Một số giải pháp chủ yếu để phát triển và hiện đại hóa ngành công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bà Rịa--Vũng Tàu từ nay đến năm 2020

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM
j

HUNH MÔNG NGHI


MT S GII PHÁP CH YU  PHÁT
TRIN NGÀNH CÔNG NGHIP TRÊN A
BÀN TNH BÀ RA – VNG TÀU T NAY
N NM 2020


Chuyên nghành: Kinh t Chính tr
Mã s : 60.34.05




LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN: PGS.TS. V ANH TUN






THÀNH PH H CHÍ MINH – 2009

- 1 -
M U

1. Tính cp thit ca đ tài
Ngành công nghip đc xem là mt trong nhng ngành có vai trò ht sc quan
trng đi vi nn kinh t ca mt quc gia trong quá trình CNH, HH. Bà Ra-Vng
Tàu đc xem là mt tnh công nghip vi s phát trin khá nhanh v kinh t - xã hi.
Trong nhng nm qua, c cu kinh t ca tnh có bc chuyn bin mnh m
theo hng công nghip - dch v - nông nghip. n nm 2007, t trng công nghip
trong GDP (theo giá c đnh 1994) tng lên 80,13%; dch v 14,85% và nông nghip
5,02%. Nu không tính du khí, công nghip chim 62,13%; dch v 29,07% và nông
nghip 8,87%. Vi c cu kinh t trên, cho thy ngành công nghip chim t trng rt
ln và là đng lc chính thúc đy s phát trin kinh t - xã hi ca tnh.
Vi nhng li th mà ít ni nào có đc ca mt đa phng có nhiu tim
nng, ngun lc đ phát trin mt ngành công nghip đa dng vi tc đ cao, cho thy
Bà Ra-Vng Tàu là đa phng có nhiu điu kin thun li nht đ có th đn nm
2020 v trc c nc trong tin trình CNH, HH đ tr thành mt nc công nghip.
Tuy nhiên, trong thi gian qua ngành công nghip ca tnh vn cha tht s phát trin
toàn din c v chiu sâu và din rng, mt s ngành còn b suy gim mc dù còn có
nhiu tin đ và tim nng đ phát trin. Vì vy, tôi cho rng cn phi tp trung nghiên
cu v ngành công nghip ca đa phng này đ phát trin và hin đi hóa nó nhm
đa Bà Ra-Vng Tàu - mt đa phng có kh nng và ngha v phi tin hành nhanh
và bn vng hn, đi đu trong s nghip CNH, HH đt nc, góp phn quan trng
cùng đt nc chin thng nghèo nàn lc hu, thu hp khong cách v trình đ phát
trin so vi các nc, nâng cao v th trong hi nhp kinh quc t. Vi nhn thc trên,
tôi đã chn vn đ nghiên cu: “Mt s gii pháp ch yu đ phát trin và hin đi
hóa ngành công nghip trên đa bàn tnh Bà Ra-Vng Tàu t nay đn nm 2020”
làm tên đ lun vn thc s kinh t ca mình.

HVTH: Hunh Mng Nghi
- 2 -
2. i tng, mc tiêu và phm vi nghiên cu ca đ tài
Trên c s lý lun và kinh nghim chung v CNH, HH, cng nh qua kho
sát, phân tích, đánh giá thc trng sn xut công nghip trên đa bàn tnh Bà Ra-Vng
Tàu đ tìm ra nhng hn ch, nht là tìm đc nhng vn đ ni lên cn đt ra. T đó,
đ xut các gii pháp đ phát trin và hin đi hóa ngành công nghip ca tnh đn
nm 2020.
Là mt tnh có nhiu tim nng và li th quan trng v v trí, đt đai và h tng
k thut đ phát trin mnh kinh t bin, đc bit là các ngành công nghip du khí, sn
xut đin, đm, ch bin thy hi sn, v.v. Do đó, đ khai thác có hiu qu nhng th
mnh này ca Bà Ra-Vng Tàu, đ tài gii hn vic nghiên cu trong phm vi ngành
công nghip ca tnh vi mc thi gian t nm 2004 đn nm 2008 là ch yu và đnh
hng đn nm 2020 trong vic phát trin và hin đi hóa ngành công nghip tnh Bà
Ra-Vng Tàu.
3. Phng pháp nghiên cu
 thc hin mc tiêu ca đ tài, ngoài vic áp dng phng pháp duy vt bin
chng và duy vt lch s trong nghiên cu, đ tài còn ng dng mt s phng pháp
ch yu nh: phng pháp logic - lch s, phng pháp phân tích - tng hp, đi chiu
- so sánh, thu thp s liu và thông tin thc t, phng pháp mô hình hóa và phân tích
ma trn SWOT.
Phng pháp lun đ nghiên cu đc rút ra t các quan đim lch s, c th,
toàn din và phát trin.
4. Ý ngha khoa hc và thc tin ca đ tài
Vic nghiên cu đ tài “Mt s gii pháp ch yu đ phát trin và hin đi hóa
ngành công nghip trên đa bàn tnh Bà Ra-Vng Tàu t nay đn nm 2020” là vic
làm cn thit và có ý ngha quan trng, giúp cho các cp chính quyn ca tnh có
nhng thông tin cn thit đ xây dng chin lc phát trin công nghip trên đa bàn
theo hng hin đi đn nm 2020. Ý ngha khoa hc và thc tin ca đ tài th hin
qua các ni dung sau đây:

HVTH: Hunh Mng Nghi
- 3 -
Mt là, h thng hóa nhng vn đ lý lun c bn v CNH, HH.
Hai là, bng các s liu chng minh, lun vn đã phân tích và làm rõ hin trng
sn xut công nghip trên đa bàn tnh đ t đó rút ra nhng thun li và khó khn cng
nh th mnh và đim yu ca ngành công nghip tnh Bà Ra-Vng Tàu.
Ba là, cn c vào mc tiêu và quan đim phát trin ngành công nghip ca tnh
đ đa ra mt s gii pháp ch yu nhm phát trin và hin đi hóa ngành công nghip
trên đa bàn tnh.
Bn là, cung cp nhng d liu cn thit cho các cp chính quyn, các c quan,
ban, ngành ca tnh tham kho đ nâng cao hiu qu qun lý nhà nc trên đa bàn tnh
nhm xây dng nhng chính sách phù hp vi chin lc phát trin công nghip theo
hng hin đi.
5. óng góp ca đ tài
Liên quan đn đ tài này đã có nhiu đ tài và bài báo đc công b vi nhng
giá tr khoa hc nht đnh. Công trình nghiên cu này d kin s đt đc nhng đóng
góp sau đây:
Lun vn s phân tích đy đ và sâu sc hot đng ca ngành công nghip trên
đa bàn tnh Bà Ra-Vng Tàu gn vi quá trình CNH, HH;
Phân tích có h thng và khá toàn din nhng tính đc thù ca đa phng và
đi vi s phát trin ca ngành công nghip tnh Bà Ra-Vng Tàu gn vi s phát
trin kinh t - xã hi ca tnh và ca c nc;
Trên c s lý lun đc xây dng  chng 1, kt qu phân tích tình hình thc
t  chng 2, quan đim và mc tiêu phát trin kinh t - xã hi ca c nc và đa
phng, lun vn đã đ xut h thng gii pháp đng b, có tính kh thi trong s
nghip CNH, HH đt nc và đa phng, góp phn đa Bà Ra-Vng Tàu và c
nc c bn tr thành mt nc công nghip vào nm 2020.
6. Kt cu ca đ tài
Ngoài phn m đu; kt lun; danh mc các ch vit tt; danh mc các bng,
HVTH: Hunh Mng Nghi

- 4 -
biu; tài liu tham kho và ph lc, đ tài bao gm 3 chng: Chng 1: Mt s lý
lun c bn v CNH, HH; Chng 2: Thc trng sn xut công nghip trên đa bàn
tnh Bà Ra-Vng Tàu; Chng 3: Mt s gii pháp ch yu đ phát trin và hin đi
hóa ngành công nghip trên đa bàn tnh Bà Ra-Vng Tàu.
Di đây là ni dung lun vn:
HVTH: Hunh Mng Nghi
- 5 -
CHNG 1
LÝ LUN CHUNG V CÔNG NGHIP, NGÀNH CÔNG NGHIP
TRONG QUÁ TRÌNH CÔNG NGHIP HÓA, HIN I HÓA

1.1. KHÁI NIM CÔNG NGHIP, NGÀNH CÔNG NGHIP VÀ CÔNG
NGHIP HÓA
1.1.1. Khái nim công nghip và ngành công nghip
- Công nghip: là lnh vc sn xut hàng hóa vt cht mà sn phm đc “ch
to, ch bin” cho nhu cu tiêu dùng hoc phc v hot đng sn xut kinh doanh
tip theo.
- Ngành công nghip: là mt b phn ca nn kinh t, ngành kinh t quc dân
quan trng nht, có nh hng quyt đnh đn trình đ phát trin ca lc lng sn
xut và nng sut lao đng xã hi vi nhim v khai thác, ch bin tài nguyên thiên
nhiên và các sn phm nông nghip thành t liu sn xut và t liu tiêu dùng.
- Phân loi công nghip:
Công nghip gm hai ngành:
+ Công nghip nng: là ngành công nghip chuyên khai thác ngun nng lng,
sn xut các công c sn xut và chuyn bin các nguyên liu thành vt liu.
+ Công nghip nh: là ngành công nghip chuyn bin các vt liu do công
nghip nng sn xut thành nhng bán thành phm và hàng tiêu dùng.
Ngoài ra, công nghip còn đc phân thành hai loi:
+ Công nghip khai thác: là ngành khai thác các ngun nng lng và tài

nguyên trên qui mô công nghip.
+ Công nghip ch bin: là ngành công nghip chuyn bin các sn phm ca
ngành công nghip khai thác thành các sn phm tiêu dùng (cho sn xut và đi sng
xã hi).
1.1.2. Các quan nim v công nghip hóa:
Trong thc tin, đn nay vn tn ti nhiu quan nim khác nhau v phm trù
HVTH: Hunh Mng Nghi
- 6 -
“công nghip hóa”. Quan nim đn gin nht v CNH cho rng “CNH là đa đc tính
công nghip cho mt hot đng; trang b (cho mt vùng, mt nc) các nhà máy, các
loi công nghip…”

[30, 520] Quan nim này đc hình thành trên c s khái quát quá
trình lch s CNH  các nc Tây Âu và Bc M. Trong quá trình dài thc hin CNH,
các nc này ch yu tp trung vào phát trin các ngành công nghip, s chuyn bin
ca các hot đng kinh t - xã hi khác ch là h qu ca quá trình CNH, ch không
phi là đi tng trc tip ca CNH, do đó quan nim này đc s dng rt hn ch
trong thc tin vì nó không cho thy mc tiêu ca quá trình cn thc hin và đã đng
nht quá trình CNH vi quá trình phát trin công nghip.
Trong sách báo kinh t ca Liên Xô (trc đây) tn ti mt đnh ngha ph bin
cho rng “CNH là quá trình xây dng nn đi công nghiêp c khí có kh nng ci to
c nông nghip. ó là s phát trin công nghip nng vi các ngành trung tâm là ch
to máy” [19-1], t trng công nghip trong tng sn phm xã hi ngày càng tng.
Quan nim này đc coi là hp lý trong điu kin ca Liên Xô thi k ni chin khi
mà ch ngha đ quc bao vây toàn din, nn tng phát trin ch da vào th trng
trong nc nên phi tp trung phát trin công nghip nng và hng vào các ngành
công nghip phc v nông nghip nhm đm bo các nhu cu trong nc. Nhng s sai
lm nu coi đó là quan nim ph bin đ áp dng cho tt c các nc đang phát trin
trong điu kin hin nay.
Gn đây, khi nhn mnh vai trò, v trí ca công nghip ch bin nh mt biu

hin ca phát trin công nghip  trình đ cao, điu kin bo đm hiu qu s dng tài
nguyên và trao đi thng mi quc t… li có ý kin cho rng “phát trin công
nghip ch bin là bn l ca CNH” [19, 1]. Không th ph đnh vai trò ca công
nghip ch bin là ni dung bao trùm ca quá trình CNH, nó có phm vi rng ln, c
cu phc tp. Phát trin công nghip ch bin đn th trng sn phm  đâu… đó là
câu hi không th có câu tr li chung cho tt c các nc.
Nm 1993, T chc phát trin công nghip ca Liên Hp Quc (UNIDO) đã
đa ra đnh ngha sau đây: “CNH là mt quá trình phát trin kinh t, trong quá trình
này mt b phn ngày càng tng các ngun ca ci quc dân đng viên đ phát trin
HVTH: Hunh Mng Nghi
- 7 -
kinh t, trong quá trình này toàn b đ phát trin ch bin luôn thay đi đ sn xut ra
nhng t liu sn xut và hàng tiêu dùng, có kh nng đm bo cho toàn b nn kinh t
- xã hi”. Quan nim này cho thy quá trình CNH bao gm toàn b quá trình phát trin
kinh t - xã hi nhm đt ti không ch s phát trin kinh t mà còn c s tin b v
mt xã hi na. Quá trình CNH trong điu kin hin nay cng gn lin vi quá trình
hin đi hóa các hot đng kinh t - xã hi. Tuy nhiên, đnh ngha trên đây li quá dài
và phc tp vi ý tng dung hòa nhiu ý kin khác nhau.
Trong điu kin hin nay, quan nim v CNH dù trên góc đ nào cng không
đng nht quá trình phát trin công nghip. Tuy quá trình CNH có nhng nét riêng đi
vi tng nc, nhng đó ch là s vn dng mt quá trình có tính cht ph bin cho
phù hp vi điu kin c th tng nc mà thôi. CNH là quá trình rng ln và phc
tp, bn cht ca quá trình này bao hàm trên các mt sau đây:
- Th nht, CNH là quá trình trang b và trang b li công ngh hin đi cho tt
c các ngành kinh t quc dân, trc ht là các ngành chim v trí trng yu. ng thi
đây cng là quá trình xây dng xã hi vn minh công nghip và ci bin các ngành
kinh t, các hot đng theo phong cách ca nn công nghip ln hin đi. Quá trình y
phi tác đng làm cho nhp đ tng trng kinh t - xã hi nhanh n đnh, ci thin đi
sng vt cht và tinh thn cho các tng lp dân c, thu hp dn chênh lch trình đ
kinh t - xã hi ca các nc đó vi các nc phát trin.

Hin đi hóa, xét trên góc đ kinh t - k thut, là cái đích cn vn ti trong
quá trình CNH, nhng b ràng buc bi yêu cu bo đm hiu qu kinh t - xã hi nên
xét toàn cc, hin đi hóa ch là phng tin, điu kin đ đt ti mc tiêu ca quá
trình CNH mà thôi.
- Th hai, quá trình CNH không ch liên quan đn phát trin công nghip mà là
quá trình bao trùm tt c các ngành, các lnh vc hot đng ca đt nc. ó là tt yu
vì nn kinh t ca mi nc là mt h thng nht các ngành, các lnh vc hot đng có
quan h tng đi vi nhau. Do đó, quá trình CNH cng gn lin vi quá trình chuyn
dch c cu kinh t quc dân và c cu ngành kinh t. Trong s chuyn dch c cu ca
quá trình CNH, v trí ca các ngành s thay đi. Xét tng th, c cu kinh t ca mi
HVTH: Hunh Mng Nghi
- 8 -
nc đc cu thành bi ba loi ngành tng hp có quan h ràng buc ln nhau: công
nghip, nông nghip và dch v. S chuyn dch c cu kinh t ca các nc trong quá
trình CNH s tri qua hai giai đon: t c cu nông - công nghip - dch v chuyn
sang c cu công - nông nghip - dch v.
- Th ba, quá trình CNH trong bt k giai đon nào cng đu va là quá trình
kinh t - k thut, va là quá trình kinh t - xã hi. ây là hai quá trình có quan h ràng
buc ln nhau, quá trình kinh t-k thut cao to điu kin vt cht k thut cho vic
thc hin các ni dung ca quá trình kinh t - xã hi. Ngc li, quá trình kinh t - xã
hi góp phn to nên đng lc cho thc thin quá trình kinh t - k thut. Vic thc
hin có kt qu quá trình CNH s th tiêu tình trng lc hu v k thut, thp kém v
kinh t.
i vi mi nc, CNH là quá trình lch s lâu dài. Theo W.Rostow, s phát
trin ca mt đt nc tri qua 5 giai đon: xã hi truyn thng, chun b tin đ cho
ct cánh, ct cánh, tin ti s trng thành và tiêu dùng  trình đ cao. Nh vy, quá
trình CNH đc khi đu bng vic “chun b tin đ cho ct cánh”, đc thc hin
mnh m trong giai đon “ct cánh” và kt thúc khi xã hi đã “tin ti s trng
thành”. Khi đt nc đt đn trình đ nht đnh v kinh t - k thut - xã hi, quá trình
CNH s kt thúc.

- Th t, quá trình CNH cng đng thi là quá trình m rng quan h kinh t
quc t. Trong điu kin hin nay, m rng phân công lao đng quc t và quc t hóa
đi sng kinh t tr thành xu th phát trin ngày càng mnh m nên vic xác đnh mc
tiêu, phng thc CNH cn phi phân tích và d đoán đc nhng bin đng kinh t-
xã hi chung ca th gii, đc bit là ca các nc trong khu vc.
- Th nm, CNH không phi là mt mc đích t thân, mà là mt phng thc có
tính cht ph bin đ thc hin mc tiêu ca mi nc. Tuy mi nc có h thng mc
tiêu riêng nhng v hình thc vn có th tng đng, đó là xây dng c s vt cht k
thut ngày càng hin đi , khai thác có hiu qu các ngun lc ca đt nc, đm bo
nhp đ phát trin kinh t - xã hi nhanh và n đnh, ci thin đi sng vt cht và tinh
thn cho các tng lp dân c Mc tiêu c th ca mi nc phc thuc vào quan
HVTH: Hunh Mng Nghi
- 9 -
đim ca h thng chính tr lãnh đo. Phng hng, qui mô và nhp đ CNH ph
thuc vào đc đim chính tr xã hi ca đt nc.
T toàn b nhng vn đ đã đ cp trên đây, có th rút ra kt lun khái quát v
CNH nh sau: CNH là mt quá trình lch s tt yu nhm to nên nhng chuyn bin
cn bn v kinh t-xã hi ca đt nc trên c s khai thác có hiu qu các ngun lc
và li th trong nc, m rng quan h kinh t quc t, xây dng c cu kinh t hp lý
vi trình đ KHCN ngày càng hin đi.
1.2. TÍNH TT YU KHÁCH QUAN CA S PHÁT TRIN NGÀNH CÔNG
NGHIP TRONG QUÁ TRÌNH CÔNG NGHIP HÓA, HIN I HÓA
K. Marx là ngi đu tiên phát hin ra quy lut lch s ca loài ngi, ngha là
trc khi con ngi lo đn chuyn làm chính tr, khoa hc, ngh thut, tôn giáo thì con
ngi cn phi n, ung, , mc. Mun vy, con ngi phi lao đng, nhng không
phi lao đng tu tin mà phi có cách thc, đó là phng thc sn xut (bao gm lc
lng sn xut và quan h sn xut). Trong đó, lc lng sn xut gi vai trò quyt
đnh trong quá trình tin hóa ca nhân loi vì nó biu hin mi quan h ca con ngi
vi gii t nhiên trong quá trình sn xut. Trình đ ca lc lng sn xut th hin
trình đ chinh phc ca con ngi đi vi gii t nhiên trong tng giai đon lch s

nht đnh. ó là kt qu ca nng lc thc tin ca con ngi trong quá trình tác đng
vào t nhiên đ to ra ca ci vt cht đ đm bo cho s sinh tn và phát trin ca loài
ngi. Lc lng sn xut là s thng nht hu c gia t liu sn xut (trc ht là
công c lao đng) và nhng ngi lao đng có kin thc, có thói quen, kinh nghim và
k nng, k xo đ sn xut.
Trong lc lng sn xut, công c lao đng là yu t đng nht, cách mng nht
nên có mt vai trò quan trng, là thc đo s chinh phc t nhiên ca con ngi. Quá
trình phát trin ca sn xut cng là quá trình con ngi ci tin, b sung và hoàn thin
công c lao đng nhm đt nng sut cao và to ra nhiu sn phm cho xã hi. Do đó,
trình đ phát trin ca công c lao đng đc xem là tiêu chun quan trng đ phân
bit s khác nhau gia các thi đi kinh t trong lch s. K. Marx đã ch ra rng:
“Nhng thi đi kinh t khác nhau không phi  ch chúng sn xut ra cái gì, mà là 
HVTH: Hunh Mng Nghi
- 10 -
ch chúng sn xut bng cách nào, vi nhng t liu lao đng nào” [15, 338].
Chính công c sn xut và phng tin lao đng kt hp vi lao đng sáng to
ca con ngi là yu t quyt đnh đn nng sut lao đng, nên theo Lênin thì xét đn
cùng nng sut lao đng là tiêu chun c bn đ đánh giá trình đ ca lc lng sn
xut trong mt xã hi.
Cuc cách mng công nghip ln th nht di ch đ t bn ch ngha vi ni
dung là c khí hóa, thay th lao đng th công bng lao đng s dng máy móc đã to
ra mt bc phát trin nhy vt ht sc v đi v s phát trin ca lc lng sn xut,
kéo theo s phát trin toàn din trên các mt ca xã hi to ra nng sut lao đng xã
hi cao gp nhiu ln so vi lao đng th công, làm cho b mt đi sng ca xã hi
loài ngi có s thay đi ht sc nhanh chóng.
T đó đn nay trc tính cht cnh tranh tàn khc ca nn kinh t th trng t
bn trong nc và th gii, s chy đua gia hai h thng XHCN và TBCN trong s
phát trin nhanh chóng ca khoa hc, cuc cách mng công nghip đã din ra rt nhanh
chóng và sâu sc trong tt c các lnh vc t vt cht đn tinh thn cho phép khai thác
mt cách có hiu qu tài nguyên thiên nhiên, to ra nguyên vt liu mi đáp ng các

yêu cu đòi hi ngày càng cao ca nn sn xut, đa nng sut lao đng xã hi cao gp
trm ln so vi thi k bt đu CNH.
Rõ ràng đ phát trin kinh t, phát trin lc lng sn xut thì CNH phi đc
coi là mt quá trình mang tính quy lut, nht là đi vi các quc gia bt đu t mt nn
kinh t nông nghip kém phát trin mun vn lên thành mt quc gia có nn kinh t
tiên tin hin đi. Thc tin lch s đã ch rõ, đ th tiêu tình trng lc hu v kinh t -
xã hi, khai thác ti u các ngun lc và li th, bo đm nhp đ tng trng nhanh và
n đnh, mi nc phi xác đnh c cu kinh t hp lý, trang b k thut ngày càng hin
đi cho các ngành kinh t.  các nc phát trin, quá trình y gn lin vi quá
trình CNH.
Ngày nay, có th nói trình đ CNH là thc đo v tin b kinh t, vn hóa, quân
s ca các nc. Chính vì vy mà mi quc gia dân tc trên th gii luôn quan tâm đn
vic nâng cao trình đ CNH, HH trong mi mt ca đi sng xã hi  nc mình.
HVTH: Hunh Mng Nghi
- 11 -
i vi các nc phát trin hin nay, là nhng nc đã thc hin CNH rt sm,
trình đ CNH ca các nc đó rt cao, h đã to ra đc mt nn sn xut tiên tin và
mt nn kinh t, quc phòng hùng mnh. Th nhng h vn luôn coi trng s nghip
phát trin lc lng sn xut, đu t mnh cho nghiên cu ng dng các tin b khoa
hc - k thut mi vào sn xut nhm tìm ra nhng phng pháp sn xut mi, phát
hin và đ ra nhng phng pháp khai thác ngun nng lng mi cc mnh, ch to
hàng lot vt liu nhân to có tác dng nhiu mt mà trc đây không th bit đc,
ch to hàng lot phng tin k thut và quy trình công ngh mi v cht lng sn
xut… Cuc chy đua ht sc quyt lit gia các trung tâm hin nay là M - Tây Âu -
Nht Bn đã chng minh phn thng  các nc có trình đ phát trin công nghip cao,
có phng pháp qun lý tiên tin khoa hc, luôn luôn hin đi hóa nn sn xut ca
nc mình.
i vi các nc kém phát trin, đ thoát khi nghèo nàn lc hu và ph thuc
vào các nc đ quc, không có con đng nào khác là con đng phi thc hin CNH
đt nc. H quan nim CNH và s phát trin đc xem nh đng ngha vi nhau.

CNH đi vi các nn kinh t nông nghip, xut khu nguyên liu thô, đc xem là
phng tin giúp phá v mi ràng buc ph thuc vào các nc này phi chu trong
thi k thuc đa, giành đc lp v chính tr mi đt đc s đc lp v kinh t. CNH
s to ra nhiu công n vic làm đáng k, thu hút lao đng d tha  khu vc nông
thôn, giúp nâng cao sn lng trên đu ngi, nâng cao mc sng và nht là CNH giúp
to ra nhng thay đi cn thit các quan đim v xã hi và vn hóa qua tác đng “hin
đi hóa” ca các công ngh và các phng pháp t chc đc du nhp vào… CNH
đc xem nh là mt phng tin đ đt đc mt s mc tiêu v xã hi.
i vi các nc XHCN ông Âu và Liên Xô, và ngày nay nh Trung Quc,
Vit Nam… sau khi giành đc chính quyn, vic thc hin CNH ngày càng đc đt
ra ht sc cp bách. Mt mt, vì hu ht các nc đó đu có trình đ phát trin ca lc
lng sn xut còn thp, cn phi đc nhanh chóng xây dng đ nâng cao nng lc
sn xut đáp ng các yêu cu ging nh  các nc kém phát trin nêu trên. Mt khác,
đ đi lên CNXH đòi hi các nc này phi có mt nn kinh t tng trng và phát trin
cao da trên lc lng sn xut hin đi và ch đ công hu XHCN v t liu sn xut.
HVTH: Hunh Mng Nghi
- 12 -
C s vt cht - k thut ca CNXH cn phi xây dng trên c s nhng thành tu mi
nht, tiên tin nht ca KHCN, tc là nó phi to ra đc mt nng sut lao đng xã
hi cao. Mun vy, tt yu phi tin hành quá trình CNH đ to ra nn tng c s vt
cht đó cho nn kinh t quc dân XHCN.
Nh vy, có th thy rng s phát trin ca ngành công nghip trong quá trình
CNH, HH có vai trò ht sc quan trng đi vi mi quc gia. iu này đc biu
hin c th nh sau:
- Phát trin ngành công nghip s làm gia tng thu nhp quc dân:
Nng sut cao hn trong công nghip to điu kin nâng cao thu nhp. Do công
nghip có th s dng nhiu máy móc thay th lao đng ca con ngi, so vi các
ngành khác máy móc ch mang tính h tr.
Mt khác, giá c sn phm công nghip thì  đnh hn và cao hn  th trng
trong và ngoài nc.

- Phát trin ngành công nghip giúp cng c s n đnh thu nhp xut khu
và thu nhp quc dân:
Hu ht các nc nông nghip thng ch xut khu mt hoc mt vài loi nông
sn, và chúng đc xác đnh bi cung và cu. Ngun nông sn thng không n đnh.
Khi b mt mùa, ung gim dn đn thu nhp gim. Khi đc mùa, giá h, thu nhp
cng gim. Nhng thiu sút nh vy ca nông sn b làm trm trng thêm bi s trao
đi bt bình đng ca các nc công nghip vi các nc kém phát trin. Hu qu là
các nc đc khai thác nh th b mt cân bng cán cân thanh toán. Chi tiêu nhp
khu vt quá thu nhp xut khu và cui cùng, phát trin công nghip đc xem nh
mt gii pháp ca vn đ.
- Phát trin ngành công nghip đ trang b c s vt cht k thut cho tt c
các ngành trong nn kinh t quc dân:
Cung cp t liu lao đng (máy móc, thit b, công c lao đng) và đi tng
lao đng (nguyên, nhiên liu… ), nên công nghip có ý ngha thit yu đi vi tng
trng sn phm ca c khu vc sn xut ln dch v.
- Ngành công nghip cung cp đi b phn sn phm tiêu dùng cho xã hi:
Vì là ngành cung cp đi b phn sn phm tiêu dùng cho xã hi nên phát trin
HVTH: Hunh Mng Nghi
- 13 -
công nghip là nhim v rt quan trng và cn thit đ thúc đy phát trin kinh t.
- Ngành công nghip cung cp nhiu vic làm hn:
Công nghip to nhiu vic làm nên thu hút đc nhiu lao đng thng d 
nông thôn. Phát trin công nghip thông qua quá trình công nghip hóa s làm mc
thêm nhiu nhà máy, cn nhiu lao đng. Nông dân trong thi k nông nhàn có th làm
vic bán thi gian trong các nhà máy ch bin nông sn.
- Phát trin ngành công nghip giúp m rng th trng nguyên liu thô 
ni đa:
Các ngành công nghip đa phng cn nguyên liu thô cung cp t nông
nghip đi ch bin phc v cho tiêu dùng cá nhân và công nghip.
Tóm li, phát trin ngành công nghip trong quá trình CNH, HH cng nh

vic thc hin công cuc CNH, HH đt nc đã tr thành mt quy lut tt yu khách
quan trong quá trình phát trin ca mi quc gia, bt chp ch đ chính tr khác nhau.
S vng mnh, phát trin hng thnh ca mi quc nc hoàn toàn ph thuc vào vic
có thc hin thành công công cuc CNH hay không. Thc tin ca các nc trên gii
đã minh chng điu đó và cng cha có quc gia nào phát trin hùng mnh mà không
phi thc hin CNH.
1.3. MT S MÔ HÌNH TNG TRNG, PHÁT TRIN CÔNG NGHIPVÀ
MÔ HÌNH, KINH NGHIM V CÔNG NGHIP HÓA, HIN I HÓA TRÊN
TH GII
1.3.1. Mô hình tng trng và phát trin công nghip
1.3.1.1. Mô hình c cu chin lc
Loi 1: Chin lc phát trin nhng ngành công nghip then cht c bn.
Gm 2 nhóm ngành:
- Nhng ngành then cht c đin nh: Ch to máy, c khí; luyn kim, hóa cht
c bn; nng lng.
- Sau đó phi cu trúc li nn kinh t theo hng hin đi hóa, xây dng nhng
ngành: in t, tin hc; công ngh sinh hc; vt liu xây dng mi; nng lng mi:
nguyên t, đa nhit mt tri; t đng hóa: ropot.
HVTH: Hunh Mng Nghi
- 14 -
Loi 2: Chin lc phát trin cân đi, tng th hu ht các ngành cn thit.
Loi 3: Chin lc tp trung phát trin nhng ngành mang li hiu qu ln
nht, nhanh nht.
Trên thc t, hu nh không có mt quc gia nào thun túy áp dng mt mô
hình nào mà là có s kt hp å loi 4.
Loi 4: Kt hp gia loi 1 và loi 3, có ngha là va xây dng nhng ngành c
bn va tp trung vào mt s ngành có hiu qu nht.
1.3.1.2. Các mô hình tng trng công nghip
Mô hình 1:
Mô hình tp trung sc lc ca quc gia cho các ngành công nghip

riêng bit trong tng giai đon nht đnh.
Loi 1: Các ngành công nghip giai đon đu
Là nhng ngành cung cp hàng hóa thit yu cho nhân dân và sn xut bng quy
trình công ngh đn gin.
Loi 2: Các ngành công nghip giai đon sau
Là nhng ngành cung cp hàng tiêu dùng lâu bn (ô tô, t lnh), hàng t liu sn
xut (thép, máy móc, thit b… )
Loi: Các ngành công nghip giai đon gia.
Là nhng ngành nm gia hai loi ngành trên là ngành sn xut ra sn phm
trung gian nh: g, da, cao su, v.v.
Theo thng kê, phn t l các ngành công nghip giain đon đu trong GNP
tng lên  nhng nc có thu nhp tính theo đu ngi thp nhng khi thu nhp tính
theo đu ngi rt thp thì t l này không tng lên na mà dng li ri gim xung.
Phn t l ca các ngành công nghip giai đon sau trong GNP tip tc tng khi thu
nhp tính theo đu ngi  mc cao.
Mô hình này có nhc đim là vic phân loi ch có tính tng đi, khó xác
đnh mt sn phm thuc nhóm ngành nào.
Ngoài ra, t l các ngành công nghip riêng bit trong GNP ca mt nc đc
xác đnh bi tim nng v tài nguyên thiên nhiên, kinh nghim buôn bán ngoi thng
và nhiu yu t khác na.
Mô hình 2: S phát trin cân đi và không cân đi
.
HVTH: Hunh Mng Nghi
- 15 -
- Các nhà kinh t nh Rognar Nurkse và Paul Rosensten ng h mô hình phát
trin cân đi cho rng các nc cn phi phát trin nhiu ngành công nghip đng thi
nu nh mun đt đc s tng trng kinh t.
- Các nhà kinh t nh Albert Hirschman ng h s phát trin không cân đi cho
rng các quc gia có th và cn thit tp trung sc lc ca mình vào mt s ít ngành,
các khu vui chi trong giai đon đu ca s phát trin.

Tuy nhiên, nu ch tp trung vào mt s ít ngành trong mt thi gian dài thì có
th không đ đ phát trin.
Mô hình 3: S kt hp phía trc và phía sau.

Các ngành công nghip có s kt hp phía sau là nhng ngành công nghip s
dng đu vào t các ngành công nghip khác.
Các ngành công nghip có s kt hp phía trc là các ngành công nghip mà
các sn phm ca nó sau đó đc tr thành đu vào ca các ngành công nghip khác.
C hai s kt hp phía trc và phía sau s dn đn nhu cu xây dng nhng
ngành công nghip mi và các ngành này li to ra các nhu cu mi na và c th
tip tc.
Không có mô hình chung v CNH cho tt c các quc gia, tuy nhiên các phân
tích đnh hng cho thy rng có mt s các mô hình tng đi ging nhau gia các
nhóm ln các quc gia.
1.3.2. Mô hình v công nghip hóa
 nhng giai đon lch s khác nhau, quá trình CNH có nhng nét đc trng
khác nhau, t đó hình thành các mô hình CNH trên th gii.
1.3.2.1. Mô hình công nghip hóa  các nc Tây Âu
ây là mô hình CNH đu tiên trong lch s, đc gi là mô hình CNH c đin,
nó din ra vào gia th k XVIII đn gia th k XIX, đu tiên  nc Anh ri đc
m rng sang nc Pháp và lan ta, phát trin sang các nc c, Nga và M. Nh
tin hành CNH, các nc này đã có nhng bc chuyn bin mnh m trong c cu
kinh t, chuyn t nc nông nghip sang nc công nghip.
Mô hình CNH c đin có nhng đc trng c bn sau:
HVTH: Hunh Mng Nghi
- 16 -
- Tin đ cho s xut hin và phát trin là cuc cách mng trong nông nghip.
Nhng thay đi trong k thut và t chc trong sn xut nông nghip đã to ra nng
sut lao đng cao và tng nhanh sn lng nông nghip. Nh đó đã làm cho cung v
nông sn và cu v t liu sn xut trong nông nghip tng lên, cho phép gii phóng

mt b phn lao đng trong nông nghip sang làm vic trong công nghip và các ngành
phi nông nghip khác, to điu kin thúc đy kinh t hàng hóa và th trng phát trin.
- Quá trình CNH din ra mt cách tun t theo tin trình: công nghip nh, công
nghip nng, giao thông vn ti, nông nghip, dch v và lu thông.
- Quá trình CNH din ra t t, chm chp vi khong thi gian hàng trm nm,
din ra nh mt quá trình lch s t nhiên, theo các bc đi có tính tun t.
1.3.2.2. Mô hình công nghip hóa  Liên Xô (trc đây)
Mô hình CNH  Liên Xô (trc đây) din ra trong mt hoàn cnh lch s đc
bit. Là nc XHCN đu tiên trên th gii, Liên Xô tin hành CNH trong vòng vây ca
CNTB, trong điu kin CNTB đã có nn công nghip hùng mnh và luôn mun tiêu
dit CNXH bng quân s. Do đó, CNH  Liên Xô thi by gi gp rt nhiu khó khn
trong vic khai thác thành tu ca các nc đi trc và tranh th công ngh ca nc
ngoài. c đim khác bit ca CNH  Liên Xô là: tin hành trên mt đt nc có din
tích rng, tài nguyên phong phú, dân s khá ln, KHCN đã đt trình đ tng đi khá
nên nh vy mà Liên Xô đã thc hin CNH thành công trong điu kin b CNTB bao
vây và âm mu tiêu dit.
CNH  Liên Xô (trc đây) có nhng đc trng c bn sau:
- CNH trong c ch k hoch hóa tp trung cao đ, không ly hiu qu kinh t -
xã hi làm tiêu chun c bn đ xác đnh phng án phát trin, la chn d án đu t
và công ngh.
- Ly u tiên phát trin công nghip nng làm nn tng ngay t thi k đu ca
quá trình CNH.
- Quá trình CNH din ra trong mt thi gian rt ngn, ch trong khong 15 nm.
Tuy nhiên, đó mi ch là thi gian đ hoàn thành v c bn nhim v CNH.
HVTH: Hunh Mng Nghi
- 17 -
CNH  Liên Xô trc đây không ch là tt yu v mt kinh t mà còn tt yu v
quc phòng. Vic u tiên phát trin công nghip nng ngay t đu, mt mt đã nhanh
chóng làm cho Liên Xô tr thành nc công nghip hùng mnh, t trang b cho nn
kinh t quc dân nhng máy móc thit b cn thit và cng c nhanh chóng tim lc

quc phòng. Mt khác, do phi u tiên cho công nghip nng trong điu kin ngun
vn hn hp nên phi ct gim vn đu t cho nông nghip và các ngành kinh t khác,
khin cho lnh vc này chm phát trin, đi sng nhân dân chm đc ci thin.
1.3.2.3. Mô hình công nghip hóa  các nc NICs
Các nc và vùng lãnh th là Hàn Quc, ài Loan, Hng Kông, Singapore
đc gi là các nc CNH mi (NICs) thuc th h th nht  ông Á, đã to nên
nhng nn công nghip tng trng nhanh cha tng thy. Thi gian cho quá trình
CNH  nhng quc gia và vùng lãnh th này khong 30 nm.
Nhng nc mi CNH châu Á nói trên vn xut phát t mt nn nông nghip.
Trong c cu chung ca nn kinh t, ngành nông nghip thng chim ti 75% lao
đng và trên 30% GDP. Nhìn mt cách tng quát, quá trình CNH  các nc NICs tri
qua hai giai đon:
- To tin đ cho CNH.  giai đon này các nc NICs to ra các đt phá trong
nông nghip, trong xây dng kt cu h tng và sn xut các sn phm hng v
xut khu.
- Giai đon CNH. Giai đon này đc thc hin tng tc qua các yu t v
chuyn dch c cu kinh t (gim nhanh t troïng nông nghip trong GDP), duy trì kh
nng tng trng kinh t  mc cao, thc hin chính sách thun li cho s phát trin
các công ngh hin đi, đm bo cho nn giáo dc - đào to phát trin vng vàng, gn
lin CNH vi HH.
Ch trong vòng 30 nm các nc NICs đã tr thành nhng nc phát trin, h
đã li dng nhng c hi tt đ “đi tt, đón đu” thông qua tip nhn công ngh, tin
thng vào công ngh hin đi. Trong quá trình CNH, các nc NICs đã có nhng bc
đi thích hp: lúc đu là nhp công ngh, thích nghi và ci tin chúng da trên s vn
HVTH: Hunh Mng Nghi
- 18 -
dng các thành tu KHCN ca th gii và phát trin KHCN trong nc, tip theo là
xây dng nng lc công ngh quc gia nh phát trin nng lc ni sinh v KHCN đ
tin ti sáng to công ngh và xut khu công ngh.
Nhìn chung, các nc NICs đu thiu tài nguyên thiên nhiên và đt đai tính theo

đu ngi rt thp nên quá trình CNH ca các nc này có đc đim chung là các
chính sách đu nhm n đnh kinh t v mô, hng v xut khu và đc bit là rt coi
trng đu t vào ngun nhân lc nên đã đt đc nhng thành tu rt ln trong giáo
dc, có ngun lao đng đc đào to tng đi tt, có k lut và có kh nng thích
nghi tt.
Lúc đu, các nc NICs đu thc hin CNH theo chin lc “thay th nhp
khu”, sau đó t nhng nm 60 ca th k XX h chuyn sang chin lc “hng v
xut khu”. Nh đó đã khai thác đc ti đa các ngun lc trong nc và các điu kin
thun li  bên ngoài ca thi đi.
1.3.2.4. Mô hình công nghip hóa  các nc ASEAN
Nm 1967 Hip hi các nc ông Nam Á vit tt là ASEAN đc thành lp
ban đu gm 5 nc: Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore và Thái Lan. Sau đó
gia nhp thêm các quc gia: Brunei (1984), Vit Nam (1995), Lào và Myanma (1997),
Campuchia (1999). CNH  các nc ASEAN tin hành trong điu kin ít nhiu khác
vi các nc NICs. Các nc này trc kia đu là thuc đa ca các nc t bn phát
trin nên h mun xây dng nn kinh t đc lp, t ch sau khi giành đc lp. Mt
khác, so vi các nc NICs, các nc ASEAN có ngun tài nguyên thiên nhiên phong
phú hn.  thi k đu CNH, các nc này đã đi theo chin lc “thay th nhp khu”
vi đc trng là sn xut và trao đi hàng hóa ch yu nhm đáp ng nhu cu tiêu dùng
trong nc. Thc t cho thy chin lc này không phù hp, kém hiu qu nên h đã
chuyn sang chin lc “hng v xut khu”, thc cht là gii pháp “m ca” đ cho
phép khai thác các li th so sánh trong nc và vic khai thác các điu kin thun li
bên ngoài, nh vy mà chin lc này đã đc thc hin thng li  các nc NICs.
Trong quá trình CNH, các nc ASEAN rt chú ý đn vic thu hút vn đu t
trc tip nc ngoài (FDI), vì đây là ngun vn có vai trò rt quan trng cho s phát
HVTH: Hunh Mng Nghi
- 19 -
trin kinh t, đi cùng vi FDI là k thut, công ngh, kinh nghim qun lý và kh nng
m rng th trng, v.v. Tuy nhiên, vn đ là phi bit s dng có hiu qu ngun vn
này, khc phc tính l thuc, ch đng trong vic la chn công ngh thích hp và

ngn chn nhng tác đng tiêu cc. Bên cnh đó, các nc này cng rt chú ý đn
công nghip hng v xut khu, đc bit rt chú ý phát trin loi xí nghip qui mô va
và nh, và đó là xu hng đã đc nhiu nc ng dng vì nó có nhiu u đim nh
lng vn đu t ít, thu hi vn nhanh, ng dng tin b KHCN mi nhanh, thích ng
linh hot vi bin đng ca th trng, quan h ch và th thân thin hn, v.v. Còn mt
đc đim ni bt na trong quá trình CNH  các nc ASEAN là h quan tâm đc bit
ti giáo dc vn hóa, truyn thng và giáo dc hng nghip cho ngi lao đng.
Ngoài ra, h còn có chính sách khuyn khích, kêu gi các nhà khoa hc, chuyên gia k
thut, v.v. đang  nc ngoài v nc làm vic vi ch đ đãi ng cao. H cng có
chính sách “nhp khu” các chuyên gia, k s gii ca nc ngoài đ s dng cht
xám ca h. Hn na, h cng rt chú ý đn vai trò điu tit ca Nhà nc. S điu tit
ca Nhà nc nhm thay đi c cu kinh t, thc hin công bng xã hi và công bng
gia các dân tc; qun lý vn đu t, can thip vào ngoi thng và bo h ngành công
nghip ch to ni đa; can thip vào th trng lao đng, th trng vn, quy đnh giá
c mt s mt hàng thit yu đ chng đc quyn, v.v.
1.3.3. Mt s kinh nghim v công nghip hóa, hin đi hóa  các nc
Trong quá trình CNH, HH ca nc ta, vic nghiên cu kinh nghim ca các
c khác là rt quan trng (c kinh nghim thành công và không thành công), rt cn
thit cho con đng CNH “rút ngn”.
1.3.3.1. Chuyn giao công ngh
Thc cht ca chuyn giao công ngh là đa công ngh bao gm c phn cng
(máy móc, thit b) và phn mm (quy trình, phng pháp công ngh…) t nc này
sang nc khác, làm thay đi quyn s hu và quyn s dng công ngh đc chuyn
giao. Thc cht, công ngh đc chuyn giao là mt th hàng hóa.
Kinh nghim ca các nc thc hin chuyn giao công ngh (Nht Bn, các
nc NICs, ASEAN, v.v. ) cho thy các nc tin hành CNH gn lin vi HH qua
HVTH: Hunh Mng Nghi
- 20 -
chuyn giao công ngh, hay CNH “hng v xut khu” đu đt đc nhng kt qu
ni bt, vì chuyn giao công ngh cho phép:

- Rút ngn khong cách lc hu so vi các nc có nn kinh t phát trin, do
khai thác đc li th tuyt đi và li th so sánh v KHCN hin đi ca th gii.
- To điu kin đ khai thác có hiu qu hn các ngun lc  trong nc nhm
tng trng kinh t nhanh.
- i vi nhng nc đang chuyn t nn CNH “thay th nhp khu” sang
CHN “hng v xut khu” thì nó thúc đy s chuyn dch này có hiu qu, to th và
lc cho cnh tranh và hòa nhp th trng th gii.
Các nc thc hin chuyn giao công ngh thng qua các giai đon, các bc
đi thích hp: giai đon đu là nhp công ngh và thích nghi vi nó, là “s bt chc,
làm theo”; áp dng công ngh mt cách khôn ngoan, tài tình theo cách riêng ca mình,
kt hp hài hòa công ngh nhp vi vn hóa ca mình; xây dng nng lc công ngh
quc gia, tin ti sáng to công ngh và xut khu công ngh.
Phng thc chung ca các nc chuyn giao công ngh là la chn công ngh
thích hp, tin thng vào công ngh hin đi, công ngh cao. Công ngh cao, mt mt
có tác dng làm chuyn dch c cu kinh t theo hng hin đi, to ra nhiu ngành
công nghip mi có giá tr gia tng cao, to kh nng giao lu và cnh tranh quc t;
mt khác, có ý ngha quyt đnh đi vi vic đi mi công ngh trong toàn b nn kinh
t, trang b k thut cho các ngành sn xut, dch v, an ninh quc phòng, có tác dng
trong điu tra tài nguyên, khôi phc môi trng b ô nhim. Tuy nhiên, trong quá trình
thc hin nhn chuyn giao công ngh cn tnh táo đ tránh nhp công ngh li thi do
các nc thi ra, tránh không tr thành “bãi thi công nghip”.
1.3.3.2. Chin lc hng v xut khu và thay th nhp khu
Khi tin hành CNH, mt s nc (nh các nc NICs, ASEAN) lúc đu thc
hin chin lc “thay th nhp khu” sau đó đã linh hot chuyn sang “hng v
xut khu”.
Thc t ca th gii my chc nm qua cho thy, hu ht các nc thc hin
HVTH: Hunh Mng Nghi
- 21 -
CNH “hng v xut khu” đu đt kt qu ni bt so vi áp dng các chin lc
CNH khác.

Chin lc “thay th nhp khu” đc áp dng ph bin vào thp k 50, 60 ca
th k XX. c trng c bn ca chin lc này là sn xut và trao đi hàng hóa ch
yu nhm đáp ng nhu cu tiêu dùng trong nc. Chin lc này ra đi trong
điu kin:
- Các nc đang phát trin phn ln còn  thi k kinh t t nhiên và kinh t
hàng hóa gin đn, trình đ sn xut còn thp kém, th trng nh hp, quan h hàng
hóa - tin t cha phát trin.
- Các nc t bn phát trin cha đy mnh đu t trc tip ra nc ngoài.
Lúc đu chin lc “thay th nhp khu” đc áp dng  các nc M- Latinh,
sau đó lan sang các châu lc khác và đc các nc đang phát trin mi giành đc
đc lp coi là chin lc phù hp vi t tng t lc cánh sinh, chng ch ngha đ
quc, t tng xây dng nn kinh t đc lp t ch.
Chin lc này có nhiu hn ch: do “đóng ca” nên không khai thác đc vn,
k thut t bên ngoài trong khi ngun thu ngân sách thp, đu t chiu sâu cho công
nghip rt khó khn; do ch trng cân bng xut nhp khu ch yu đáp ng nhu cu
tiêu dùng ni đa, không thy và không phát huy đc vai trò ca ngoi thng, v.v.
chin lc này còn gây ra s dng lãng phí tài nguyên do công ngh lc hu, qun lý
yu kém, chi phí sn xut cao, nng sut thp, v.v.
Vào cui thâp k 60, chin lc “thay th nhp khu” v c bn đã b phá sn
do không còn phù hp vi điu kin din ra xu hng quc t hóa và khu vc hóa kinh
t, trong s phát trin mnh m ca cách mng KHCN hin đi đòi hi phá v quan h
“đóng ca” gia các quc gia.
Chin lc “hng v xut khu” đc áp dng rng rãi trong các nc đang
phát trin t thp k 70 tr li đây. Thc cht ca chin lc này là gii pháp “m ca”
 các nc đang phát trin nhm tranh th các yu t thun li bên ngoài (vn, công
ngh…) và khai thác các li th trong nc, đ tin hành CNH theo con đng
HVTH: Hunh Mng Nghi
- 22 -
rút ngn.
Các nc NICs ông Á và các nc ASEAN đã nhanh chóng tr thành các

“con rng”, “con h” chính là nh s thc hin thành công chin lc “hng v xut
khu”. Tuy nhiên, quá trình thc hin chin lc này không phi  các nc đu nh
nhau mà thng đc vn dng phù hp vi nhng nét đc thù ca mi nc. Có nc
thc hin chin lc “hng v xut khu” gn bó hoàn toàn vi th trng bên ngoài,
có nc kt hp gia hng vào xut khu vi vic cng c th trng ni đa… Thc
t cho thy, nu nn kinh t “m ca” nhng ph thuc hoàn toàn vào th trng quc
t s dn đn mt n đnh kinh t trong nc. Trong điu kin th gii din ra cnh
tranh gay gt, chính sách “m ca” phù hp là m ca c hai hng: th trng th
gii và th trng ni đa.
1.3.3.3. Vn đ thu hút vn đu t
Thu hút vn đu t cho CNH, HH là điu kin vô cùng quan trng có nh
hng trc tip đn tin trình này đi vi mi quc gia. Ngun vn đu t cho CNH,
HH gm có: ngun vn trong nc và ngun vn t nc ngoài. Trong đó, ngun
vn trong nc có tính quyt đnh vì đây là ngun vn ni sinh, ni đng lc ca nn
kinh t nên các quc gia đu có chính sách và bin pháp thích hp đ huy đng ngun
vn này. Tuy nhiên, ngun vn đu t t nc ngoài rt quan trng đi vi s phát
trin kinh t, nó bao gm vn đu t trc tip (FDI) và vn đu t gián tip (vay, vin
tr); trong đó, FDI là rt quan trng, vì thc t đi cùng vi FDI là k thut - công ngh,
kinh nghim qun lý và kh nng m rng không gian th trng, v.v. Nhng yu t
này là lc lng đt phá nhng b tc, cn tr đ m ra hng đi lên ca nn kinh t
chm phát trin, góp phn khi đng cho quá trình CNH, HH. Các nc NICs và
ASEAN rt thành công trong vic thu hút FDI, và đó là mt yu t rt quan trng cho
s thành công ca quá trình CNH, HH ca h. Cá bit có nc nh Singapore thì t
bn nc ngoài là ngun gc ch yu ca tng trng kinh t, là đòn by cho s ct
cánh kinh t và thc hin CNH.
Kinh nghim ca nhiu nc cho thy: đ thu hút đc nhiu vn đu t nc
ngoài cn phi to môi trng đu t có li - là môi trng đu t có nhiu yu t đm
HVTH: Hunh Mng Nghi
- 23 -
bo cho nhà đu t thc hin đc mc đích ca mình. Môi trng đu t có li nói

chung bao gm các yu t:
- Bo đm có li nhun cao. ây là nhu cu c bn nht, là mc đích ch yu
ca ngi đu t. Vn đ này liên quan trc tip đn lut đu t có đ sc hp dn đn
mc đ nào, đn trin vng ca nn kinh t, đn dung lng th trng, đn giá c lao
đng cao hay thp, v.v.
- m bo an toàn đu t. ó chính là s n đnh chính tr và kinh t, không có
s bin đng ln v chính tr, kinh t phát trin n đnh.
- Các điu kin cn thit cho đu t thun li nh kt cu h tng tng đi phát
trin, pháp ch đc kin toàn, có lng vn trong nc  mt trình đ nht đnh, có
nng lc ni ti đ đ tip nhn các công ngh phù hp ca các d án FDI.
1.3.3.4. Vn đ môi trng sinh thái
Quá trình CNH, HH và đi kèm theo nó là đô th hóa. Mt mt thúc đy tng
trng cao v kinh t; mt khác, thng gây ra s phá hy và ô nhim môi trng sinh
thái. Hu ht các quc gia tin hành CNH đu đã rút ra đc các bài hc và phi tr giá
cho vn đ này. Ngày nay, vn đ phát trin bn vng đang là mc tiêu chung ca loài
ngi, hu nh mi quc gia không ch ngh ti tng trng kinh t thun tuý nh
trc đây na.
Phát trin bn vng đc đt ra cp bách hn bao gi ht. Trong nhiu mc tiêu
ca s phát trin bn vng, ni lên hai mc tiêu c bn: tng trng kinh t và bo v
môi trng sinh thái.
Quá trình CNH ca nhiu nc đã rút ra đc nhiu bài hc kinh nghim b ích
đi vi vic bo v môi trng sinh thái:
- Chng ô nhim ngay ti ngun phát sinh ra ô nhim: qun lý có hiu qu vic
đt cháy nhiên liu, áp dng công ngh loi b cht bn.
- Vic bo v môi trng đc xem xét ngay t khi lp lun chng kinh t k
thut cho các d án, nu không đm bo yêu cu v bo v môi trng s b đình ch
xây dng.
HVTH: Hunh Mng Nghi
- 24 -
- Tng cng vai trò ca Nhà nc trong vic phòng chng ô nhim nh ban

hành lut; tin hành vic đo đc v môi trng, đo đc ngun gây ô nhim, lp chng
trình điu chnh, b khuyt, x pht, quy đnh ni dung và hng dn k thut, v.v.
- Các nc nhp chuyn giao công ngh thng xuyên chú ý hn ch công ngh
tn nhiu nguyên liu và gây ô nhim nhiu.
1.3.3.5. Vn đ vn hóa và truyn thng
Mi quc gia trong quá trình CNH, HH thc hin chuyn giao công ngh, xây
dng nn kinh t m đu đt ra vn đ: vn hóa và truyn thng.
Ngày nay, vi s phát trin mnh m ca cách mng KHCN hin đi, quc t
hóa và giao lu quc t ngày càng rng rãi, thì vic m rng quan h vi bên ngoài là
tt yu. Không mt dân tc nào trong thi đi ngày nay có th sng bit lp vi
th gii.
Trong quá trình HH đt nc phù hp vi xu hng quc t hóa kinh t,
khuynh hng tìm v truyn thng dân tc, khng đnh bn sc dân tc đã tr thành
mt khuynh hng quc t rng rãi, đc coi nh mt yêu cu tiên quyt cho mi quc
gia đ có th đng vng trong cng đng quc t ngày nay.
Kinh nghim ph bin  các nc cho thy:  nhng ni nào ngi ta không ct
đt vi truyn thng vn hóa dân tc, ngc li bit gi gìn nhng truyn thng vn
hóa tt đp t vn hc, ngh thut đn các tp tc, l nghi, các quy c trong đi sng
hàng ngày, v.v. thì  ni đó gi đc n đnh chính tr, xã hi, gia đình, đm bo s
phát trin lành mnh ca con ngi, và đó li là mt yu t rt quan trng đ HH
đt nc.
Lch s phát trin ca nhiu quc gia cng cho thy rng, nhng thành tu ca
KHCN và quá trình CNH thng li không phi là yu t duy nht đa ti mt xã hi tt
đp, cân bng và cui cùng cng không th đm bo cho s phát trin ti u ca sn
xut. Ngc li, nu bit kt hp các thành tu ca KHCN hin đi vi nhng truyn
thng vn hóa, tinh thn đo đc… ca dân tc, thì s tin b kinh t - xã hi nhanh
chóng và vng vàng hn nhiu.
HVTH: Hunh Mng Nghi