Quản trị rủi ro tài chính trong các doanh nghiệp Việt Nam thời kỳ hậu WTO

BQ
GIAO DlJC VA BAO TAO
TRUONG BAI
HQC KINH TE TP.HO CHi MINH
PGS. TS. NGUYEN THI NGOC TRANG
. .
QUAN TRJ RiJI
RO
TAl
CHINH TRONG
CAC DOANH NGHIEP
VIETNAM
THffi
• •
' -
KYHAUWTO
•
' ,
. De
Uti
nghien
CUu
khoa
hQC
cap
B9
Ma
s6: B2007 - 09 - 26
, ~~-~ ~ ·-

·····,
so
GIAO
ouc
oAo
r~o
\
TRUONG
DAI
HOC
KINH
Tf
TP.HCM
THUVIEN
~6/
__ 1
~~ · '
TP.HO CHi MINH
Nam
2008
fi
I
B0
GIAO DUC VA BAO TAO
TRUONG BAI
HOC KINH TE TP.HO CHi MINH
PGS.TS. NGUYEN
THI
NGOC
TRANG

. .
? ? ' ,
QUAN TRJ RUI RO
TAl
CHINH TRONG
CAC
DOANH NGHIEP
VIETNAM
• •
THffiKYHAUWTO
•
D€
Uti
nghien c(ru khoa
hQc
c~p
B9
Ma s6:
B2007-
09-
26
Thanh
vi
en
d€
tai:
T)lS.
vo
VIET QUANG
ThS. NGUYEN

KHAC QUOC BAO
ThS. HO QUOC TUAN
ThS. BINH THJ THU HONG
ThS. TON
THAT DIEN KHOA
TP.HO
CHi
MINH
Nam 2008
LOi
mO'
diu
Th~
gi6i ngay cang tr6 nen
bftt
6n nhi€u hon. Nhiing
bftt
6n nay khong chi dirng
l~i
6
khimg hoang
thi trubng cho vay
cAm
c6
bftt
d()ng san lam lung lay ca
h~
th6ng tai
chinh cua
My

va cac mr6c rna con 6 ch6 gia
dfru
tang len
hfru
nhu
khong c6 di€m
dirng. Dang
lo
ng~i
hon nfra, di€u rna m9i nguai it ai dam nghi
d~n,
d6 la khung hoang
luong thvc toan
du.
Gia luong thvc tang cao c()ng v6i gia
dfru
tang da lam cho nhi€u
m~t
hang trong r6 hang h6a cua cac nu6c tang chong
m~t
trong d6 c6
Vi~t
Nam. Them
vao d6, nhiing
bftt
c~p
trong chinh sach kinh
t~
vi
mo trong nu6c cang lam cho cu s6c

gia ca trong nu6c ngay cang tr6 nen
n~ng
n€
va kh6
dv
doan hon.
Gia ca hang h6a tang cao, lai
suftt
cling tang v9t do ngan hang
thi~u
tinh thanh khoan,
tY
gia ngay cang
huang
v€
thi
trubng da lam
ki~t
sue cac doanh
nghi~p
lau nay
v~n
ho~t
d()ng
theo ki€u y
l~i
vao
S\f
bao
h9

cua Nha nu6c. Tru6c con bao gia, cac doanh
nghi~p
Vi~t
Nam nhu du6i sue vi h9 chua bao
gia
duqc
t~p
bai
trong
d~i
duong WTO.
Da
d~n
luc thay vi trong cha vao chinh phu can
thi~p,
cac doanh
nghi~p
cAn
thi~t
phai
huang
d~n
m9t phuong phap quan
ly
rui
ro
chu
d()ng
cho minh.
Quan tri rui ro tai chinh

t~i
cac doanh
nghi~p
gia
day la
vftn
d€
s6ng con cua doanh
nghi~p,
vi khi gia
nh~p
WTO cac doanh
nghi~p
phai d6i
m~t
trvc
ti~p
v6i cac cong ty
nu6c ngoai rna khong c6
bftt
ky m9t
sv
bao h9 nao tir phia chinh phil.
Quan tri rui
ro tai chinh con giup giam thi€u rui ro trong
dfru
tu tai chinh cho cac nha
dfru
tu trong va ngoai nu6c.
Quan

tri
rui ro tai chinh la chu
d€
duqc nhi€u chuyen gia kinh
t~
6 cac nu6c nghien
c(ru
trong cac tac phfim cua minh.
D~c
bi~t
khi
bftt
6n cua n€n kinh
t~
th~
gi6i ngay
cfmg
gia tang, cac doanh
nghi~p
1uon
huang
d~n
cac
chi~n
luqc quan tri rui ro
hi~u
qua
nhftt.
T~i
Vi~t

Nam,
vftn
d€
quan tri rui ro con it duqc
bi~t
d~n
do trong thai gian dai
n€n
kinh
t~
nu6c ta duqc bao
cftp
hoan toan, cho
d~n
hi~n
gia
v~n
chua thoat khoi th6i
quen
y
l~i
vao chinh phu khi c6 cac
bi~n
d()ng
bftt
lqi trong gia ca. a nu6c ta
hi~n
nay
da
CO

ffiQt
vai cong trinh nghien
Clru
v€
tirng
lo~i
san phfim phai sinh
nhu
cac hqp ddng
giao sau
ho~c
cac quy€n ch9n cho
chi~n
luqc phong ngira rui ro cua nha
dfru
tu. Tuy
v~y'
chua c6 m9t cong trinh nao nghien cuu m9t each
h~
th6ng v€ each thuc phong
ngira rui ro tai chinh cho cac doanh
nghi~p.
Vi
nhiing
ly
do tren nh6m nghien ciru chung toi ch9n
d€
tai "Qui'm
tri
rui ro tai chinh

t~i
cac doanh
nghi~p
Vi~t
Nam thai ky
h~u
WTO" v6i mong mu6n cung
cftp
each thuc
va
chuang trinh quan tri rui ro cho cac doanh
nghi~p.
Mye tieu
d~
tai
Dua ra
lu~n
c(r
khoa
hQC
va thvc
ti~n
v~
gia
tr!
cua quan
tr!
rui
ro
tai chinh trong

ho~t
d9ng kinh doanh
nh~m
thay d6i hoan toan
tu
duy cua cac doanh
nghi~p
v6n luon dva
dfim
vao chinh phu nhu
hi~n
nay. Nghien ciru va
thi~t
l~p
chuong trinh quan
tr!
rui
ro
tai chinh cho cac doanh
nghi~p
sau khi
Vi~t
Nam gia
nh~p
WTO.
Caeh
ti~p
e~n,
phuong phap nghien
ell'u,

ph~m
vi nghien
etl'u
Chung toi
b~t
dfiu
cac nghien ciru
b~ng
ly
lu~n
dugc t6ng
k~t
tu
kinh
nghi~m
c-ua
cac
nu6c tren
th~
gi6i
v~
xay
d\l'llg
cac th! truemg san
phAm
phai sinh va t6 chuc chuong
trinh
quim
tr!
rui

ro
t~i
cac doanh
nghi~p.
Nhfmg kinh
nghi~m
nay hiSn nhien den
mire
d9
da c6 nhfrng
b~ng
chirng xac thvc
ro
rang thong qua each t6 chuc trong cac
t~p
doan kinh
t~
16n
cling nhu cac cong
ty
nh6 va nhiing
b~ng
chung
v~
quan tri rui
ro
khong thanh cong cua
nhi~u
truemg hgp tren
th~

gi6i.
Tuy nhien, nhiing bai
hQc
kinh
nghi~m
chi phu hgp v6i d?c thu cua tirng qu6c gia
rieng
bi~t,
chinh vi the chung toi
ti~n
hanh khao sat
di~u
tra
nh~n
thuc cua cac doanh
nghi~p
d6i v6i
ho~t
d9ng quan tri rui ro tai chinh
dS
xac djnh cac nhan t6
quy~t
djnh
d~n
each thuc phong ngua rui ro thich hgp tren thi truemg
Vi~t
Nam. V6i each tiep
c~n
d6,
chilng toi

ti~n
hanh khao sat cac doanh
nghi~p
va djnh
ch~
tai chinh tren dja ban
TP
HCM va xem day
Ia
mfiu
d~i
di~n
cho cac doanh
nghi~p
Vi~t
Nam.
Cac danh gia se dugc djnh lugng
b~ng
cac mo hinh kinh
t~,
thong qua cac phuong
phap th6ng ke va mo hinh h6i quy
b~ng
cac
phfin
m~m
SPSS va Excel.
BB
eye
it~

tai
Chung toi trinh bay n9i dung
d~
tai theo 4 chuong:
Chuang
1:
Quim trj rid ro tai chinh - Tu ly thuyit a
in
th71c
tiin
Chuang 2: Cac
yiu
t6 ddn
ain
riti ro tai chinh
Chuang
3:
Thiw lu{in
kit
qua nghien
CUu
sir
dl,tng
san
phdm
phai
sinh
Chuang
4:
T6 chirc chuang trinh quan tri rid ro tai chinh

1
Muc luc
. .
Uri
m&dAu
Mvc
Ivc
• i
Dan~
mvc hinh iv
Danh
mvc bang v
Danh
mvc cac
tir
vi€t
tit
'
vi
Chuang
1:
Quan trj riti
ro
tai
chinh-
tir
ly
thuy~t
d~n
th\fC

ti~n
1
1.1
Rui
ro
tai
chinh
va
quan trj rui
ro
tai chinh trong doanh
nghi~p
1
1.1.1
Rui
ro
tai
chinh cua doanh
nghi~p
··························································~···········I
1.1.2 Quan. trj
riii
ro
Uti
chinh trong doanh
nghi~p
3
1.2
San
phAm

pMi sinh - cong
C\1
quan tri
rui
ro
tai chinh
hi~u
qua .4
,1;2.I
HQP
ddng ky
h~n
4
1.2.2
HQP
ddng giao sau 5
1.2.3
HQP
ddng
quy~n
chQn
7
1.2.4
HQP
ddng hoan
d6i
8
1.3
Tranh
lu~n

v~
quAn
trj
rui
ro
tai chinh 1 0
1.3.1
T~i
sao
phiti
quan tri rui
ro
tai chinh?
IO
1.3.2 Cac
nh~n
djnh khong thich dang
v~
vi~c
st'r
dvng san
phAm
phai sinh
12
I .3.3 Quan tri rui
ro
trong doanh
nghi~p
khac
bi~t

nhu
th€
niw so
v&i
cac
t6 chuc tai
chinh? ·····
13
1.4
Xay
d\fng van h6a quan trj rui
ro

14
1.5
Oic k8t qua nghien
ctru
th\fc
nghi~m
v~
quan
tri
rui
ro
tai chinh I 5
K8t
lu~n
chuong 1 ,
18
Chuang 2: Nhii'ng

y~u
t6
din
d~n
quan
trj
riti
ro
tai chinh
19
, , A
.,
"
h•
'
h:.,
• ,.
2.1
Cac
cu
soc
gm
tren t ! truong t e
giO'I
I Q
2.2
Nhfrng
bfit
6n
gia ca hang h6a trong

nu&c

22
2.2.1 Rui
ro
do
gia xang
dAu
tang cao
22
2.2.2 Gia ca phe bien
d<)ng
thfit
thm'mg
- Tinh hu6ng
di€n
hinh
v~
rui
ro
tai chinh cua,
, d h
h•A
hi.
b•l.
'
I.
khA
A •
25

cac oan
ng
I~p
c e I
en
va
xuat
au
nong
san
.
11
2.2.3
BAt
6n cac
Io~i
gia ca khac 28
23T
,
.,
).
,.
h'.l.
30
. y gta - nguon rut ro nguy tern .
2 4 L
-·
/
h-
b'"

d~
"h~
d
h,
" 34
. at suat - n
ung
ten
<;>ng
~u
tl! o oa .
K€t
Iu~n
chuang
2 40
Chtr«ng
3: Tht,rc
tr~ng
sir
dl}ng
san
phAm
phai
sinh
iY
Vi~t
Nam

41
, • " , • A '

.,
I,
/
I'~
3 .I Phuang phap nghten
cuu
dteu tra va xu y so
tyu

.4I
""
:
•, • h"
k"
A "' d''- 42
3.2
MQt
so gta
tq
t ong e ve
cu<;>c
teu tra

3.3
Cac k€t qua dieu tra
thl!C
nghi~m
42
3.3 .1.
Y

€u
t6 tac d()ng d€n rui ro tai chfnh cua doanh
nghi~p
4 3
3.3.2
Muc
d()
am hi€u va
muc
d()
thuemg xuyen
sfr
dvng cua cac doanh
nghi~p
d6i
v&i
san phlim phai sinh 44
3.3.3
So sanh gili'a nh6m cac doanh
nghi~p
sfr
dvng va khong
sfr
dvng san phlim
phai
sinh 46
3.3.4 Nguyen nhan
khil~n
san phlim phai sinh khong ph6 bi€n: tir k€t qua dieu tra d€n y
ki€n chuyen gia 50

3.3.5. De
xuAt
nao doanh
nghi~p
dl>ng
thu~n
cao
nhAt?
;
53
3.4
Nh~n
dinh rui ro tai chfnh rna cac doanh
nghi~p
Vi~t
nam se d6i ph6 54
3.4.1.
Nhiing
bAt
6n tir thi truemg toan cdu 54
3.4.2 Rui ro bi€n d()ng gia hang h6a
55
3.4.3 Rui ro bi€n d()ng
cy
gia 56
3.4.4 Rui ro bi€n d()ng
Hii
suAt
58
K€t

Iu~n
chuang
3 60
ChtrO'ng
4: Xay dt,rng chtrO'ng
trinh
quan
trj
riii
ro
t~i
cac
doanh
nghi~p

61
4.1
Mo hinh t6 chuc
chuang
trinh quan tri rui ro tai chfnh trong cac doanh
nghi~p

61
"
,!;
.,
.,
•
.,.
,.

h' h
4.1.1 Nguyen tac
cua
quan
tq
rm ro tat c m
61
4.1.2
Ch<;>n
Il!a each ti€p
c~n
mo hinh t6 chuc chuang trinh quan tri rui ro phu hqp
th\fc
t€
Vi~t
Nam 65
4.1.3
Chuang
trinh quan tri rui ro tai chfnh theo mo hinh quan tri rui ro
to
an cong
ty
65
4.1.4
Mo hinh t6 chuc
chuang
trinh quan tri rui ro a
Vi~t
Nam

71
4.2
Cac dieu
ki~n
cAn
thi€t cho
chuang
trinh quan tri rui ro
v~n
hanh c6
hi~u
qua
73
111
4.2.1 Nang cao nMn thtrc, trinh
d¢
cua doanh
nghi~p
ve
phong
ngira
rui
ro

74
4.2.2 Xay d\fng khung phap
ly
ro
rang cho
vi~c

kinh doanh san
phfim
phai sinh
76
4.2.3 Xay d\fng cac quy djnh
hi;tch
toan
ke
toan
va
thue
ro
rang
78
4.2.4 Nang cao nang
l\fc
cung
cftp,
tu
vdn
trong
mlmg
kinh doanh cac cong
C\1
phai
sinh va phong ngira
rui
ro~

79

4.2.5 Chinh sach tai chinh tien
t~
phai
d\fa
tren nhung khuon
kh6
cua
thi
tmemg

80
Ket
lu~n
chuang 4
85
Ket
lu~n

86
Ph\1
h,IC
1
87
Ph1,111,1C
2
94
Ph\1
l1,1C
3 l
02

Danh
m1,1c
tai
li~u
tham khao 108
lV
Danh muc hinh
.
Hinh
1.1
Hi~u
qua phong ngira rui ro cua hqp d6ng ky
h~n

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. 5
' '
Hinh 1.2
Hi~u
qua phong ngira rui ro bang quyen
chQn
8
Hinh
1.3
Minh
hQa
hqp dbng hmin d6i 9

Hinh 1.4 Phong ngira rui ro
va
ki~t
qu~
tai chinh
11
H
'
h 2 1 G"'
b~
A
h"
'
hJ.
.
'.
20
In
. :
ta
ap tren t ! truong t e
gtO'I
.
Hinh 2.2:
Bi~n
d9ng gia vimg
th~
giai
21
Hinh 2.3: Di€n

bi~n
gia xang
dftu
th~
giai trong thai gian vira qua •
21
Hinh 2.4: Di€n
bi~n
gia xang A92 trong
nu6"c

23
' •A d"
•,
'
hA
hJ,.
•, •
Htnh 2.5 Bten
Qng
gta
cap
e t e
gtO'I.
26
Hinh 2.6:
Bi~n
d9ng gia
m9t
s6

qu~ng
kim
lo~i
tren
th~
giai 28
Hinh
2.
7: Di€n bien
ty
gia
USDNND
trong nam 2007
31
Hinh 2.8 Con
duang
den
tl,f
do h6a lai
sufrt
cua
Vi~t
Nam 34
Hinh 2.9
DQ
bfrt
6n lai sufrt
Vi~t
Nam (tinh
theo%

bien d9ng)
35
Hinh 2.10 Di€n
bi~n
lai sufrt
VND
2005-2006 37
Hinh 2.11:
Di€n bien lai
sufrt
tren thi truang lien
NH
trong nam 2007 - 2008 3 8
Hinh 3.1 Cac nhan t6 tac d9ng den rui ro tai chinh cua doanh
nghi~p
43
Hinh 3.2
Cac nhan t6 tac d9ng
d~n
rui ro tai chinh cua doanh
nghi~p-
xet rieng nh6m doanh
nghi~p
xufrt
khdu 43
Hinh 3.3 Mtrc
dQ
am
hi~u
cua cac doanh

nghi~p
d6i
v6"i
san phdm phai sinh 44
Hinh 3.4
Muc
d9
thuang
xuyen sir
d~:mg
san phdm phai sinh cua cac doanh
nghi~p
tham gia
di€u tra , •
45
Hinh 3.5 Mtrc d9
thuang
xuyen sir dvng san phdm phai sinh trong nh6m cac doanh
nghi~p
c6
Slr
dl,lng
san phdm phai sinh : 45
Hinh 3.6
Mtrc d9 am
hi~u
ve san phdm phai
sinh-
So sanh gifra nh6m sir dvng va nh6m
khong sir dvng 46

Hinh 3.7
Mtrc d9 quan tam den san phdm phai sinh trong tuong
lai-
So sanh gifra nh6m sir
dvng va
nh6m khong sir dvng • 48
Hinh 3.8
Cac nguyen nhan ngan tr6'
vi~c
sir
dvng san phdm phai sinh 50
Hinh 3.9 Cac giai phap nao
duqc
doanh
nghi~p
dbng
thu~n
nhieu nhfrt? 54
Hinh
4.1
T6
chtrc thgc
hi~n
chuang
trinh quan tri rui ro 72
Hinh 4.2
Mtrc d9 quan trQng cua cac dieu
ki~n
theo danh gia cua doanh
nghi~p

74
v
Danh ml)c bang
Bang
1.1
So
sanh djnh ch6 tai chfnh va doanh
nghi~p
13
Bang
1.2
Dg bao cua cac nha nghien c(ru
tm6c
thgc
nghi~m

15
Bang
1.3
So
sanh
dg
bao
ly
thuy6t va k6t qua thgc
nghi~m

16
Bang
1.4

T6ng hqp k6t qua nghien
c(ru
cua James Vickery (2004) 17
Bang
3.1
Th6ng
ke
v~
cu9c
di~u
tra 42
Bang 3.2 Ki€m djnh th6ng ke sg khac
bi~t
v~
mt'rc
d9 am hi€u giiia nh6m doanh
nghi~p
c6 sir
d~;~ng
san phfrm phai sinh
Va
nh6m khong
CO
Slr
dvng san phfrm phai sinh 4 7
Bang 3.3 Ki€m djnh th6ng ke sg khac
bi~t
v~
mt'rc
d9 quan tam giiia nh6m doanh

nghi~p
c6
sir
d1,mg
san
phfrm phai sinh va nh6m khong
CO
Slr
d1,mg
san phfrm phai sinh 48
Vl
Danh moe cac tir
vi~t
tit
.
CEO
Giam
d6c di€u himh
CFO
Giam
d6c tai chinh
CNI
Dbng
nhan dan
t~
CPI Chi s6 gia tieu dung
DNNN
: Doanh
nghi~p
nha

nu&c
EUR
Dbng Euro
FDI
:
DAu
tu
tn,rc ti€p
nu&c
ngoai
FED
Cvc
d\f
trulien
bang My
GDP
:
Tbng
thu
nh~p
qu6c dan
NHNN
:
Ngan
hang nha
nu&c
NHTM
: Ngan hang
thuang
m~i

NHTW
: N gan hang trung uang
NSNN
:
Ngan
sach nha
nu&c
OPEC
T6
chuc
cac
nw:Jc
xudt khftu
dAu
TNHH
Trach
nhi~m
hilu
h~n
TICK
: Thi
tmbng
chung khoan
VLXD
V~t
li~u
xay d\fllg
VND
:
Vi~t

Nam ddng
WB
:
Ngan
hang th€
gi&i
WTO :
T6
chuc
thuang
m~i
th€
gi&i
XNK
: Xudt
Nh~p
Khftu
Qmin
tri rui ro tai chinh trong cac doanh
nghi~p
thai
ky
h~u
WTO
1
? ? ' ,
QUAN
TR!
RUI
RO

TAl
CHINH-
Chllllng 1
rU L Y THVYET
DEN
THUc
TIEN
•
M&
dfiu
chuong
nay
chung
toi lam ro khai
ni~m
nii ro tai
chinh
va
quan
tri
rui ro tai
chinh.
Cac
n<)i
dung
ly
thuySt khac
nhu
tim hiSu
v~

cac
cong
Cl,l
phai sinh se
duqc
d~
c~p
tiSp theo. Tu cac ly thuySt nay chung toi cfing trinh bay nhfrng tranh
lu~n
v~
quan
tri
nii
ro
trong
doanh
nghi~p
va
dua
ra
nhfrng kSt
qua
khao
sat
trong
thvc
tien
v~
vi~c
(mg

d1,1ng
ly thuySt
quan
tri
nii ro trong
thvc
tien
nhu
thS nao?
1.1
Rui ro
tai
chinh va
quan
tri
rui ro tai chinh
trong
doanh
nghi~p
1.1.1
Rui
ro tai chinh
cua
doanh
nghi~p
Hfiu hSt cac
doanh
nghi~p
dSu phai d6i
m~t

v6i
rui
ro kinh doanh. Rui ro kinh doanh
cua doanh
nghi~p
c6
thS
b~t
ngu6n
tir nhfrng nguyen nhan sau:
• Biin chlit ciia doanh
sa
bat Jn theo chu ky kinh doanh.
Cac
doanh
nghi~p
v6i
doanh s6
c6
khuynh
hu6ng
dao
d<)ng
16n
theo
chu
ky
kinh doanh thuemg
c6
nhiSu rtii ro kinh doanh

hon
cac doanh
nghi~p
it
bi
anh hu&ng
b&i
chu ky
kinh doanh.
Tinh
bfit
6n
cao
d<)
trong nganh
hang
khong
la
m<)t
minh
hQa
ro
nhfit
vS
truemg
hqp
nii
ro kinh doanh
c6
thS phat sinh

nhu
thS nao.
• Biin chat ciia bat Jn trong gid ban. Trong vai nganh cong
nghi~p,
gia ca c6
the
6n
dinh
ttr
nam
nay sang nam khac,
ho~c
doanh
nghi~p
co the
co
kha nang
tang gia thuemg xuyen
theo
thOi
gian. DiSu nay dung cho nhiSu san phdm tieu
dung,
nhu
thu6c la
va
nhiSu
lo(;li
thvc phfim chS biSn
s~n.
Nguqc

l(;li,
& cac
nganh cong
nghi~p
khac,
6n
dinh gia
ca
la diSu it
ch~c
ch~n
hon
nhiSu. Vi
d1,1,
trong
th~p
nien
vua
qua, cac cong ty dfiu
nhu
Exxon, Shell Oil
va
Mobil
ch~ng
h1;1n,
da h9c
duqc
nhiSu bai h9c quan trQng
vS
tinh bfit

6n
dinh cua gia ca khi
gia dfiu tho
da
s1,1t
tir tren 30 do la
m<)t
thung
xu6ng
dum
10 do la
m<)t
thung
ho~c
nhu
vao nhfrng nam 2005 gia dfiu tho da tang cao gfin 70 do la
m<)t
thling.
Thong thuemg, gia ca
trong
m<)t
nganh cong
nghi~p
cang
Cl;lnh
tranh nhiSu, nii
ro kinh doanh
cua
cac doanh
nghi~p

trong nganh d6 cang
16n.
• Biin chat ciia bat Jn trong chi phi. Tinh
bfit
6n trong chi phi cua cac
nh~p
luqng dling de san xufit cua m9t doanh
nghi~p
cang cao, nii ro kinh doanh cua
doanh
nghi~p
d6 cang
16n.
Vi
d1,1,
cac cong ty hang khong
nhu
Delta Airlines da
chiu tac dong dang
ks
cua tinh de biSn d9ng trong gia ca cua nhien
li~u
may bay
do
cu
s6c gia nhien
li~u
tren thi truemg thS gi6i duemg
nhu
da khong con

dfiu
hi~u
kSt thuc
kS
tir nhfrng nam 2004 dSn nay.
• Cf!nh tranh tren thU'ung
trU'iJng.
Cac
doanh
nghi~p
c6 sfrc
m1;1nh
thi truemg
16n,
nhu
IBM
ch~ng
h1;1n,
nho
quy
mo
cua
h9 hay do
du
true cua
nganh
cong
Quan trj rui ro tai chfnh trong cac doanh
nghi~p
thai

ky
h~u
WTO 2
nghi~p
trong d6
hQ
c~nh
tranh, thubng
c6
nhi~u
kha nang
dS
kiSm smit chi
phi va gia ca san
ph~m
cua
hQ
hon cac doanh
nghi~p
ho~t
d<)ng
trong
rn<)t
rnoi trubng
qnh
tranh hon. Vi
v~y,
sue
m~nh
thi trubng cua

m<)t
doanh
nghi~p
cang
16n,
rui ro kinh doanh cua doanh
nghi~p
m\y cang nh6. Khi danh
gia sue
m~nh
thi trubng cua
m<)t
doanh
nghi~p,
nen xern xet khong chi
y~u
t6
c~nh
tranh
hi~n
t~i
doanh
nghi~p
dang phai d6i ph6 rna nen xern xet ca
ti~rn
nang
c~nh
tranh tuong lai,
nhfrt
la

c~nh
tranh c6
thS
phat sinh
ru
nu6c ngoai.
Thi
d1,1,
m<)t
nha san
xufrt
may tinh
g~p
rui ro kinh doanh la
m<)t
d6i thu
c~nh
tranh cua
hQ
se gi6i
thi~u
ra thi trubng
rn<)t
san
ph~rn
uu
vi~t
hon
v~
rn~t

cong
ngh~
se
lfry
mfrt
di thi
phfrn
cua nha san
xuAt
d6 trong tuong lai.
• Dliu
tU'
tich
lily
mil doanh nghirp ali
tht.rc
hirn qua thili gian. Cac
dfru
tu
nay xac dinh cac nganh cong
nghi~p
rna
trong d6 doanh
nghi~p
se
c~nh
tranh, muc
d<)
sue
rn~nh

thi trubng
rna
doanh
nghi~p
se
sa
hilu va rnuc
d<)
dinh phi trong quy trinh san xufrt Cac doanh
nghi~p
trong cac nganh
sfm
ph~m
tieu dung, nhu nganh ban le, san
xufrt
bia,
ch~
bi~n
thvc
ph~rn
va cac
doanh
nghi~p
ti~n
ich c6 khuynh hu6ng c6 rnuc
d<)
rui ro kinh doanh
thfrp
hon. N guqc
l~i,

cac doanh
nghi~p
san
xu~t
hang h6a
Hiu
b~n,
san
xufrt
hang
cong
nghi~p
va cac hang hang khong thubng c6 muc
d<)
rui ro kinh doanh
cao hon.
Tuy nhien c6 hai
di~u
rna chung ta
cAn
phai phan
bi~t
khi phan tich
v~
rui ro kinh
doanh.
Thu
nhfrt
la nhfrng rui ro c6 hilu,
thu<)c

v~
ban
chfrt
cua tirng nganh
ngh~.
Thu
hai
la
d<)
nh~y
cam cua
bi~n
d<)ng
gia ca,
tY
gia, lai
sufrt
c6 tac
d<)ng
d~n
lqi
nhu~n
cua
doanh
nghi~p.
Trong khuon kh6
d~
tai nay, churtg toi dinh
ngh1a
df}

nh\)y cam tir cac
nhan
ta
gia ca thi trU'irng (gia hang boa,
Iii
suftt,
tY
gia,

) tac
df}ng
d~n
thu
nh'p
cua doanh
nghi~p
Ia
"rui
ro tai chinh" cua doanh
nghi~p.
Thu~t
ngu rui ro tai chinh
th~t
ra c6
thS
bao ham
n<)i
dung
r<)ng
hon khuon kh6

d<)
nh~y
cam cua doanh
nghi~p
v6i cac nhan t6 gia ca thi trubng. Trong
nhi~u
trubng hqp,
rui
ro tai chinh c6
thS
c6 y
ngh1a
bao ham ca rui ro
ki~t
qu~
tai chinh do doanh
nghi~p
sir
d1,1ng
don
b~y
tai chinh (ngu6n v6n vay trong kinh doanh). Tuy nhien, trong khuon
kh6
d~
tai nay, chung toi khong xern xet
d~n
rui ro
lo~i
nay.
Xet a

m<)t
khia
c~
nao d6, khai
ni~rn
rui ro tai chinh nay cua chung toi sir d\lllg tuong
d6ng v6i khai
ni~rn
"rui ro thi tiubng" duqc
rn<)t
s6
ngan hang qu6c
t~
va ctia T6 Chile
Qu6c
T~
Cua Cac Uy ban Chtrng Khoan (IOSCO - International Organization
of
Securities Commissions)
sir
d\lfig.
Theo dinh
ngh1a
cua cac t6 chile nay:
• Riti ro tht truang
Ia
rid
ro imh
huang
ain

tinh hinh tai chinh cua
m(Jt
t6 chuc
do nhfmg
biin
ii(Jng
bat l(fi trong
muc
gia hay
ii(J
bdt 6n cua gia thj trnang cua
CQC cong
C~
tai chfnh lien quan
ain
/iii
sudt,
cJ
phiiu, hang hoa, va tiJn
t?
I.
I Trich
tlr
bai
vi€t "Overview: Market risk" cua IFCI
t;;~i
dja chi
Quim trj rui ro
tfti
chinh trong cac doanh

nghi~p
thai
ky
h~u
WTO
3
• Rili ro thi truirng
Ia
rid ro
rna
nhiing
bdn
a(mg bdt
lr;ri
trong gia tai
scm
se
gay ra
16
cho c6ng ty
2
.
Trong khi d6, cong ty
ki~m
toan qu6c
t~
PricewaterhouseCoopers cling
Slr
dl,mg
khai

ni~m
nli ro
Uti
chinh v6i cling quan
di~m
nhu
chung toi: "Nhiing
biin
a9ng trong !iii
sudt,
tj; gia, va gia hang h6a hay gia chzmg khoan
tr;w
ra nhiing riti ro tai chinh cho
cac c6ng ty
hor;rt
a9ng trong m6i truirng kinh doanh
phuc
tr;rp
ngay nay"
3
.
Chinh vi v?y, trong
d€
Uti
mly,
k~
tu
phdn
mly,
chung toi

m~nh
d~n
su
d1,mg
khai
ni~m
rui
ro
tai chinh
d~
chi rui ro cua cong ty do
bi~n
d(mg
bfrt
lqi cua ty gia, lai
sufrt,
gia
hang h6a hay gia ch(mg khoan gay
ra.
1.1.2
Quan
trj
rtii ro tai chinh trong doanh
nghi~p
Quim
tri rui ro tai chfnh la
m()t
ti~n
trinh
ki~m

soat cac rui ro do
bi~n
d()ng
bfrt
lQ'i
trong lai
sufrt,
t:Y
gia, gia ca hang h6a hay gia ch(mg khoan gay ra.
Ti~n
trinh nay chi c6
th~
thl,l'C
hi~n hi~u
qua
n~U
m()t
cong ty da nh?n
d~ng,
phan tich va do lubng
dUQ'C
cac
rui
ro
rna n6 ddi
m~t.
Di€u nay doi hoi
m()t
S\1'
k~t

hqp
ch~t
che gifra cac b9 ph?n
nghi~p
Vl)
cua cong ty v6i
bQ
ph?n quan trj tai chfnh (treasury department).
Dfr
li~u
ddu vao tir cac
b()
ph?n
nghi~p
V\1
va
b()
ph?n quan tri tai chinh se giup xac
djnh each
ti~p
c?n va
chi~n
luqc quan tri tai chfnh cua cong ty. Cac
chi~n
luqc va each
ti~p
c?n nay
dl,l'a
tren nhfrng
hi~u

bi~t
cua cong ty
v~
cac qui trinh kinh doanh cua minh
va
cac rui ro tai chinh v6n
c6.
B9 ph?n quan tri tai chfnh se
k~t
hqp v6i cac b9 ph?n
nghi~p
V\1
d~
phat
tri~n
phuong thuc
ki~m
soat cac
lo~i
nli ro nay
m()t
each
hi~u
qua
v6i chi phi hqp ly,
nh~m
h~n
ch~
rui ro ti€m
fin

va giup 6n djnh dong ti€n.
Cac
chi~n
luqc quan tri rui ro c6
di~n
chi
dl,l'a
tren nhfrng giai phap
v€
ho~t
d()ng
kinh
doanh va giai phap "tren bang can ddi
k~
toan" (balance sheet solutions). Vi
d\1,
m()t
nha kinh doanh c6
th~
lam giam
thi~u
rui ro
t:Y
gia cua minh
b~ng
each xay
d\,l'llg
cac
nha may
a nu6c ngoai

d~
phong ngua rui ro, hay bu tru rui ro
tu
cac khoan phai thu
ngo~i
t~
b~ng
m()t
khoan chi phi
b~ng
chinh dang
ngo~i
t~
d6. Nhung cac
chi~n
luqc
nay thubng t6n kern va t6 ra khong
hi~u
qua.
Vi
v?y, theo danh gia cua nhi€u t6 chuc
tu
vfrn
tai chfnh,
su
dl)ng nhfrng giai phap
"ngoai bang can ddi
k~
toan", nhu la cac cong
Cl)

phai sinh trong quan tfi rui ro tai
chinh, cac cong ty se c6
m()t
chi~n
luqc quan tri nli ro linh
ho~t
hem,
nhanh va chinh
xac hon v6i chi phi giao djch
thfrp
hon.
2
Trich tir
b{w
cao "Financial Risk Management in Emerging Markets"
1111997
cim IOSCO
3
Trfch tir trang web cua cong ty PricewaterhouseCoopers
t~i
dja chi:
/>e3271207ce0c
Qufm
tri rui ro
Uti
chinh trong cac doanh
nghi~p
thai
ky
Mu WTO

4
1.2 San phAm phai sinh - cong Cl} quan trj rui
ro
tai chinh
hi~u
qua
San phfim phai sinh la cac cong cv tai chinh c6 lqi
nhu~n
phat sinh
ru
lqi
nhu~n
cua
cac cong
Cl,l
khac, nghi'a la thanh qua cua
Chung
phl,l
thUQC
VaO
dien
bi~n
CUa
cac cong
Cl,l
nay.
B~ng
vi~c
sudvng
cac cong

Cl,l
phai sinh, cac cong ty va ca nhan c6
thS
chuySn
bAt
c(r
rui ro nao h9 khong mong mu6n cho cac d6i tac khac la nhfrng nguai
ho~c
la c6
nli
ro
duqc bu
d~p ho~c
la mu6n thua
nh~n
nli ro
d6.
Thi trubng san phfim phai sinh cho phep nhiing nguai mu6n lam giam rui ro cua minh
chuySn giao rui ro cho nhiing nguai
s~n
sang
ch~p
nh~n
n6, d6 la cac nha
dfru
CCY.
Vi
cac thi trubng nay la
r~t
hi~u

qua trong
vi~c
phan ph6i l?i nli ro gifra cac nha
dfru
tu,
khong
c6 ai
dn
phai
ch~p
nh~n
m9t muc nli ro khong phil hqp v6i ban than minh.
1.2.1
HQll
dBng
ky
h~n
Hqp
d6ng ky h?n la
hqp
d6ng gifra hai ben - nguai mua va nguai ban -
dS
mua
ho~c
ban tai san vao
m<)t
ngay trong tuang lai v6i gia da thoa
thu~n
ngay hom nay.
N~u

vao
ngay dao h?n, gia thvc
t~
cao
han
gia thgc
hi~n,
nguai
sa
hfru
hqp
d6ng se
ki~m
duqc
lqi
nhu~n,
n~u
gia
th~p
han, nguai
sa
hfru
hqp
d6ng se chiu m9t khoan
16.
Hqp
d6ng ky h?n
gfrn
gi6ng v6i m9t
quy~n

ch9n, nhung
quy~n
ch9n cho
quy~n
nhung
khong
b~t
bUQC
phai
thl,l'C
hi~n
giao djch, trong khi nguai
sa
hfru
hqp
d6ng ky h?n
b~t
bu9c phai thgc
hi~n.
M~t
khac, ca hai ben trong
hqp
d6ng ky
h?U
dSu
c6 nghia vv phai
mua va ban hang h6a.
Xet vi dv nhu hinh
1.1
ben du6i. Theo hinh biSu dien, gia thvc

t~
vao ngay dao h?n
hqp
d6ng cao
han
gia mong dqi va
bi~n
d<)ng
d6
(thS
hi~n
b~ng
ky
hi~u
~P)
dfin
d~n
rui ro v6n c6 cua cong ty se lam giam gia tri cong ty (
thS
hi~n
b~ng
~
V), nhung
S\1'
Sl,lt
giam nay se duqc dSn bu
b~ng
lqi
nhu~n
cua

hqp
d6ng ky h?n. Vi
v~y,
vai hinh duqc
minh
hQa,
hqp
d6ng ky h?n nay cung cdp m9t phong ngua rui ro hoan hao.
C6
hai
d~c
diSm
cua hqp d6ng
kY
h?n
ccin
duqc quan tam. Thu
nh~t,
nli
ro
khong
c6
kha
nang chi tra (nli ro tin dvng) cua
hqp
d6ng c6 hai
chiSu.
Nguai
sa
hfru

hqp
d6ng
ho~c
la
nh~n ho~c
la thgc
hi~n
chi tra,
phl,l
thu<)c
vao
bi~n
d<)ng
gia ca cua tai san
CCY
sa.
Th(r hai,
gia tri cua
hqp
d6ng ky h?n chi duqc giao
nh~n
vao ngay dao
h?U
hqp d6ng; khong c6
khoan chi tra nao duqc thgc
hi~n
vao ngay ky
k~t
ho~c
trong thai h?n cua

hqp
d6ng.
M~c
du thi trubng ky h?n t6n t?i da lau dai nhung chung khong duqc t6 chuc thanh
m9t thi trubng c6 t6 chuc rieng
bi~t.
Cac
hqp
d6ng ky h?n hoan toan duqc giao dich
tren thi trubng OTC bao g6m cac lien l?c trgc
ti~p
gifra cac dinh
ch~
tai chinh chu
y~u.
Cac
thi trubng ky h?n ngo?i
t~
t6n t?i da nhiSu nam qua. V 6i t6c d9 tang tru6ng nhanh
cua cac thi trubng cong cv phai sinh, chung ta da tung chfrng
ki~n
sv
bung n6
vS
thi
trubng ky h?n cho cac cong
Cl,l
khac. N gay nay chung ta de dang tham gia vao cac
hqp
d6ng ky h?n chi s6 c6

phi~u,
dfru
hoa
ho~c
la ngo?i
t~.
N goai ra, nghien
cfru
hqp
d6ng
ky
h?n cling giup cho chung ta hiSu
hqp
d6ng giao sau m9t each de dang han.
Quan tri rui ro tai chinh trong cac doanh
nghi~p
thai
ky
Mu
WTO
Hinh 1.1
Hi~u
qua
phimg
ngira riii ro ciia
hQ'p
dAng
ky
h~n

'

'
'
1.2.2
HQ'P
dAng giao sau
'
'
'
'


'
'
'
AV
'

'

'
'
'
'
'

'
'

K~t
({IJa
cilaht;1J
d8ng
cyhr,41
'
Ti&u
sil-rui
ro
5
Hqp dbng giao sau cling la hqp dbng gifra hai ben - nguoi mua va nguoi
b{m
- de mua
ho~c
ban tai san vao m9t ngay trong tuang lai v6i gia da thoa thu?n ngay hom nay.
Cac hqp dbng duqc giao dich tren san giao dich giao sau va chiu qua trinh thanh toan
hangngay.
Hqp dbng
giao sau ti€n trien tir hqp dbng
ky
h~n
va c6 nhieu
d~c
diem gi6ng v6i hqp
dbng
k)r
h~n.

ve
ban chftt, chung gi6ng tinh thanh khoan cua hqp dbng
ky
h~n.
M~c
du
v?y, khong gi6ng v6i hqp dbng
ky
h~n,
cac hqp dbng giao sau duqc giao dich tren thi
truang
c6 t6 chuc,
gQi
la san giao djch giao sau. Nguoi mua hqp dbng giao sau, la
nguoi
c6 nghia
v1,1
mua hang h6a vao m9t ngay trong tuong lai, c6 the ban hqp dbng
tren thi truang
giao sau.
Di~u
nay da lam cho h9 thoat khoi nghia
v1,1
mua hang h6a.
Nguqc
l~i,
nguoi ban hqp dbng giao sau, la nguoi c6 nghia
V\1
ban hang h6a vao m9t
ngay

trong tuong lai, c6 the mua
l~i
hqp dbng trong thi truang giao sau.
Di~u
nay da
lam
cho h9 thoat khoi nghia
v1,1
ban hang h6a.
M~c
du
hqp dbng giao sau d6i v6i hang h6a
da
duqc giao dich tren cac san giao djch
c6
t6
chuc nhung tir nhfrng nam 1860, hqp dbng giao sau tai chinh
l~i
tuong d6i m6i,
b~t
ddu
tir
vi~c
gi6i
thi~u
hqp dbng giao sau
ti~n
t~
vao nam 1972.
Gi6ng nhu hqp dbng

ky
h~n,
hqp dbng giao sau cling c6 rui ro hai
chi~u.
Nhung khac
bi~t
ro
r~t
v6i thi truang
ky
h~n,
thi truang giao sau sir
d1,1ng
hai cong
c1,1
d€
lo~i
b6
rui
ro
tin
d1,1ng.
Thu
nhftt,
thay vi giao nh?n gia tri hqp dbng thong qua
vi~c
thanh toan
dan
nhftt
vao ngay dao

h~n,
thay
dfli
trong gia tri cua cac hqp dbng giao sau duqc
thl,1'c
hi~n
vao cu6i ngay chung duqc giao die
h.
V 6i hqp dbng giao sau,
sv
thay
dfli
gia tri
Quan
tri
rui
ro
tai chfnh trong cac doanh
nghi~p
thai
ky
h~u
WTO
6
duqc
nh~n
vao cu6i ngay. Theo ngon ngfr cua thi truemg giao sau,
hQ'P
dang
giao sau

co tfnh chdt thanh tocm tiJn
mi;it,
ho~c
aiJu chinh thea thj tru&ng hcmg ngay.
B<'Yi
vi
thai
h<m
thl,IC
hi~n
cua m()t
hQ'P
dang
giao sau
duqc
rut
ng~n
hoi hanh vi
di~u
chinh theo thi truang, rui ro khong thanh
tocin
vi
v~y
rna giam di.
C6
thS n6i
m()t
hQ'P
dang giao
sau

gi6ng
nhu
m()t chu6i
hQ'P
dang
ky
h(.l.n
rna
hQ'P
dang
"kY
h(.l.n"
duqc ky
k~t
vao ngay 0
duqc
thanh tmin vao ngay 1 va duqc thay the hoi m()t
hQ'P
dang
"ky
h(.l.n"
m6i duqc ky ket thS
hi~n
ky v9ng
v~
m()t ngay-1 m6i.
HQ'P
dang
m6i
nay den

phien
n6
l(,l.i
dUQ'C
thanh tm\n vao ngay 2
Va
dUQ'C
thay the,
va
Clr
nhu
V~y
cho den ngay
k~t
thuc
hQ'P
dang.
D~c
tinh thu hai cua
hQ'P
dang
giao sau giup lam giam rui ro khong thanh toan la yeu
du
tfit
ca
cac thanh vien tham gia thi truemg -
nguai
ban
va
nguai

mua
d~u
nhu
nhau
- thvc
hi~n
m()t khoan
ky
gui duqc g9i la khoim ky quy.
Neu
hQ'P
dang
giao sau cua
b(,l.n
tang gia tri trong ngay giao dich, muc tang nay se duqc c()ng vao tai khoan ky quy
cua
b(.l.n
vao cu6i ngay. Nguqc
l(.l.i,
neu
hQ'P
dang
cua
b(.l.n
giam gia tri, khoan
16
se
duqc trir
ra. v a neu s6
du

tai khoan ky quy cua
b(,l.n
giam xu6ng
du6i
m()t muc t6i
thiSu da
duqc
th6a
thu~n
nao d6,
b(,l.n
se hi yeu
cAu
n()p
m()t khoan
kY
gui
b6 sung - tai
khoan
ky
quy cua
b(.l.n
phai
duqc
b6 sung
l(.l.i
nhu
cii
ho~c
la vi the

cua
b(.l.n
se hi d6ng.
Vi phuong
phap nay thong thuemg se dong
bfit
k)' vi the nao tru6c khi tai khoan ky
quy
h~t
ti~n,
rui ro thvc
hi~n
chu yeu
da
duqc giam b6t.
M()t
di~u
dn
quan tam nfra la
S\1'
tan
t(,l.i
cua san giao dich giao sau c6 thS thay d6i rui
ro
khong thanh toan
ma
m()t
nguai
tham gia thi truemg
don

le phai d6i
m~t.
Neu
b(.l.n
mua
m()t
hQ'P
dang giao
sau
tu m()t ca nhan
Cl,l
thS,
rui ro khong thanh toan rna
b(,l.n
duong
dAu
duqc
xac dinh
b<'Yi
ty
~~
khong thanh toan cua d6i tac
Cl,l
thS d6. Neu thay
vao do,
b(,l.n
mua
hQ'P
dang giao sau tuong
tv

thong qua san giao dich, rui ro khong
thanh toan cua
b(,l.n
phl,l
thu()c khong chi vao
tY
~~
khong thanh toan
cua
d6i tac cua
b(,l.n
rna
vao
cy
l~
cua toan thi truemg.
Hon
nua, xet
v~
phuong
di~n
san giao dich duqc hinh
thanh
tu
v6n c6
phAn
cua
cac thanh vien, rui ro khong thanh toan
cua
b(,l.n

duqc
giam
nhi~u
hon
vi
b(,l.n
c6
quy~n
doi
ti~n
khong phai
vm
m()t d6i tac
Cl,l
thS nao d6 rna v6i ca
san
giao dich. Vi
v~y,
khi
b(.l.n
giao dich thong qua san giao dich, cling c6 nghia la
b(.l.n
. da mua m()t
hQ'P
dang bao hiSm tir san giao dich rai.
Noi tom
l(.l.i,
hQ'P
dang
giao sau

rfit
gi6ng v6i m()t danh ml)c cac
hQ'P
d6ng ky
h(,l.n
(va vi
v~y
khong
cAn
phai minh h9a
hi~u
qua cua
vi~c
phong ngira
b~ng
hqp
dang giao sau o
day). Vao luc dong
cua
giao dich m6i ngay, thvc te, cac
hQ'P
dang
mang tinh chfit
hQ'P
dfmg
kY
h(.l.n
dang
tan
t(,l.i

duqc
thanh toan va m()t
hQ'P
dang m6i
duqc
ky ket. Tinh chfit
thanh toan hang ngay ket
hQ'P
v6i yeu
du
ky quy cho phep
hQ'P
dang
giao sau giam
thiSu dang
kS
rui ro tin
dl,lng
v6n co cua
hQ'P
dang ky
h(.l.n.
Cac
lo(.l.i
san
phAm
duqc
giao dich ph6 bien d6i v6i
hQ'P
dang

giao
sau
co thS ke den la
cac
lo(.l.i
hang hoa
nhu
ngu c6c,
h(,l.t
co
ctAu,
gia sue s6ng va thit, thvc
phAm,
xang
ctAu,
kim
lo(.l.i,
ngo(.l.i
t~,
trai phieu,
Qm'tn
trj
rui
ro
tai
chfnh
trong
cac
doanh
nghi~p

thai ky
h~u
WTO
7
1.2.3
H91>
dAng
quy~n
chqn
Quy€n
chQn
la mot hqp dang gifra hai ben -
ngu<'Yi
mua va
ngu<'Yi
ban - trong d6 cho
ngu<'Yi
mua quy€n, nhung khong phai la nghia
V\1,
d~
mua
ho~c
ban mot
Uti
san nao d6
vao mot ngay trong tuang lai
v6'i
gia da dang y vao ngay hom nay. Trai
v6'i
ngu<'Yi

mua
quy~n
chQn,
ngu<'Yi
ban
quy~n
chQn
mua c6 trach
nhi~m
phai
thl,l'c
hi~n
hqp dang. Vi
d\1,
nSu
ngu<'Yi
sa
hfru quy€n
chQn
mu6n
thl,l'c
hi~n
quy€n
chQn
mua tai san cua minh,
ngu<'Yi
ban quy€n
chQn
b~t
buoc phai ban tai san.

Nguai
mua
quy~n
chQn
tra cho
ngu<'Yi
ban mot s6
ti~n
gQi
la
phi
quyJn ch9n. Nguai
ban quy€n
chQn
s~n
sang ban
ho~c
tiSp t\lc
nftm
gifr tai san theo cac
di~u
khoim cua
hqp d6ng nSu
ngu<'Yi
mua mu6n thS. Mot
quy~n
chQn
d~
mua tai san
gQi

la quyJn ch9n
mua
(call). Mot
quy~n
chQn
d~
ban tai san
gQi
la quyJn ch9n bim (put).
Muc
gia c6
dinh rna
ngu<'Yi
mua
hqp
dang
quy~n
chQn
c6 th€ mua
ho~c
ban tai san
gQi
la gia ch6t
ho~c
gia th¥c hi?n (strike price
ho~c
exercise price, doi khi la striking price). Ngoai ra,
quy~n
chQn c6 thai
h~n

nhAt
dinh.
Quy~n
mua
ho~c
ban tai san a
muc
gia c6 dinh chi
tan
t~i
cho dSn mot ngay ilao
hr;m
(expiration date)
C\l
th€.
M~c
du cac
quy~n
chQn
duqc giao dich trong mot thi
tru<'Yng
c6 t6 chuc, nhung phdn
16'n
cac giao dich
quy~n
chQn
duqc quan ly rieng gifra hai ben, nhfrng
ngu<'Yi
nay
t1,1'

tim
dSn
v6'i
nhau va
hQ
cho
r~ng
hQ
thich
nhu
v~y
han
la giao dich
t~i
san giao dich.
Lo~i
thi
tru<'Yng
nay
gQi
la thi
tru<'Yng
OTC, day chinh la
lo~i
thi
tru<'Yng
quy~n
ch9n
xuAt
hi~n

ddu tien.
Vi~c
sang
l~p
mot san giao dich quy€n ch9n c6 t6 chuc vao nam 1973 da lam
giam b6't quan tam trong thi
tru<'Yng
OTC;
m~c
du
v~y,
thi
tru<'Yng
OTC
v~n
tan
t~i
va
ngay
nay c6 quy mo ngay cang
16'n
va duqc
Slr
dl,lng
rong rai bai hdu
hSt
cac cong ty
va cac dinh chS
Uti
chinh.

Khi phan tich cac quy€n
chQn,
chung ta
thu<'Yng
se
t~p
trung vao cac san giao dich c6 t6
chuc nhung cac nguyen
tftc
dinh gia va
vi~c
su
dl,lng
chung tren thi
tru<'Yng
OTC cling
tuang
tl,l'
nhu
thS. Hdu hSt cac quy€n
chQn
rna chung ta quan tam la mua
ho~c
ban cac
tai san tai
chinh
ch~ng
h~n
nhu
c6 phiSu

ho~c
trai phiSu. Ben
c~nh
d6, chung ta cling
c6
cac
lo~i
quy~n
chQn
tren
hqp
dang giao sau, kim
lo~i
va
ngo~i
t~.
Nhi€u
lo~i
thoa
thu~n
tai chinh khac
ch~ng
h~n
nhu
h~n
muc tin
dl,lng,
bao dam khoan vay va bao
hi~m
cling la cac hinh thuc khac cua quy6n

chQn.
Ngoai ra, chinh ban than c6 phiSu
cling la
quy~n
chQn
tren tai san cua cong ty.
d vi d\l nay, gia dinh
r~ng,
cong ty c6 rui ro cao khi lai
suAt
tang-
nghia la lai
suAt
tang se lam giam tai san cua cong ty (vi dl,lla mot trai phiSu rna cong ty da mua). Nhtt
minh
hQa
trong phdn tren cua hinh,
b~n
c6
th~
lo~i
trir rui ro
b~ng
each mua mot hqp
dang quy6n
chQn
mua
v~
lai
suAt,

kSt
qua la nhfrng biSn dong cua lai
suAt
i khiSn gia
tri
doanh
nghi~p
(d~i
di~n
bai
~
V) giam se bi
lo~i
b6. Phdn ben du6'i cua hinh, minh
hQa
mot chiSn luge phu hqp khac la mua mot hqp dang quy€n
chQn
ban trai phiSu.
Ca
chS
phong ngira rui ro
b~ng
quy€n
chQn
c6
th~
duqc minh
hQa
nhu
trong hinh sau:

Quan
tri
nii
ro
tai chfnh trong cac doanh
nghi~p
th<'Yi
ky
h~u
WTO
8
Hinh 1.2
Hi~u
qua phimg ngira rui
ro
b~ng
quy~n
chc;m
I:!.V
I:!.V
Muaquy~n
K~t
qua
I:!.V
chQnmua
& i
b.i
+
b.i
=

b.i
RUi
ro
CCI
sa
RUiro
Muac1uy~n
KStqua
I:!.V
chQnban
a
I:!.V
I:!.V
cas&
tn!k
&ia
trai
phieuP
+ =
.AP
AP
.AP
trai
phiSu
traiphi~u
traiphi~u
1.2.4 Hqp dBng hoan
dBi
M~c
du

cac hqp d6ng
quy~n
chQn,
k)r
h~n
va giao sau
k~t
hqp
l~i
thanh m9t
t~p
hqp cac
cong
Cl,l
CO
ban trong thj trm'mg cac
Cong
Cl,l
phai sinh, nhung cling
COn
CO
nhi~U
k~t
hqp
va
biSn
th~
khac. M9t trong
s6
d6 haem

a6i
(swap) la cong
Cl,l
ph6
bi~n
nhfrt.
Hoan d6i
chi~m
han
m9t
nua
trong s6
Ill
ngan
cy
do la v6n khai toan tren thi
tru<'mg
OTC.
Hoan d6i la m9t hqp d6ng
trong d6 hai ben d6ng y hoan d6i dong
ti~n.
Vi
d1,1,
m9t ben
d6i
tac
hi~n
dang
nh~n
duqc m9t dong

ti~n
tir
m<)t
khofm
dAu
tu
nhung
l~i
thich m9t
lo~i
dAu
tu
khac v6i dong
ti~n
khong gi6ng v6i dong
ti~n
cua khoim
dAu
tu
hQ
dang
th1,1
hu6ng. Ben d6i tac nay lien
l~c
v6i m9t dealer hoan d6i,
thu<'mg
d6 la m9t cong
ty
ho~t
d<)ng

tren thi
tru<'mg
OTC,
hQ
se thvc
hi~n
vi
th~
d6i nghich trong giao dich. Thvc ra rna
n6i,
ben d6i tac va dealer da hoan d6i dong
ti~n
cho nhau. Tuy
thu<)c
vao sau
d6
gia
ho~c
lai
sufrt
thay d6i nhu
th~
nao, m9t ben se thu duqc lqi
nhu~n
hay la bi
16.
Lai cua
ben nay
chinh la
tir

khofm
16
cua ben kia. Trong m9t
lo~i
thoa
thu~n
khac, m9t cong
ty
c6
th~
quy~t
djnh
c<)t
ch~t
khoan thanh toan tren hqp d6ng hoan d6i vao gia hang h6a,
duqc
gQi
la hoan d6i hang h6a,
m~t
khac cong
ty
c6
th~
mua m9t
quy~n
chQn
d~
tham
gia
vao m9t hoan d6i,

gQi
la haem
a6i
quyJn ch(m-swaptian.
Vi
cac hqp d6ng nay chi duqc gi6i
thi~u
cong khai vao nam 1981, hqp d6ng hoan d6i
thu<'mg
duqc mo ta
nhu
la cai
ti~n
tai chinh m6i
nhfrt,
nhung hqp d6ng hoan d6i
v~
thvc
chAt
khong
h~
phuc
t~p
han
m9t danh mvc cac hqp d6ng ky
h~n.
Quc1n
trj rui ro tai chinh trong
ca.c
doanh

nghi~p
thai
ky
h~u
WTO
9
IDnh 1.3 Minh hqa
hQP
dflng hoan d6i
(a)
N N N
R ! R tv R ! (Dong
tiSn
vito)
-+-t.
-
-+ _
-
: _
+
I (Dong tien
ra)
1 R
2R
RT
0
(b)
I R
tR
-~w~., ~-i

R_,
k
Phfin
(a) trong hinh 1.3 minh
h<;>a
mot hqp d6ng hoan d6i lai sufit theo quan
diSm
cua
ben
chi tni mot chu6i cac dong
ti~n
duqc xac dinh theo mot lai
sufit
c6 dinh va
nh~n
l~i
mot
chufJi
cac dong
ti~n
duqc xac dinh
b~ng
lai
sufit
tha n6i.
R.
hl.lai sufit c6 dinh va R la lai
sufit
tha n6i.
4

Phfin
(b) cua hinh 1.3 chi ra
r~ng
hQ'p
d6ng hoan d6i nay c6
thS
duqc tach ra thanh mot
danh mvc cac hqp d6ng
kY
h~n.
Vi
v~y,
xet
v~
kha nang quan tri rui ro, hqp d6ng ky
h~n,
giao sau va hoan d6i
d~u
ho~t
dong
gifJng
nhau.
Tuy nhien du cac
k~t
qua phong ngira rui ro la tuong
t\1'
nhau, cac cong
C\1
l~i
khac

nhau
v~
rui ro khong thanh toan. Thai
h~n
th\l'C
hi~n
cua hqp d6ng ky
h~n
b~ng
v6i ky
h~n
cua n6; vi khong c6 khofm ky giri
th\l'c
hi~n
nao duqc yeu
cfiu,
hqp d6ng
kY
h~n
la
mot cong
C\1
c6 rui ro tin dvng thufin my. Hqp d6ng giao sau lam giam thai
h~n
th\l'C
hi~n
(xu6ng con
m()t
ngay) va doi hoi mot khoan
kY

quy, vi
v~y
gfin
nhu
lo~i
trir hoan
tofm
rui ro tin dvng. Hqp d6ng hoan d6i chi sir dvng mot trong hai
ccr
ch~
tren
dS
giam
thiSu
rui ro tin dvng; chung lam giam thai
h~n
th\l'c
hi~n.
Di~u
nay duqc
thS
hi~n
ro
trong hinh 1.3.
M(lc
du thai
h~n
cua hqp d6ng g6m T giai
do~n,
thai

h~n
th\l'C
hi~n
thuang khong keo dai T giai
do~n
rna thay vao
d6
chi c6 mot giai
do~n
rna thoi. Vi
v~y,
v6i mot hqp d6ng hoan d6i va mot hqp d6ng ky
h~n
c6 cling ky
h~n
cho tru6c,
4
Dong tien cua
mi)t
hm\n
d6i
lai
sufit
dtrQ'C
xac
djnh
nhtr
sau:
hai
ben

thoa
thu~n
ve
mi)t
gia trj
khai
toan
P
m'to
d6.
Khoi'm
gia
tri
nay
gQi
Ia
khai
toan theo y nghia
Ia
n6
chi duqc sli
dt,mg
de
xac
djnh
d()
Ian
cua
dong tien;
n6

khong dugc giao
nh~n
b6'i
bAt
ky
ben
nao.
Vao
m6i
ngay thanh toan, I,
2,

T,
ben
duqc
minh
hQa
6'
day
chi tra
mi)t
khoi:'m
gia tri thanh toan theo
lai
suAt
c6
djnh
va
nh~n
duqc

khoi'm
thanh toan
theo
lai
suAt
tha n6i.
Quan tri nli
ro
tai chinh trong cac doanh
nghi~p
thai
ky
h~u
WTO
10
hqp
d&ng
hmin d6i c6
nhi~u
kha nang c6 rui ro tin
d1,mg
th~p
han
d6i
v&i
cac d6i tac
tham gia hqp d6ng
han
la hqp d6ng ky h?n.
Nhu

v~y,
c6 hai diSm chinh
cAn
nh&
v~
hqp d6ng hoan d6i.
Thu
nh~t,
m<)t
hqp d6ng
hoan d6i,
tuang W nhu hqp d6ng giao sau, gi6ng nhu
m<)t
danh
mt,tc
cac hqp d6ng ky
h?n. Vi
v~y,
tiSu
su
k~t
qua
C<Y
ban ba lo?i cong
Cl,l
nay la tuang
t\1'
nhau.
Thu
hai,

SlJ
khac
bi~t
chu
y~u
giua hqp d6ng
kY
h?n, giao sau va hoan d6i la
d~c
tinh thanh toan
CUa
cac hqp d6ng nay va
mfrc
d<)
rui ro khong thanh toan cua cac cong
C\1
nay d6i vai
cac d6i tac
trong hqp
d&ng.
Hqp
d&ng
ky h?n va giao sau
thS
hi~n
hai thai
ClJC
trong
khi
hqp

d&ng
hoan d6i
la
m<)t
trm'mg hqp trung dung.
Ngoai cac lo?i hqp
d&ng
da duqc
kS
ra, chung ta con c6 cac chtrng khoan lai t?p
(hybrids), la
k~t
hqp cac
y~u
t6 cua
m<)t
vai lo?i hqp d6ng khac.
T~t
ca cac chung
khoan
lai t?p
d~u
la biSu thi cho
SlJ
kheo leo cua cac thanh vien tham gia thi
tru<mg
ngay nay. Cac cong
C\1
lai t?p nay d?i
di~n

cho
hi~u
ung cua qua trinh
ti~n
triSn trong
M th6ng tai chinh cua chung ta.
1.3
Tranh
lu~n
v~
quan trj riii
ro
tai chinh
1.3.1
T~i
sao phai quan trj riii
ro
tai chinh?
Ly do chinh
dS
ti~n
hanh quan tri rui ro la nhii'ng quan ng?i c6 lien quan
d~n
d<)
b~t
6n
cua lai
su~t,
tY
gia, gia

ca
hang h6a va gia c6
phi~u
trong ho?t
d<)ng
kinh doanh cua cac
cong
ty
va cac djnh
ch~
tai chinh. Cac cong
ty
c6 xu huang
ch~p
nh~n
rui
ro
trong
n<)i
b<)
nganh rna cong
ty
dang ho?t
d<)ng
va mong mu6n ne tranh duqc nhii'ng rui ro tir cac
ySu
t6 ngo?i sinh.
Vi
dl,l
cac hang hang khong

ch~p
nh~n
C?nh
tranh tren thi
tru<mg
v~n
chuySn hanh
khach
tir nai nay
d~n
nai khac. Nhung rui ro
g~n
li~n
v&i
gia
dfiu
b~t
6n la
m<)t
lo?i rui
ro
hoan toan khac rna h9 mu6n t6ng khu n6 di viin han. Vi
th~
cac hang hang khong
tiSn
hanh phong ngua rui ro gia
dfiu,
di~u
nay cho phep h9
t~p

trung vao cong
vi~c
kinh doanh chinh cua minh. Tuy nhien thinh thoimg
hQ
cling c6
thS
cam
th~y
gia
dfiu
c6
xu
huang
giam xu6ng va nhu
v~y
la doi khi,
hQ
cho
r~ng
minh da qua
d~
cao
vi~c
phong ngua rui ro.
Trong
cac
ki~n
thuc tai chinh doanh
nghi~p
hi~n

d?i, trong
th~
gi&i
cua Modigliani-
Miller,
khong c6
thu~
va chi phi giao djch, khong phai t6n kern chi phi
dS
nh~n
thong tin
va luon
CO
S~n
cho
IDQi
ngucri,
thi cac
quyit
afnh tai chfnh khong /am tang gia trf cua cd
a6ng.
Cac
quy~t
djnh tai chinh, chfuig h?n nhu cong
ty
nen phat hanh bao nhieu nq,
cong
ty
chi tra c6 rue nhu
th~

nao
ho~c
la cong
ty
phai duong
dfiu
v&i
rui ro ra sao
hi~m
khi
xac djnh
chiic
banh gia trj cua cong
ty
duqc
dt
nhu
th~
nao. Quy mo cua
chi~c
banh, duqc
quy~t
djnh
bai
dfiu
tu cua cong
ty
vao tai san, la nhan t6
quy~t
djnh gia

tri
cua c6 dong. MM tranh
lu~n
r~ng
v~
ly
thuy~t,
cac
c6
dong c6
thS
thlJC
hi~n
t6t cac giao
djch tai chinh gi6ng nhu cong
ty
b~ng
each mua
ho~c
ban c6
phi~u
va trai
phi~u
trong
danh
ffi\lC
dfiu
tu ca nhan cua
hQ.
Quim trt riti ro ciing

Ia
m(jt
quyit
atnh tai chinh.
NhU'
Quim
tri rui ro tai chinh trong cac doanh
nghi~p
thai
ky
Mu WTO
11
v(ly
quan
trf
rid
ro,
vJ
fy
thuyit,
CO
thJ
aU(JC
CGC
cJ aong lhlfC hi?n bling
each
aiJu chinh
danh
mlj.C
aJu

(U
Ca
nhan
CUG
h9,
cho
nen
CGC
cong ty khong cJn
phai
quan
trf
rui
ro.
L~p
lu~n
m1y
da bo qua
m()t
sg
th~t
la,
hfiu
h~t
cac cong ty qufm tri rui ro c6
hi~u
qua va
v&i
chi phi
thfrp

hon so v6i chinh ban than c6 dong. Cac cong ty se
nh~n
duqc nhilng lqi
ich tir cong
vi~c
quan tri rui ro
n~u
thu
nh~p
cua cong ty dao d()ng xoay quanh khung
chiu
thu~
thu
nh~p.
V 6i m()t
h~
th6ng
thu~
lily
ti~n,
cong ty c6
th~
tinh toan
d~
c6
m()t
ket thuc
vai
muc thuS thfip hon
bing

each 6n dinh thu
nh~p
cua cong ty.
Quan
tri
rui ro cilng c6
th~
lam giam xac
sufrt
pha san va lam giam chi phi
ki~t
qu~
tai
chinh, v6n la m()t tiSn trinh
rfrt
t6n kern rna trong d6 chi phi phap ly
tr&
thanh m()t
thanh phfin dang
k~
tac d()ng len gia
tri
cong ty. Cac giam d6c tiSn hanh quan
tri
rui ro
con
la
do
quy~n
lqi cua

hQ
g~n
li~n
v6i thanh qua cong ty, n6i
tr~ng
ra la
hQ
quan ly rui
ro cho chinh
hQ.
Hinh
1.4
cho chung ta thfry
ring
bing
each lam giam
d()
biSn d()ng,
quan
tri
rui ro se lam giam xac
sufrt
rna cong ty phai d6i
m~t
v6i kha nang
ki~t
qu~
tai
chinh va lam tang cac chi phi kern theo
nhu

chi phi pha san trgc
ti~p
va gian tiSp.
lllnh
1.4
Phong ngira rtii ro va
ki~t
qu~
tai chinh.
Cong
ty khOngphong ngira
rii
ro
Xac
suA
t
dl.ro'l'lg
eli
u
v6i.
PMn
pMi
v8n
co
kiltquit!ic~.
t
Xac
suA
t
dl.ro'l'lg

t$1
u
v6i.
~t
qu$
tai
chinh
Thu~p
Cong
ty
phong ngita
rui
ro
Thunl~p
PMn
pl'6i
sau
khi

quan
tti
1Ui
ro
PMn
phbi
v6n
co
Cac cong ty khi
s~p
rai vao tinh

tr~ng
pha san se
nh~n
thfry la h9 it c6 d()ng ca
dfiu
tu
vao
cac
dv
an cho du cac
dv
an nay c6
hfrp
dfrn
dSn
co
nao di chang nfra.
Ly
do la
nhiing
dg
an
nhu
thS
chi co lqi cho cac chu nq cua cong ty vi chung chi lam gia tang
cac
CO'
h()i
d~
thanh toan cho cac chu nq rna thoi. Truemg hqp nay duqc

gQi
la
dfiu
tu
Qufm
tri rui ro
t1:\i
chinh trong cac doanh
nghi~p
thai
ky
h~u
WTO
12
"l~ch
ll;lc"
va
duqc
phan
tich
ky
cang
hon
trong cac sach
v~
tai chinh doanh
nghi~p
5
.
Qufm tri rui ro giup tranh

rai
vao tinh canh gi6ng
nhu
v~y
va
nhu
th&
se lam gia tang
CO'
h()i
cho cac
cong
ty
se luon luon
dfru
tu vao cac
dg
an
hip
d§:n
rna nhfrng
dg
an nay
tinh tren t6ng
th~
se
t6t
hon
cho
xa

h()i
va
n~n
kinh
t&.
Cfrn
phai luu y la
ban
than
vi~c
giam rui ro khong la ly le hoan hao
d~
ly giai
v~
vi~c
t1;1i
sao cong ty phai phong
ngua
va quan
tri
rui ro. Cac cong ty nao
chip
nh~n
rui ro
thip
han,
thi trong dai
h1;1n
hQ
se

nh~n
duqc
ty
suit
sinh lqi
thip
bon.
Hon
nfra,
n&u
nhu
cac
c6 dong cua
hQ
thgc
sg
mu6n rui ro
thip
bon,
hQ
c6
th~
d~
dang
di~u
chinh
l1;1i
cac danh
ffil,lC
dfru

tu
CUa
hQ
b~ng
each thay
th&
cac ch(rng khoan rui
fO
cao
b~ng
chtrng khoan rui
fO thip. Quan tri rui
fO
phai
t1;10
ra gia tri cho c6 dong, rue
}a
lam ra cho
hQ
nhfrng gi rna
ban than c6 dong khong
th~
tl,l'
minh lam duqc.
Noi
tOm
l(li
thi
quan
tri

rui
rose
tam
giam thiJu
i/U'f/C
kha nang
pha
san
van
rfit
tan
kem,
tilt
kifm
i/U'f/C
tiJn
thu/,
Va
t(IO
iliJu
kifn
di
dang cho cling ty ttau
tU'
vao
cac
dv
an co
lui
va

bdng nhii'ng [!fi ich
nh(in
i/U'f/C
nhU'
th/,
ro
rang Ia gia
tri
se
i/U'f/C
t(IO
ra cho
cac
ca dong.
1.3.2
Cac
nh~n
djnh
khong
thich
dang
v~
vi~c
sfr d\Jng san phftm
phai
sinh
Vi~c
sfr dl,lng ngay cang
nhi~u
cac cong

Cl,l
phai sinh
d~
quan ly rui ro khong
xay
ra
m()t
each
don
gian
va
thufrn
my
la chi do nguai ta ham thich chung. Tren
thgc
t&
luon
luon
c6 nhfrng nga
VlJC
16n
va
nhiing e
ngl;li
v~
cac cong
Cl,l
phai sinh.
Mi;ic
du

v~y,
r6t
CUQC
r6i cac
cong
ty
cling
da
b~t
dfru
thtra
nh~n
r~ng
cac cong
Cl,l
phai sinh chinh
}a
cong
C\1
t6t
nhit
d~
d6i
ph6
v6i nhiing
bit
6n
ngay cang gia tang tren thi truang.
Tuy nhien, cac san phfrm phai sinh doi khi
bi

chi trich la nguyen nhan
d§:n
d&n
cac khoan
16
16n
cua cac cong
ty
16n,
cac quy
dfru
tu, chinh phu, nha
dfru
tu phi lqi
nhu~n,
va
cac
ca
nhan.
Li~u
san phfrm phai sinh c6
th~t
sg
gay ra
t()i
16i
hay khong?
Li~u
di~n
c6 phai gay

ra
t()i
I6i khi c6 nguai nao d6 v6i
ki&n
thuc it 6i
v~
di~n
thao tac v6i
di~n
khong dung
each?
C6 phai nen d6
h&t
trach
nhi~m
cho Ilia
n&u
c6 ai d6
bit
dn
khi
sfr
dl,lllg
n6?
Khong
cfrn
phai nghi nga
v~
vi~c
cac san phfrm phai sinh la nhiing cong

C\1
rit
hfru
hi~u.
Chung
thuang
chua
dl,l'llg
don
bfry
kha cao, c6 nghia la nhiing thay d6i nh6 trong gia ca
c6
th~
d§:n
d&n
nhiing
muc
lqi
nhu~n
hoi;ic
muc
16
rit
16n.
Mi;ic
du
di~u
nay c6
ve
nhu

Ia
·
m()t
di;ic
tinh khong mong mu6n cua san phfrm phai sinh, n6 chinh Ia
di~u
lam cho cac
san phfrm phai
sinh hfru
hi~u
nhit
trong
vi~c
phong ngua rui ro v6i chi phi hqp ly.
Ti&c
thay, m()t vai cong ty sir
dl,lllg
quan tri rui ro
b~ng
san phfrm phai sinh
nhu
Ia
m()t
ly
do
d~
dfru
ca
trong cac IInh vgc rna
hQ

it thong
th1;1o
(nhung
·l1;1i
tin
r~ng
minh
rit
tinh
thong trong IInh vgc d6!). Vi
dl,l,
m()t cong ty
xuit
khfiu
ca
phe
dfru
ca
cy
gia thi
hQ
khong con Ia cong ty
xuit
khfiu ca phe nfra.
HQ
da tr6 thanh m()t cong ty tai chinh
mit
r6i!
Va
vi thS

hQ
phai chufin
bi
ganh chiu nhiing
h~u
qua
n&u
dg
bao sai. M()t vai cong ty
thgc hanh quan
tri
rui ro
bm
vi
hQ
thgc
sg
tin
r~ng
hQ
c6
th~
dg
bao
duqc
cac
bi&n
d()ng
nhfrng c()i ngu6n cua rui
ro. Khi nhiing

c()i
ngu6n cua rui ro d6 khong lien quan gi
d&n
TrAn
NgQc
Tha-
Tai
chinh
doanh
nghi~p
hi~n
dc;ti
-
NXB
Th6ng
Ke
nam
2005.
C6
thS
tim
hiSu
them
vfin
dS
nay
trong
nhfrng
thao
Iu~n

v€
cac
tro
chai trong chuang
15
"M9t doanh
nghi~p
nen
vay
bao
nhieu".
Quim
tri rui ro tai chfnh trong cac doanh
nghi~p
thai ky Mu WTO
13
ho~;tt
d()ng chinh yeu cua cong ty, thi ket qua cua
m()t
dv
bao t6i
l~;ti
duqc c9ng hu6ng
them v6i
vi~c
su
dt,mg
cac cong
C\1
phai sinh c6 don

bfty
cao c6 th€ lam cho
vfin
d~
se
tra
' '
nen rat tram
tn;mg.
Su
dl,lllg
cac san phftm phai sinh trong nhfing truang hqp khong phu hqp la
rfit
nguy
hi€m. Tien hanh
dfru
ca trong khi nen tien hanh phong ngua rui ro la m9t
sv
quyen
rii
rna ngay
ca
nhfing ngum thong thai nhfit cling thuang khong khang
cv
l~;ti
duqc. Qua tv
tin vao nang lvc
dv
bao gia ca hay
Hii

sufit
cua ban than va sau d6 hanh d9ng dva tren
nhfing
dv
bao d6
b~ng
each
su
dl,lllg
san phftm phai sinh c6
th~
la eve ky rui ro. Dang
tiec
thay, trong nhfing nam
gfrn
day, da
CO
nhi~u
ngm)'i
dua cong ty
CUa
hQ
den
b<'Y
Vl,l'C
nguy
hi~m
va pha san vi quen di nhfing diSu nay, va
h~u
qua la cac san phfim phai

sinh-
chu khong phai con
ngu<'Yi
-
bi
phe phan
rfit
nhi~u.
1.3.3
Quan
trj
rili
ro
trong
doanh
nghi~p
khac
bi~t
nhU'
th~
nao
so
v6i
cac
tA
ch1fc
tai chinh?
Sl! khac
bi~t
gifra cac dinh che tai chinh va doanh

nghi~p
la nguyen nhan quan
trQng
dfin
den
SlJ
khac
bi~t
trong each tiep
C~
v6i rui ro (
Va
ca huy
dQng
v6n)
CUa
hai
lo~;ti
t6 ch(rc
nay.
Trong cac djnh che tai chinh, rui ro chinh la m9t phfrn
cua
ti6n trinh lam dinh che
trung gian: vai tro cua dinh che tai chinh trung gian chinh la lam trung gian hoan chuy€n
rui
ro. Nguqc
l~i,
d6i v6i cac doanh
nghi~p,
rui ro la m9t san phftm

ph\1
cua cac
ho~;tt
d()ng
kinh doanh chinh cua cong ty.
Bang
1.1
So
sanh
djnh
ch~
tai chinh va doanh
nghi~p
Djnh
ch~
Uti
chinh
Doanh
nghi~p
Nguyen
tic
quan trj
Bao
v~
M
thdng
thanh
tmin
va
T~p

trung
vao
di~u
hanh cong
hu6ng
vao
rui
ro
M thdng
ty
va
minh
b;;tch
thong tin
Ban
chit
ciia cac titi san
C6
tinh thanh
khoan,
tai
san
tai
chfnh
Bang can
ddi
k~
toan
c6
nhfrng

Danh
m1,1c
duqc
da
d;;tng
h6a cao
tai
san
thi~u
tinh thanh
khmin
Dong
ti~n
thuang duqc
xuAt
phat
tir
Rui
ro
t~p
trung
cac hqp d6ng
dinh
tru&c
.C6
nhfrng
dong
ti~n
CO'
sa

Hanh
vi
da
d;;tng
h6a
lam
gia
tang
khong phat
sinh
tir
cac
hqp
chAt
luqng
danh
m1,1c
d6ng dinh
tru&c
Da
d;;tng
h6a
danh
mvc
khong
t;;to
ra
them dang
ke
cac gia

tri
Do
hrirng riii ro
C6
kha
nang
do
luang
bdng
thdng
ke
Kha nang
do
luang
hfru
h~t
cac
Vcl
toan
hQC
cac
rui
ro
rui
ro
bi
gi&i
h;;tn
vi
c6

it
m~u
quan sat, cac
mdi
quan
h~
nhan
qua, va
cac
mdi
lien
k~t
Ngu6n:
Tony
Carlton-
Risk
and
Capital Management in Non-Financial Companies (2000)
Quan tri rui
ro
tai chinh trong cac doanh
nghi~p
thai
ky
h~u
WTO 14
Nhu da minh
hQa
trong bang 1.1, rui ro rna cac doanh
nghi~p

g~p
phai thubng
rftt
kh6
djnh luqng. D6ng thai, ban chftt cua rui ro trong doanh
nghi~p
khi~n
cho
ho;;tt
d()ng quan
· tri rui
ro phai bi phan tan
nhi~u
han
so v6i trong djnh
ch~
tai chinh. M9t
d~c
tinh
rftt
quan
trQng
cua doanh
nghi~p
Ia
cac rui ro tai chinh do
bi~n
d()ng gia thj trubng cua
tY
gia,

Iai
suftt va gia hang h6a khong the bi tach rai kh6i cac
ho;;tt
d()ng kinh doanh ca
sa.
V a
vi
cac nhan t6 tac d()ng
d~n
cac dong
ti~n
tir cac
ho;;tt
d()ng kinh doanh nay
Ia
phuc
t;;tp,
dbng thai cac
bi~n
s6 tai chinh
g~n
li~n
v&i
cac dong
ti~n
nay
l;;ti
duqc
t;;to
ra

my
theo rung
ho;;tt
d()ng kinh doanh rieng
bi~t,
nen cac
quy~t
djnh nen phong ngira rui ro
lo;;ti
nao, khong phong ngira rui ro
lo;;ti
nao tro nen
rftt
phuc
t;;tp.
M9t vi
dt,1
khac la
v~
"d9
nh;;ty
cam kinh
t~"
khong
tn,rc
ti~p
cua
m<?t
cong ty
ho;;tt

d()ng
chi trong khuon kh6 qu6c
n()i.
M9t cong ty chi
ho;;tt
d()ng trong khuon kh6 n9i dja va
c;;tnh
tranh v6i cac nha
nh~p
khfru se c6
nhi~u
rui ro
tY
gia
han
so
v&i
m()t cong ty xuftt
khfru.
M()t dbng
n()i
t~
m;;tnh
len dbng nghia
r~ng
gia hang
nh~p
khfru se re han,
t;;to
ap

h!c
v~
chi~n
luge gia ca hay tac d()ng len thi phfin cua cong ty.
1.4
Xay d\fng van boa
quan
trj
rui ro
Van h6a quan trj rui ro
rftt
kh6 de djnh nghia trong vong m9t vai
ru,
nhung c6
thS
mo ta
Ia
"nhfrng gi duqc lam"
ru
g6c
c;;tnh
quan tri rui ro. Van h6a thS
hi~n
du6i hanh vi cua
con nguai 6 cong ty, trach
nhi~m,
ni~m
tin,
tr;;tng
thai

Van
h6a nay thubng khong
nhin
thfry
trong cac tieu chufrn quan tri rui ro hay
Ia
cac yeu cfiu quan ly, rna
d~n
ru
nhling con ngum trong cong ty
va
se phat triSn theo thm gian.
Van boa quan
trj
rui ro
th~
hi~n
nbU'
tb~
nao?
Van h6a nay chi c6 duqc 6 nhfrng t6 chuc rna
tfit
ca
mQi
ngum
trong cong ty
d~u:
-
Nh~n
di~n

va danh gia rui ro c6 lien quan
d~n
cong
vi~c
cua
hQ.
ChuySn cac
nh~n
di~n
va
danh gia rui ro cho
cfrp
tren
bi~t
- Tang cubng kiem soat
Cac
y~u
tB
d~
t\)o
ra
van boa quan
trj
rui ro:
Truac
h~t,
de
t;;to
ra m9t van h6a quan
tri

rui ro trong cong
ty
di~u
dfiu
tien
Ia
cfin
phai
c6
m9t
chuang
trinh quan tri rui ro cho toan cong ty (tir ban giam d6c cho
d~n
mQi
cftp
trong cong ty).
M~c
du
v~y,
ban giam d6c cling nhu cac b9
ph~n
phai
d()c
l~p
trong danh
gia rui
ro.
Vi~c
quan Iy va bao cao hang ngay phai duqc
tht,rc

hi~n.
Lam
nhu
v~y
se sir
dt,1ng
duqc
mQi
kha nang
dS
nh~n
di~n
va quan
Iy
rui ro tru&c khi no xay ra
va
co trach
nhi~m
hqp ly khi rui ro xay ra. Ngoai ra cong ty nen cung cftp cac cong
Cl,l
va
ti~n
nghi
cho
vi~c
quan trj rui ro nhu: khuon kh6, chinh sach,
h~
th6ng, dao
t;;to,
ngubn

lt,rc

Tang
cubng quan trj
nhu
cfiu
dS
khuy~n
khich
vi~c
danh gia va
nh~n
di~n
d9
nh;;ty
cam d6i v6i
cac
bi~n
d()ng cac
y~u
t6 tai chinh.
Cfrn
phai c6 qua trinh theo doi va chinh
sua
cac
khi~m
khuy~t
va bao cao len quan tri
cftp
cao. Chtrc nang quan

td
rui ro toan cong ty c6
quy~n
bac b6 va phai la b9
ph~n
d()c
l~p
v6i cong ty.
Tfrt
ca ban
di~u
hanh dong vai tro
Quan tri rui ro tai chinh trong cac doanh
nghi~p
thai ky
Mu
WTO
15
quan
trQng
trong
vi~c
nh?n
di~n
va qmin tri rui ro,
d~c
bi~t
la phai
hi~u
duqc trach

nhi~m
cua minh d6i v6i cac rui ro nay.
1.5
Oic
k~t
qua
nghien ctlu thlfc
nghi~m
v~
quan
tri riri ro titi chinh
Nhi~u
nghien ctru da duqc tien hanh
d~
ki~m
tra
r~ng
th?t
S\f
cac hanh vi cua cong ty
trong
thl!c
ti~n
c6 nhfit quan v6i cac lu?fl
cu
ly thuyet hay khong.
D~
tni
ICYi
cac

diu
hoi
nay, cac ly
thuy~t
thubng duqc
chuy~n
thanh cac gia
thuy~t
d~
c6
th~
ki~m
dinh duqc
v~
cac nhan t6 quyet dinh
ho1;1.t
d<)ng
quan tri rui ro tai chinh. Bang 1.2 tom
t~t
cac gia dinh
va d\f doan
v~
hanh vi tru6c nghien
Clru
cua Smith va Stulz (1985) va Froot, Scharfstein,
va Stein (1993).
Bang
1.2
n.,
bao

cua
cac
nha
nghien
CUu
trU'O'c
thlfC
nghi~m
Smith va Stutz Froot, Sharfstein,
va Stein
Quan
trj
rui
ro lam giam
thu~
KhAu
trir
thu~
do thua
16
chuy~n
sang
Duong
Am
Ng
thu~
Duong
Am
Thu
nh~p

trong khoang liiy
ti~n
tren
dub'ng
cong
thu~
Duong
Am
Quan
trj
riii ro lam giam chi phi
ki~t
qu~
tai chinh
Bu
diip
Iai
vay Am
Am
Rui
ro
Iai
suAt/ty gia Duong
Duong
Don
bfry
tai chfnh Duong
Duong
X~p
h~ng

tin
nhi~m
Am
Am
Quan trj riii ro
t~o
di~u ki~n
cho d\f an
diu
ttr
tv
chQn
Chi
nghien c(ru phat
tri~n
(R&D)
Duong
Duong
Gia tri thi trub'ng so v6i s6 sach Duong Duong
Ngul>n:
Smithson
(1996a)
Sau khi
ki~m
chtrng nhiing chtrng
cu
thl!c
nghi~m
cua 9
cu<)c

nghien cilu
6
v~
tien hanh
quan tri rui
ro trong doanh
nghi~p,
Charles
W.
Smithson da
dua
ra bang so sanh giii'a
dl! bao ly
thuy~t
va
k~t
qua thl!c
nghi~m
nhu sau:
7
6
D61flCi:ic
cu(\c
nghit~n
ciru
cua
Wall
va
Pringle
(1989), Nance,

Smith,
va
Smithson
(1993), Mian
(1994),
Dolde
(1995),
Hentschel
va
Kothari
(1997),
Tufano
(1996),
Geczy,
Minton,
va
Schrand
(1996),
Samant
(1996),
va
Wysocki
(1996)