Các vấn đề lý luận và thực tiễn của kế toán hợp nhất kinh doanh tại Việt Nam

.
.
B<)
GIAO
Dl)C
VA DAO
T~O
TRUONG
D~I
HQC
KINH
TE
TP'.
HCM
DE
TAl
NGHIEN
CUU
KHOA
HQC
cAP
B<)
cAc VAN
DE
LY
LUAN VA
THUC
TIEN
• •
CUA KE TOAN
HOP

NHAT
KINH
DOANH
•
TAI.VIET NAM
• •
Ma
sA:
B 2007-09-29
Chti
nhi~m
Thanh
vien
-~~

~-
·-
•.·.·

BQ
GIAO
D~C
UAO
\
f~
U i
TRU'ONG
fJ~I
HQC
KINH

TE
rP.HC\.'
I
THUVrEN
I
··-
~
j/f
J
Y._·
__
j
PGS,
TS.
Biti
Van
DtrO'ng
PGS,
TS. Vo
Van
Nhj
NCS. TrAn HBng
Van
ThS. TrAn
Thj
Huy~n
Thu
Thang
02-2009
LOINOIDAU

N~n
kinh t€
Vi~t
Nam dang trong qua trinh ph
at
tri~n
va
h()i
nh~p
sfm
r()ng
v&i
n~n
kinh t€ th€
gi&i.
Cac
ho<;tt
d()ng kinh
t€
di~n
ra soi n6i
va
tung buac ti€p
c~n,
phu
hqp
v&i
yeu
c~u
cua

n~n
kinh t€ thi tru<mg.
V~
m~t
t6
chuc
cac
ho<;tt
d()ng kinh doanh thi
n~n
kinh t€ nuac
ta
cling
da
tnii qua
nhi~u
buac
phat
tri€n
v&i
cac hinh
thuc
t6
chuc
da
d<;tng,
phu
hqp thvc
ti€n qwin ly
va

yeu
cftu phat
tri~n
cua
n€n kinh t€ toan
c~u.
Trong
thai
gian qua,
ben
c<;tnh
cac hinh
thuc
t6
chuc
kinh doanh c6 tinh
ph6
bi~n
cua
n~n
kinh
t~
thi
trubng
nhu
cac
Cong ty trach
nhi~m
hfru
h<;tn,

Cong
ty c6
ph~n,
. . . thi da
xu~t
hi~n
ngay
cang
nhi~u
cac hinh
thuc
hqp
tac doanh
nghi~p
hay
con
gQi
Ia
lien
k~t
kinh doanh
thong
qua cac
ho<;tt
d<)ng
mua
ban,
sap
nh~p
doanh

nghi~p
hay
n6i
t~t
Ia
hqp
nh~t
kinh doanh. Day Ia
phuong
thuc
hinh
thanh doanh
nghi~p
mang
tinh
t~p
trung
hoa
nang
Ivc
san
xu~t
d€
t<;to
ra
nang
Ivc
san
xu~t
m&i,

hi~n
d~i,
c6 tinh
c<;tnh
tranh
m~nh
va
hi~u
qua kinh doanh cao.
Tren
th€
gi&i,
hqp
nh~t
kinh doanh
da
phat
sinh
tu
hon50
nam
tru&c a cac
nu&c
phat
tri€n rna
d~c
bi~t
la
a
My

va
n6
duqc
coi Ia each t6t
nh~t
d~
rna
r<)ng
quy mo
ho~t
d<)ng
cling
nhu
nang
cao SUC
c~nh
tranh
va
hfi
trQ'
cho SlJ
phat
tri€n
cua
doanh
nghi~p.
Tir d6
vi~c
k€ toan cac
ho~t

d<)ng
mua
ban, sap
nh~p
doanh
nghi~p
da
duqc
nghien cilu,
t6ng
k€t
v~
m~t
ly
lu~n
va
da
c6 nhfrng kinh
nghi~m
quy bau lien quan d€n
vi~c
t6
chuc
va
k€ toan
hqp
nh~t
kinh doanh. Rieng a
Vi~t
Nam

thi
day
vftn
con
la
v~n
d~
m&i
me
va
khong it
phuc
t~p.
Chinh
di~u
nay
da
lam anh'
huang
khong nho d€n
kha
nang quan ly,
di~u
hanh
va
t6 ch(rc
h~
th6ng
thong
tin k€ toan khi

thvc
hi~n
hqp
nh~t
kinh doanh, gay
ra
nhi~u
lung tung cho
cac
co
quan
quan
ly
Nha
nu&c, cac nha quan ly doanh
nghi~p
va
b<)
ph~n
k~
toan.
Tru&c
thvc
tr~ng
nay, d€ gop phftn
lam
sang to nhfrng
v~n
d€
ly

lu~n
v~
hqp
nh~t
kinh doanh, k€ toan
hqp
nh~t
kinh doanh
d€
c6 can
cu
khoa
hQc
va
thvc
ti~n
trng d\}ng vao cong
Vi~c
C\1
th€
CUa
CaC
C(J
quan qufm ly
va
cac cong ty,
chung
toi chQn
d~
tai nghien

cuu
"Cac
vAn
d~
Iy
Iu~n
va
th\fc
ti~n
ciia
k~
toan
hQ'P
nhit
kinh
doanh
t~i
Vi~t
Nam".
D6i
tm;mg
nghien ctru cua
d~
tai la cac
vlin
d~
ly
lu~n
v~
hqp nhlit kinh

doanh
va
k~
toan hqp nhlit kinh doanh cling nhu tinh hinh
thl)'c
t~
&
Vi~t
Nam
trong
thai gian qua.
Phc;tm
vi nghien ctru bao g6m cac vlin
d~
ly
thuy~t
v~
hqp nhlit kinh doanh
va
k~
toan hqp nhlit kinh doanh da duqc cac qu6c gia phat tri€n va cac t6 chuc
k~
toan qu6c
t~
nghien ctru va cong b6 cling nhu thtJc
trc;tng
v~
hqp
nhit
kinh doanh

va
k~
toan hqp nhlit kinh doanh & cac doanh
nghi~p
hoc;tt
d<)ng
theo mo hinh cong
ty
mv-
cong ty con
tc;ti
Vi~t
Nam.
M1,1c
tieu nghien
cfru
cua
d~
titi Ia
v~n
d1,1ng
c6 chon
Ioc
nhfrng
k~t
qua
nghien
cfru
cua
th~

gi&i
v~
hqp
nhit
kinh doanh va
k~
tmin hqp nhlit kinh doanh
vao
di~u
ki~n
C\1
the cua
n~n
kinh
tS
Vi~t
Nam.
B6
Cl,lC
cua
d~
tai
d~
tai bao g6m 3 chuang:
Chuang
I: T6ng quan
v~
hqp
nhit
kinh doanh va

k~
toan hqp
nhit
kinh
doanh.
Chuang 2: Tinh hinh hqp
nh§.t
kinh doanh va
k~
toan hqp
nhit
kinh doanh
6Vi~tNam.
Chuang 3: U ng
d1,1ng
ly
lu~n
hqp
nh§.t
kinh doanh va
k~
toan hqp
nh§.t
kinh doanh vao
n~n
kinh
tS
Vi~t
Nam.
D~

tai nghien c(ru duqc thlJc
hi~n
theo cac
phuang
phap: phuang phap
h~
th6ng; phuang phap
ti~p
c~n
m1,1c
tieu; phuang phap so sanh d6i
chi~u;
phuang
phap phan tich; phuang phap t6ng hqp. Cac phuang phap nay duqc
gAn
k~t
v&i
nhau trong qua trinh tim hi€u
ly
lu~n,
nghien cuu va danh gia thtJc
trc;tng
cling
nhu
d~
xu§.t
cac
ki~n
nghi
nh~m

giai quySt cac
v§.n
d~
nghien ctru da duqc
d~t
ra.
Day la
vfrn
d~
khong
m&i
d6i
v&i
th~
gi&i
nhung
lc;ti
kha phuc
tc;tp
trong
di~u
ki~n
6
Vi~t
Nam
hi~n
nay.
M~c
du B9 tai chinh da c6
nhi~u

c6
gAng
trong
vi~c
xay
dl,l'ng
va ban hanh cac chu!n mlJc
k~
toan cua
Vi~t
Nam theo hu6ng phu
hqp
v&i
cac chu!n mvc qu6c
t~
v~
k~
toan theo yeu
c~u
h9i
nh~p
nhung kh6 khan
tru&c
mAt
Ia
r§.t
l&n
vi
nhi~u
ly

do nhu rao can ngon ngfr nhlit
Ia
sv
thay d6i
g~n
nhu
Ia
thuang xuyen cua cac chu!n mlJc qu6c
t~
v~
k~
toan

Do d6 nhfrng
v§.n
d~
rna nh6m tac gia
nghH~n
c1ru
va trinh bay, hy
v<;mg
se d6ng g6p
m()t
ph~n
nho
vao qua trinh hoan
thi~n
chu~n
mvc
k€

toan
flqp
nh~t
kinh doanh cling nhu
nhfrng quy dinh, hu6ng
d§:n
thvc
hi~n
chu~n
mvc k€ toan nay trong thvc ti€n
n~n
kinh
t€
Vi~t
Nam trong giai
do~n
tru6c
m~t
cling nhu
Hiu
dai.
Ml)C
Ll)C
CHUONG 1:
TONG
QUAN
VE
HNKD
VA
KE TOAN HNKD l

1.1.
HNKD va cac hinh thuc HNKD 1
1.1.1.
Sv
cfrn
thi~t
ctia HNKD trong
n~n
kinh
t~
thi truemg (KTTT) 1
1.1.2. HNKD
va nhfrng lqi ich
tu
HNKD 2
1.1.2.1. HNKD
la gi? 2
1.1.2.2.
Cac lqi ich ctia HNKD 3
1.1.3.
Phan
1o;;ti
HNKD va cac hinh thuc HNKD 4
1.1.3.1.
Phan
lo;;ti
HNKD 4
1.1.3.2.
Cac hinh thuc HNKD 6
1.2.

Nhfrng n9i dung ca ban ctia HNKD theo
chuin
mvc
k~
toan qu6c
t~
7
J .2.1. N9i dung ctia HNKD theo phuang phap mua va phuang phap hqp
nhfrt
quy~n
lqi trong CMKT qu6c
t~
(lAS 22) 7
1.2.2.
N()i
dung HNKD theo quy dinh cua IFRS
12
1.2
.3. Nhilng thay dbi trong thai gian
t&i

14
1.3. Chufin mvc HNKD cua
My

25
CHUONG
2:
TINH
HiNH

HNKD VA KE TOAN HNKD 0
VI~T
NAM 29
2.1. Tinh hinh hqp
nhfrt
kinh doanh 6
Vi~t
Nam trong thai gian qua 29
2 .1.1.
Cac qui d!nh phap ly
v~
hqp
nhfrt
kinh doanh 6
Vi~t
N am 29
2.1.2.
Lu~t
di~u
chinh 30
2.1.3. Cac hinh thuc giao dich 30
2.1.4. Thu tvc cho phep va
ch~p
nh~n

31
2.1.5. Thvc
t~
HNKD 6
Vi~t

Nam trong
thai
gian qua
31
2.1.6.
Thu~
lqi
va
kh6 khan cua
vi~c
HNKDKD cua
Vi~t
Nam
33
2.1.6.1.
Thu~n
lqi
33
2.1.6.2. Kh6 khan
33
2.2. Tinh Hinh
K~
Toan HNKD 6
Vi~t
Nam 34
2.2.1.
Chuin
mvc
k~
toan HNKD ctia

Vi~t
Nam 34
2.2.1.1.
B6i canh ra dai va y nghla cua n6 34
2.2.1.2.
N9i dung
C(J
bfm
cua
vAS
11
39
2.2.2. Phuongphap
phan
anh
theo
qui
dinh
clia
CDKTbanhanh
theo
Q£)15
.48
2.3.
Nh~n
xet danh gia ve
k~
toan HNKD a
Vi~t
Nam 50

2.3.1. D6i
chi~u
chu~n
mvc HNKD
YN
va qu6c
t~

50
2.3
.I.
I.
D6i
chi~u
vai IAS 22 50

2.3.1.2. D6i
chi~u
vai IFRS3 52
2.3
.2.
Nh?n xet va danh gia
53
2.3.2.1.
Nh~n
xet chung
v€
VAS
11

53
2.3.2.2.
Oic
nh~n
xet, danh gia tinh hinh thvc
t~
56
CHUONG
3:
UNG DVNG LV
LU~N
HNKD
VA
KE
TOAN HNKD vAo
DIED
KI~N
NEN KINH
TE
CUA
VI~T
NAM
61
3 .1. Quan
di~m
v~n
dl,lng

61
3 .1.1. Phil hqp

vai
moi truang phap ly va moi truang kinh doanh cua
Vi~t
Nam
61
3.1.2. Thich ling
v&i
d?c
di~m
cua cac
lo~i
hinh
DN
Vi~t
Nam ciing nhu
trlnh
d<)
quan ly , 62
3.1.3.
V~n
dl,lng
c6
ch<;>n
l<;>c
ly
Iu~n
va kinh
nghi~m
HNKD cua qu6c
t~

vao
di€u
ki~n
cua
Vi~t
Nam tren tinh thftn
k~
thira va phat
tri~n
62
3.2.
Ung
dJ,mg
cac hinh thuc HNKD va
k~
toan HNKD vao di€u
ki~n
n€n kinh
t€ cua
Vi~t
Nam
63
3.2.1.
K~t
hqp quy€n lqi
63
3 .2.1.1. Bay di€u
ki~n
d~
thvc

hi~n
phuang phap
k~t
hqp quy€n Iqi
63
3 .2.1.2. D?c
di~m
cua phuang phap
k~t
hqp quyen lqi
65
3.2.1.3. Cac vi
d\1
ve phucmg phap
k~t
hqp quyen lqi
65
3.2.2. Phuang phap mua
71
3 .2.2.1.
M<)t
s6
ki~n
nghi ve VAS
11

71
3.2.2.2.
M<)t
s6

ki~n
ngh! khac
73
3.2.2.3.
Ki~n
ngh! v€ ly
thuy~t
thlJC
t~

75
3.3.
M<)t
s6 y
ki~n
khac 79
3
.3
.1. D6i v6i B 9
K~
ho~ch
-
Dftu
tu 79
3.3
.2. D6i v6i
B<)
Tai Chinh 79 .
3.3.3.
ve

phia doanh
nghi~p
79
3.3.4. D6i
m&i
chuang
trinh,
n('>i
dung,
phuang
thuc va nang cao
ch~t
luqng
dao
t~o
k€
to{m,
ki~m
toan
d~
c6
th~
duang
d~u
v&i
b6i
dmh
hoa hqp,
h('>i
t\1

, . k;. t '
;.
t;. 80
va1
e oan quoc e .
3.3 .5.
Nang
cao
ch~t
luqng
ki~m
soat
ho~t
d('>ng
k€ toan
Vi~t
Nam

82
KET
LU~N

85
TAI
LI~U
THAM
KHA0

86
PHVLVC801

PHVLVC
802
PHVLVC
803
DANH Ml}C
cAc
KY
HI~U
VIET TAT
APB
A-IFRS
ASEAN
AFTA
BCDKT
BCDKTHN
Accounting
Principles Board
H9i d6ng cac nguyen
t~c
kS
toan cua
My
Autralia International Financial Reporting Standards
Tieu chufrn bao cao tal chinh cua Uc dva tren chufrn mvc
k€
toan qu6c
tS.
Association
of
South-East Asian Nations

Hi~p
h9i cac qu6c gia Dong
NamA.
Asean Free Trade Area
Khu
Vl,IC
m~u
djch
tv
do ASEAN
Bang can d6i
kS
toan
Bang can d6i
kS
toan
hQlJ
nhftt
BCTC Bao cao
Uti
chinh
BCTCHN
Bao cao
Uti
chinh hqp
nhftt
DN
Doanh
ngh,i~p
EU

Lien minh Chau Au
EURO-
TAPVIET Chuong trinh h6 trq cua Lien minh Chau Au danh cho
Vi~t
Nam
FASB
H9i d6ng chufrn mvc
kS
toan tai chinh
My
FRS Tieu chufrn bao cao tai chinh cua Anh
FTC
FDI
FIFO
GDP
GTGT
HNKD
IFRS
Federal Trade Commission
Uy ban thuong
m~i
lien bang Hoa Ky
Foreign Direct Investment
V6n
dfru
tu
trvc
tiSp
cua nu6c ngoai
Nh~p

tru6c
xu~t
tru6c
Gross Domestic
Pruduct
T6ng san luqng n9i dja
Gia tri
gia tang
Hqp nhftt kinh doanh
International Financial Reporting Standards
Chufrn
mvc bao cao tai chinh qu6c
tS
IASB
IASC
lAS
LIFO
LTTM
M&A
NAFTA
ODA
SEC
TSCD
CTTNHH
CTCP
USGAAP
UKGAAP
USD
VNGAAP
VAS

VCSH
WTO
International Accounting Standards Board
H()i
d6ng
chu~n
mvc
kS
toan qu6c
tS.
International Accounting Standards Committee
Uy ban
chu~n
mvc
kS
toan qu6c
tS
International Accounting Standards
Chu~n
mt;rc
kS
toan qu6c
tS
Nh~p
sau
xu~t
tru6c
Lqi
thS
thuong

m~i
(Goodwill)
Merge and Acquisition
Sap
nh~p
va mua
l~i
North American Free Agreement
Hi~p
u6c
tv do
m~u
dich
B~c
My
v6n
vi~n
trq
phat
tri~n
Uy ban giao dich chtmg khoan
My
Tai
sfm
c6 djnh
Cong
ty Trach
nhi~m
hfru
h~n

Cong ty c6
phAn
United Stated General Accepted Accounting Policy
Chu~n
mt;rc
kS
toan duqc
ch~p
nh~n
chung cua Hoa
Ky
Chuin mvc
kS
toan duqc
ch~p
nh~n
chung cua Vuong Qu6c Anh
Bola My
Chu~n
mvc
kS
toan duqc
ch~p
nh~n
chung cua
Vi~t
Nam
Vietnam Accoungting Standard
Chu~n
mvc

kS
toan
Vi~t
Nam
Vdn chu
sa
hfru
World Trade Organization
T6 chfrc thuong
m~i
thS
gi6i
C<)NG HOA xA
H<)I
CHU NGHIA
VI$T
NAM
Doc
L~p
- Tl! Do -
Hc;mh
Phuc
GrAY xAc NHAN
•
Kinh
gin:
-Ban
Giam
Hi~u
TrD'O'ng

D,i
hqc Kinh
t~
Tp.
HCM
- Phong quan
ly
Khoa hqc va
Hgp
tac Quae
t~.
Toi ten la Bui Van Duong, Giang vien Khoa
K~
to{m
-
Ki~m
to{m
va la
chu
nhi~m
d~
t;;ti
c~p
B('>
"Cac
vAn
d~
ly
lu~n
va

thlJc
ti~n
cua
k~
toan hqp
nhAt
kinh doanh
t;;ti
Vi~t
Nam".
Ngay 12/03/2009 vira
qua, Nha
tru<mg
va
Phong Quan ly khoa
hQc
da
tfi
chuc cho toi bao
v~
d~
tai cua minh
va
hom nay toi da hoan thanh
vi~c
chinh sua
n('>i
dung cua
d~
tai theo bien ban

hQp
h('>i
dbng danh gia
nghi~m
thu
cAp
ca
sa.
Nay toi lam
gi~y
xac
nh~
nay
d~
dugc bao
v~
chinh thuc &
H('>i
dbng
c~p
B('>.
Xin chan thanh cam on.
Xac
nh~n
cua
thu
Icy
Hoi dbng
c~p
ca

sa
M~
P&l.
11.
Ma,
Jh,
7f•,7,fl4,~
Tp.
HCM, ngay q thang 4 nam
UXXf
Kyten
PGS, TS. Bui Van Duong
B9 Giao Dvc Va Dao
T~o
Tru<'mg
D~i
HQc
Kinh
T~
TP. HCM
Ten
d€
tai:
THONG TIN
KET
QUA NGHIEN CUU
(f)~
tai, d\f an)
CAC VAN
DE

LV
LU~N
VA
THTjC TIEN CUA
KE
TOAN
HQP
NHAT
KINH DOANH
T~I
VI:eT NAM
Chu
nhi~m:
PGS, TS. Bui Van
Duang
Thai
gian thvc
hi~n:
0112007
d~n
12/2008
Ca quan chu tri:
Truang
D~i
HQc
Kinh
T~
Tp.
HCM
Cac san phftm cua

d€
tai:
Bao
cao tbng hqp
d€
tai "Cac
vftn
d€
ly
lu~n
va
thvc ti€n cua k€ toan hqp
nhftt
kinh doanh tai
Vi~t
Nam".
V
6'i
m(>t
s6 ki€n nghi
v€
vi~c
hoan
thi~n
n9i dung
chu!n
mlJc k€ toan hqp
nhftt
kinh doanh trong giai
do~n

truac
m~t
cho phu hqp
vai
tinh hinh thvc
t€
cung
nhu trong tuang lai
nh~m
hoa hqp
vai
quy dinh
CUa
chuftn
ffilJC
bao
CaO
tai chinh
qu6c t€.
M9t
bai bao dang tren
t~p
chi phat
tri~n
kinh
t~
cua
tru<'mg
D~i
hQc

Kinh
t€Tp.HCM.
-
v€
bi quy€t cong
ngh~
va cong
ngh~
san phftm.
-U
ng
dvng trong san xuftt va
hi~u
qua kinh t€.
D€ tai dong
g6p
IAn
dAu
tien v€
vi~c
xem xet,
sua
dbi va bb sung n9i dung
cua chuftn mlJc
k€
toan hqp nhftt kinh doanh tren ca
s&
d6i chi€u
vai
h~

th6ng
chuftn
InlJC
k€ toan qu6c
t€
da
dUQ'C
C~p
nh~t
theo nhfrng tai
li~u
mai nhftt, giup
cho
vi~c
nang cao
nh~n
thuc v€ hqp nhftt kinh doanh va
k€
toan hqp nhftt kinh
doanh cho cac
CO'
quan chuc nang cua Nha nuac cung nhu cua cac Doanh
nghi~p
va nhfrng
nguai
khac c6 quan tam.
- Dao
t(;lo:
D~
tai la tai

li~u
c~n
thi6t
va
hfru ich cho nhfrng ai c6 nhu
c~u
nghien ctru
v~
hqp nhfrt kinh doanh
va
k€ toan hqp nhfrt kinh doanh d6ng
thai
la tai
li~u
dong
g6p vao n9i dung giang
d<;ly
mon
hQc
k€ toan cao
cfrp
cho cac
l&p
cao
hQc
chuyen
nganh k€ toan.
- Tinh hinh
su
d1,mg

kinh phi:
Chu
nhi~m
d~
tai da chi 45.000.000 d (Chua tinh chi phi cho h9i d6ng
nghi~m
thu chinh thuc va phi quan ly khoa
hQc)
d€
thlJc
hi~n
nghien clrli
d€
tai nay .
Xac
nh~n
cua
thu
kY
H()i d6ng
cfrp
ca
sa

Tp.
HCM,
ngay
~thang
q
nam

UX>7
Chu
nhi~m
d€ tai
PGS, TS. Bui Van
Duang
BQ
GIAO
Dl)C
VA
BAO
TAO
Tru{fng
D~i
hQc
Kinh
te'TP.HCM
1/W
~
I.
?
~
'
NHUNG
DIEM
MOl
CUA
DE
TAl
1.

Ten
de
tai:
cA.c
VAN
BE
LY
LU~N
v A
THl)'c
TIEN
cuA
rrn
TOAN
H<)P
NHAT
KINH
DO~NH
TAl
vreT
NAM-
B2007-09-29
2. Chd
nhi<$m
de
Uti: PGS.TS. Bili
Van
Dudng
3. Cd quan chd tri:
TruC1ng

B~i
hQc
Kinh te' TP.HCM.
4.
Thoi
gian thtrc
hi<$n:
Tu
thang 0112007 de'n thang 12/2008.
ve
m~t
ly
lu~n.
de
Uti
da
nghien
CUu
m<?t
each
c6
h<$
thO'ng
chufrn mtrc
quO'c
te'
ve
ke'
toan
"H<;fp

nha't kinh
doanh"
theo quy djnh ciia uy
ban
chuffn
mtrc ke' toan quo'c te', IASC de'n
quy djnh
cda
H<?i
d6ng chuffn ml!c ke' toan
quo'c te', IASB. So vdi
quy djnh ciia chufrn ml!c ke' to
an
"H<;fp
nha't kinh doanh"
- VAS
11
thi
de
t~ti
da
c6 nhung
di~m
mdi
sau:
1.
B6
sung phudng
phap
ke't

h<;fp
quyen
l<;1i
vao
n<?i
dung ciia chufrn mtrc
nh~m
phil
h<Jp
vdi tlnh
hlnh
thl!c te'
hi<$n
nay
la
ho~t
d()ng
sap
nh~p
cac
Doanh
nghi<$p
con mang tinh
ph6
bie'n. Ngoai
ra
de
tai ciing
da
chi

ra
nhii'ng khie'm
khuye't
can
dlt<;fc
sd'a d6i,
b6
sung cho phil
h<;fp
vdi
thong
1<$
quo'c te'
va
til'
d6 coi
nhu
la
da
hoan
thi<$n
VAS
11
o giai
do~n
trttdc mitt.
2.
ve
lau dai,
de

tai kie'n nghi m()t chie'n
lu<Jc
h<?i
nh~p
ke' toan quo'c te',
d~c
bi<$t
Ia
dO'i
vdi
·cac Doanh
nghi<$p
niem
ye't
va
cac
lo~i
hlnh DN
khac
nhu
cong
ty
Bao hi€m,
Ngan
hang
va
cac
t6
chile
c6

trach
nhi~m
tai chinh
dO'i
vdi
tien
cda
nguC1i
khac, theo hudng tie'p
c~n
va
v~n
d~ng
cac
quy djnh
cda
cac
chufrn mtrc
bao
cao
tai
chfnh
quO'c
te' (IFRS) trong d6
c6
IFRS 3
"H<Jp
nha't
kinh
doanh"

.ve
h<Jp
nha't kinh doanh trong tttdng lai,
vAS
11
phai
hoa
h<Jp
va
h<?i
n,
vdi IFRS 3, tile la chi
ap
d~ng
phudng phap mua
va
phai
xem
xet
l~i
nhung va'n d€ c6
lien
quan de'n
h<Jp
nha't kinh doanh theo quan di€m moi
cua
IASB nhu:
vit$c
phan
b6

gia mua cho tirng tlli
san
va
n<J
phai tra:
xac
dinh gia
tri
h<Jp
ly, lqi the' thuong
ml;li
3 .
.£>€
tai
da giOi thit$u
va
lam
r6
nqi
dung,
d~c
di€m
cua
"ly thuye't
thV'c
th€"
cua
mqt giao
su
nguCJi

My
nh~m
giup cho cac
co'
quan
nghien
cuu, ban
hanh
chuftn
mv-c
ke'
toan
Vit$t
Nam
c6
th€ di tih,
d6n
dffu
khi Hqi ddng chuftn
mv-c
ke'
tm'in
qu6c te'bAt buqc
phai
ghi
nh~n
lqi the' thuong
ml;li
phan
b6 cho c6

dong thi€u
s6.
4 .
.£>€
tai cfing
da
c6
nhi€u kie'n nghi
khac
g6p
phffn thuc dfty
sv-
phat
tri€n
cua
ht$
th6ng ke'
toan
Vit$t Nam, trong d6 dang chu y la
vit$c
d6i
moi
nqi
dung, chuong trlnh d€
nang
cao cha't luqng
dao
tl;lo
ke' toan, ki€m
toan

trong
b6i
ciinh
hoa
h<Jp,
hqi
~
vdi ke' toan qu6c t6 va
vit$c
nang cao cha't htqng ki€m
soat
hol;lt dqng ke' toan,
ki€m
toan
tl;li
Vit$t
Nam.
5.
Nghien
CUu
v~n
d~ng
chuftn
mv-c
ke' toan
tai
chinh
cua
My
ve

_gia
tri
hqp
ly, PAS 157.
ve
m~t
thvc
ti~n
de
tai
da
c6
nhung
nh~n
xet,
danh
gia
ve
tlnh hlnh thvc
t6
ho~t
dqng mua
ban
Doanh nghit$p trong
thCJi
gian qua
va
trong cac kie'n nghi
v~
phuong phap ke't

h<Jp
quy~n
lqi, ly thuye't thvc th€,
d~
tai
d~u
xac
dinh ro
cac
di~u
ki~n
can
thie't
khi
ung
d~ng
va c6
nhi~u
s6
li~u
minh
hQa
cho cac
trltCJng
h<Jp
khac nhau giup cho
vi~c
ap
d~ng
vao

thV'c
ti~n
mqt
each
ro
rang,
d~
hi6u
va
nhanh ch6ng.
CHlfONG
1
TONG
QUAN
VE
HNKD
VA
KE
TOAN HNKD
1.1.
HNKD
va
die
hinh
thfrc
HNKD
1.1.1.
SU'
cAn
thi~t

ctia
HNKD
trong
n~n
kinh
t~
thi
trli'01Ig
(KTTT)
Qua
trinh,
hoc;tt
d<)ng
va
phat
tri~n
cua n€n
KTTT
Ia qua trinh
cc;tnh
tranh
va
t~p
trung nang
h,rc
san
xu~t
kinh doanh khong ngirng
nh~m
tc;to

ra
h,rc
luqng
san
xu~t
ngay cang hung
h~u
d~
tang
cu<'mg
hi~u
qua
hol;lt
d<)ng
va
khai thac
tri~t
d~
dtc
ngu6n
h,rc
trong n€n kinh
t~.
D~c
di~m
hol;lt
d<)ng
cua
n€n
KTTT

la cac
hol;lt
d<)ng
kinh
t~
c6 tinh linh
hol;lt
cao
g~n
Ii€n v6i
sv
chi ph6i
va
di€u
ti~t
cua
cac quy
lu~t
kinh
t~
khach quan,
c6 tfnh
cc;tnh
tranh kh6c
Ii~t
g~n
li~n
v6i
hi~u
qua kinh

t~
va
mvc
tieu t6i da hoa
lqi
nhu~n.
Trang
giai
doc;tn
phat
tri~n
hi~n
nay thi
hoc;tt
d()ng cua n€n
KTTT
con
chiu
SlJ
tac d()ng tir cac chfnh sach
Vl
ffiO cua
nha
nu6c
d€
nh~m
huang
d~n
cac
mvc tieu

kinh
t~
-
xa
h()i
d€ ra.
M()t
d~c
di~m
khac cfing duqc
d~
c~p
la tinh
h<)i
nh~p
tofm
c~u
cua
n~n
kinh
t~
cua
cac qu6c
gia
khac nhau rna
sv
phat
tri~n
c6
sv

chenh
l~ch
dang
k~
lam cho
hoc;tt
d()ng kinh
t~
c6 nhfing di€u chinh, thay d6i thich
ung
v6i tirng khu
V\fC, theo tung giai
doc;tn
nh~m
huang
d~n
ffi\lC tieu
hoa
hqp
Va
h<)i
nh~p
toan
C~U.
V
6i
vai tro
tc;to
ra
cua

cai
v~t
ch~t
cho
n~n
kinh
t~,
cac
loc;ti
hinh
DN
hoc;tt
d<)ng
trong cac IInh
vvc
khac
nhau
cua
n6n
KTTT
chiu
sv
chi
ph6i
trvc
ti~p
cua
cac
guy
lu~t

kinh
t~
khach quan
d~n
SIJ
t6n
tc;ti,
sv
phat
tri~n
cling
nhu
SIJ
di~t
vong.
Lich
sir
phat
tri~n
cua
n~n
KTTT
da
chung
minh ro rang
va
hung
h6n
v~
nhung

di6u
ki~n
d.n
c6 cho
SlJ
phat
tri~n
cua
DN
vacua
n€n kinh
t~
qu6c gia,
d6
la: tinh
cc;tnh
tranh, tinh linh
hoc;tt,
tinh
t~p
trung
va
tinh d()t pha; trong d6 tinh
t~p
trung lu6n duqc xem la m()t trong nhfing
di~u
ki~n
quan trQng, la
d<)ng
lvc

thuc
dAy
sv
phat
tri~n
khong ngirng
cua
DN,
d~c
bi~t
la trong di€u
ki~n
h<)i
nh~p
toan
c~u
d~
tir
d6
tang
cu<'mg
duqc
tinh
cc;tnh
tranh, linh
hoc;tt
va
d<)t
pha
cho

DN
va
cho
n~n
kinh
t~.
Tinh
t~p
trung trong
hoc;tt
d()ng cua
DN
bi~u
hi~n
6 ch6 Ia phai
tc;to
ra
duqc
m<)t
ngu6n
lvc
san
xu~t
m6i
ca
v~
luqng
va
ch~t
d~

c6
th~
khai thac m()t each c6
1
hi~u
qua cac ngu6n h;c dang c6,
d.n
c6 va phai c6. Con
du<'mg
d~
dfrn
d€n
SlJ
t?p
trung nay theo xu
th~
hi~n
nay chfnh la con
du<'mg
HNKD tren ca hai khia qmh,
hqp
ll)'C
va thon tfnh.
1.1.2.
HNKD
va
nhfrng loi ich tir
HNKD
1.1.2.1.
HNKD

Ia gi?
Khai
ni~m
"HNKD"
(Business Combination)
thu<'mg
duqc cac
nha
kinh
t€
d~
c?p
d~n
tren mot
ph~m
vi rong
v&i
cac each biSu d?t co the khac nhau:
-
Mot
giao dich trong d6 hai hay
nhi~u
c6ng ty lien k€t l?i
v&i
nhau duqc
gQi
IaHNKD.
-
HNKD
xay ra khi hai hay

nhi~u
c6ng ty lien
k~t
l?i
v&i
nhau thanh
mot
thvc
thS k€ toan.
-
HNKD
xay ra khi hai hay
nhi~u
c6ng ty
k~t
hqp
l?i
v&i
nhau
du&i
SlJ
kiSm soat chung
v~
cac ho?t dong
va
chinh sach tai chinh.
-
"Business Combination" dugc mot s6 djch gia
Vi~t
Nam

truy~n
tai
d~n
nguai d9c
v&i
thu~t
ngfr "Lien
k~t
kinh doanh"
va
dugc dinh nghia
nhu
la
sv
lien
k~t
CUa
cac cong ty
nh~m
ml,lC
tieu t6i da hoa lgi ich.
Tuy
HNKD
c6
thS
dugc
xem
xet
du&i
cac

g6~,
do khac nhau, song thvc
chfit cua n6 la cho
ra
dai mot chu thS kinh
t~
m&i
tren
CO'
g(r
k~t
hqp
nhi~u
chu
th~
kinh
t~
hi~n
hfru.
*lAS
22 (1998) dinh nghia:
HNKD
la
vi~c
k~t
hgp
v&i
cac
dan
vi,

DN
d9c l?p thanh mot
dan
vi kinh
t~
thong qua hinh thuc
k~t
hQl>IQi
ich
ho~c
thau
tom
quy~n
k.i~m
soat
d6i
v&i
tai san
thuftn
va
ho?t dong cua dan vi,
DN
khac.
* Theo IFRS3 (2004):
HNKD
la
vi~c
k~t
hqp
cac

dan
vi,
DN
d9c
l~p
thanh mot
dan
vi bao cao
thong
qua
hinh
thuc than
tom
quy~n
k.i~m
soat
d6i
v&i
tai san thuftn va ho?t
dong cua
dan
vi,
DN
khac.
Cac
truang hqp ngo?i trir:
-
Tru<'mg
hqp cac
DN

d9c l?p lien
k~t
v&i
nhau t?o thanh m9t lien doanh.
2
- Truemg hqp cac
DN
cling chiu
sg
ki€rn soat cua DN khac.
Vi~c
k€t hqp
mang tfnh
ch~t
tai ca
c~u
l£;li
cua DN ki€m soat.
- Truang hqp cac
DN
d(>c
l~p
duqc k€t hqp
l£;li
thong qua hinh thuc hqp
d6ng rna khqng phai la thau
t6m
quy~n
sa
huu.

1.1.2.2" ,Cac
loi
ich
ciia
HNKD
T~t
ca cac
DN
d~u
c6 nhu
du
rna
r(>ng
ho<,lt
d<)ng
san
xu~t,
va
vi~c
cac
DN
ch9n HNKD
d€
tang quy rno
sfm
xu~t
cua minh se
t(,lo
ra duqc cac lqi ich
sau:

-
L(J'i
ich vi giiim chi phi:
Thuemg thi
m<)t
DN
se bo ra it chi phi hon trong
vi~c
c6 duqc cac
ca
sa
ti~n
nghi
cAn
thi€t qua hqp
nh~t
hon la
tv
phat tri€n,
nh~t
Ia
trong thai ky
l£;lm
ph
at.
- Giiim
rui
ro:
Mua
l<,li

cac
DN
dang
ho£;lt
d(>ng
va c6 thi truemg thi thuemg
it
rui ro
han
vi~c
ma
r(>ng
san
xu~t
va gay d\lllg thi truang
m&i.
Sv
k€t hqp
DN
se
it
rui ro
han
khi
mvc
tieu
Ia
da
d<,lng
hoa san phfrrn. Vi cac cong ty

trong_
nganh cong
nghi~p
thuang
lo
lAng
vi kha nang san
xu~t
du thira cua minh thi hqp
nh~t
DN c6
le
Ia
con duemg duy
nh~t
d€
phat tri€n.
-
it
bi
tri hoiin cac ho(lt ilf)ng
hifn
t(li:
Vi~c
sang
l<,li
nha may thong qua HNKD
r~t
c6 lqi vi se tranh duqc
tr~

nai
trong
ho<,lt
d<)ng.
Cac nha may nay dang
ho<,lt
d<)ng
va da
h<)i
du di€u
ki~n
d€
ho<,lt
d(>ng
san
xu~t
kinh doanh, khi hqp
nh~t
chung ta khoi
m~t
thai gian xay
dt,
lam
cac thu tvc hanh
chinh
d€
duqc
c~p
gi~y
phep kinh doanh.

Vi~c
nghien c(ru rnoi
truang cling
m~t
r~t
nhi€u
thai
gian.
- Tranh
hi
thon tfnh:
Nhi€u cong ty hqp
nh~t
d€
tranh bi sang nhuqng. Nhung cong ty nho hon
thuemg c6 nguy
ca
bi thau tom, vi
v~y
cac cong ty nay thuemg c6 chi€n luge mua
tru&c
d€
dam bao khong bi thon tinh
bai
cac cong ty khac.
-
Tij.n
dt,mg ilu(lc tai siin vo
hinh
tk

vi?c hf/P nhflt:
Vi~c
HNKD dem
l<,li
chung ca hai
lo<,li
tai san vo hinh va hfru hinh. Do d6,
vi~c
mua
l£;li
cong ty d6ng
thai
v&i
mua
l£;li
nhfrng mon bai,
gi~y
phep, cac ban
3
nghien ctru, cac ca
sa
du
li~u
khach hang, hay kinh
nghi~m
quan
ly
day chinh
la
d(>ng

ca hang
d~u
cho
m(>t
sv
hgp
nh~t
DN
d~c
bi~t.
- Tham gia niem
y€t
tren thj
tndmg
chimg
khoan:
Vi~c
HNKD con giup cac
DN
du
di~u
ki~n
d~
tham gia niem
y~t
tren thi
tnr6ng chung khoan
(
di~u
ki~n

v~
v6n
di~u
1~,
tinh hinh
ho<;1t
d(>ng
san
xu~t
kinh
doanh

)
- Cac
ly
do
khac:
Cac cong ty,
DN
chQn
HNKD
han
nhfrng hinh thuc khac vi lqi trong
vi~c
dong
thu~
thu
nh~p
DN
(vi dv

nhu
duqc
chuy~n
cac khoan
16
cua nam tru&c sang
nam sau
nh~m
huang lqi
v~
thw§),
DN
se duqc lqi a thu€
b~t
d(>ng
san, thu€ lqi
tire
ca nhan.
M(>t
trong
nhi~u
y€u t6 thuc
dAy
vi~c
HNKD nam 1998 cua cong ty
Weeling-Pittsburgh Steel,
m(>t
cong ty con cua WHX
v&i
cong ty Handy &

Harman la vi chuang trinh huu b6ng d6i dao
cua
Handy & Harman c6
th~
duqc
nq
huu
b6ng khong chi tra duqc cua Weeling-Pittsburgh Steel.
1.1.3.
Phan
loai HNKD va cac
hinh
thfrc
HNKD
1.1.3.1.
Phan
loai
HNKD
1.
Theo
ban
chftt
cua
S\f
hQ'p
nhftt: Can
cu
vao tieu thuc nay thi
HNKD
duqc phan thanh:

-
Hqp
nh~t
tv
nguy~n
(Friendly Combination): Ban giam d6c
DN
tv
nguy~n
hqp
nh~t,
chi
cfin
2/3 c6 phi€u bi8u quy€t chftp
nh~n.
-
Hqp
nhftt khong tv
nguy~n
(Unfriendly Combination): Xay ra yeu
cfitt
hqp nhftt nhung ban giam d6c
DN
ch6ng
l<;1i
sv
hqp
nhftt.
2.
Theo

cftu
true
ctia S\f
hQ'p
nhftt: Can
cu
vao tieu thuc nay thi
HNKD
duqc phan thanh:
- Hqp
nhftt
theo
chi~u
ngang: Hgp
nhfrt
DN trong cung nganh.
- Hqp
nhftt
theo
chi~u
d9c: Hqp
nhftt
DN
va nha cung
cfrp.
- Hqp nhftt thanh
t~p
doan: Hqp nhftt
DN
nhfrng nganh khac nhau

nh~m
da
d~ng
hoa
m~t
hang.
4
3.
Theo
hinh
thrrc
hQ'p
nh~t:
Can
cu
vao tieu
thuc
nay thi
HNKD
duqc
pharr thanh:
- Sap nh4p phap
ly
(Statutory mergers): M()t hay
nhi~u
cong ty
hi~n
hfru
duqc
k~t

hqp
vao m()t cong ty khac,
sau
d6
ch~m
dill
sv
t6n
tc;ti.
Cong
ty A
Congty
A
Cong
ty B
B:
Cong
ty
hi
sap
nh~p
vao A,
sau
d6 B
ch~m
dm
t6n
tc;ti
-
H(Jp

nhdt phap
ly
(Statutory consolidation):
Cac
cong
ty
hi~n
hliu
k~t
hqp
thanh
m()t
chu
th€
kinh
te
va
phap
ly
m&i,
sau
d6
ch~m
dm
t6n
tc;ti.
Cong
ty
A
CongtyC

Congty
B
c:·Chu
th€ kinh te
va
phap
ly
m&i
A, B:
Ch~m
dm
sv
t6n
tc;ti
sau
khi
hQP
nh~t
- DilU
tu
cua cong ty
m?
(Parent company investment): M()t cong
ty
mua
c6
phieu
cua
cac cong ty khac
dc;tt

den
muc
n~m
quy~n
ki€m soat
cong
ty
d6.
f)~c
di€m
khac
bi~t
cua
hinh
thuc
nay so
v&i
cac hinh
thuc
tren la & ch6: sau
hqp
nh~t,
cac cong ty
van
t6n
tc;ti
nhu
nhfrng
thvc
th€

kinh te
va
phap
ly,
khong
hinh thanh
chu
th€
phap
ly
m&i.
Bay
I a hinh
thuc
HNKD
tc;to
thanh
cac
lien
cong
ty
hoc;tt
d()ng
theo
mo
hinh
cong
ty my
- cong
ty

con, m()t
dc;tng
ph6
bien
cua
t~p
doan
kinh te.
5
Cong ty P
Cong
ty P
Cong ty s Cong ty s
p,
S:
Vfui
ti~p
tl,lC
tf>n
4J.i
nhu
nhfrng
thiJC
th~
kinh
t~
va
phap
ly
P,

S:
T~p
doan kinh
t~,
chu
th~
kinh
t~
khong
c6
tu each phap
nhan
Thong qua vi?c:
Mua tai san: Mua toan b9 tai san
Mua c6 phiSu: Chi
c~n
mua tren 50%
quy~n
bi€u quySt
Sat
nh~p
hqp nhftt: Sat
nh~p
theo yeu
c~u
kinh doanh.
1.1.3.2. Cac hinh thfrc
HNKD
1.
Mua tai san:

M9t
DN
c6 th€ mua toan b9 tai san cua
m<)t
DN
khac va
nim
quy~n
ki€m soat
DN
d6. Khi d6,
DN
bi
mua chi con
l~i
ti~n
m~t
hay c6
phiSu rna
DN
mua tra va khoan
"nq
phai tra" t6n
t~i
ru
tru&c
khi ban.
M~t
khac,
DN

mua c6 th€ mua toan b9 tai san
va
nh~n
trach
nhi~m
tra toan b9
cac khoan
nq
cho
DN
bi
mua. Trong cac tru<mg hqp, c6 dong cua
DN
bi
mua
c~n
phe chudn
vi~c
ban va xac dinh ghii
th~
DN hay tiSp
tl,lc
kinh
doanh.
2. Mua
cA
phi~u:
M9t
DN
c6 th€

nim
·quy~n
ki~m
soat
DN
khac thong qua
vi~c
mua
du
sf>
luqng
c6 phiSu
d~
c6 th€ c6
quy~n
xac dinh nhfrng chinh sach kinh
doanh,
d~u
tu,
tai chinh cua
DN
khac. D6i
v&i
hinh thuc nay,
DN
mua
khong
c~n
phai mua 100% c6 phiSu cua
DN

khac cling c6 th€
nh~n
duqc
quy~n
ki€m soat, do d6 chi phi
d~u
tu la thftp nhftt.
Theo hinh thuc nay,
vi~c
trao d6i c6 phiSu
di~n
ra gifra
DN
mua va
cac c6 dong nen
vi~c
ho~ch
toan tai san,
nq
phai tra cua DN
bi
mua khong
c6 gi thay d6i.
DN
tiSp tvc
vi~c
kinh doanh cua minh nhu m9t chi nhanh,
cong
ty
con cua

DN
mua.
DN
mua tra thanh cong ty
mv.
Khi d6, bao cao
6
tai chinh duqc
l~p
Ia bao cao tai chinh hqp
nh~t
gifra c6ng ty mv
v&i
cac
c6ng ty con.
3.
Cac
hinh thfrc khac:
0 hinh thuc nay, nguai ta thanh
l~p
m<)t
DN
m&i,
DN
nay
mua
tai san
cua cac
DN
khac hqp thanh

ho~c
mua
m<)t
s6 luqng c6
phi~u
du
16n
cua cac
c6 dong
d~
xac d!nh
quy~n
ki~m
soat.
Sap
nh~p
hqp phap cling
Ia
m<)t
hinh thuc cua hqp
nh~t.
Hai hay
nhi~u
DN
c6 the
nh~p
l~i
va
ti~p
tl,lc

ho~t
d<)ng
kinh doanh
nhu
m9t
thvc
th~
duy
nh~t.
Day
cling Ia hinh thuc hqp
nh~t
ph6
bi~n
hi~n
nay a
Vi~t
N am.
1.2. Nhfrng noi dung
CO'
ban cua
HNKD
theo
chuin
IDU'C
k~
toan
quAe
t~
1.2.1.

Noi
dung cua
HNKD
theo
phU'O'ng
phap mua va phU'ong phap
k~t
hQ]!
quy~n
IO'i
trong CMKT
quAe
t~
(lAS 22)
Tir nam 1973
d~n
nam
1989, IASC
da
ban hanh
duqc
29 lAS trong d6 c6
lAS
22
HNKD.M1,1c
dich cua chuftn mlJc nay Ia quy d!nh
phuong
phap
k~
toan

cho
vi~c
HNKD.
Chufin mlJc nay chu
y~u
hu6ng
vao
t~p
doan Ia cac
DN
c6 ben
mua
Ia
cong
ty
m~
va
ben
duqc
mua
vao la
m<)t
c6ng
ty con. TrQng
tam
hu6ng
vao
vi~c
k~
toan

t~i
ngay mua.
Phc;zm
vi
ap
d1,mg
Chufin
mlJC
nay
cfin
duqc ap d\mg trong
vi~c
k~
toan hai
lo~i
sap
nh~p
DN,
d6
la
vi~c
m<)t
DN
mua m9t
DN
khac
va
tru<mg hqp
it
g~p

hon
Ia
hqp
nh~t
quy~n
IQi
khi kh6ng th€ xac d!nh duqc ben mua.
HNKD
Ia qua trinh
hqp
nh~t
cac
DN
rieng
bi~t
vao lam
m<)t
don vi kinh t€
sau
khi
m<)t
DN
k€t
hqp
v&i
ho~c
gianh duqc quy€n
ki~m
soat tai san thuftn
va

ho~t
d<)ng
cua
m<)t
DN
khac.
C6 hai
phuong
phap
k~
toan HNKD:
- Mua:
M9t
trong cac
DN
(ben mua) gianh
duqc
quy€n
ki~m
soat d6i
v&i
tai sfm thuftn
va
ho~t
d<)ng
cua
m<)t
DN
khac (ben bi mua)
d€

d6i
l~y
vi~c
chuy~n
giao tai san,
phat
sinh m9t nghia vv
nq
ho~c
phat hanh
v6n
c6 phfin.
7
-K€t hqp
quy~n
lqi (con
gQi
la cong v6n):
die
c6 dong cua cac DN hqp
nh~t
cling
ki~m
soat tai san
thufrn
va cac
ho~t
d9ng cua
hQ
d~

d~t
duqc
vi~c
ti€p
tl;c phan
chia cho cac ben
d6i
v&i
rui ro va lqi ich
di
kern
v&i
dan vi duqc hqp
nh~t
va vi th€ khong
th~
xac dinh duqc dau la ben mua.
Vi~c
mua
v~
ban
ch~t
khac
v&i
vi~c
hqp
nh~t
quy~n
lqi: nguyen
t~c

n9i
dung quan trQng
han
hinh thuc cua giao d!ch
cfrn
duqc pharr anh trong BCTC,
phuang
phap
k€
toan rieng tuang ung
d.n
'duqc quy d!nh cho tung lfrn giao d!ch.
Mua
Vi~c
mua
cfrn
duqc
k€
toan
b~ng
each
su
d1.mg
phuang phap mua trong
k€
tmin. Ke
tu
ngay mua ben mua phai:
T~p
hqp

kSt
qua
ho~t
d9ng cua ben
bi
mua vao bao cao thu
nh~p
va ghi
nh~n
trong BCDKT nhfrng tai san va
nq
c6 the xac dinh duqc cua ben
hi
mua
va
b~t
Icy·
lqi th€ thuang
m~i
ho?c Iqi th€ thuang
m~i
am
nao phat sinh tir giao dich
mua.
Nhfrng tai san va
nq
c6 the xac dinh duqc sau khi mua vao phai
Ia
nhfrng
khoim thvc cua ben bi

mua c6 vao ngay mua cling
v&i
b~t
ky khoan
nq
nao phat
sinh tir cac khmin dv phong cho
vi~c
ch~m
dm
ho?c
c~t
giam
ho~t
d<)ng
cua ben
bi
mua.
Hai
phuang
phap duqc phep
su
d1.mg
cho
vi~c
phan b6 chi phi mua
dS
xac
dinh gia tri cac
Io~i

tai san,
nq
phcii
tra, Iqi ich cua c6 dong thiSu s6 va L TTM
hay
b~t
Iqi thuang
m~i
sau khi hqp
nh~t
Ia:
phuang phap thay th€ va phuang
phap chufin.
Theo
phuang
phap thay
thS,
cac khoan
m\}c
tai san va
nq
c6
thS
xac dinh
duqc
cfrn
phai duqc tinh toan theo t6ng gia
tri
hqp
Iy

vao ngay c6 giao dich trao
d6i
(gi&i
h~n
a ty
I~
sa
hfru
cua ben mua thu duqc
tu
giao dich trao d6i) va theo
ty
1~
cua chu
sa
huu thi€u s6 cua nhung khoan nay trong gia
tri
ghi s6
tru&c
khi
mua.
Theo
phuang
phap chufin,
ca.c
khoan ffi\}C tai san va nq c6
th~
xac d!nh
cfrn
duqc tinh toan thea gia

td
hqp
ly
vao ngay mua.
B~t
ky
quy~n
lqi cua chu
sa
hfru thiSu s6 nao cfing
cfrn
duqc bao cao theo
cy
I~
cua ben chu
sa
hfru thi€u s6
ttong gia
td
hqp
Iy
cua nhfrng khoan ffi\IC nay.
8
Ph~n
chi phi mua vuqt qua
ph~n
s&
hfru cua ben mua trong gia
tri
hqp ly

thu~n
cua nhfrng tai san va nq phai tra c6
th~
xac dinh duqc sau khi mua vao
gQi
la L
TTM
va duqc ghi
nh~n
la tai san.
Tru<'mg
hqp nguqc
l~i
duqc ghi
nh~n
I a
LTTMam.
L TTM
c~n
duqc
kh~u
hao theo
m()t
each c6
h~
th6ng trong su6t vong dai
hau
dt,mg.
C6
m()t

gia dinh gay tranh cai la vong dai
hau
dt,mg
cua L
TTM
khong
qua 20 nam. Phuong phap
duang
th~ng
duqc ap dvng tn'r khi c6 m()t phuong
phap khac thfch hqp hon. Khi gia dinh 20 nam khong duqc
ch~p
nh~n
thi L TTM
c~n
duqc
ki~m
tra d6i v6i
vi~c
giam gia hang nam va
ly
do khong
ch~p
nh~n
gia
dinh nay phai
duqc cong b6.
L
TTM
am

c~n
duqc ghi
nh~n
nhu
sau:
N€u lien quan t6i nhfrng
u6c
tfnh cho cac khoan
16
va chi
phi
trong tuong
1ai
c6
th~
tinh toan duqc, duqc xac dinh trong k€
ho~ch
cua ben mua, L
TIM
am
se
duqc ghi
nh~n
1a
thu
nh~p
khi cac khoan
16
va chi phi trong tuong lai da duqc
xac dinh xay ra.

N€u khong lien quan t6i
16
va
chi phi trong tuong lai, L TTM am khong
vuqt
qua gia tri hqp
1y
cua nhfrng tai san phi ti€n
t~
da duqc mua vao se duqc ghi
nh~n
1a
thu
nh~p
trong su6t vong dai huu dvng trung binh con
1~i
cua nhfrng tai
san nay.
L
TTM
am
vuqt
qua gia tri hqp
1y
cua nhfrng tai san phi ti€n
t~
da duqc
mua vao
c~n
duqc ghi

nh~n
ngay
1a
thu
nh~p.
IAS 22 bao g6m nhfrng quy dinh cv
th~
v€ nhfrng thay
dfli
v€
sau trong chi
phi
mua
ho~c
thay dfli gia tri cua nhfrng tai san va
nq
c6 th€ xac dinh duqc,
vi~c
nay c6
th~
dfrn
t6i nhfrng thay dfli ti€p theo trong L
TTM
ho~c
L
TTM
am.
Kit
h(Jp
quyJn l(Ji

Vi~c
k€t hqp quy€n
1qi
c~n
duqc tinh toan
b~ng
each sti
dt,mg
t~p
hqp cac
quy€n
1qi.
Cac khoan mvc trong BCTC cua cac
DN
hqp
nh~t
trong ky
di~n
ra
vi~c
hqp
nh~t
(va trong
b~t
ky cac ky so sanh nao duqc cong b6)
c~n
duqc dua
vao
BCTCHN
nhu

th~
cac ben
da
duqc hqp
nh~t
ngay
tu
ky bao cao
d~u
tien.
Cac khoan
chi phi lien quan t6i
vi~c
k€t hqp quy€n
1qi
c~n
duqc ghi
nh~n
ngay
1a
chi phi.
9
Cong
bd
Nhfrng n9i dung sau day duqc cong b6 trong ky c6
di~n
ra
vi~c
hgp
nh~t:

• Ten
va
tom
t~t
v~
cac
DN
hqp
nh~t.
•
Phuang
phap
k~
toan
• Ngay
h9p
nh~t
c6
hi~u
h,rc
•
B~t
ky hogt
d<)ng
nao
Ia
k~t
qua cua
vi~c
sap

nh~p
DN
rna
DN
quy~t
dinh thanh 1
y.
• Cac quy dinh chuyen d6i duqc ap dvng trong BCTC nam
d~u
tien.
Nhfrng n9i
dung b6 sung du6i day duqc cong b6 trong BCTC trong
ky
di~n
ra
giao dich mua:
•
s6
ph~n
tram c6
phi~u
c6 quy€n
bi~u
quy~t
c6 duqc.
• Chi phi
mua
va
di~n
giai khoan ti€n mua.

•
N~u
gia tri hqp
ly
cua tai san
va
nq
ho~c
khoan thanh toan
mua
chi c6
the duqc xac dinh tgm thai thi di€u nay
c~n
duqc cong b6
va
neu r5 ly
do. Nhfrng di€u chinh
ti~p
theo
dn
duqc cong b6 va giai thich.
•
T6ng
s6 dl! phong cho
vi~c
ch~m
dill
ho~c
c~t
giam

ho~t
d<)ng
cua ben
hi
mua
c~n
duqc cong b6 cho tung giao dich HNKD.
Phuang phap hgch toan L
TTM
va
L
TTM
am
c~n
duqc cong b6:
• Ky khftu hao L
TTM
ho~c
L
TTM
am da duqc ghi
nh~n.
•
N~u
L
TTM
duqc
kh~u
hao tren 20 nam thi cong b6
b~ng

chtmg
v€
vi~c
khong
ch~p
nh~
gia dinh vong dai hfru dvng dum 20 nam.
•
N~u
L
TTM
khong duqc
kh~u
hao theo phuong phap duang
thAng
thi
cong b6
phuong
phap duqc
su
dvng
va
neu ro tgi sao phuang phap nay
lgi
thich hqp hon phuang phap
duang
thAng.
• Khoan mvc trong bao cao
k~t
qua kinh doanh hogt

d<)ng
kinh doanh
v~
kh~u
hao L
TTM
ho~c
ghi
nh~n
L
TTM
am.
• Can d6i chi
ti~t
theo khoan mvc gia tri ghi s6 cua L TTM/L
TTM
am
vao
d~u
va
cu6i ky
k~
toan khong yeu
c~u
s6
li~u
so
s{mh.
• L
TTM

am
duqc trinh bay trong
BCDKT
nhu
m<)t
khoan giam
tri.r
LTTM.
10
Nhfrng
n<)i
dung sau day duqc cong
b6
b6
sung trong BCTC trong
ky
di@n
ra
vi~c
hgp
nh~t
theo phuang phap cong v6n:
•
Di@n
giai va s6 1uqng c6
ph~n
da
phit
hanh.
•

s6
ph~n
tram c6
phi~u
c6
quy~n
bi~u
quy~t
cua tung ben duqc trao d6i
d~
thvc
hi~n
hqp
nh~t
quy~n
1qi.
•
s6
tai san va s6 nq
do
tung ben d6ng g6p.
• Doanh thu ban hang, doanh thu
ho~t
d<)ng
khac, cac khoan
b~t
thuang
va
1gi
nhu~n

ho~c
16
cua tirng ben
tru&c
ngay hgp
nhM
ctugc tinh vao
1qi
nhu~n
ho~c
16
cua DN duqc hgp
nhM.
Nhfrng
di~m
khac nhau cua HNKD theo phuang phap mua va phuang
phap
k~t
hgp
quy~n
1qi
Phll'ong phap mua
Phll'ong phap
k~t
hQ'P
quy~n
IQi
1.
Chuy~n
d6i tai san

thu~n
va nq phai tra
T~t
ca nhfrng tai san va
nq
phai tra
T~t
ca nhfrng tai san va
nq
phai tra
duqc
ghi
nh~n
theo gia tri hqp
ly
tren duqc ghi
nh~n
theo gia
tri
ghi s6.
thi truang.
2.
Lqi
th~
thuang
m~i
Lqi thS thuang
m~i
duqc xac dinh
Ia

sv
Khong ghi
nh~n
lqi
th~
thuang
m~i.
chenh
l~ch
giua gia phi hqp
nh~t
va gia
tri hqp ly cua tai san
thu~n
c6
th~
xac
dinh duqc.
3. Lqi
nhu~n
gifr
l~i
Lqi
nhu~n
gifr
l~i
cua nhfrng DN hqp
Lqi
nhu~n
gifr

l~i
cua nhfrng DN
d<)c
nh~t
thi khong
duqc
mang sang
DN
l~p
thi duqc mang sang DN duqc hqp
duqc hqp
nh~t.
nh~t.
11