đy đ và
đng b các ch trng, chính sách ca Chính ph đi vi DNNVV. Ngoài ra, các
chính sách h tr phát trin DNNVV phi ht sc rõ ràng, c th và phù hp nhm
gii quyt nhng khó khn mà DNNVV gp phi, nht là trong giai đon đu ca
quá trình hình thành và phát trin sn xut kinh doanh ca doanh nghip.
- u tiên phát trin DNNVV nhng vùng có nhiu lao đng cha có vic
làm nh vùng nông thôn, chú trng phát trin DNNVV trong lnh vc sn xut và
dch v, coi đây là mt trong nhng yu t quan trng tác đng đn quá trình
chuyn dch c cu kinh t nông nghip nông thôn.
- Sm thành thành lp Qu bo lãnh tín dng DNNVV đ h tr các
DNNVV d dàng tip cn ngun vn tín dng.
- y mnh hot đng ca Trung tâm h tr DNNVV ti Cn Th, liên kt
vi vi các Trung tâm h tr DNNVV các tnh bn, các Trng đi hc đ trin
khai các chng trình đào to nâng cao kin thc liên quan đn hot đng, qun lý
sn xut kinh doanh, qun lý tài chính, xây dng vn hoá kinh doanh cho các
DNNVV. Ngoài ra, Trung tâm h tr DNNVV cn t chc các bui hi tho đ các
doanh nghip có điu kin giao lu, hp tác và hc hi kinh nghim ln nhau.
12
1.2. Dch v ngân hàng h tr doanh nghip nh và va
1.2.1. Khái nim v các dch v ngân hàng
Dch v ngân hàng (DVNH) đã xut hin cách đây hn 2.000 nm, hu ht
các ngân hàng đu tiên xut hin ti vùng a Trung Hi, c th là ti Hy Lp và La
Mã, vi dch v đu tiên là dch v đi tin, đi ngoi t ly bn t và dch v chit
khu thng phiu giúp các nhà buôn có vn. S phát trin ca nhng con đng
thng mi xuyên lc đa mi và nhng bin chuyn trong ngành hàng hi vào các
th k 15, 16, 17 đã dn chuyn trung tâm thng mi ca th gii t a Trung
Hi sang châu Âu, ni ngân hàng tr thành ngành công nghip hàng đu. S phát
trin ca cách mng công nghip, vic ng dng phng thc sn xut ln đòi hi
mt s m rng tng ng trong thng mi toàn cu đ tiêu th các sn phm
công nghip, đng thi, đòi hi phi phát trin các phng thc thanh toán và tín
dng mi. Vì vy, h thng ngân hàng đã nhanh chóng phát trin thêm nhiu loi
hình dch v mi đ đáp ng nhu cu v thanh toán và tín dng. Cùng vi s phát
trin ca nn kinh t th gii, các DVNH ngày càng phát trin đa dng. Bên cnh
các DVNH truyn thng, đã xut hin nhiu loi hình DVNH hin đi nh: t vn
tài chính, thuê mua tài chính
Vit Nam, DVNH đã và đang đóng vai trò quan trng trong vic thc hin
các chính sách kinh t ca Chính ph trong vic vic điu tit tng trng kinh t và
thc hin các mc tiêu xã hi, thúc đy quá trình phát trin sn xut kinh doanh ca
doanh nghip, làm tng giá tr ca sn phm phc v cho tiêu dùng và xut khu,
góp phn thit yu trong vic nâng cao kh nng cnh tranh ca các doanh nghip
trong tin trình hi nhp kinh t khu vc và th gii. Cùng vi quá trình chuyn đi
sang nn kinh t th trng, mt h thng th trng DVNH đng b đang dn đc
hình thành nhm đáp ng nhu cu s dng các dch v này ngày càng tng ca các
ch th trong nn kinh t.
V khái nim dch v ngân hàng, nc ta cho đn nay vn cha có s phân
bit rõ ràng v khái nim này. Có quan nim cho rng, theo ngha rng DVNH là tt
13
c các dch v mà h thng ngân hàng cung cp cho nn kinh t. Theo khon 1 và
khon 7 điu 20 Lut Các T chc tín dng nm 1997, cm t “dch v ngân hàng”
đã đc đ cp ti nhng không có đnh ngha và gii thích rõ ràng. Theo đó t
chc tín dng là doanh nghip đc thành lp theo quy đnh ca Lut này và các
quy đnh khác ca pháp lut đ hot đng kinh doanh tin t, làm dch v ngân hàng
vi ni dung nhn tin gi và s dng tin gi đ cp tín dng, cung ng các dch
v thanh toán.
Hot đng ngân hàng là hot đng kinh doanh tin t và DVNH vi ni dung
thng xuyên là nhn tin gi, s dng s tin này đ cp tín dng và cung ng các
dch v thanh toán. Theo bng phân ngành dch v ca WTO, DVNH đc chia
thành 11 phân ngành c th sau:
(l) Nhn tin gi và các khon phi tr khác t công chúng;
(2) Cho vay di mi hình thc bao gm: tín dng tiêu dùng, tín dng cm
c th chp, bao thanh toán và tài tr giao dch thng mi;
(3) Thuê mua tài chính;
(4) Mi dch v thanh toán và chuyn tin, bao gm th tín dng, th thanh
toán và th n, séc du lch và hi phiu ngân hàng;
(5) Bo lãnh và cam kt;
(6) Kinh doanh trên tài khon ca mình hoc ca khách hàng, ti s giao
dch, trên th trng giao dch tho thun hoc bng cách khác nh: Công c th
trng tin t (bao gm séc, hi phiu, chng ch tin gi); Ngoi hi; Các công c
t giá và lãi sut, bao gm các sn phm nh hp đng hoán đi, hp đng k hn;
Vàng khi.
(7) Môi gii tin t
(8) Qun lý tài sn, nh qun lý tin mt hoc danh mc đu t, mi hình
thc qun lý đu t tp th, qun lý qu hu trí, các dch v lu ký và tín thác
14
(9) Các dch v thanh toán và bù tr tài sn tài chính, bao gm chng khoán,
các sn phm phái sinh và các công c chuyn nhng khác
(10) Cung cp và chuyn thông tin tài chính và x lý d liu tài chính cng
nh các phn mm liên quan ca các nhà cung cp các dch v tài chính khác
(11) Các dch v t vn, trung gian môi gii và các dch v tài chính ph tr
khác đi vi tt c các hot đng đc nêu t các tiu mc (a) đn (k), k c tham
chiu và phân tích tín dng, nghiên cu và t vn đu t và danh mc đu t, t vn
v mua li và v tái c cu và chin lc doanh nghip.
Tóm li, mc dù Vit Nam, khái nim DVNH cha đc đ cp ti mt
cách đy đ trong Lut các T chc tín dng nhng theo thông l quc t, DVNH
có th hiu là toàn b các dch v liên quan đn hot đng tin t, tín dng, thanh
toán, ngoi hi thuc các phân ngành nói trên mà h thng các ngân hàng cung
ng cho nn kinh t.
Nh đã nêu trong phn m đu, vi tính cht đc trng v quy mô ca mình
nên các DNNVV có xu hng tp trung vào các dch v truyn thng hoc các loi
hình dch v do các ngân hàng thit k dành riêng cho các DNNVV, nhìn chung là
da trên các loi hình dch v c bn sau:
- Dch v huy đng vn
- Dch v tín dng
- Dch v thanh toán
1.2.2. c đim và vai trò ca dch v ngân hàng đi vi s phát trin ca doanh
nghip nh và va
DVNH có vai trò quan trng đi vi nn kinh t và đc th hin ch yu
trên các mt sau:
- Là c s h tng trng yu nh hng đn tng th các hot đng ca nn
kinh t: DVNH có tm quan trng trong vic huy đng vn, phân b ngun lc có
hiu qu góp phn tng trng kinh t. DVNH là nhân t cu thành c s h tng
15
- Thúc đy phát trin sn xut và tng trng kinh t: DVNH đóng vai trò
quan trng trong vic đa ngun vn đu t ti ni s dng mt cách hiu qu nht,
t đó thúc đy tng trng và to thu nhp. Thông qua dch v huy đng vn, các
ngân hàng đã to ra thu nhp cho nhng ngi có các khon tin nhàn ri và thông
qua các dch v cho vay, các ngân hàng đã dùng s vn huy đng đc đ đu t,
cho vay các ch th kinh doanh, sn xut và đi sng, giúp các doanh nghip
chuyn đi c cu sn xut, đi mi trang thit b công ngh nhm h giá thành và
nâng cao sc cnh tranh. ng thi cng giúp gim bt chi phí giao dch và thông
tin, ci thin s phân b ngun lc v mt không gian và thi gian
- Tng cng s lu chuyn các dòng vn và tính n đnh ca h thng tài
chính: DVNH phát trin s trc tip gia tng tính linh hot ca các dòng vn và tin
t trong nn kinh t và c cu vn cng đc phân b mt cách ti u hn. iu đó
càng cng c tính hiu lc ca h thng pháp lý và c s h tng k thut cng phát
trin hn. Nó cng góp phn đm bo tính n đnh ca h thng tài chính. Hn th,
mt h thng tài chính hot đng lành mnh là mt nhân t quan trng góp phn
bo đm s qun lý v mô hiu qu ca Nhà nc đi vi toàn b nn kinh t.
DVNH phát trin s to lp môi trng cnh tranh, nh đó nn kinh t đc hng
li t vic ci thin cht lng dch v, s sn có ca dch v vi chi phí hp lý.
Công ngh và trình đ qun lý cng nh k thut ca các t chc tài chính đc ci
thin là nhân t quan trng đ ngn chn ti đa s bt n ca c h thng tài chính.
Trong mt chng mc nào, DVNH càng tr nên cn thit và quan trng hn
đi vi các DNNVV bi đc thù quy mô v vn và nhân lc doanh nghip.
DVNH đóng vai trò quan trng trong giai đon khi s và phát trin ban đu
ca DNNVV. Theo đánh giá chung thì 3 nm đu sau khi khi s là giai đon khó
khn nht ca các DNNVV. ây cng là giai đon th thách v kh nng tr li trên