ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC-TÊN HỌC PHẦN CƠ SỞ DỮ LIỆU

HỌC VIỆN CÔNG NGHỆ BƯU CHÍNH VIỄN THÔNG
KHOA CÔNG NGHỆ THÔNG TIN I
*****
ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC
(Phương pháp đào tạo theo tín chỉ)
TÊN HỌC PHẦN: CƠ SỞ DỮ LIỆU
Mã học phần: INT 1313
(3 tín chỉ)
Biên soạn
NGUYỄN QUỲNH CHI
Hà Nội - 2012
1
ĐỀ CƯƠNG HỌC PHẦN: CƠ SỞ DỮ LIỆU
Khoa: Công nghệ thông tin I Bộ môn: Hệ thống thông tin
1. Thông tin về giảng viên
(Những Giảng viên có thể tham gia giảng dạy được học phần hoặc Bộ môn có kế hoạch
phân công Giảng viên chuẩn bị giảng dạy môn học)
1.1 Giảng viên 1:
Họ và tên: Nguyễn Quỳnh Chi
Chức danh, học hàm, học vị: Giảng viên, Thạc sỹ
Địa chỉ liên hệ: Khoa CNTT, Học viện công nghệ BCVT P903 nhà A2
Điện thoại: 0932242616 , Email:
Các hướng nghiên cứu chính: Kho dữ liệu, các phương pháp học máy để khai phá dữ
liệu, cơ sở dữ liệu
Thông tin về trợ giảng (nếu có):
1.2 Giảng viên 2:
Họ và tên:
Chức danh, học hàm, học vị:
Địa chỉ liên hệ:
Điện thoại: , Email:
Các hướng nghiên cứu chính:

Thông tin về trợ giảng (nếu có):
2. Thông tin chung về môn học
- Tên môn học: Cơ sở dữ liệu
- Tên tiếng Anh: Database system
- Mã môn học: INT 1313
- Số tín chỉ (TC): 3
- Môn học: Bắt buộc ☐ Lựa chọn☐
- Các môn học tiên quyết: Nhập môn Logic
(Môn học A là môn học tiên quyết của môn học B thì sinh viên phải hoàn thành môn
học A với kết quả đạt yêu cầu theo Quy định mới được dự lớp môn học B)
- Môn học trước: Toán rời rạc, Cấu trúc dữ liệu và giải thuật
- Môn học song hành: Ngôn ngữ lập trình
- Các yêu cầu đối với môn học (nếu có): Phòng học lý thuyết có máy chiếu và máy tính.
Phòng thực hành cần cài đặt hệ quản trị cơ sở dữ liệu và ngôn ngữ lập trình.
- Giờ tín chỉ:
o Lý thuyết: 32 tiết
o Chữa Bài tập/Thảo luận/Hoạt động nhóm: 8 tiết
o Thí nghiệm, thực hành: 4 tiết
2
o Tự học (có hướng dẫn): 1 tiết
Địa chỉ Khoa/Bộ môn phụ trách môn học: Công nghệ thông tin/Hệ thống thông tin
- Địa chỉ: P903 nhà A2, Học viện CNBCVT, km 10 đường Nguyễn Trãi, Hà Đông
- Điện thoại: 0438545604/ 0433515483
3. Mục tiêu của môn học
- Kiến thức: Nắm được các mức trừu tượng hóa cơ sở dữ liệu, các mô hình cơ sở dữ
liệu, các ngôn ngữ biểu diễn và xử lý dữ liệu, lý thuyết về cơ sở dữ liệu quan hệ, quy
trình thiết kế cơ sở dữ liệu
- Kỹ năng: Áp dụng các kiến thức vào việc thiết kế cơ sở dữ liệu, xây dựng các ứng
dụng cơ sở dữ liệu
- Thái độ, chuyên cần: Sinh viên cần lên lớp và tham gia các giờ thực hành đầy đủ.

Tích cực thảo luận và làm bài tập trên lớp, cũng như tự học ở nhà để hoàn thành bài
tập lớn.
Mục tiêu chi tiết cho từng nội dung của môn học
Nội dung
Mục tiêu
Bậc 1 Bậc 2 Bậc 3
Chương 1:Khái niệm
chung về cơ sở dữ liệu
Nắm được các khái
niệm cơ bản
Nắm được mô hình
trừu tượng 3 lớp
Nắm được khái
niệm ngôn ngữ cơ
sở dữ liệu
Nắm được các bước
thiết kế một cơ sở dữ
liệu
Một số hệ quản trị cơ
sở dữ liệu phổ biến
Hiểu được vai
trò của mô hình
3 lớp, ngôn ngữ
CSDL và các
khái niệm cơ
bản trong quá
trình thiết
Chương 2: Mô hình
dữ liệu
Nắm được các khái

niệm cơ bản của
mô hình thực thể
liên kết và mô hình
quan hệ
Nắm được cách ánh xạ
từ mô hình thực thể
liên kết (mở rộng)
sang mô hình quan hệ
Biết cách thiết
kế mô hình
thực thể liên kết
và mô hình
quan hệ cho bài
toán trong thực
tế
Chương 3: Ngôn ngữ
truy vấn quan hệ
Nắm được các
phép toán của đại
số quan hệ
Nắm được cú pháp
các câu lệnh SQL
Biết cách chuyển đổi
câu truy vấn từ đại số
quan hệ sang câu lệnh
SQL
Biết cách sử
dụng SQL để
định nghĩa
CSDL và thao

tác dữ liệu
Chương 4: Phụ thuộc
hàm
Nắm được các khái
niệm chung liên
quan tới phụ thuộc
hàm: bao đóng,
phủ, bảo toàn phụ
thuộc hàm
Nắm được cách sử
dụng thuật toán để tìm
bao đóng, phủ nhỏ
nhất
Nắm được cách kiểm
tra bảo toàn phụ thuộc
hàm
Hiểu được tại
sao lại cần các
khái niệm bao
đóng, phủ nhỏ
nhất
Biết cách xác
định phụ thuộc
hàm trong hệ
CSDL thực thế
3
Chương 5: Chuẩn hóa
dữ liệu
Nắm được khái
niệm các dạng

chuẩn 1,2,3, Boye
Codd
Nắm được lý do tại
sao cần chuẩn hóa
dữ liệu và sự cần
thiết bảo toàn
thông tin và phụ
thuộc hàm
Nắm được cách kiểm
tra CSDL quan hệ đã ở
dạng 1NF, 2NF, 3NF,
BCNF chưa
Nắm được cách phân
tách một quan hệ để
đưa về dạng chuẩn
Biết thiết kế
một CSDL
quan hệ ở dạng
chuẩn 3NF
hoặc BCNF
4. Tóm tắt nội dung môn học(khoảng 150 từ)
Cung cấp những kiến thức cơ bản về cơ sở dữ liệu, các phương pháp tiếp cận và các
nguyên tắc thiết kế các hệ cơ sở dữ liệu quan hệ. Mô hình hóa dữ liệu bằng kiến trúc
logic và kiến trúc vật lý không tổn thất thông tin có bảo toàn phụ thuộc. Các phép toán
cơ bản của ngôn ngữ thao tác dữ liệu trên các hệ cơ sở dữ liệu.
5. Nội dung chi tiết môn học (chỉ dừng lại ở 3 lớp: Chương, Mục và Tiểu mục)
Chương 1 Khái niệm chung về cơ sở dữ liệu
1.1 Các khái niệm cơ bản
1.1.1 Cơ sở dữ liệu và hệ cơ sở dữ liệu
1.1.2 Hệ Quản trị dữ liệu và ưu nhược điểm

1.1.3 Dữ liệu và thông tin
1.2 Mô hình trừu tượng 3 lớp
1.3 Các ngôn ngữ cơ sở dữ liệu
1.4 Thiết kế cơ sở dữ liệu
1.4.1 Sự cần thiết
1.4.2 Các vai trò trong môi trường cơ sở dữ liệu
1.4.3 Các bước của quá trình thiết kế
Chương 2 Mô hình dữ liệu
2.1 Mô hình thực thể liên kết
2.1.1 Các khái niệm cơ bản
2.1.2 Một số vấn đề cần quan tâm khi thiết kế mô hình thực thể liên kết
2.1.3 Mô hình thực thể liên kết mở rộng
2.2 Mô hình dữ liệu quan hệ
2.2.1 Các khái niệm cơ bản
2.2.2 Ánh xạ mô hình thực thể liên kết sang mô hình quan hệ
Chương 3 Ngôn ngữ truy vấn quan hệ
3.1 Ngôn ngữ đại số quan hệ
3.1.1 Các phép toán cơ bản
3.1.2 Các phép toán bổ sung
3.1.3 Các truy vấn thực hành áp dụng các phép toán đại số quan hệ
4
3.2 Ngôn ngữ truy vấn SQL
3.2.1 Giới thiệu chung về SQL
3.2.2 Ngôn ngữ định nghĩa dữ liệu SQL
3.2.3 Ngôn ngữ thao tác dữ liệu SQL
Chương 4 Phụ thuộc hàm
4.1 Các khái niệm cơ bản về phụ thuộc hàm
4.2 Bảo toàn phụ thuộc hàm
4.3 Khái niệm bao đóng
4.4 Phủ và sự tương đương của tập phụ thuộc hàm

Chương 5 Chuẩn hóa dữ liệu
5.1 Sự cần thiết phải chuẩn hóa
5.2 Các dạng chuẩn hóa
5.3 Phân tách lược đồ quan hệ về các dạng chuẩn
5.4 Các thuật toán cho việc phân tách về dạng chuẩn 3
6. Học liệu
6.1 Học liệu bắt buộc:
[1] Ramez Elmasri and Shamkant B. Navathe “ Fundamentals of Database
Systems”, Fourth Edition. Pearson Addison Wesley, 2004
[2] Nguyễn Quỳnh Chi “Bài giảng Cơ sở dữ liệu”, lưu hành nội bộ cho sinh viên Học
viện công nghệ bưu chính viễn thông, 2011
6.2 Học liệu tham khảo:
[1] William Stallings, “ Data & Computer Communications”, Prentice Hall, New
Jersey, Sixth Edition, 2000.
[2] Michanel V. Mannino, “ Database Application Development & Design”,
Published by McGaw-Hill /Irwin, New Yor.k, 2001.
7. Hình thức tổ chức dạy học
7.1 Lịch trình chung
Nội dung
Tổng số
tiết (giờ
TC)
Hình thức tổ chức dạy học
Lên lớp
TN-TH
Tự
học/Tự
nghiên
cứu
Lý thuyết

Chữa bài
tập/Thảo
luận
Nội dung 1: Khái niệm chung về cơ
sở dữ liệu bao gồm hệ quản trị
CSDL, kiến trúc, tổng quan các
thành phần hệ cơ sở dữ liệu
2 2
Nội dung 2: Khái niệm chung về
CSDL (tiếp) bao gồm thiết kế
2 2
5
CSDL, mô hình trừu tượng 3 lớp, các
ngôn ngữ CSDL
Nội dung 3: Quá trình thiết kế
CSDL, mô hình thực thể liên kết
2 2
Nội dung 4: Một số vấn đề cần quan
tâm khi thiết kế mô hình thực thể liên
kết
2 2
Nội dung 5: Mô hình thực thể liên
kết mở rộng
2 2
Nội dung 6: Bài tập về mô hình thực
thể liên kết
2 2
Nội dung 7: Mô hình dữ liệu quan hệ 2 2
Nội dung 8: Kiểm tra giữa kỳ/Hướng
dẫn bài tập lớn

2 2
Nội dung 9: Ngôn ngữ đại số quan hệ 2 2
Nội dung 10: Ngôn ngữ đại số quan
hệ- phần 2
2 2
Nội dung 11: Bài tập về mô hình dữ
liệu và đại số quan hệ
2 2
Nội dung 12: Phụ thuộc hàm 2 2
Nội dung 13: Chuẩn hóa- phần 1 2 2
Nội dung 14: Chuẩn hóa- phần 2 2 2
Nội dung 15: Chuẩn hóa- phần 3 2 2
Nội dung 16: Ngôn ngữ truy vấn có
cấu trúc SQL – phần 1
2 2
Nội dung 17: Ngôn ngữ truy vấn có
cấu trúc SQL – phần 2
2 2
Nội dung 18: Bài tập về ngôn ngữ
SQL, phụ thuộc hàm và chuẩn hóa
2 2
Nội dung 19: Báo cáo bài tập lớn 2 2
Nội dung 20: Ôn tập và giải đáp 2 2
Tổng cộng: 40 32 8
Ghi chú: Mỗi nội dung (trừ Thí nghiệm, Thực hành) được bố trí để thực hiện trong thời
gian là 2 tiết tín chỉ (2h tín chỉ), khi cần tính liên tục thì bố trí ở nội dung tiếp theo
7.2 Lịch trình tổ chức dạy học cụ thể
(Bảng Lịch trình tổ chức chức dạy học cụ thể này được thiết kế cho từng nội dung ứng với
1 tuần học, cho đến hết môn học là 15 tuần)
Tuần 1, Nội dung: Giới thiệu những khái niệm chung về cơ sở dữ liệu (CSDL)

6
Hình thức tổ
chức dạy học
Thời
gian
(tiết TC)
Nội dung chính
Yêu cầu đối với sinh
viên
Ghi chú
Lý thuyết 4 Khái niệm về CSDL, hệ quản
trị CSDL, dữ liệu, môi
trường CSDL, mô hình trừu
tượng 3 lớp, giới thiệu ngôn
ngữ CSDL.
Đọc sách trước giờ
lên lớp quyển 1
chương 1,2.
Đọc trước slides và
bài giảng bài 1, 2
Hình thành nhóm để
chuẩn bị làm bài tập
lớn
Tuần 2, Nội dung: Giới thiệu các bước xây dựng một CSDL và mô hình thực thể liên
kết
Hình thức tổ
chức dạy học
Thời
gian
(tiết TC)

Nội dung chính
Yêu cầu đối với sinh
viên
Ghi chú
Lý thuyết 4 Các bước xây dựng CSDL
Mô hình thực thể liên kết
(thuộc tính, thực thể, liên kết,
các ràng buộc lực lượng,
khóa, )
Một số vấn đề cần quan tâm
khi thiết kế mô hình thực thể
liên kết
Đọc sách trước giờ
lên lớp quyển 1
chương 3.
Đọc trước slides và
bài giảng bài 3,4
Mỗi nhóm tự tìm
hiểu yêu cầu của hệ
thống CSDL cho bài
tập lớn (chủ đề)
Tuần 3, Nội dung: Giới thiệu mô hình thực thể liên kết mở rộng
Hình thức tổ
chức dạy học
Thời
gian
(tiết TC)
Nội dung chính
Yêu cầu đối với sinh
viên

Ghi chú
Lý thuyết 2 Mô hình thực thể liên kết mở
rộng: cụ thể hóa, tổng quát
hóa, kế thừa thuộc tính, tích
hợp, quan hệ nhiều ngôi, sự
liên quan tới UML, ràng
buộc toàn vẹn tham chiếu
Đọc sách trước giờ
lên lớp quyển 1
chương 4.
Đọc trước slides và
bài giảng bài 5
Bài tập/Chữa bài
tập/Thảo luận
2 Thảo luận và chữa bài tập
phần mô hình thực thể liên
kết
Giải bài tập trước ở
nhà và Chuẩn bị câu
hỏi để thảo luận
Tuần 4, Nội dung: Giới thiệu mô hình dữ liệu quan hệ và hướng dẫn làm bài tập lớn
Hình thức tổ
chức dạy học
Thời
gian
(tiết TC)
Nội dung chính
Yêu cầu đối với sinh
viên
Ghi chú

Lý thuyết 4 Mô hình quan hệ, ánh xạ từ
mô hình thực thể liên kết
sang mô hình quan hệ
Kiểm tra giữa kỳ
Đọc sách trước giờ
lên lớp quyển 1
chương 5 và 7.
Đọc trước slides và
7
Hình thức tổ
chức dạy học
Thời
gian
(tiết TC)
Nội dung chính
Yêu cầu đối với sinh
viên
Ghi chú
Hướng dẫn làm bài tập lớp
theo nhóm
bài giảng bài 6
Hoàn thành bước 1
của bài tập lớn.
Tuần 5, Nội dung: Giới thiệu ngôn ngữ đại số quan hệ
Hình thức tổ
chức dạy học
Thời
gian
(tiết TC)
Nội dung chính

Yêu cầu đối với sinh
viên
Ghi chú
Lý thuyết 4 Các phép toán cơ bản của đại
số quan hệ
Các phép toán bổ sung
Truy vấn sử dụng đại số quan
hệ
Đọc sách trước giờ
lên lớp quyển 1
chương 6.
Đọc trước slides và
bài giảng bài 7, 8.
Hoàn thành bước 2
của bài tập lớn.
Tuần 6, Nội dung: Bài tập và giới thiệu phụ thuộc hàm
Hình thức tổ
chức dạy học
Thời
gian
(tiết TC)
Nội dung chính
Yêu cầu đối với sinh
viên
Ghi chú
Lý thuyết 2 Phụ thuộc hàm: bảo toàn,bao
đóng, phủ tương đương, phủ
tối thiểu
Đọc sách trước giờ
lên lớp quyển 1

chương 10 .
Đọc trước slides và
bài giảng bài 9
Hoàn thành bước 3
của bài tập lớn.
Bài tập/Chữa bài
tập/Thảo luận
2 Thảo luận và chữa bài tập về
mô hình quan hệ và đại số
quan hệ
Giải bài tập trước ở
nhà và Chuẩn bị câu
hỏi để thảo luận
Tuần 7, Nội dung: Giới thiệu chuẩn hóa
Hình thức tổ
chức dạy học
Thời
gian
(tiết TC)
Nội dung chính
Yêu cầu đối với sinh
viên
Ghi chú
Lý thuyết 4 Lý do cần chuẩn hóa
Chuẩn hóa dựa trên khóa
chính: xác định khóa chính
bằng thuật toán
Dạng Chuẩn 1
Dạng chuẩn 2
Dạng chuẩn 3

Dạng chuẩn Boye-Codd
Đọc sách trước giờ
lên lớp quyển 1
chương 10 và 11.
Đọc trước slides và
bài giảng bài 10, 11
Hoàn thành bước 4
của bài tập lớn.
Tuần 8, Nội dung: Giới thiệu chuẩn hóa tiếp theo, giới thiệu ngôn ngữ truy vấn
có cấu trúc SQL
8
Hình thức tổ
chức dạy học
Thời
gian
(tiết TC)
Nội dung chính
Yêu cầu đối với sinh
viên
Ghi chú
Lý thuyết 4 Các thuật toán phân tách để
đưa về dạng chuẩn 3
Giới thiệu ngôn ngữ SQL:
định nghĩa dữ liệu,tạo bảng,
thao tác dữ liệu, câu lệnh
SELECT con
Đọc sách trước giờ
lên lớp quyển 1
chương 11.
Đọc trước slides và

bài giảng bài 12, 13.
Hoàn thành bước 5
của bài tập lớn.
Tuần 9, Nội dung: Giới thiệu ngôn ngữ truy vấn có cấu trúc SQL, bài tập
Hình thức tổ
chức dạy học
Thời
gian
(tiết TC)
Nội dung chính
Yêu cầu đối với sinh
viên
Ghi chú
Lý thuyết 2 Giới thiệu ngôn ngữ SQL:
các phép kết nối, đệ quy,
toán tử đặc biệt, khung
nhìn,truy vấn con và tương
hỗ
Đọc sách trước giờ
lên lớp quyển 1
chương 9.
Đọc trước slides và
bài giảng bài 14
Bài tập/Chữa bài
tập/Thảo luận
2 Thảo luận và chữa bài tập về
phụ thuộc hàm, chuẩn hóa,
SQL
Giải bài tập trước ở
nhà và Chuẩn bị câu

hỏi để thảo luận
Thực hành/Thí
nghiệm
4 Tại địa điểm:
…
Tuần 10, Nội dung: Giới thiệu ngôn ngữ đại số quan hệ
Hình thức tổ
chức dạy học
Thời
gian
(tiết TC)
Nội dung chính
Yêu cầu đối với sinh
viên
Ghi chú
Lý thuyết 2 Ôn tập và giải đáp Chuẩn bị các câu hỏi
để thảo luận
Bài tập/Chữa bài
tập/Thảo luận
2 Sinh viên báo cáo kết quả bài
tập lớp, thảo luận và chữa
trên lớp
Hoàn thành bài tập
lớn và chuẩn bị báo
cáo trên lớp
Tự học/Tự nghiên
cứu
Tự ôn tập để chuẩn bị thi
cuối kỳ
8. Chính sách đối với môn học và các yêu cầu khác

- Bài tập lớn phải làm theo nhóm từ 3-4 người và cần nộp đúng hạn. Nếu không đúng
hạn sẽ bị 0 điểm;
- Thiếu 1 điểm thành phần (bài tập lớn, bài kiểm tra giữa kỳ), hoặc nghỉ quá 20% tổng
số giờ của môn học, không được thi hết môn.
9. Phương pháp, hình thức kiểm tra – đánh giá kết quả học tập
9.1 Kiểm tra – đánh giá định kỳ
Hình thức kiểm tra Tỷ lệ đánh giá Đặc điểm
đánh giá
9
(Tham khảo dưới đây)
- Tham gia học tập trên lớp (đi học đầy đủ, tích cực thảo luận) 10% Cá nhân
- Bài tập lớn theo nhóm 20% Nhóm
- Kiểm tra giữa kỳ 10% Cá nhân
- Kiểm tra cuối kỳ 60% Cá nhân
9.2 Nội dung và Tiêu chí đánh giá các bài tập
Căn cứ vào Phương án lập kế hoạch giảng dạy trong Khung chương trình đào tạo đã ban
hành, sau các nội dung giảng dạy lý thuyết là phần giao Bài tập về nhà cho sinh viên thực
hiện. Tại giờ chữa Bài tập, Thảo luận hoặc Hoạt động nhóm: Giảng viên thực hiện chữa Bài
tập trên hoặc kiểm tra đánh giá quá trình tự học ở nhà của sinh viên. Việc kiểm tra đánh giá
quá trình học tập được thực hiện tại thời gian chữa bài tập/thảo luận.
Các loại bài tập Tiêu chí đánh giá
- Bài tập lớn: thiết kế và cài đặt một hệ cơ sở dữ
liệu
- Thực hiện xây dựng hệ cơ sở dữ liệu đầy đủ các
bước như đã hướng dẫn
- Thiết kế đúng
- Biết sử dụng một hệ quản trị Cơ sở dữ liệu
- Cài đặt được một số chức năng cơ bản của hệ
thống như nhập liệu, truy vấn, tìm kiếm (có tham
số hoặc không), báo cáo

- Viết báo cáo mô tả các công việc nhóm đã thực
hiện một cách rõ ràng, mạch lạc.
- Kiểm tra trong kỳ, cuối kỳ
- Nắm vững kiến thức môn học;
- Trả lời đúng các câu hỏi và bài tập
DUYỆT Trưởng Bộ môn Giảng viên
(Chủ trì biên soạn đề cương)
10