Hoàn thiện cơ chế quản lý và sử dụng ngân sách xã trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh

BQ
GIAO DlJC VA I>AO TAO
'
, ,
'
, ,
~
,
TRUONG
DAI
HQC KINH TE THANH PHO HO CID MINH
~
' 1"\
,/
, ,?
,.(
A
DE
TAl
NGHIEN CUU KHOA HQC TRQNG
DIEM
CAP
BO
'
""
""'
? , '
.,
HOAN
THieN
CO CHE

QUAN
L Y
VA
SU
"'
, -
"'
'
DtJNG
NGAN
SACH
XA
TREN
DlA
BAN
'
, ,
~
,
THANH
PHO HO CHI MINH
Ma
sO'':
B2006-
09-21-
TB
.,
"·
A '
CHU~MDETAI

.
Ph6
Giao su'.
Tien
si
NGUYEN NGQC
mJNG
·;R:O~f~~~~f~~~o~f~P.H~M
~
THUVIitN
\
__
_E]11o

1
TP. H6 Chi Minh,
Nam
2007
MUCLUC
. .
Trang
L
'.
?
d~
1
01
md
au

.
CHlfdNG
1:
AI
~
A
~
-
TONG
QUAN
VE
NGAN
SACH
XA
'
r.
Khai
ni~m,
d~c
diSm va vai tro
cua
ngan
sach
xa

s
II.
So
lu<;5c
}ich

sll'
phat
triSn
ngan
sach
xa d
Vit%t
Nam

10
Ill.
Qm1n
ly
ngan
sach xa

20
IV. Kinh
nghi~m
qm1n
ly
ngan
sach
xa
d
m<)t
s6
nuoc
tren
the"

.
~·
28
g1o1.

.
CHlfdNG
2 :
THljC
TRANG
QUAN
L Y VA
Slr
Dl)NG
NGA.N
/
K-
A ' '
, _/;:::""
SACH
CAP
XA
TREN
UJA
BAN
THANH
PHO
HO
CHI MINH.
I.

Khai
quat
v~
vi tri dia ly va tlnh lnh kinh
te'-
xa
h<)i
cua
TP.HCM

38
IL Thlfc tn;tng qmln ly va
sll'
dl;lng
ngan
sach
dip
xa
trendia
ban
TP.HCM

47
III.
Uanh
gia chung
v~
nhung ttu diSm va
t6n
t~i

trong qmln
ly
va
sll'
dl;lng
ngan
sach
ca"p
xa
tren
dia
ban
TP.HCM

153
cmJdNG
3 : GIAI
PHAP
HoAN
THI:gN
co
CHE
QUAN
L Y v A
?
~
I
~
- A '
SO'

Dl)NG
NGAN
SACH
CAP
XA
TREN
UJA
BAN
THANH
PHO HO CHI MINH.
I.
Dinh
huang
phat
tri€n kinh
t€-
xa
h(>i
cua
TP.HCM

162
II.
Quan
di€m
hoan
thit%n
cd
ch€
quan

ly va
si't
dl;lng
ngan
sach
cffp
xa
(J
TP.HCM

166
III.
Giai
phap
hoan
thit%n
cd
ch€
quan
ly
va
slt
dl;lng
ngan
sach
dip
xa
tren
dia
ban

TP.HCM

.172
1.
Cac
giai
phap
d6i
voi trung ttdng

.172
2.
Cac
giai
phap
d6i
voi chfnh
quy€n
dja phttdng

176
2.1.
Thanh
ph6
H6
Chi
Minh
c~n
dfty
m~nh

phan
cffp qmln
ly
A
~
h K ' - 176
ngan
sac
cap
xa

.
2.2.
Hoan
thit%n
chu
trinh
ngan
sach
cffp
xa

.180
2.3.
Tang
cu'ong
quan
ly thu
ngan
sach

cffp
xa

.184
2.4.
Tang
cttong
quan
ly chi
ngan
sach
ca'p
xa

.188
2.5.
Tang
cttong
cong
tac
ki€m
tra, thanh
tra
tai
chinh
trong
? 1/ A / h
A/
- 191
quan

y
ngan
sac
cap
xa

.
2.6.
Thtfc
hit%n
t6t
ch€
d(>
tt;( chu , tt;( chju
trach
nhit%m
d6i
voi
h
~
1
~
A"
- 194
c
m1
quyen
cap
xa

.
2.7.
Nang
cao
chfft lttqng
ngu6n
nhan
h;l'c
cffp
xa

197
Ke"t
lu~n

200
Tai
lit%u
tham
khao

202
, '
,.(
§
DANH Ml)C CAC TU VIET TAT
BHXH:
Bao
hi€m xa
h()i.

BLDTB&XH :
BQ
Lao
d()ng Thttong binh va
Xa
h()i.
BNV:
BQ
n()i
V\1.
BTC :
BQ
Tai
chinh.
CHLB :
C()ng
hoa
Lien
bang.
CHXHCN :
C()ng
hoa
xa h9i chu nghia.
CNH
: Cong
nghi~p
h6a.
CP:
Chinh phu.
FDI:

B§u
tu'
tn.;t'c
tie'p
nu'o~
ngoai.
GDP :
T6ng
san
phffm Qu6c n()i.
GTGT
: Gia tti gia tang.
HDLS
:Huang
dfin
lien
sCi.
HDBT
: H()i d6ng
BQ
tru'dng.
HDH
:
Hi~n
d(;ti
h6a.
HDND : H()i d6ng
nhan
dan.
KBNN : Kho

b(;tc
Nha nu'oc.
KT-
XH:
Kinh
te'-
Xa
H()i.
ND
:
Nghi
dinh.
NS:
Ngan
sach.
NSNN:
Ngan
sach
Nha nu'oc.
NSDP
:
Ngan
sach
dia phu'ong.
NSTV
:
Ngan
sach
trung ttong.
NV:

NQi
V\1.
ODA
:
Vi~n
tr<J
ph:H triSn
chinh
thuc.
QH
:
Qu6c
h()i.
QB
: Quye"t djnh.
SDBNN
:
SU'
d1,1ng
da't
nang
nghi~p.
TC-
KH:
Tai
chinh-
Ke' ho(;lch.
TC
:
Tai

chinh.
TNDN:
Thu
nh~p
doanh
nghi~p.
TP.
Thanh
ph6.
TP.HCM
:
Thanh
ph6
H6
Chi Minh.
IT
:
Thong
Tu.
TTg
:
Thu
tuong.
TTL
T :
Thong
tu'
lien
tic
h.

UB:
Uy
ban.
?
UBND
:
Uy
ban
nhan
dan.
XDCB:
Xay
dl;l'ng
en
PG
.
X:.BCN
:
Xa
h()i
chu
nghla.
' ?
~
LOI MO
DAU
K€
tu
khi
n~n

kinh te' mtoc ta
chuy€n
sang
v?n
hanh
theo
co
che' thi tntong, qua trlnh pha t
tri~n
kinh
te'-
xa h9i a a
d~n
ae'n stf ph
at
tri€n
chenh
lt%ch
giua
th~tnh
thi va nong thon. M()t
ben
thanh thi
tien
tie'n,
van
minh,
hit%n
a~i;
M9t

ben, nong thon trl
trt%,
l~c
h?u,
thu ctfu. Stf
phat
tri€n
a'y
lam
cho
n~n
kinh te' thie'u vung
ch~c,
nic
va'n
a~
chinh
tri -
xa
h9i
thie'u
6n
ajnh.
D€
ghli quye't va'n
a~
nay,
nhi~u
nuoc
tren the' gioi

da
tlm
each
trQ
cffp cho nong
nghit%p,
khuye'n
nong
tu
ngu6n
ngan
sach
Nha
nude
d€
phat
tri€n nong
nghit%p
va
nong thon. Tuy nhien,
va"n
a~
buc
thie't va
quan
trQng hdn ca la
lam
the'
nao
a€

t~o
au'QC
ngu6n
tai
chinh
t~i
ch6 d€
giai
quye't tlnh
tr~ng
kern
phat
tri~n
cua
nong thon.
BC1i
vl, ba't
eli
ngu6n
tai
tr<;i
ben
ngoai
nao
du
IOn
ae'n
dau
ai
nua

cling khong
th€
khong
thong
qua
ye'u to'
ben
trong
a€
phat
huy. Bdi v?y,
din
phai
nh?n
thuc dfry
du
vai tro
cua
ngan
sach
xa
a6i
voi stf
nghit%p
nang
thon
moi.
Theo
toi,
·

vai tro
a6
th€
hit%n
tren
cac
m~t
sau day:
-
Ngan
sach
xa
la
cong
ClJ.
tai
chinh
duy
nha't
a€
bao
dam
thlfc
hi~n
chl]'c nang,
nhit%m
VlJ.
CUa
ch]nh
quy~n

Xa.
Quan
ly nha
llUOC
d
c§p
xa
la
quan
ly
dan
sinh kinh te',
van
h6a-
xa
h9i
va
tr?t
tlj, trj
and
xa.
-
Ngan
sach
xa
dong
vai tro
quan
trQng trong
vit%c

xay
dlfng ke't
ca'u
h~
tfrng cho nong thon moi.
Vit%c
md
mang
cac
auong
giao
thong
vao
nong thon, nha't la
vung
cao, vung sau,
ven
bi€n c6 y nghia
d~c
bit%t
quan
trQng trong
vit%c
phat
tri€n kinh te', giao lttu
hang
h6a,
gop
phffn
to

IOn
vao
vit%c
khai
thac
cac
ti~m
nang
va the'
m~nh,
thuc dffy pha
bo
1
phudng
thuc
san
xua't
c6
truy€n,
tl.f
cung
tl.f
ca'p dfrn
d~n
hlnh
th~mh
n€n
kinh
t~
hang

h6a
phong
phu, da
d£;Lng
va
phat
tri€n, kich thich
ap
dl;lng
ky
thu~t
va
cong
ngh~
moi d
cac
vung nay.
M~t
khac,
vi~c
phat
tri6n
tntong
lop,
giai
quy~t
n£;ln
mu
chu
cling voi

phat
tri6n
cac
phu'dng
tit%n
truy€n
thong
va
cac
phudng
ti~n
thong tin
khac
la
chla
kh6a
a€
nang
cao
dan tri
Va
t£;LO
ra
Sl.f
lien
h~,
giao
ti~p
moi,
gop

phfrn
lo£;Li
tru
hu
tl;}C
va
nang
cao
doi
s6ng
van
h6a
a
nong
than:
-
Ngan
sach
xa
dong
vai
tro to
IOn
trong
vi~c
phat
tri6n
n~n
van
h6a

d~m
da
ban
sac
dan
t()c.
Ho£;Lt
d()ng
van
h6a,
van
nght%,
th€
dl;IC
-
th€ thao
la
nhung
ho£;Lt
d()ng khong nhung
nang
cao
sue
khoe,
vui choi,
giai
tri rna
con
la dip
d€

t~p
hQp
dan
chung. Cu()c
s6ng
cang
6n
dinh,
di
len
thl
doi
hoi
v~
m~t
nay
cang
cao,
cang
nhi~u.
Phat
huy vai tro
cua
ngan
sach
xa
d6i
voi
Sl.f
phat

tri6n
ke't
d(u
h~
tfrng kinh
te'-
xa h()i, di
li~n
voi
thuc
d§y
phat
tri6n
kinh
t~
va
van
h6a
-
th€
thao,
se
thuc
d§y
hlnh
thanh
cac
trung
tam
thi tu, thi tra'n

moi,
di~u
d6
se
thuc d§y qua trlnh thanh thi
h6a
nong
than,
h£;Ln
ch~
dftn
sl.f
phat
tri6n
each
bi~t
giua
nong
thon va
thanh
thi.
d
nude
ta, lfrn dftu
tien
Lu~t
Ngan
sach
Nha
nude

ra
doi
nam
1996,
tu
d6
d~n
nay
da
qua 02 lftn sll'a d6i,
b6
sung
cho
phu
h<;Jp
voi thlfc
t~
quan
ly
di~u
hanh
ngan
sach
nha nude,
b6i
canh
h()i
nh?p
kinh
t~

qu6c
t~.
Theo
tinh thfrn
cua
lu~t
NSNN
moi
ban
hanh
16112/2002
c6
hit%u
ll.fc
thi
hanh
tu
nam
ngan
sach
2004 la
nang
cao
quy€n
tl.f
chu,
tl.f
quy~t
cho
cac

ca'p chinh
quy€n
dia phudng, trong d6 c6
chinh
quy€n
ca'p
xa.
2
Ca"p
xa
Ut
ddn
vi
h~mh
chinh
tha"p
nha"t,
la t6 chile chinh
quy~n
cd
sd ciia
b9
may
qm1n
ly nha nude, c6 chile nang,
nhi~m
v9
thl,l'c
hi~n
m1;1c

tieu
Nha
nude
ciia dan, do dan, vl dan,
giai
quye't
cac
m6i
quan
h~
giua
Nha
nude
vdi
dan. Trong
thai
gian qua
ho(;lt
d<)ng
ngan
sach
cip
xa
tren
dia
ban
TP.HCM
da
g~p
khong

it
kh6
khan
va vudng
mac
nha"t
dinh,
v~n
hanh
chua
dung
nghia
la
1
ca"p
ngan
sach,
lam
h(;ln
che'
ph~n
nao
vai
tro
cua
ngan
sach
xa
d6i
vdi

sv
phat
tri~n
kinh
te'-
xa
h9i
cua
dia
phu'dng.
Chinh
vl
the'
vi~c
hoan
thi~n
cd
che' qm1n ly
va
sii'
d1;1ng
ngan
xa
tren
dia
ban
TP.HCM
dang
trd
thanh

va"n
d~
bile xuc
hi~n
nay.
Cong
trlnh nghien
cuu
nay
nham
hudng
de'n
cac
ffil;IC
tieu
sau
:
-
H~
th6ng
h6a
nhung
va"n
d~
ly
lu~n
v~
cd che'
v~n
hanh

cua
ngan
sach
xa,
V(;lCh
r6 vai tro
cua
ngan
sach
d6i
vdi
Slf
phat
tri~n
Kinh
te'-
Xa
h9i c'ua dia phu'dng.
-
Neu
len
bai
hqc
kinh
nghi~m
ciia
m9t
s6
nude
tren

the'
gidi
trong
vi~c
quimly
di~u
hanh
va
sii'
dl;lng
ngan
sach
xa.
-
E>anh
gia thlfc
tr(;lng
cd
che'
quan
ly
va
sii'
dl;lng
ngan
sach
xa
tren
dia
ban

TP.HCM,
tu
d6 rut ra nhung thanh tlfu va
nhung
t6n
t<;ti
c~n
hoan
thi~n.
-
E>~
xua"t
giai
phap
hoan
thi~n
cd che'
quan
ly va
sii'
d1;1ng
ngan
sach
xa
tren
dia
ban
TP.HCM .
Cach
tie'p

c~n:
Va"n
d€
nghien
cuu
du<;Jc
tie'p
c~n
tren
cd
sCi
di€u tra
khao
sat
thl,l'c
te'
nham
danh
gia xac
dang
thl,l'c
tr(;lng
cd
che'
quan
3
ly va
sll'
d1;1ng
ngan

sach
xa tren dia
ban
TP.HCM,
tu
d6
d~
xua't nhii'ng
kie'n nghi
hii'u
ich.
Phuong
phap
nghien cuu:
B~ng
phu'ong
phap
lu~n
cua
Chu
nghia duy
v~t
bi~n
chung va chu nghla duy
v~t
lich sll', 16-gich
hQc,
d~
tai
Ou'QC

nghien
CUU
b~ng
cac
phu'dng phap
Cl;l
th€ la:phu'ong
phap
phan
tich t6ng
hcjp
hO?t
OQng
kinh te' ke't
hcjp
VOi
Slf
truu
tu'cjng
hoa
khoa
hQC
trong
nghien
cuu; Phu'dng
phap
th6ng ke
mo
ta; Phu'dng
phap

so sanh·
danh
gia; voi
Slf
ke' thua nhii'ng tinh hoa cua
cac
hQC
gia
ti~n
b6i
ke't
h<;jp
voi chinh lao
d<)ng
cua
ban
than mlnh
Phqm
vi
nghien
cuu cua
d~
tai
v~
m~it
khong gian la
ngan
sach
xa
tren

dia
ban
TP.HCM;
v~
m~t
thoi gian la
k€
tu
khi
lu~t
NSNN
ra
doi
de'n nay.
Ngoai
IOi
md
dfru
va ke't
lu~n,
cong trlnh nghien
cuu
dtt<jc
ke't
ca'
u tha nh 3 chu'ong :
CHu'dNG
1 :
T6ng
quan

v~
Ngan
sach
xa.
CHu'dNG
2
:_
Thlfc trqng
quan
ly va slt
d1;1ng
ngan
sach
ca'p
xa
tren dja
ban
Thanh
ph6
H6 Chi Minh.
CHu'dNG
3 : Giai
phap
hoan
thi~n
co
che'
quan
ly
va

sl't
d1;1ng
ngan
sach
ca'p xa
tren
dia
ban
Thanh
ph6
H6 Chi Minh.
4
CHUONG
1:
~
~
" ,
,_
TONG QUAN VE NGAN SACH XA
I. KHAI NIEM,
DAC
DmM
v A VAl TRO
CUA
NGAN
sACH
xA:
1.
Khai
niem

ngan
sach
xa
:
Xet
v~
hlnh thuc
bi~u
hi~n,
ngan sach
xa
Ia
to~m
b<?
cac khmln thu
chi trong
dtf toan
da
du<}c
IIDND xa quye't dinh va
du<Jc
thljc
hi~n
trong
m<?t
nam
nh~m
dam
bao
ngu6n

t~ti
chinh cho chinh
quy~n
Nha nude
ca'p
xa trong qua trlnh thlfc
hi~n
cac
chuc nang
nhi~m
vt;~
d<i
quan ly kinh
te',
xa
h<?i
tren dia ban.
Xet
v~
ban
cha't, ngan sach xa la
h~
th6ng
cac
quan
h~
kinh
te'
giua chinh
quy~n

Nha nude ca'p xa vdi cac chu
th~
khac
phat sinh trong
qu~
trlnh phan ph6i cac ngu6n tai chinh
nh~m
t~o l~p
qui
ngan
sach
xa;
tren
cac
co
sd
d6 rna
dap
ung cho
cac
nhu
c~u
chi
ga:n
vdi
vi~c
thlfc
hi~n
cac chuc nang,
nhi~m

Vt;l
cua chinh quy€n Nha nude ca'p xa.
2.
f)ac
di€m ciia
ngan
sach xa :
* Ngan sach xa la
m<?t
ca'p ngan sach trong
h~
th6ng NSNN nen
n6
cling mang dgy du nhung
d~c
di€m chung cua NSNN; them
vao
d6 la
d~c
di~m
rieng
t~o
nen
slj
khac
bi~t
can
ban vdi cac ca' p ngan
sach
khac.

+
Bfic
diem
chung:
-
Ho~t
d()ng
cua
ngan sach xa luon
ga:n
ch~t
vdi
ho~t
d9ng
cua
chinh quy€n Nha nude ca'p xa;
-
Quan
ly
ngan
sach xa nha't thie't phai
tuan
theo m()t chu trlnh
ch~t
che va khoa h9c;
5
- Phfin
IOn
cac
khoan

thu, chi
cua
ngan
sach
xa
du<;5c
thttc
hit%n
theo
phu'dng
thuc
phan
ph6i
l~i
va khong
hoan
tra
m<)t
each
trttc tie'p;
+
D~c
diem rieng:
Hit%n
nay
h~
th6ng NSNN
(J
Vi~t
Nam

bao
g6m
4
dip:
NS TV,
NS
ca'p tinh, NS ca'p
huy~n
va NS ca'p
xa.
Tuy
chuc
nang,
nhi~m
vq
gi6ng
nhau, ph;;tm vi
va
qui mo ho;;tt
d<)ng
c6
khac
nhau, nhu'ng
ngan
sach
xa c6
d~c
di€m
rieng,
d6

la:
Ngan
sach
xa
vua
la
m<)t
ca'p
ngan
sach
Cd
sCJ
trong
h~
th6ng
NSNN,
vua
la
m<)t
don
vj
dt!
toan
tfl!c tie'p
sll'
dqng
kinh
I
phi.
D~c

di€m
rieng
nay
c6
anh
huCing
khong nho de'n
vi~c
thie't
l~p
cac
chinh
sach
trong
quan
ly
ngan
sach
xa.
3.
Vai
tro
cda
ngan
sach
xa
:
Ngan
sach
xa

c6
vi tri vai tro ra't
quan
tr9ng trong
h~
th6ng
Ngan
sac;:h
nha
nu'oc, vl
tc_ti
day
th€
hi~n
ta't ca
cac
quan
ht%
ciia nha nu'oc voi
ngU'oi
dan,
phan
anh
tinh
kha
thi ciia tung chu
trU'dng,
chinh
sach
cua

nha
nll'oc
cung
nhu
hi~u
Ittc
quan
ly,
di~u
hanh
cua
b9
may
nha nuoc.
T~m
quan
tr9ng
nay
du<;5c
th€
hi~n
Cl;l
th€
nhu
sau :
-
Ngan
sach
xa
la ngu6n tai chinh chu ye'u

d€
dam
bao
cho
chinh
quy~n
Nha
nuoc
ca'p xa thttc thi
cac
nhi~m
Vl;l
chinh trj, kinh. te', xa h9i
tren
dja
ban
theo
stt
phan
dip
trong
h~
th6ng chinh
quy~n
Nha
mtoc,
chinh
quy~n
xa
c~n

phai
c6
dU'<;5c
ngu6n tai chinh du
IOn.
Trong
s6
cac
qui
ti~n
tt%
rna chfnh
quy~n
Xa
du'QC
quy~n
qmln ly
Va
sfr
d1;1ng,
thl ngan
sach
xa
du<;5c
coi
la
qui
~i~n
t~
c6 qui mo

IOn
nha't, chi
du<;1c
phep
sll'
d1;1ng
cho
vi~c
thttc
hi~n
cac
nhi~m
Vl;l
rna chinh
quy~n
xa
phai
dam
nh~n.
Do
v~y,
kha
nang
dam
bao
ngu6n tai chinh til
ngan
sach
xa
se

a~h
hu'dng
khong
nho de'n
muc
dQ
thttc
hi~n
CclC
nhi~m
Vl;l
V~
kinh
te',
Xa
hQi
CUa
6
chinh
quy€n
Nha
mtoc ca'p xa.
Ho<;tt
d(>ng
cua
chinh
quy€n
xa ra't
g~n
b6

voi
dan,
tu
vi~c
tritin khai thlfc
hi~n
cac
chu tntdng,
chinh
sach
cua
Dang
va
Nha
mtoc tdi
dan,
giup cho nguoi
dan
hitiu va thlfc
hi~n
dung
quy€n
Va
nghia
Vl;J
CUa
mlnh ae'n
Vi~c
n~m
b~t

Va
phan
anh
CaC
nguy~n
VQng
cua
dan
tdi
cac
cd
quan
cua
Dang
va
Nha
mtoc. Chinh
quy€n
ca'p
xa
cffn
CO
ngan
Sach
OU
m<;tnh
ati
hoan
thanh
t6t

nhi~m
Vl;J
nay,
thtfC
hi~n
dung
du'ong 16i
ml}c
tieu
phat
tritin kinh
te'-
xa
h(>i
cua
Dang
va
Nha
nu'oc.
Ngoai
ra,
ngan
sach
xa
giup cho
cac
ho<;tt
d(>ng
cua
Dang

cac
doan
thti
chinh
tri-
xa
h(>i
0 xa
du'<jc
duy trl va
phat
tritin illQt
each
lien
tl;lC
Va
6n
d!nh.
Nh~
d6 rna
nang
cao
hi~u
llfc
quan
ly
Nha
nude o
cd
sa.

-
Ngan
sach
xa
dong
vai tro
quan
tr9ng trong
vi~c
xay
dlfng ke't ca'u
h<;t
tffng cho
nong
thon
moi.
Vi~c
rna
mang
cac
du'ong giao
thong
vao
nong
thon, nha't
Ia
vung
cao, vung
sau,
ven

bitin c6 y nghia
d~c
bi~t
quan
tr9hg trong
vi~c
phat
tritin kinh te'; giao htu
hang
h6a,
g6p
phffn to
IOn
vao
vi~c
khai
thac
cac
ti€m
nang
va the'
m<;tnh,
thuc
d~y
pha
bo
phu'dng
thuc
san
xua't

c6
truy€n, tlf cung tlf ca'p
d~n
de'n hlnh
thanh
n~n
kinh te'
hang
h6a
phong
phu,
da
d<;tng
va
phat
tritin, kich thich
ap
dl;lng
ky
thu~t
va
cong
ngh~
moi
o
cac
vung nay.
M~t
khac,
vi~c

phat
tritin tru'ong
lOp,
giai
quye't
n<;tn
mu
chu
cling voi
phat
tritin
cac
phu'ong
ti~n
truy~n
thong
va
cac
phu'dng
ti~n
thong
tin
khac
la
chla
kh6a
a€
nang
cao
dan

tri va
t<;to
ra
slf
lien
h~,
giao
tie'p moi, g6p phffn
lo<;ti
tru
hu
tl}c
va
nang
cao
doi
s6ng
van
h6a
0
nong
thon.
-
Ngan
sach
xa
d6ng
vai tro to
IOn
trong

vi~c
phattri~n
n€n
van
h6a
d~m
da
ban
s~c
dan
t(>c.
Ho<;tt
d(>ng
van
h6a,
van
ngh~,
th~
dl;lc - thti
thao
la
nhll'ng
ho<;tt
d(>ng
khong nhfi'ng
nang
cao
sue
khoe,
vui chdi,

gi<li
7
tri rna
con
la dip
d€
t~p
h9p dan chung.
Cu(>c
s6ng
cang
6n dinh, di len
thl
doi
hoi
v~
m~t
nay
cang cao, cang
nhi~u.
Phat
huy vai tro
cua
ngan sach xa d6i voi slf
phat
tri~n
ke't
ca'u
h~
tftng kinh

te'-
xa
h(>i,
di
li~n
voi thuc dfiy
phat
tri€n kinh te' va
van
h6a-
th~
thao, se thuc dfiy hlnh thanh
cac
trung
tam
thi tu, thi tra'n moi,
di~u
d6
se
thuc dfiy qua trlnh thanh thi
h6a
nong thon,
h~n
che' dftn slf phat
tri~n
each
bi~t
giua
nong
thon va thanh thi.

-
Ngan
sach
xa la cong
Cl,l
Uii
chinh quan trQng
d~
giup
chinh
quy~n
Nha nu'oc ca'p xa khai thac the'
m~nh
v~
kinh te', xa
h(>i
tren dia
ban. Cung voi qua
trlnh hoan
thi~n
Lu~t
ngan
sach
Nha
nuoc, co ch€
phan
ca'p
v~
qmin
ly

kinh
te'-
xa
h<?i
cho chinh
quy~n
xa cang
ngay
cang
nhi~u
heln,
t~o
the' chu d()ng cho
cac
xa trong qua trlnh xay
dl,l'ng
va phat
tri~n
kinh
te',
xa
h(>i
tren
dia ban. Trang qua trlnh d6
ngan
sach
xa
d6ng
g6p vai
tro khong nho thong qua

vi~c
t~o
l~p
cac
ngu6n
tai chinh
dn
thie't
d~
chinh
quy~n
xa dftu
tu'
cho khai thac
cac
the"
m~nh
v~
kinh
t€, xa
h(>i
nong thon va tung bu'oc
t~o
da ca't canh cho kinh
t€
xa
nhung
nam
sau nay.
-

Ngan
sach xa la cong
Cl,l
d€
di~u
tie't, kich thich, giam
sat
IDQi
ho~t
d(>ng
kinh
te'-
xa
h<?i
Ci
xa,
dam
bao ml)c tieu
phat
tri~n
a6ng
thai
tuan
thu dung chinh
sach
che'
d(>
va cai
thi~n
cong

b~ng
xa
h(>i
tren dia
ban
thong qua qua trlnh thu ngan sach, chinh
quy~n
xa
ki~m
soat
di~u
chinh
l~i
cac
ho~t
d()ng kinh
te',
ch6ng cac
hanh
vi
ho~t
d()ng
phi
phap,
tr6n
l~u
thue' tren dia ban,
dam
bao
cong

b~ng
giua
nhung ngu'oi c6
nghia
v1,1
d6ng g6p cho ngan sach xa, trq giup cho nhung d6i
tu'<;1ng
n<)p
khi h9
g~p
kh6 khan
ho~c
thu(>c
di~n
cftn u'u
dai
thong qua
vi<%c
xet
mien
8
giam
s6
thu. Ngo[ti ra,
vi~c
ap
dl}ng
dung
cac
hlnh thuc va

muc
thu
ph~t
d6i
voi
cac
t6
chuc, ca
nhan
vi
ph~m
tr~t
tl}',
an
toan
xa
h<?i
du<;5c
coi
nhu'
m<?t
li~u·
phap
kinh te'
bu<)c
h<;>
phai
nghiem
chinh
thl}'c

hi~n
t6t
nghia
vl}
CUa
mlnh
tru'OC
CQng
d6ng.
-
Ngan
sach
xa
g6p
phftn
quan
tr<;>ng
trong
vi~c
nang
cao
hi~u
qua
quan
ly
di€u
hanh
ngan
sach
nha nu'oc .

Co
ca' u thu, chi
cua
ngan
sach xa
th~
hi~n
hftu he't
cac
khoan
thu, chi
cua
ngan
sach
dja
phu'ong
da
du'<;ic
phan
djnh, do
d6
g6p
phftn
quan
tr<;>ng
trong
vi~c
nang
cao
hi~u

qua
quan
ly
di€u
hanh
ngan
sach
nha nu'oc
n6i
chung.
Cac
khmln thu
ngan
sach
nha nu'oc
nhu': thue'
sll'
dl}ng da't
nong
nghi~p,
thue'
chuy~n
quy€n
sll'
dl}ng
da't
va
cac
khoan
thu

hoa
l<;ii
cong
san

chi c6
th~
khai
thac
voi
hi~u
sua't
cao
nha't khi
thl}'c
hi~n
thong
qua
ngan
sach
xa.
Nhi€u
khoan
chi
rna
chi c6
ngan
sach
xa
thl}'c

hi~n
moi
phat
huy t6i
da
hi~u
qua,
dam
bao
tinh
kip thoi,
dung
d6i
tu'<;ing
nhu: chi
cuu
te' xa
h<)i;
chi
cham
s6c
sue
khoe
nhan
dan
t~i
y te'
Xa;
chi duy tu;
bao

du'ong
cac
cong trlnh cong
CQng
t~i
xa

-
Ngan
sach
xa
la
cong
Cl}
tai
chinh
giup
chinh
quy~n
Nha
nu'oc
ca'p
tren
giam
sat
ho~t
d<)ng
cua
chinh
quy€n

xa.
Voi
m<)t
h~
th6ng t6
chuc
Nha
nu'oc th6ng nha't,
d6ng
thoi
l~i
c6 slf
phan
cong,
phan
ca'p trach
'
nhi~m,
quy.en
h~n
quan
ly kinh te',
xa
h<?i
cho chinh
quy€n
ca'p du'oi, thl
doi
hoi
phai

c6
sl}'
giam
sat
thuong
xuyen
cua
co
quan
chinh
quy€n
Nha
nu'oc ca'p
tren
d6i
voi
ho~t
d<)ng
cua
cac
co
quan
chinh
quy~n
Nha
nu'oc
ca'p duoi.
Ngan
sach
xa trd thanh

m<?t
trong nhfi'ng
cong
cl}
hfi'u
hi~u
cho
chinh
quy~n
Nha
nude
ca'p
tren
thl}'c
hi~n
quy~n
giam
sat
cua mlnh d6i
voi
ho~t
d<)ng
cua
chinh
quy€n
Nha nude ca'p duoi:
bdi
hffu
he't cac xa
9

d@u
c6 m()t
ph~n
ngu6n
thu
du<;1c
t~o l~p
nho
s6
chi
b6
sung
tu
ngan
sach
cfip tren.
Mu6n
nh~n
du<;1c
s6
chi
b6
sung
cua
ngan
sach
ca'p
tren
d€
t~o

ngu6n
thu cho
~lnh,
chinh
quy@n
xa
bu()c
phai
gi:H
trlnh .toan
be)
co
ca'u
thu, chi
theo
dlf
toan
va
chi ro
s6
thie'u
ht;tt;
d6ng
thai
phai
cam
ke't
thl)'c
hi~n
s6

thu
b6
sung theo
dung
qui dinh
cua
quan
ly
ngan
sach
Nha
mtoc
hi~n
hanh.
Nho
d6
sl)'
ki€m
soat
cua
chinh
quy€n
Nha
nuoc
ca'p
tren
d6i
voi
ho~t
d()ng

cua
chinh
quy@n
ca'p
xa
tra
nen
v6
cling
d~
dang.
Tom
l~i,
xua't
phat
tu
vi
tri-
vai tro
cua
chinh quy@n Nha
nuoc
cfip
xa
trong
h~
th6ng
t6
chile
Nha

mroc
hit%n
nay
d~n
de'n vi tri -
vai
tro cua
ngan
sach
xa
phai
phu
h<;1p
d€
chinh
quy@n
xa
thl)'c
hi~n
du<}c
nhi~m
Vl;J,
quy@n
h~n
cua
mlnh.
V@
m~t
chuyen
nganh,

Ngan
sach
ca'p
xa
cling c6
vi tri
quan
tn;mg trong
t6
chile
h~
th6ng
NSNN
hi~n
nay. Vl
v~y,
vi~c
cling
c6
t6
chile
Ngan
sach,cfrp
xa
theo
tinh
th~n
cua
Lu~t
NSNN

da
ban
hanh
la m()t va'n
d@
IOn,
kh6ng th€ tach roi
cac
chinh
sach
n6ng
th6n -
n6ng
nghi~p,
xay
dt;(ng
chinh
quy@n
co
sa
hi~n
nay
cua
Bang
va Nha
nuoc
ta.
Hon
nua,
d€

giam
phari
h6a
giau
ngheo,
each
bi~t
giua
thanh
thi
-
n6ng
th6n
khi
n@n
kinh te' theo
co
che' thi truong
hi~n
nay,
chu
y de'n
d~u
tu
Ngan
sach
ca'p
xa
cilng g6p m()t
ph~n

kh6ng
nho
vao
nhung
mt;tc
tieu
IOn
d6.
IT.
Sd
LUdC
LICH
Slf
PHA
T
TRIEN
NGAN
S.ACH xA d
VIETNAM.
1.
Vi
tri
cda
xa
trong
doi
so'ng kinh
te'-
xa
hoi

d
VietNam
:
Xa
dU'QC
hi€'u la don vi
hanh
chinh thfrp nha't a n6ng
th6n
voi
nganh
ngh@
chu ye'u
la
n6ng
nghi~p.
Lich
sl't
ra doi
cua
xa
gan
li@n
voi
qua trlnh
d6
he)
cua
Phong kie'n phudng
Bac

(xa la m()t tu
thu~n
Han,
nguoi
d~t
dinh ca'p
xa
d~u
tien
a
Vi~t
Nam
la
T6ng
quan
Khau
Hoa
doi
10
Duong)
tren
n~n
tang
"lang
c6
truy~n
th6ng"
tu
thai
d~i

dlfng nuoc va
giu
nuoc
ban
sd
cua
dan
t(k.
Day
la
ndi
dam
bao
ngu6n
thu
v~
thut
kh6a,
binh dich cho nha nuoc.
Vi~c
thitt
l~p
dtp
xa
cua
Nha
nuoc
phong
kitn
khong

chi
nh~m
vao
dam
bao
ngu6n thu rna
con
nh~m
vao
duy trl
m()t
tr~t
tlf xa h()i trong tung ddn
vi
tl]
cu.
Thitt
l~p
ca'p
xa
cfrn
phai
chu y
dtn
cac
d~c
diem
sau :
•!•
Tinh

phuc
t~p
v~
Cd
ca'u t6 chuc va m6i
quan
h~
xa
h()i, cac
rna
u
thu~n
ngfrm trong n()i
b()
lang xa.
•!•
Tinh
bao
thu, "co
ClJffi
d~
khang"
cua
lang
Vi~t,
m6i
lang
luon
t6n
t~i

voi
tu
each
m()t ddn vi "tlf chu, tlf sinh"
v~
t6
chuc, tl]c
1~
khong
d~
dung
h<;Jp
voi
lang
khac.
Do
d6
m6i
lang
thuong
du<;Jc
xay
dlfng thanh m()t xa
d~n
de'n slf
d6ng
nha't
"lang
xa"
trong lich

sli'
Vi~t
Nam.
Ca'u
trtlC
lang
xa
g~n
ch~t
voi
n~n
van minh
lua
nu'oc
va
la
m()t
thlfc
the
cd
ban
trong lich
sli'
Vi~t
Nam, gop phfrn
quan
tn;mg nha't trong
lich sli' dlfng nlioc
va
gill nu'oc.

Cac
nha
nghien
cuu
da
chi ra
cd
sd
hlnh
thanh
xa do
cac
ytu
to'
sau:
•!•
Xet
v~
m~t
kinh
tt:
slf dinh
huang
lam
an
de
s6ng
con
da
c6

tu
thud
xa
xua va trd
thanh
duong
16i
c6
truy~n
khong
thay
d6i
Ia nong
nghi~p
tr6ng
lua
nu'oc va che'
d()
ru()ng da't cong.
•!•
V~
tinh thfrn: tin ngu'ong thanh
hoang
Va
h~
th6ng
phong
tl:IC
da
t~o

thanh
"van
h6a
lang",
t~o
nen
s~c
thai
rieng
bi~t
cua tung
dia
phudng,
tung
lang
xa,
trong d6 c6
ytu
t6
ngon ngu.
D6
chinh
la
m6i
lien
h~
thieng
lieng,
·g~n
b6

cua
nhung nglioi cung
lang
xa.
11
•!•
v€
th~
che':
tu
hlnh thuc tlf qmln
sd
khai trong tie'n trlnh lich
su
Hiu
dai
da
d~n d~n
blw htu
va
xay
dlfng
t~o
nen
m(>t
b9
may
quan
tri
lang

xa
d~c
thu.
Trang
xa
.
h9i
phong kie'n ngoai nhung ye'u
t6
k~
tren,
nha
mtoc
phong kie'n cling
nh~n
tha'y
du<;jc
nang
life di€u
hanh
va
quan
ly ye'u kern
cua
hang
chile
sac
cua ca'p xa
nen
thie't

l~p
ca'p xa
phu
h<;:lp
voi
trlnh d9
quan
ly
cua
hQ.
Cac
c;huc
sac
lang
xa khong
du<;jc
coi .la
quan
l~i
va
khong
du<;:~c
hudng
b6ng
19c
tu
tri€u dlnh phong kie'n.
D~c
trung
cua

lang
xa
thu(>c
Gia Dinh
thanh
khong
c6
ngu6n
g6c
lau
doi
nhu
lang
xa
thu9c
cac
tinh phia
Bac
(khoang
hdn
300
nam)
nhung
do trong qua trlnh
nam
tie'n,
hQ
v~n
mang
hlnh

anh
cua
que
hu'dng
nen
c6
xu
huang
mo
phong
ca'u true lang xa
thu(>c
cac
tinh
phia
bac
nhu' dlnh
chua, mie'u nhu'ng
sac
thai mang tinh cha't
rieng
bi~t
cua
tung dia
phu'dng
phia
bac
da
bi
pha loang ke't

hQp
voi
dan
dia phu'dng
t~o
ra
m(>t
d~c
trung moi. Tuy
nhien
tlfu trung
l~i,
lang
xa
d ba't ky ndi
dau
tren
the'
gioi
c~ng
nhu' d
Vi~t
Nam
d€u gi6ng nhau d tinh
c(>ng
d6ng
ra't
cao.
Phuong c6 ngu6n g6c ra doi
ch~m

tr~
hdn so voi lich
si't
da't nuoc,
n6
du'QC
hlnh
thanh
trong qua trlnh do thi
h6a
cling
VOi
Slf
ra
doi
cua
CaC
phu'ong ngh€ thu
c6ng
nghi~p
(Thang Long
36
ph6
phuong
chi
du<;:~c
hlnh
thanh
khoang
tren

600 nam).
f)~c
di~m
n6i
b~t
cua
phu'ong
Ia
do
dan
tu
nhi~u
ndi
chuy~n
de'n
tt,I
eli voi ngh€
nghi~p
chinh la buon
ban
nho va
ti~u
thu
cong
nghi~p
ca
th~,
do d6 tinh
c(>ng
d6ng

thuong khong
r6
r~t.
"Nha
nuoc
la do
lang
xa
g6p
l~i
rna thanh,
mu6n
tri nuoc
phai
sua
sang
cong
vi~c
lang
xa", do d6 cac ca'p
quan
ly
phai
chu
trQng
nhi€u
hdn
12
mra de'n ca'p
xa,

lam
cho
n6
du
m~nh
d~
lam
du
n6i
giua
Dang,
Nha
mtoc
va
d~i
b<)
ph~n
qufrn
chung
nhan
dan
lao
d<)ng.
CJ
nu'oc
ta
hit%n
nay,
c6
khoang

10.600
ddn
vi
hanh
chinh
ca'p xa.
Trang
ht%
th6ng
t6
chU'c
nha mtoc, chinh
quy~n
dip
xa
(xa, phu'ong, thi
tra'n)
c6. vi tri, vai tro
d~c
bit%t
quan
trQng va
la
ye'u
t6
chi
ph6i
.m~nh
me
de'n

doi
s6ng
chinh
tri, kinh te',
van
h6a,
xa
h<)i
cua
c<)ng
d6ng
dan
cu'
tren
dia
ban.
H6
Chu
tich
da
n6i: " Ca'p
xa
la
ca'p gfrn
dan
nha't,
la
n~n
tang
CUa

hanh
chinh, cffp
xa
lam
du'<jc
vit%c
thl
IDQi
vit%c
d~U
xong
XUOi".
Lang
xa
Vit%t
Nam,
voi
truy~n
th6ng
hang
nghln
nam
tr6ng
Ilia
nu'oc
va
lam
ngh~
thu
cong

rna
chu
th~
la
hQ
nong
dan
la
IDQt
th\l'C
th~
t6n
t~i,
phat
tri~n
lien
tt;tc
qua
cac
the'
ht%,
cac
che'
d<)
xa
hQi.
Tuy
c6
khac
nhau

v~
quy
mo,
ten
gQi
(lang, a'p,
ban

),
nhu'ng phu'ong
thuc
va
n<)i
dung
ho~t
d<)ng
cua
lang,
xa
v~
cd
ban
gi6ng
nhau
tren
ph~m
vi
ca
ml'oc,
du'<jc

thll'
thach
qua
thoi
gian
cung
voi
st;t'
bie'n
d<)ng
cua
lich sil'
tren
b6n
nghln
nam
d\l'ng
nude
va
giu
nude.
Ngay
nay,
trong
sv
nghit%p
d6i
moi
cua
da't nu'oc

nhung
nam
dfru the'
ky
21.
Dang
va
Nha
nu'oc
ta
xac
dinh,
cong
nghit%p
h6a
nong
nghit%p,
hit%n
d~i
h6a
nong
thon
la
nhit%m
Vl;t
trong
tam
cua·
cong
nghit%p

h6a,
hit%n
d~i
h6a
da't nu'oc
voi
mt;tc
tieu
va
nhi~m
Vl;t
rft't
Cl;t
th~.
f)~
th\l'C
ht~n
cong
nghit%p
h6a
nong
nghit%p,
hi~n
d~i
h6a
nang th6n,
vai
tro
cua
lang

xa
la ra't
quan
trQng, vl
d6
la
dia
ban
di€n ra
qua
trlnh
tht;t'c
hit%n,
thll'
nghit%m
cac
cd
che', chinh
sach
va m6
hlnh
moi
2.
Lich
sli
ra
doi
va
phat
tri~n

ngan
sach
xa
d
VietNam:
Ngan
sach
xa
ra
doi
g~n
li~n
voi
St;t'
ra
qoi
cua
chinh
quy~n
nha
nude
ca'p
xa.
Lang
xa,Vit%t
Nam
c6
tu
thoi
ra't

xa
xu'a
va
de'n the'
ky
thu X
13
du'QC
tro
thanh
la
m()t ddn vi
hanh
chinh
din
ban
cua
qu6c
gia.
T6
chuc
hanh
chinh
xa
hlnh
thanh
trong qua trlnh lich
sli'
ra
doi

va
phat
tri~n
cua
qu6c
gia du'oi
tac
d()ng
CUa
nhi€u ye'u t6: dia ly
tV
nhien, phong
tl;lC
t~p
quan, truy€n th6ng lich
sU',
kinh
te'-
xa h()i,
van
h6a
ngh~
thu~t
qua
tU'ng
thai
ky
cua
dan
tQC.

Qua
cac
thai
d~i.
Emg
xa
d~n
giu
du'QC
dia vi quan
tn;mg
cua
n6
trong
t6
chuc
hanh
chinh
Vi~t
Nam.
2.1. Thdi
kjphongkien:
Thea
Giao
su'
st'l'
h9c
Le
Van
Lan,

"Xa"
Ia
m()t
tU'
g6c
Han
du
nh~p.
du<;5c
dung
d~
ch1
ddn vi
hanh
chinh tha'p nha't
va
lang
xa
da
xua't
hi~n
tu
ra't sam trong lich
sli'
dvng nuoc va
giu
nuoc.
Cach
nay
da

lau, c6
khoang
500
lang
da t6n
t~i
tren
lanh
th6
Van
Lang
Au
L~c.
Vao
tri€u
d~i
nha
Duong
th6ng
tq
(The' ky VII)
cffp
xa
d~u
tien
du<;5c
d~t
dinh.
Thai
ffy,

nu'oc ta c6
khoang
12
"chau''
59
"huy~n",
duoi
huy~n
la
"hu'dng
va
"xa".
De'n
thai
ky
d~u
tv
chu (khoang
d~u
the' ky X), nha
cai
each
Khuc
H~o
da
chia
ca
nu'oc
thanh
nhung ddn vi

hanh
chinh
g6m
cac
ca'p:
lQ,
phu,
chau, giap, xa.
Sang
thai
Tdn
(the' ky
XII-
XIV), tri€u dlnh ra
l~nh
phan
b6
cac
chuc
"D~i
tu'
xa"
va
"Ti~u
tu'
xa", cling voi
cac
"xa
tru'ong", "xa
giam"

(d€u la
"xa
quan")
n~m
quy€n
hanh
a
cffp
cd
so. V€
sau
nay,
cho
de'n
tri~u
Nguyen,
con c6
ten
g9i la hu'dng xa. Tuy
each
gQi
c6
khac
nhau, nhu'ng thai
nao
chinh quy€n xa cung
sli'
dl;lng
"quy
xa"

d~
thvc
hi~n
cac
nhi~m
V\1
chinh la:
-
Quan
ly
nhan
kh£u, ru()ng dfft
d~
thu to, thu thue', thu
t~p
dich va
binh Hnh.
-
Giu
gln
phep
nuoc,
tri
an.
14
-
Cham
lo
l<Ji
ich cong

c<)ng,
de
di~u,
tuoi tieu,
lam
duong
giao
thong, cuu te' xa
h<)i,

Thai
ky
nao, cong tac
t?ti
chinh Ngan
sach
xa cfing
du<Jc
coi
trQng,
c6 chuc danh, chuc nang,
nhi~m
v1;1
c1;1
th€.
Thai
Khuc
H~o,
c6 "Tri giap" trong coi nhan hjc va danh thue', nha
Trffn

c6
"Xa
trudng", "Xa giam" chiu trach
nhi~m
quan
ly
h<)
khffu, don
d6c
binh dich, thue' kh6a Be'n doi nha
Nguy~n,
voi chinh
sach
"chia
d€
trf'
cua
thlfc
dan
Phap, d 3
mi~n,
chuc danh nguoi quan ly "Ngan
sach
xa"
c6 3
ten
khac nhau:
B~c
k:Y
g9i la

"Tien
chi", Trung
ky
g9i la
"Hudng
ban"
va
Nam
ky
g9i la "Hudng
b<)"
d~u
ph1;1
trach khau
tai
chinh
cua xa.
B6ng
thoi
H<)i
d6ng
Ky
illl;lC (Nam ky) c6
nhi~m
Vl;l
l~p
Ngan
sach xa.
Ben
c~nh

"chuc
s~c"
thl
n<)i
dung
Ngan
sach
xa
cfing
du'<Jc
d~t
ra.Va'n
d~
nay c6 th€ g9i
Ia
nhung "che'
d<)
thu-
chi"
ban
d~u
d xa. Nhu
thoi Le,
c6
phep
khao cong d6i voi xa trudng voi 3 tieu
chuin:
m()t la
thu
n<)p

to, hai la
dan
dinh, ba
Ia
tu'
each va
xU'
ph~t
nghiem minh. Ban
"hudng u'oc" cua lang Phu than, (T6ng Phu lao,
Huy~n
Yl;l
ban,
Tinh
Nam
Binh) ngay truoc c6 ghi: "Nuoc c6 thue' cua nu'oc, nhu thue' dinh,
d~~n,
man
bai
d€ chi cong
vi~c
cong ich trong nuoc.
Dan
phai
dong
thue'
d dan,
nhu
thue' trau, bo, nglfa, nha cll'a d€ lo
vi~c

cong cho
dan"
(dan
C1
day la chi lang, xa theo nguyen ngu). Xem ra,
day
c6 th€ coi
nhu
la
m<)t
b<)
Lu~t
c6 quy dinh "ngu6n thu" va
"nhi~m
V\1
chi"
dffu
tien kha ro rang,
danh da'u slf t6n
t~i
lau
doi
cua Ngan sach xa
g~n
voi chinh
quy~n
Nha
nu'oc ca'p xa.
15
Ch~

d<?
qmln ly
Ngan
sach
xa
tu
cftp
tren
d6i voi cftp duoi cling c6.
bi€u
hi~n
tu
lau
nhu' la xa
IOn
du'cjc
chi
50
"quan", xa
vua
30
"quan",
xa
nho 20
"quan"
(c6 tai
li~u
g9i "d6ng"); c6
ch~
d<?

quan
ly ti€n
m~t
nhu'
xa chi
dtt<;1c
giu
30
quan
d€
chi tieu,
s6
du
phai
gll'i
vao
nha giau trong xa
ca't giu.
Sd
lu'<jc
qua
m<?t
s6
net, chung ta c6 thS thfty
ngay
thai
ky
d~u,
Ngan
sach

xa
da
c6
d~y
du
cac
y~u
t6
ca'u
th~mh:
chile
s3:c
ngu'oi
quan
ly
Ngan
sach
x·a,
n<?i
dung
thu-
chi,
sv
quan
ly
tu
cftp tren, quan
ly
n<?i
b(),

Tuy
nhien, do
ban
chftt Nha nu'oc phong
ki~n
cfing nhu' nha nu'oc
thl;tc
dan
nll'a phong
ki~n,
Ngan
sach
xa
ngay
xu'a thu chi
mang
tinh chftt tuy
ti~n;
dung
quy xa dS vua b6c
l<?t
nhan
dan,
vua
cai tri
nhan
dan
ph1;1c
v1;1

cho
b(>
may
th6ng tri
cua
Nha mtoc phong
ki~n
cfing
nhu
Nha
nuoc
thtjc
dan, ml'a phong
ki~n
sau
d6.
2.2. Thoi
kjkhangchien
chongPhap
va
chongMy
(1945
-1975).
Giai
do~n
nay,
ngan
sach
xa trd thanh cong
cv,

phu'dng
ti~n
v~t
chftt
b~ng
ti€n c6
tac
d1;1ng
to
IOn
trong
sv
nghi~p
each
m~ng
giai
ph6ng
dan
tQC
Va
xay
dl;l'ng
dftt
lll.iOC.
2.2.1.
Thoikf
1945-1954.
Chinh phu da
ti~n
hanh

xay
dl;l'ng
Ngan
sach
xa cling
voi
Ngan
sach
cua
n€n
tai chinh
Nha
nlioc
each
m~ng
ra
dai. Giai
do~n
nay
th~tnh
l~p
Ngan
sach
xa
la
nh~m
cling
c6
chinh quy€n
cd

sd
d6ng
thai
di€u ·
chinh
cong
tac
tai chinh
xa,
tranh tlnh
tr~ng
huy
d(>ng
tuy
ti~n
va
sll'
d1;1ng
lang
phi
tai
san
cua
nhan
dan.
16
2.2.2.
Thai
kf
1954

-1975.
Hoa
blnh
l~p
l<;1i
tren
rni~n
B~c,
qua trlnh xay dt!ng phan
dip
quan
ly
Ngan
sach cling con
nhi~u
thie'u s6t. Tntdc thang 411958, c6 tlnh
tqng
ph6 bie'n
T1nh
coi Ngan sach xa nhu quy rieng va c6 st! chi
tieu
nh~p
nhang giua
Ngan
sach t!nh va Ngan sach xa.
D€
kh~c
phvc tinh
tr(;tng
a'y,

Chfhh phu quye't dinh cling
c6
l<;1i
Ngan
sach xa va giao cho
xa
quan ly
in<?t
s6
khoan
thu-
chi (Thong
tu
s6
184/TTg ngay 8/411958
v~
phan
ca'p
. .
quan
ly tai chinh d6i vdi ca'p xa).
Vi~c
phan ca'p nay c6 y nghia ra't ldn
d6i voi ca'
p xa.
Ngay
8/411972-
H9i d6ng Chinh phu ra Nghi dinh
s6
64- CP Ban

hanh
di~u
1~
Ngan sach xa.
Day
c6 th€ xern la rn9t
c9t
rn6c
quan
tr9ng
trong lich
sli'
qwln ly va t6 chile Ngan sach xa.
Tu
day,
Ngan sach xa
tht!c
Stf
duqc dua
vao
qmln ly theo
lu~t
1~
th6ng nha't d
ca'p
Nha
nude.
Ngan
sach
xa

da trd thanh cong
Cl.J
tht!c
Stf
huy
d9ng
nhan, tai,
v~t,
lt;(c
cho st!
nghi~p
giai ph6ng
rni~n
Narn va xay dt!ng
rni~n
B~c
XHCN.
T6m lqi, thoi
ky
sau Cach
rn(;lng
thang tarn 1945 de'n
ngay
nude
nha th6ng nha't
1975, c6 th€ xern la thoi
ky
hinh thanh va
b~t
d~u

dttqc
st! chu y cua Nha nude d6i vdi Ngan sach xa.
M~c
d~u
dtt<;1c
coi la m9t
ca'p
Ngan
sach nhung do trinh d9 qmln
ly
con
tha'p,
nen
chua duqc
xe'p
vao
h~
th6ng
Ngan
sach Nha ·nude th6ng nha't.
Thanh
tich n6i
b~t
cua
Ngan
sach
xa
la'
cling
Vdi

cac
ca'p
NSNN barn
sat
va phvc
Vl.J
dAc
lt!c cho
cac
nhi~rn
V\}
chinh
tri
cua
Dang
va Nha nude trong
Stf
nghi~p
ch6ng My
cuu nude,
bao
v~
rni~n
B~c,
giai ph6ng
rni~n
Narn, th6ng nha't
T6
qu6c.
17

2.3. Thai
kj
dat
nllac
thongnhat
(tu
1975 den nay).
2.3.1.
Thai
kj
xay.df/ng
nen
Jdnh
ttJktJhOf!.Ch
h6a
tip
trung.
Thai
ky
nay
Ngan
sach
xa
v~n
n~m
ngoai
h~
th6ng
NSNN
va

du<;jc
Ngan
sach
huy~n
tn;1
ca'p
d€
ho~t
d()ng
c~m
chung
ben
c~nh
ngu6n
thu
qmln ly
tu
cac
h<;Jp
tac
xa nong
nghi~p,
h<;Jp
tac
xa
nganh
ngh~
hd
trQ
them.

V~
van
ban
phap
quy, tren danh nghia
v~n
Hi
ban
di~u
1~
Ngan
sach
xa
ban
hanh
theo Nghi dinh 64- CP
tu
nam
1972,
da
ba:t
d~u
bi€u
hi~n
st;(
ldi thai.
M~t
khac, theo Nghi dinh
s6
138-IIDBT ngay 19/11/1983

v~
ciii
tie"n
pharr ca'p
quan
ly
Ngan
sach
dia phuong, chu trQng trong
vi~c
pharr
chia ngu6n thu,
nhi~m
V\l
chia gifi'a Trung udng va
cac
ca'p
Ngan
sach
dia
phuong.
Ngan
sach
xa
bffy
gia
ding
du<;~c
xem
nhu

m9t
don vi "tt;( do":
th~o
dt;(
toan,
ph~n
thie'u·,
Ngan
sach
Trung uong chi
cho
Ngan
sach
tinh
d€
b6
sung cho
Ngan
sach
Huy~n
trong
ke"
ho(;lch
hang
nam
d€
trQ
ca'p
cho NS xa. C6 th€ n6i, thai ky
nay

Nha
nuoc
t~p
trung
ph~n
IOn
cac
chinh
sach
cho
t6
chttc kinh
te"
co
sd
d
cac
h<;ip
tac xa
va
phong
trao
H<;ip
tac
h6a,
Ngan
sach
xa chua
dUQC
chu trQng

de"n
nhi~u.
2.3.2. Thai
kj
dtfi
mai-
chuyen
dan
neil kinh te/
v~n
hiwh
thea
cd
che/
ke/
ho9ch h6a - ttip trung sang ne'n kinh te/
v~n
hanh
thea
cd
che/ thi
tntong djnh
hudng
XHCN,
c6
sf/
qwln
lf
cifa Nha nude.
Duoi

anh
sang
cua
Nghi quye"t
f)~i
h()i VI (1986) - cong
CUQC
ciii
each,
d6i
moi
cd
che"
quan
ly kinh
te"
da
anh
hudng
sa
u
sa:c
de'n toan b9
dai
s6ng kinh
te"-
xa
h()i. Tuy nhien, so voi
yeu
c~u

chung, thl
c6ng
cu()c
cai
each
trong linh
vt;(c
Ngan
sach
v~n
n~m
trong tlnh the'
bi
d()ng va moi
d
giai
do~n
khdi
d~u.
Cac
chinh
sach
va co
che"
moi
chua
ho~ch
djnh
m()t
18

each
d6ng
bQ,
sv
dan
xen
giua
tu'
tu'dng d6i
moi
va co che'
quan
ly
cO
vfin
con
trd
ng9-i
cho
vi~c
d6i moi NSNN n6i chung va
Ngan
sach
xa n6i
rH~ng.
Cac
Nghi quye't cua
H<)i
d6ng
B<)

tru'dng
v~
phan
ca'p
quan
ly
Ngan
sach, Nghi quye't 186 ngay 2711111989 va Nghi quye't 168 ngay
. 16/511992
v~n
t~p
tnmg
cling
c6
NSNN la ch!nh.
Vi~c
phan
ca'p
quan
ly
Ngan
sach
cho
huy~n
va xa chua c6
m<)t
co che' th6ng nha't.
Trung
u'ong
da

giao cho dia phuong chu
d<)ng
tv
qui dinh
Cl;l
th~
cho tung
huy~n
voi
nguyen
t~c
la
phai
phu
h<;Jp
voi chinh sach, che'
d<)
chung.
M~c
du
v~y,
nhln chung cung voi xu the'
phat
tri~n
cua
n~n
kinh te'
dt
nu'oc,
Ngan

sach
ca'p xa
cGng
da
c6
chuy~n
bie'n ro
net
v~
cha't va
lu'<;Jng.
Nhi~u
dia phu'ong thvc
hi~n
t6t
cong
tac
l~p
va
cha'p
hanh
Ngan
sach
xa,
da
ki~m
soat
du'QC
ffil,IC
dich va kh6i

lu'<;Jng
cac
khoan
chi tieu
cua
chinh
quy~n
ca'p xa.
Voi da
phat
tri~n
va guy mo
ngay
cang
tang
cua
Ngan
sach
xa,
Lu~t
Ngan
sach
cua
Nha
nude (20/3/1996)
da
chinh thuc dua
Ngan
sach
xa

hoa
vao
h~
th6ng NSNN va
dtt<;Jc
guy dinh
q1
th~
nhu' cac ca'p Ngan
sach
khac.
Ngay
16/12/2002, Qu6c
h<)i
kh6a
XI thong qua.
Lu~t
NSNN
moi,
du'QC
Chu tich nu'oc
cong
b6
ngay 27112/2002, c6
hi~u
lvc thi
hanh
tu
nam
ngan

s.ach 2004
(Lu~t
NSNN
nay
thay the'
Lu~t
NSNN
nam
1996 va
Lu~t
sli'a d6i
b6
sung
m<)t
s6
di~u
cua
Lu~t
NSNN
nam
1998).
Theo
tinh
thffn
cua
Lu~t
NSNN
moi nay, NSNN
g6m
Ngan

sach
Trung uong va
Ngan
sach
dia phu'ong. Ngan sach
d9-i
phu'ong
g6m
ngan
sach
cua
don vi
hanh
chinh
cac
ca'p c6
H<)i
d6ng
nhan
dan
va
Uy
ban
nhan
dan.
Hi~n
nay
19
chinh quy€n
d(p

xa la
m<?t
don
vi
hanh chinh c6
H<?i
d6ng nhan dan, do
v~y
Ngan
sach xa c\lng la m()t
d(p
ngan sach thu()c ngan sach dia
phuong.
So
lu'<;ic
lich
su
phat
tri€n cua Ngan
sach
xa
tu
xu'a
de'n nay cho
chung
ta tha'y ding:
Du
tnli qua nhung thang trffm
cua
lich su,

va
nhung
thay d6i trong co che' quan ly tai chinh - ngan sach, nhu'ng ngan sach xa
luon t6n
t~i
va
phat
tri€n, bdi vl xa,
p~u'ong,
thi tra'n la nhung te' bao co
sd khong th€ thie'u
trong
b<?
may chinh quy€n Nha nude.
Nude
m~nh
khong th€ thie'u xa, xa t6n
t~i
khong th€ khong c6
Ngan
sach, gi6ng nhu
sl;r'
t6n
t~i
cua ba't ky
ho~t
d()ng nao.
m.
ouAN
LY

NGAN
sAcH
xA.:
1.
Kh~H
niem
guan ly ngan sach
xa
:
Thu~
t ngu v€ quan ly ngan sach xa v6n ra't
quen
thu()c
voi
chung
ta, nhung hi€u v€ n6 c6 khi
l~i
qua don gian, khong d§y du
va
c6
nhi€u y
kie'n khac
nhau. C6 y kie'n cho
r~ng
quan ly
ngan
sach xa la
quan
ly
thu

chi, y kie'n khac
l~i
cho la quan ly che' d9 thu chi ngan sach xa.
Do
each
hi€u don gian, phie'n
di~n
dfin de'n
hi~n
tli<;ing
khong
thl;r'c
hi~n
he't trach
nhi~m
trong cong tac
quan
ly ngan sach.
V~y
thl quan ly
Ia
gl?
Quan ly la
sl;r'
t5
chuc, di€u khi€n
ho~t
d9ng
cua
m<?t

don vi, co quan,
Ia
sl;r'
trong coi,
giu
gln va theo doi
cong
vi~c
theo nhung ffi\}C dich nha't dinh cua Nha nu'oc hay
m<?t
chu th€ nao d6.
Suy
tu
d6 ta c6 th€ hi€u qwln
lf
ngan sach
xa
Ja
vi~c
v#n dl)ng cac chtl
tntdng ctla Bifng,
sif
dl)ng phap lu#t
ctla
Nha mtoc
va
cac
bifn
phap
nghi~p

Vl)
hanh chfnh, kinh te; tai chfnh,
ke/
toan
de?
xay
dl)'ng,
quyet
djnh,
td
chuc
thl)'c
hi~n,
giam sat,
kilm
tra
vi~c
thu
n(Jp
cac khoifn
thu,
sif
20