Giải pháp hoàn thiện quy trình lập kế hoạch kiểm toán trong kiểm toán báo cáo tài chính tại các công ty kiểm toán Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM
cc ( dd



NGUYN TH HOÀNG VÂN




GII PHÁP HOÀN THIN QUY TRÌNH LP K HOCH
KIM TOÁN TRONG KIM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH
TI CÁC CÔNG TY KIM TOÁN VIT NAM







LUN VN TH C S  KINH T

TP. H Chí Minh, Nm 2009

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM
cc ( dd



NGUYN TH HOÀNG VÂN




GII PHÁP HOÀN THIN QUY TRÌNH LP K HOCH
KIM TOÁN TRONG KIM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH
TI CÁC CÔNG TY KIM TOÁN VIT NAM


Chuyên ngành: K toán
Mã s: 60.34.30

LUN VN TH C S  KINH T





NGI HNG DN KHOA HC
TS. V HU C







TP. H Chí Minh, Nm 2009
LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu đc lp ca tôi vi s c vn ca Ngi
hng dn khoa hc. Tt c các ngun tài liu tham kho đã đc công b đy đ. Ni
dung ca lun vn là trung thc.

Tp. H Chí Minh, ngày 05 tháng 10 nm 2009
Tác gi lun vn



Nguyn Th Hoàng Vân

LI CM N



Sau hai nm trau di kin thc lý lun ti Trng i hc Kinh t Thành ph H Chí
Minh, lun vn tt nghip đc xem nh ln ng dng đu tiên các c s lý lun y vào
thc tin.  s dng mt cách có hiu qu khi lng kin thc rng ln đó, đòi hi

sinh viên phi có tm nhìn bao quát và nhy bén. ây cng chính là mt trong nhng khó
khn mà sinh viên nói chung và bn thân tôi nói riêng phi trãi qua trong quá trình hoàn
thành lun vn tt nghip.

u tiên tôi xin chân thành cm n các Thy Cô Trng i hc Kinh t Thành ph
H Chí Minh đã truyn đt cho tôi nhng kin thc vô cùng b ích trong quá trình hc
tp và nghiên cu. c bit, tôi xin chân thành cm n Thy Tin s V Hu c đã tn
tình hng dn, giúp đ tôi trong sut quá trình thc hin lun vn ca mình.

Tôi cng gi li cm n các anh ch đng nghip và các bn bè thân thit đã giúp đ
tôi trong quá trình thu thp tài liu và có nhng góp ý thit thc.

Cui cùng, tôi xin cm n Gia đình đã luôn quan tâm, đng viên và to mi điu kin
cho tôi hoàn thành tt quá trình hc tp ca mình.


Xin chân thành cm n!


Tác gi lun vn
Nguyn Th Hoàng Vân








MC LC

DANH MC CÁC BNG BIU VÀ S 
LI M U: 1

CHNG 1: TNG QUAN V QUY TRÌNH LP K HOCH KIM TOÁN
TRONG KIM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH
1.1 Tm quan trng và mc tiêu ca vic lp k hoch kim toán 4
1.1.1 Tm quan trng ca vic lp k hoch kim toán 4
1.1.2 Mc tiêu 5
1.2 Các giai đon ca quy trình lp k hoch kim toán 5
1.2.1 Giai đon tin k hoch 5
1.2.1.1
Tip cn khách hàng 5
1.2.1.2 Tha thun s b vi khách hàng và ký kt hp đng 6
1.2.2 Giai đon lp k hoch chin lc 7
1.2.2.1 Khái nim 7
1.2.2.2 Các đc đim ca giai đon lp k hoch chin lc 7
1.2.2.3 Nhng ni dung cn tìm hiu trong giai đon lp k hoch chin lc 7
1.2.3 Giai đon lp k hoch tng th 8
1.2.3.1 Khái nim 8
1.2.3.2 Nhng vn đ cn xem xét và tìm hiu trong giai đon lp k hoch tng
th 8
1.2.3.2.1 Tìm hiu thông tin v khách hàng 8
1.2.3.2.2 Hiu bit v h thng k toán và h thng kim soát ni b 10
1.2.3.2.3 ánh giá ri ro kim toán 13
1.2.3.2.4 Xác lp mc trng yu 16
1.2.3.2.5 Ni dung, lch trình và phm vi ca các th tc kim toán 18
1.2.3.2.6 Phi hp, ch đo, giám sát và kim tra 18
1.2.3.2.7 M
t s vn đ khác cn lu ý trong cuc kim toán 18

1.2.4 Giai đon lp k hoch chi tit 18




1.3 Nhng quy đnh hin hành liên quan đn quy trình lp k hoch kim toán trong
kim toán báo cáo tài chính 19
1.3.1 Chun mc kim toán quc t 19
1.3.1.1 S tin hóa ca quy trình lp k hoch kim toán theo chun mc kim
toán quc t 19
1.3.1.1.1 S tin hóa ca quy trình lp k hoch kim toán 19
1.3.1.1.2 Mô hình ri ro kinh doanh 23
1.3.1.2 Các chun mc kim toán quc t hin hành liên quan đn quy trình lp
k hoch kim toán trong kim toán báo cáo tài chính 28
1.3.2 Quy trình lp k hoch kim toán theo các chun mc kim toán Hoa K 34
1.3.3 Các chun mc kim toán Vit Nam liên quan đn quy trình lp k
hoch kim
toán trong kim toán báo cáo tài chính 35
1.4 Kt lun chng 1 38

CHNG 2: QUY TRÌNH LP K HOCH KIM TOÁN TRONG KIM TOÁN
BÁO CÁO TÀI CHÍNH ÁP DNG TI CÁC CÔNG TY KIM TOÁN VIT NAM
2.1 Lch s v quá trình hình thành và phát trin ca kim toán đc lp ti Vit Nam 39
2.2 Thc trng v quy trình lp k hoch kim toán trong kim toán báo cáo tài chính
áp dng ti các công ty kim toán Vit Nam 40
2.3 ánh giá chung
38
2.3.1 Ti các công ty kim toán quc t 41
2.3.1.1 Tình hình chung 41
2.3.1.2 Tng hp kt qu kho sát 42

2.3.1.3 Giai đon tin k hoch 43
2.3.1.4 Giai đon lp k hoch 44
2.3.1.5 ánh giá chung v quy trình lp k hoch kim toán trong các công ty
kim toán quc t 47
2.3.1.5.1 u đim 47
2.3.1.5.2 Khuyt đim 48




2.3.2 Ti các công ty kim toán Vit Nam tin thân là doanh nghip nhà nc 49
2.3.2.1 Tình hình chung 49
2.3.2.2 Tng hp kt qu kho sát 50
2.3.2.3 Giai đon tin k hoch 51
2.3.2.4 Giai đon lp k hoch 52
2.3.2.5 ánh giá chung v quy trình lp k hoch kim toán trong các công ty
kim toán Vit Nam tin thân là doanh nghip nhà nc 55
2.3.2.5.1 u đim 55
2.3.2.5.2 Khuyt đim 57
2.3.3 Ti các công ty ki
m toán Vit Nam có quy mô nh 59
2.3.3.1 Tình hình chung 59
2.3.3.2 Tng hp kt qu kho sát 59
2.3.3.3 Giai đon tin k hoch 61
2.3.3.4 Giai đon lp k hoch 61
2.3.3.5 ánh giá chung v quy trình lp k hoch kim toán trong các công ty
kim toán Vit Nam có quy mô nh 63
2.4 Kt lun chng 2 63

CHNG 3: GII PHÁP HOÀN THIN QUY TRÌNH LP K HOCH KIM

TOÁN TRONG KIM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH ÁP DNG T
I CÁC CÔNG
TY KIM TOÁN VIT NAM
3.1 Gii pháp v mt k thut 66
3.1.1 Nghiên cu, son tho và cp nht H thng chun mc kim toán Vit Nam,
trong đó có các chun mc liên quan đn lp k hoch kim toán 66
3.1.1.1 C s ca gii pháp 66
3.1.1.2 Nghiên cu, son tho và cp nht H thng chun mc kim toán Vit
Nam, trong đó có các chun m
c liên quan đn lp k hoch kim toán 67
3.1.1.2.1 Ban hành chun mc VSA 315 thay th VSA 310 và VSA 400 67
3.1.1.2.2 Hiu đính chun mc VSA 240, VSA 320 70
3.1.2 Ban hành các hng dn c th liên quan đn đánh giá ri ro trong giai đon
tin k hoch và lp k hoch kim toán 71
3.1.2.1 C s ca gii pháp 71
3.1.2.2 Hng dn c th liên quan đn đánh giá ri ro trong giai đon tin k
hoch và lp k
 hoch kim toán 72
3.1.2.3 Phát trin các k thut phân tích trong tin trình lp k hoch phc v
đánh giá ri ro 78
3.1.2.3.1 Phân tích các ri ro t môi trng bên ngoài (ri ro kinh doanh). 78
3.1.2.3.2 Tng cng đánh giá thông tin ban đu ca doanh nghip thông
qua vic tip cn các thông tin và ch tiêu trên các báo cáo tài chính 86
3.1.2.3.3 Nhn mnh v vic đánh giá ri ro có gian ln, sai sót trng yu
trên báo cáo tài chính 86
3.1.3 Gii pháp nhm hoàn thin quy trình vn dng tính trng yu trong tin trình lp
k hoch 87
3.1.3.1 C
 s ca gii pháp 87
3.1.3.2 Quy trình vn dng tính trng yu trong giai đon lp k hoch tri qua

các bc sau 88
3.2 Gii pháp v mt c ch 91
3.2.1 C s đ đa ra các gii pháp v mt c ch 91
3.2.2 Gii pháp v phía Nhà nc 93
3.2.2.1 Tip tc hoàn thin h thng vn bn pháp lut v k toán, kim toán. 93
3.2.2.2 
ôn đc, kim tra công tác cp nht, hoàn thin h thng chun mc
kim toán Vit Nam, đc bit là các chun mc liên quan đn lp k hoch
kim toán trong kim toán báo cáo tài chính 96
3.2.2.3 Ban hành các thông t hng dn chi tit chun mc kim toán Vit
Nam 96
3.2.3 Gii pháp v phía Hi kim toán viên hành ngh Vit Nam (VACPA) 96
3.2.3.1 Tip tc đi mi v t chc, phng thc hot đng và ni dung hot
đng ca Hi ngh nghip 97
3.2.3.2 Tng cng vai trò và hình nh ca Hi ngh nghip trong nc và khu
vc nh hng đn mc tiêu tha nhn ln nhau 98
3.2.3.3 i mi ni dung, chng trình đào to thi tuyn kim toán viên 98
3.2.4 Gii pháp v phía các công ty kim toán 98
3.2.4.1 Ban lãnh đo Công ty phi có chin lc phát trin dài hn, có tm nhìn
phù hp vi s phát trin kinh t Vi
t Nam và th gii 99
3.2.4.2 Tr thành thành viên ca hãng kim toán quc t 99
3.2.4.3 Nâng cao cht lng dch v cung cp 99
3.2.4.4 Tng cng đào to, cp nht kin thc chuyên môn, nghip v cho
kim toán viên và nhân viên 100
3.2.4.5 Phát trin ngun nhân lc c v s lng và cht lng 101
3.2.4.6 Trang b phng tin làm vic cho các kim toán viên và tr lý kim
toán 102
3.2.4.7 Quy đnh bng vn bn hng dn v công tác lp k hoch kim toán
và tng cng kim soát cht lng hot đng kim toán 102

3.3 Kt lun chng 3 103

KT LUN 104
DANH MC TÀI LIU THAM KHO
PH LC

DANH MC CÁC BNG BIU VÀ S 

Bng 1.1 Mi quan h gia các ri ro 15
Bng 1.2 Mi quan h gia trng yu và ri ro kim toán 17
Bng 1.3 Tng hp các chun mc kim toán quc t, chun mc kim toán Hoa K
và chun mc kim toán Vit Nam liên quan đn quy trình lp k hoch kim toán 36
Bng 2.1 Tng hp kt qu kho sát v quy trình lp k hoch kim toán ca các công
ty kim toán quc t 42
Bng 2.2 Tng hp kt qu kho sát v quy trình lp k hoch kim toán ca các công
ty kim toán Vit Nam tin thân là doanh nghip nhà nc 50
Bng 2.3 Ch tiêu la chn mc trng yu ti các công ty kim toán Vit Nam tin thân
là doanh nghip nhà nc 55
Bng 2.4 Tng hp kt qu kho sát v quy trình lp k hoch kim toán ca các công
ty kim toán Vit Nam có quy mô nh 59

S đ 1.1 Nguyên tc đánh giá ri ro kinh doanh 24
S đ 1.2 Mô hình ri ro kinh doanh 25
S đ 1.3 Các chun mc kim toán Vit Nam liên quan đn quy trình lp k hoch
kim toán 35
S đ 3.1 S đ tng quát ghi nh hiu bit v tình hình kinh doanh doanh ca khách
hàng 75
S đ 3.2 S đ tng quát các b phn ca h thng kim soát ni b và đánh giá ri ro
kim soát 76
S đ 3.3 Mô hình “PEST” 78

S đ 3.4 Mô hình “5 Forces” 82
1

LI M U

S CN THIT CA  TÀI
Cùng vi s phát trin ca kinh t th trng, hot đng kim toán đc lp đã hình
thành và phát trin, ngày càng tr thành nhu cu tt yu đi vi hot đng kinh
doanh và nâng cao cht lng qun lý doanh nghip. Qua 18 nm, hot đng kim
toán đc lp đã đt đc mt s thành công c bn và đáng khích l: to lp môi
trng đu t thông thoáng, thun li, thúc đy đu t, đc bit là đu t nc ngoài;
vi t cách là hot đng dch v tài chính, kim toán đc lp đã góp phn tng
trng kinh t và phát trin th trng dch v tài chính, tin t, m ca và hi nhp;
đã hình thành đi ng kim toán viên hành ngh vi cht lng ngày càng cao.
Hot đng kim toán đc lp là nhu cu cn thit, trc ht vì li ích ca bn thân
doanh nghip, ca các nhà đu t trong và ngoài nc, li ích ca ch s hu vn,
các ch n, li ích và yêu cu ca Nhà nc. Ngi s dng kt qu kim toán phi
đc đm bo rng nhng thông tin h đc cung cp là trung thc, khách quan, có
đ tin cy cao đ làm cn c cho các quy
t đnh kinh t hoc thc thi trách nhim
qun lý, giám sát ca mình.
Có th thy vai trò ngày càng quan trng ca ngành ngh kim toán trong s phát
trin kinh t.  có th đáp ng nhu cu ngày càng cao ca dch v cung cp, các
công ty kim toán ngày càng phi hoàn thin các quy trình hot đng, luôn đm bo
s tuân th, cp nht chun mc kim toán cng nh các chun mc ngh nghip.
ó là vn đ
luôn đc s quan tâm ln ca nhng nhà xây dng chun mc, toàn
th các kim toán viên và công ty kim toán.
Nhng nm qua, quy mô kinh doanh ca các công ty và s toàn cu hóa hot đng
thng mi ngày càng phát trin. S phát trin kéo theo s phc tp ca công tác k

toán, kim toán và làm ny sinh không ít các v kin có liên quan đn trách nhim
pháp lý ca kim toán viên và các công ty kim toán. Trong thc t, mi cuc kim
toán đu có ri ro. Vn đ đt ra là ki
m toán viên phi lp k hoch kim toán đ có
th bao quát ht các khía cnh trng yu ca cuc kim toán t đó góp phn đánh giá
s b các gian ln, ri ro có th xy ra đ có nhng phn ng thích hp, gim thiu
các thit hi cho kim toán viên và công ty kim toán. Mt cuc kim toán có thành
công hay không, vic thc hin kim toán có thun li hay không ph thuc rt nhi
u
2

vào công tác lp k hoch kim toán. K hoch kim toán là yu t có ý ngha quyt
đnh đn cht lng cuc kim toán, vic xác đnh đy đ, sát thc ni dung, mc
tiêu kim toán cng nh cách thc thc hin cuc kim toán s to điu kin thun
li đ đt đc mc tiêu cuc kim toán. Do đó, lp k hoch ki
m toán là công vic
rt cn thit, mt trong nhng giai đon quan trng là nn tng cho sut quá trình
kim toán và quyt đnh đn cht lng ca cuc kim toán. Công ty kim toán
thông qua vic lp k hoch kim toán giúp kim toán viên có th xác đnh ni dung,
phm vi và thi gian ca các th nghim c bn nhm đm bo cht lng ca cuc
kim toán.
V
i các lý do nêu trên, vic đa ra “Gii pháp hoàn thin quy trình lp k hoch
kim toán trong kim toán báo cáo tài chính ti các công ty kim toán Vit
Nam” là mt vn đ cn thit, nhm góp phn phát trin và hoàn thin dch v kim
toán trong tin trình hi nhp khu vc và th gii.
MC TIÊU NGHIÊN CU CA  TÀI
Trên c s nghiên cu nhng yêu cu ca các Chun mc kim toán Quc t và
Chun m
c kim toán Vit Nam liên quan đn quy trình lp k hoch kim toán s

đánh giá thc trng v công tác lp k hoch kim toán trong kim toán báo cáo tài
chính ti các công ty kim toán Vit Nam. T đó, đ xut mt s phng hng và
gii pháp nhm hoàn thin quy trình. Phng hng và gii pháp phi gii quyt
đc các vn đ nh: hoàn thin các chun mc kim toán Vit Nam liên quan đn
lp k
 hoch kim toán, hoàn thin các quy trình đánh giá ri ro, vn dng tính trng
yu và vn dng th tc phân tích trong tin trình lp k hoch kim toán.
I TNG VÀ PHM VI NGHIÊN CU
 tài nghiên cu công tác lp k hoch kim toán trong kim toán báo cáo tài chính
do các công ty kim toán đc lp thc hin, không đ cp đn các loi hình kim
toán khác nh kim toán nhà nc, kim toán ni b.
 tài cng ch tp trung tìm hiu quy trình lp k hoch kim toán đc áp dng ti
các công ty kim toán Vit Nam. C th là các công ty kim toán quc t, các công
ty kim toán Vit Nam tin thân là doanh nghip Nhà nc và các công ty kim toán
Vit Nam có quy mô va và nh. c bit phân tích u đim và nhc đim ca
tng nhóm công ty trong vic vn dng quy trình này t đó đ xut nhng gii pháp
nhm hoàn thin quy trình lp k ho
ch kim toán.

3

PHNG PHÁP NGHIÊN CU
 tài s dng các phng pháp: nghiên cu các chun mc, kho sát thc t. Bên
cnh đó còn s dng phng pháp phân tích và tng hp, phng pháp đi chiu đ
gii quyt các vn đ ca mc tiêu nghiên cu đã đ ra.
KT CU  TÀI
Lun vn có kt cu nh sau:
− M đu
− Chng 1: Tng quan v quy trình lp k hoch kim toán trong kim toán báo
cáo tài chính

− Chng 2: Thc trng v quy trình lp k hoch kim toán trong kim toán báo
cáo tài chính áp dng ti các công ty kim toán Vit Nam
− Chng 3: Phng hng và gii pháp nhm hoàn thin quy trình lp k hoch
kim toán trong kim toán báo cáo tài chính
− Kt lun
− Tài liu tham kho
− Ph lc









4

CHNG 1
TNG QUAN V QUY TRÌNH LP K
HOCH KIM TOÁN TRONG KIM TOÁN
BÁO CÁO TÀI CHÍNH
1.1.Tm quan trng và mc tiêu ca vic lp k hoch kim toán

1.1.1. Tm quan trng ca vic lp k hoch kim toán

Lp k hoch kim toán là giai đon đu tiên ca mt cuc kim toán, nó có vai trò
rt quan trng, có th chi phi đn hiu qu và cht lng ca toàn b cuc kim
toán. Và trong bt k cuc kim toán nào vic lp k hoch kim toán là mt giai
đon bt buc. Tm quan trng ca vic lp k hoch kim toán đc th hi

n 
nhng đim sau:
Vic lp k hoch kim toán mt cách chi tit giúp các kim toán viên có th thc
hin các nhim v kim toán đúng d kin theo mt trt t và phm vi đã xác đnh
đng thi có th bao quát ht các khía cnh trng yu ca cuc kim toán t đó góp
phn đánh giá s b các gian ln, ri ro có th xy ra. Da vào đó kim toán viên có
th thu thp đc đy đ các bng chng có đ tin cy cao làm c s đa ra các ý
kin chun xác v báo cáo tài chính.
Thông qua vic lp k hoch kim toán giúp các kim toán viên có th phi hp vi
nhau và phi hp vi các nhân viên ca khách hàng đ tin hành cuc kim toán theo
đúng chng trình đã lp vi chi phí và thi gian hp lý. ng thi thông qua k
hoch kim toán đã
đc lp giúp các kim toán viên có th la chn phng pháp,
k thut kim toán phù hp.
Trên c s k hoch đã lp, kim toán viên s thng nht vi khách hàng chng
trình làm vic, thi gian tin hành, hoàn thành cuc kim toán và tha thun v trách
nhim ca mi bên. iu này tránh xy ra bt đng gia đôi bên.
Ngoài ra thông qua k hoch kim toán đã đc lp giúp cho kim toán viên điu
hành có th kim soát đc tin đ thc hin công vic ca các kim toán viên trong
sut quá trình kim toán đ đa ra các bin pháp khc phc kp thi khi xy ra sai sót
nhm nâng cao hn na cht lng kim toán ca công ty.


5

1.1.2. Mc tiêu
Công vic lp k hoch kim toán là công vic quan trng trong giai đon chun b
kim toán và đc thc hin nhm đt đc hai mc tiêu sau:
− Cuc kim toán đc thc hin hiu qu.
− Cuc kim toán hoàn thành đúng hn.

1.2.Các giai đon ca quy trình lp k hoch kim toán

1.2.1. Giai đon tin k hoch

1.2.1.1.Tip cn khách hàng

Trong mt lnh vc phi chu nhiu s cnh tranh nh ngh kim toán, vic có và gi
đc mt khách hàng tuy có th khó khn, th nhng kim toán viên vn cn thn
trng khi quyt đnh tip nhn khách hàng. Bi l, ri ro phi gánh trách nhim pháp
lý ca kim toán viên rt cao, do đó nu nhn kim toán cho nhng khách hàng thiu
trung thc hay có ri ro quá cao, hoc thng tranh lun v ph
m vi kim toán và giá
phí, kim toán viên có th s gp phi nhng bt li nghiêm trng trong tng lai.
Mt khác, ta bit rng trng trách ca kim toán viên chính là bo v quyn li cho
ch đu t, nhng ngi s dng báo cáo tài chính thông qua vic xác đnh tính
trung thc và hp lý trên các khía cnh trng yu tình hình tài chính ca doanh
nghip đc kim toán. Không hn ch dng li  đó, các kim toán viên còn mun
gi gm vào các báo cáo tài chính đã đc kim toán hình nh và danh ting ca
chính công ty kim toán mình. Có mt s yu t có th mang nguy c tim n làm
nh hng đn danh ting ca công ty kim toán nh: danh ting ca công ty vt
quá mc đ thc ca nó, suy gim lòng tin và k vng ca công chúng…Chính vì
vy, vi vic chp nhn nhng khách hàng có ri ro quá cao s nh hng rt ln
đn danh ti
ng ca công ty kim toán. Bi khi k vng ca ngi s dng thông tin
tài chính tng lên nhng thc cht công ty kim toán không tha mãn đc nhng k
vng này nh đa ra ý kin kim toán không phù hp v báo cáo tài chính ca nhng
khách hàng này thì phn thiu ht y tr thành nguy c. Nu công ty kim toán
không kp bù đp lng thiu ht y thì ri ro h thp danh ting s xut hin.
Do đó,  giai đon này, kim toán viên s phi thu thp thông tin c bn v khách
hàng đ đánh giá s b ri ro ca khách hàng đó. Vic đánh giá ri ro trong giai đon

này có ý ngha quan trng vì nó không ch nh hng đn quyt đnh chp nhn
khách hàng mà còn nh hng đn vic lp k hoch kim toán nu hp đng đó
6

đc chp nhn, ngoài ra nó còn giúp xác đnh quy mô và tính cht phc tp ca
công vic đ xác đnh mc phí và nhân s thc hin kim toán.
Các thông tin c bn mà kim toán viên cn tìm hiu khi tip cn vi khách hàng:
− Phi xác đnh đc mc đích kim toán ca khách hàng nh: kim toán đ vay
vn, đ c phn hóa hay là đ niêm yt trên th trng chng khoán…
− Phi nhn din đc các ri ro tim tàng trong hot đng kinh doanh ca khách
hàng.
− ng thi kim toán viên phi nhn din đc các ri ro kim soát ca khách
hàng nh: mc đ phc tp ca công vic, kh nng, trình đ ca nhân viên k
toán ti công ty…
− Riêng đi vi khách hàng c, kim toán viên cn cp nht thêm các thông tin
đánh giá li đ xem xét có nên tip tc thc hin kim toán.
Phng pháp thu thp thông tin:
− Kim toán viên có th thu thp thông tin t các ngân hàng d liu, t báo chí,
sách báo chuyên ngành…
− Phng vn Ban giám đc, bên th ba, các nhà qun lý hay nhân viên có vai trò
quan trng trong doanh nghip.
− Phng vn kim toán viên tin nhim v nhng điu cn lu ý trong cuc kim
toán nm trc. c bit nu đây là khách hàng mi thì kim toán viên nên tìm
hiu nguyên nhân thay đi công ty kim toán, xác minh có hay không nhng tình
hung gây tranh cãi hoc bt thng liên quan đ
n vic thay đi kim toán viên
ca khách hàng.
− Xem xét h s kim toán nm trc (nu có), báo cáo tài chính hay các báo cáo
và tài liu khác do khách hàng hay bên ngoài cung cp.
1.2.1.2.Tha thun s b vi khách hàng và ký kt hp đng kim toán

Trong quá trình tip cn vi khách hàng, nu nhn thy có th chp nhn yêu cu
kim toán ca khách hàng, kim toán viên s phi có nhng tha thun s b vi
khách hàng. Nhng ni dung cn đt đc trong quá trình tha thun: mc đích,
phm vi và thi gian kim toán; vic cung cp các tài liu k toán và các phng tin
cn thit cho cuc kim toán; vn đ s dng nhân viên ca khách hàng đ tit kim
thi gian và chi phí cho cuc kim toán; vn đ v vic kim tra s d đu k đi vi
khách hàng mi và giá phí kim toán.
7

Khi đã quyt đnh chp nhn yêu cu kim toán ca khách hàng bc cui cùng
trong giai đon tin k hoch mà công ty kim toán cn thc hin là ký kt hp đng
kim toán.
1.2.2. Giai đon lp k hoch chin lc

1.2.2.1.Khái nim

K hoch chin lc là đnh hng c bn, là ni dung trng tâm và là phng pháp
tip cn chung ca cuc kim toán do cp ch đo vch ra da trên hiu bit v tình
hình hot đng và môi trng kinh doanh ca đn v đc kim toán.
1.2.2.2.Các đc đim ca giai đon lp k hoch chin lc

Các công ty kim toán phi lp k hoch chin lc đi vi các cuc kim toán ln
v quy mô, có tính cht phc tp, đa bàn rng hay cuc kim toán nhiu nm.
K hoch chin lc vch ra mc tiêu, đnh hng c bn, ni dung trng tâm,
phng pháp tip cn và tin trình ca cuc kim toán.
K hoch chin lc do ngi ph trách cu
c kim toán lp và đc giám đc hoc
ngi đng đu công ty kim toán phê duyt.
Nu trong quá trình lp k hoch tng th và thc hin kim toán nu phát hin

nhng vn đ khác bit vi k hoch chin lc đã đc lp thì kim toán viên phi
báo cáo ngay cho ban giám đc đ có nhng điu chnh kp thi.
1.2.2.3.Nhng ni dung cn tìm hiu trong giai đ
on lp k hoch chin lc

Tìm hiu v tình hình kinh doanh ca khách hàng nh: lnh vc hot đng, loi hình
doanh nghip, hình thc s hu, công ngh sn xut, t chc b máy qun lý và thc
tin hot đng ca đn v.
Xác đnh nhng vn đ liên quan đn báo cáo tài chính nh: ch đ k toán, chun
mc k toán áp dng, yêu cu v lp báo cáo tài chính.
Xác đnh nhng ri ro tim tàng c
a đn v mà có th nh hng đn báo cáo tài
chính.
ánh giá s b v h thng kim soát ni b ca đn v và ri ro kim soát.
Xác đnh các mc tiêu kim toán trng tâm và phng pháp tip cn kim toán.
Xác đnh nhu cu hp tác vi chuyên gia nh: chuyên gia t vn pháp lut, kim
toán viên ni b, k s xây dng…
B trí nhân viên và thi gian thc hin cuc ki
m toán.
8

1.2.3. Giai đon lp k hoch tng th
1.2.3.1. Khái nim
K hoch kim toán tng th là vic c th hóa k hoch chin lc và phng pháp
tip cn chi tit v ni dung, lch trình và phm vi d kin ca các th tc kim toán.
1.2.3.2.Nhng vn đ cn xem xét và tìm hiu trong giai đon lp k hoch tng
th
1.2.3.2.1. Tìm hiu thông tin v khách hàng

 có th xây dng và thc hin k hoch, chng trình kim toán hu hiu và hiu

qu, kim toán viên phi có s hiu bit đy đ v khách hàng, ch yu v tình hình
kinh doanh và h thng kim soát ni b ca h. Nhng hiu bit này s giúp cho
kim toán viên hoch đnh các th tc kim toán phù hp vi đc đim hot đng
c
a đn v, nht là giúp cho kim toán viên xác đnh đc các khu vc có ri ro cao
đ có nhng bin pháp thích hp.
Nhng hiu bit trên s đc kim toán viên thu thp, tích ly và s dng trong sut
tin trình kim toán Báo cáo tài chính. Bi vì bên cnh vic giúp kim toán viên lp
k hoch và chng trình kim toán, hiu bit v khách hàng còn giúp cho kim toán
viên nhanh chóng xác đnh đc các “khu vc” trng tâm cn đc bit lu ý khi
kim toán và là c
 s đánh giá các c tính k toán và nhng gii trình ca đn v,
xét đoán v s phù hp ca chính sách k toán, đánh giá v s đy đ và thích hp
ca bng chng kim toán trong giai đon thc hin và hoàn thành sau này.
a. Nhng ni dung c bn
kim toán viên cn tìm hiu v khách hàng

Hiu bit chung v nn kinh t nh: thc trng nn kinh t, mc đ lm phát và giá
tr đn v tin t, các chính sách ca Chính ph v chính sách thu, chính sách tin t
ngân hàng, chính sách đu t…, bin đng th trng chng khoán, kim soát ngoi
hi và t giá ngoi t…
Hiu bit v môi trng và lnh vc hot đng ca đn v đc kim toán nh: các
yêu cu v môi trng, đc đim hot đng kinh doanh (liên tc hay thi v), th
trng cnh tranh, các thay đi công nh, ri ro kinh doanh, các t sut quan trng,
các s liu thng kê hàng nm, các quy đnh pháp lut và các chính sách, chun mc
và ch đ c th có liên quan, …
Các đc đim quan trng v s hu và qun lý: loi hình doanh nghip; lnh vc,
ph
m vi, đi tng đc phép kinh doanh; thi hn đc phép hot đng; các ch s
9

hu vn và các bên liên quan; c cu vn; s đ t chc b máy kinh doanh và b
máy qun lý; c s sn xut chính, các chi nhánh, đi lý; chc nng và cht lng
ca b phn kim toán ni b; quan nim và thái đ ca ban giám đc…
Tình hình kinh doanh ca đn v: đc đim, quy mô hot đng sn xut kinh doanh;
các điu kin sn xut, kho bãi, vn phòng; các vn đ v nhân lc; sn phm, dch
v và th trng; các nhà cung cp quan trng; lut pháp và các quy đnh có nh
hng đáng k đn doanh nghip; các h thng thông tin qun lý; c cu n vay, các
điu khon thu hp và gii hn n; các tài sn, công n, nghip v bng ngoi t…
Kh nng tài chính ca đn v: các t sut quan trng và các s liu thng kê v hot
đng kinh doanh; xu hng bin đng ca kt qu tài chính.
Môi trng lp báo cáo: các tác đng khách quan có nh hng đn giám đc đn v
trong vic lp báo cáo tài chính.
Các yu t lut pháp: môi trng và các quy đnh pháp lut; các chính sách tài chính
và chính sách thu; các yêu cu đi vi báo cáo kim toán và nhng ngi s dng
báo cáo tài chính.
b. Phng pháp tìm hiu v khách hàng

Vic tìm hiu khách hàng có th tin hành bng cách thu thp tài liu, phân tích hoc
tip cn thc t. Bng nhng cách này, kim toán viên s có đc hiu bit khá đy
đ v khách hàng, xác đnh đc nhng vn đ cn quan tâm và la chn nhng th
tc kim toán phù hp.
Các tài liu kim toán viên cn phi thu thp: giy phép thành lp, điu l công ty,
nhng quy đnh ca Nhà nc đi vi ngành kinh doanh ca khách hàng, các tài liu
nhân s, chính sách qu lng, các biên bn hp hi đng qun tr, ban giám đc,
báo cáo tài chính, báo cáo kim toán, các báo cáo thanh tra, kim tra ca nm hin
hành hay mt vài nm trc… ây s là cn c cho kim toán viên nm đc nhng
thông tin đ hiu bit v hot đng ca khách hàng, xem xét hot đng, t chc qun
lý ca khách hàng có rõ ràng hay không, khách hàng có hay vi phm quy đnh nhà
nc hay không… t

 đó xét đoán các kh nng xy ra gian ln và sai sót trong báo
cáo tài chính.
V th tc phân tích, kim toán viên có th cn c trên các s liu ca báo cáo tài
chính nm nay và các nm trc đ xem xét xu hng bin đng qua các nm có gì
bt thng cn quan tâm hay không, tình hình hot đng, tình hình tài chính, kh
10

nng sinh li ca khách hàng nh th nào, nhng khon mc nào có kh nng xy ra
sai sót và gian ln.
Ngoài ra kim toán viên có th tìm hiu khách hàng khi thm c s kinh doanh, tr
s ca khách hàng, quan sát và phng vn các nhân viên, cách này cng đa ra đc
nhng thông tin quan trng v h thng kim soát ni b ca doanh nghip và tình
hình kinh doanh ca doanh nghip, chng hn các th tc kim soát ca công ty có
hu hiu và hiu qu
 hay không, phong cách qun lý và điu hành ca ban giám đc
có nh hng đn hot đng ca công ty và thái đ ca nhân viên nh th nào, hot
đng ca khách hàng n đnh hay bt n…ây cng là mt cách tip cn khách hàng
tt nhng vì áp lc v thi gian, đc bit trong mùa kim toán nên thng các kim
toán viên ít tip cn thc t trc khi xung kim toán ti khách hàng.
1.2.3.2.2. Hiu bi
t v h thng k toán và h thng kim soát ni b

a. Hiu bit v h thng k toán

Báo cáo tài chính s đc kim toán chính là sn phm ca h thng k toán đuc
to ra bi khách hàng. Vì th tìm hiu h thng k toán ca khách hàng là công vic
quan trng mà kim toán viên cn thc hin. Vic hiu bit v h thng k toán ca
khách hàng s giúp kim toán viên trong vic phán đoán kh nng xy ra gian ln,
sai sót cng nh vic xác đnh ri ro kim toán.
N

i dung cn tìm hiu v h thng k toán: b máy k toán ca khách hàng, các
chính sách k toán mà khách hàng s dng đã đc cho phép bi các c quan chc
nng. Ngoài ra, kim toán viên cn quan tâm đn s lng ca nhân viên k toán, áp
lc công vic dn đn kh nng sai sót trong nhng ngày cui niên đ, s thay đi k
toán trng nhiu hn mt ln trong thi gian tng đi ngn…
b. Hi
u bit v h thng kim soát ni b

Kim toán viên phi có s hiu bit đy đ v nm b phn hp thành h thng kim
soát ni b đ phc v cho vic lp k hoch bao gm: môi trng kim soát, đánh
giá ri ro, thông tin và truyn thông, các hot đng kim soát, giám sát. S hiu bit
này đc thc hin trên c hai phng din: thit k và thc hin. S hiu bit này
đc kim toán viên s dng đ: xác đnh các loi sai sót tim tàng; xem xét các yu
t nh hng có th dn đn ri ro có các sai lch trng yu trên báo cáo tài chính;
thit k các th nghim c bn…

11

b.1. Môi trng kim soát
 đánh giá môi trng kim soát, kim toán viên cn chú ý đn nhng vn đ sau:
− Chc nng, nhim v ca hi đng qun tr, ban giám đc, các phòng ban;
− Tính chính trc và giá tr đo đc ca ban lãnh đo;
− T duy qun lý và phong cách điu hành;
− Nng lc ca đi ng nhân viên;
− C cu t chc, phân công nhim v, trách nhim gia các phòng ban;
− H thng kim soát ca ban qun lý, chc nng, quyn hn ca b phn kim soát
ni b (nu có);
− nh hng t các c quan qun lý cp trên hay công ty m…
Kim toán viên cn tp trung vào bn cht ca môi trng kim soát hn là hình
thc ca nó bi vì kim soát có th đc thit lp nhng cha chc đã đc thc

hin đúng nh vy.
b.2. ánh giá ri ro

Khi tìm hiu quá trình đánh giá ri ro ti doanh nghip, kim toán viên thng xem
xét các vn đ nh:
− Nhng mc tiêu ca doanh nghip bao gm các k hoch, chin lc có đc
thit lp và truyn đt?
− Quá trình đánh giá ri ro bao gm c đoán mc đ trng yu, đánh giá kh nng
xy ra ri ro và nhng hot đng cn thit phi thc hi
n đi vi nhng ri ro
phát hin đc, có đc thit lp hay không?
− Phòng ban k toán có thc hin các quy trình đ tìm hiu nhng thay đi trong
môi trng hot đng cng nh nhng thay đi trong các nguyên tc k toán?
Nu kim toán viên quyt đnh có s yu kém trong quá trình đánh giá ri ro ca
doanh nghip kim toán viên s trao đi điu này vi Ban giám đc, Hi đng qun
tr hay Ban kim toán ni b.



12

b.3. Thông tin và truyn thông
 tìm hiu h thng thông tin ca khách hàng, kim toán viên thng xem xét các
vn đ:
− H thng thông tin có cung cp các báo cáo cn thit cho doanh nghip?
− H thng thông tin có cung cp cho đúng ngi s dng nhng thông tin đy đ
và kp thi to điu kin cho ngi s dng thc hin trách nhim ca mình mt
cách hiu qu?
− Các k hoch phc h
i d liu cho tt c các trung tâm thông tin chính có đc

thit lp?
 tìm hiu h thng truyn thông ca khách hàng, kim toán viên thng xem xét
các vn đ:
− Các cá nhân có đc thông báo mt cách hiu qu nhim v, công vic và trách
nhim ca h trong quá trình kim soát không?
− Các kênh thông tin có đc thit lp đ thông báo cho ngi s dng khi mc
phi sai lm hay không?
− Doanh nghip có thng xuyên theo dõi các kênh thông tin t khách hàng, nhà
cung cp, các quy đnh mi hay không?
b.4. Hot đng kim soát

Khi tìm hiu hot đng kim soát ca đn v, kim toán viên thng xem xét các vn
đ:
− Có các quy trình và ni quy cho mi hot đng ca doanh nghip hay không?
− Có s theo dõi chênh lch gia kt qu đt đc và mc tiêu đ ra hay không? Có
s xem xét và hành đng nào ca ban qun lý khi phát hin có s chênh lch đáng
k hay không?
− Có s phân quyn và trách nhim gia các thành viên trong doanh nghip đ gim
thiu ri ro hay không?
− Có ch đ bo mt đm bo không có s thâm nhp ca ngi ngoài vào h thng
cng nh có s phân quyn khi truy cp vào h thng hay không?


13

b.5. Giám sát
Khi tìm hiu hot đng giám sát ti doanh nghip, kim toán viên thng xem xét
các vn đ:
− Có s đánh giá đnh k hot đng ca h thng kim soát ni b hay không?
− Có s theo dõi thng xuyên đm bo s hot đng hiu qu ca h thng kim

soát ni b hay không?
− Ban qun lý có đm bo vic thc hin đy đ nh
ng kin ngh v h thng kim
soát ni b đc đa ra bi các kim toán ni b và kim toán đc lp hay
không?
− S tn ti chc nng ca ban kim soát h tr cho hot đng giám sát ca ban
qun lý…
Sau khi tìm hiu tng b phn ca h thng kim soát ni b, kim toán viên s đánh
giá chung v s hu hiu và hiu qu ca h thng kim soát ni b  mc đ tng
th. S đánh giá này s giúp kim toán viên xem xét lu ý nhng nhân t có kh
nng gây ra sai sót trng yu, xây dng th tc kim toán thích hp. iu này th
nht đ hng dn cho công vic kim toán, th hai là đ giúp công vic kim toán
không lãng phí thi gian và chi phí vào nhng th tc ít phù hp hay không hiu qu.
Mt k thut khá hu dng đi vi kim toán viên trong quá trình cân nhc các nhân
t có th dn đn kt lun không hu hiu đi vi h thng kim soát ni b là đt ra
câu hi “Sai sót nào có th xy ra?”. Câu tr li s h tr cho quá trình cân nhc mc
đ quan trng và nh hng ca các nhân t cn xem xét trong quá trình đánh giá
ca kim toán viên. Kt qu đánh giá s giúp quá trình đánh giá ri ro kt hp cng
nh vic quyt đnh thi gian và chin lc kim toán.
1.2.3.2.3. ánh giá ri ro kim toán

a. Các b phn ca ri ro kim toán

a.1. Ri ro tim tàng

Da vào nhng hiu bit ca mình v khách hàng, kim toán viên có th đánh giá
đc ri ro tim tàng ca khách hàng và ca các khon mc kim toán. Có th bng
phán đoán ca kim toán viên hay s tr giúp ca phn mm đ đánh giá ri ro tim
tàng.

14

Ri ro tim tàng xut phát t bn cht hot đng kinh doanh ca khách hàng, hoc t
bn cht ca các s d và các loi nghip v. Ri ro tim tàng do đó tn ti mt cách
khách quan và đc lp vi nhng n lc ca kim toán viên trong vic làm gim ri
ro. Kim toán viên ch dng li  mc đ nhn din và đánh giá hp lý ri ro ti
m
tàng đ có nhng điu chnh thích hp đn công vic kim toán.
Do đó, kim toán viên phi thu thp, đánh giá các nhân t nh hng trên vi thái đ
hoài nghi ngh nghip đ quyt đnh ri ro tim tàng thích hp vi tng b phn ca
cuc kim toán. Mc dù ngành ngh không xây dng các chun mc hoc s ch đo
đ thành lp ri ro tim tàng, nhng nhi
u chuyên gia nghiên cu v kim toán tin
rng các kim toán viên thng bo th khi tin hành nhng quá trình đánh giá trên.
Vic đánh giá trên da rt nhiu vào xét đoán ngh nghip và có nhiu quan đim
khác nhau v vn đ này. Ví d: i vi Công ty kim toán AFC, hu ht kim toán
viên chc chn s thành lp mc ri ro tim tàng vào khong trên 50%, c trong
trng hp tt nht; và  mc 100% khi có b
t k kh nng hp lý nào ca các sai
sót đáng k.
a.2. Ri ro kim soát

Sau khi tìm hiu v h thng kim soát ni b ca khách hàng, kim toán viên có th
đánh giá ban đu v ri ro kim soát đi vi c s dn liu cho tng s d tài khon
hoc các loi nghip v kinh t ch yu. Khi đánh giá ri ro kim soát, kim toán
viên thng d kin  mc cao nht có th có, ngay c khi h đã hiu khá thu đ
áo
v thit k và vn hành ca các th tc kim soát.  đi đn kt lun chính thc là
ri ro kim soát thp hn mc ti đa, kim toán viên phi b sung thêm nhng bng
chng có đc t kt qu thc hin các th nghim kim soát.

Nhng th nghim kim soát thng đc s dng là phng vn, kim tra tài liu,
quan sát vic áp dng các th tc kim soát, thc hin li th tc kim soát. Da trên
kt qu th nghim kim soát, kim toán viên xác đnh xem h thng kim soát ni
b có đc thit k và thc hin phù hp vi đánh giá ban đu v ri ro kim soát
hay không? Nu có s thay đi ln thì kim toán viên phi xem xét li mc đ ri ro
kim soát và phi thay
đi ni dung, lch trình và phm vi thc hin các th nghim
c bn đã d kin. Nu mc ri ro kim soát thp hn đánh giá ban đu, kim toán
viên có th quyt đnh thu hp phm vi th nghim c bn hoc ch cn thc hin
mt vài th nghim c bn nào đó vào cui nm. Ngc li, kim toán viên cn tng
các th nghim c bn.
15

Sau khi đã thc hin các th nghim kim soát, bc cui cùng là kim toán viên
phi đa ra đánh giá cui cùng v ri ro kim soát. Khi nghiên cu bng chng làm
c s cho vic đánh giá li ri ro kim soát, kim toán viên phi xem xét c v s
lng và cht lng ca bng chng. Ri ro kim soát càng đc đánh giá thp thì
kim toán viên càng phi lu nhiu bng chng cho
đánh giá thp đó.
a.3. Ri ro phát hin

Ri ro phát hin là ri ro xy ra sai sót trng yu trong tng nghip v, tng khon
mc trong báo cáo tài chính khi tính riêng r hoc tính gp mà trong quá trình kim
toán, kim toán viên và công ty kim toán không phát hin đc.
Mc đ ri ro phát hin có liên quan trc tip đn th nghim c bn ca kim toán
viên. Kim toán viên phi da vào đánh giá mc đ ri ro tim tàng và ri ro kim
soát đ xác đnh ni dung, lch trình và phm vi th nghim c bn đ gim ri ro
phát hin và gim ri ro kim toán xung thp đn mc có th chp nhn đc.
b. Mi quan h gia các b phn ca ri ro kim toán

Mi quan h gia các loi ri ro đc xác lp bng mt bng di dng ma trn
nhm xác đnh ri ro phát hin nh sau:
Bng 1.1: Mi quan h gia các ri ro
ánh giá ca KTV v ri ro kim soát

Cao Trung bình Thp
Cao
Ti thiu Thp Trung bình
Trung bình
Thp Trung bình Cao
ánh giá ca
KTV v ri ro
tim tàng
Thp
Trung bình Cao Ti đa
Trong bng trên, ri ro phát hin (in nghiêng và đm) đc xác đnh cn c vào mc
ri ro tim tàng và ri ro kim soát tng ng.
c. Mô hình ri ro kim toán

 tr giúp cho vic nghiên cu v mi quan h gia các loi ri ro, các chun mc
kim toán đa ra nhng mô hình ri ro. Vào đu thp niên 1980, chun mc kim
toán ca mt s quc gia đã thit lp mô hình ri ro kim toán và biu th bi công
thc sau: