Chương 9 Hệ thống kế toán Việt Nam (Môn Nguyên Lý kế toán)

1
GV.ThS. Vũ Quốc Thông
Hệ thống kế toán
Việt Nam
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ TPHCM
KHOA KẾ TOÁN – KIỂM TOÁN
CHƢƠNG 9
2
• Sau khi nghiên cứu xong chƣơng này, bạn có thể:
– Trình bày sự hình thành và phát triển của hệ thống
kế toán Việt Nam
– Giải thích vai trò của các tổ chức lập quy và tổ chức
nghề nghiệp kế toán tại Việt Nam
– Giải thích các nội dung cơ bản của Luật Kế toán và
các văn bản hƣớng dẫn
– Trình bày vai trò và đặc điểm của hệ thống chuẩn
mực kế toán Việt Nam
– Trình bày kết cấu hệ thống kế toán doanh nghiệp
Việt Nam
– Giải thích mối quan hệ giữa kế toán và các định chế
liên quan tại Việt Nam
Mục tiêu
2
3
• Sự phát triển của hệ thống kế toán Việt Nam
• Các tổ chức lập quy và tổ chức nghề nghiệp
• Luật Kế toán và các văn bản hƣớng dẫn
• Hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam
• Hệ thống kế toán doanh nghiệp Việt Nam
• Quan hệ giữa kế toán và các định chế liên quan
tại Việt Nam

Nội dung
4
Sự phát triển của hệ thống kế toán VN
• Trƣớc 1990, hệ thống kế toán VN dựa trên hệ
thống kế toán các nƣớc XHCN chủ yếu phục vụ
cho các doanh nghiệp Nhà Nƣớc
• Quá trình cải cách
– Hệ thống 1990
– Hệ thống thử nghiệm 1994
– Hệ thống 1996
– Luật kế toán 2003 và các chuẩn mực kế toán VN
– Hệ thống 2006
3
5
Hệ thống kế toán VN hiện nay
Luật Kế toán 2003
Chuẩn mực kế toán
Nghị định 129, 128
Chế độ kế toán & các quy định khác
Luật Kiểm toán độc lập
Luật thuế
Luật Doanh nghiệp
Luật Kiểm toán nhà nước
6
Các tổ chức lập quy và tổ chức nghề nghiệp
Quốc hội
Chính phủ
Bộ Tài chính
Hội đồng
Quốc gia

Kế toán
Hội Kế toán
Kiểm toán
Việt Nam
Vụ Chế độ
Kế toán – Kiểm toán
4
7
Luật kế toán Việt Nam 2003
• Hoàn cảnh ra đời
• Các nội dung cơ bản
• Các văn bản hƣớng dẫn
8
Hoàn cảnh ra đời
• Pháp lệnh Kế toán - Thống kê 1988:
Chiếc áo quá chật cho kế toán Việt Nam
• Nhu cầu của quá trình hội nhập
5
9
Các nội dung cơ bản
 Đối tƣợng chi phối
 Các quy định cơ bản về đơn vị, kỳ kế toán…
 Các yêu cầu cụ thể về sổ sách, chứng từ…
 Thông tin công khai và báo cáo
 Quản lý Nhà nƣớc về kế toán
• Hành nghề kế toán
 Tổ chức nghề nghiệp
10
Các văn bản hướng dẫn
• Nghị định 128/2004/NĐ-CP

Hƣớng dẫn thi hành một số điều của Luật kế
toán trong lĩnh vực kế toán nhà nƣớc
• Nghị định 129/2004/NĐ-CP
Hƣớng dẫn thi hành một số điều của Luật kế
toán trong hoạt động kinh doanh
6
11
Hệ thống chuẩn mực kế toán VN
• Sự ra đời
• Cơ cấu hệ thống chuẩn mực
• Các văn bản hƣớng dẫn
12
Sự ra đời của VAS
• Xuất phát từ yêu cầu hội nhập kế toán
quốc tế
• Xây dựng dựa trên hệ thống chuẩn mực
kế toán quốc tế (IAS, nay là IFRS)
• Gồm 26 chuẩn mực đƣợc ban hành từ
năm 2001 đến năm 2005
7
13
Hệ thống chuẩn mực kế toán VN
• Các chuẩn mực cơ bản
– VAS 01: Chuẩn mực chung
– VAS 21: Trình bày BCTC
• Các chuẩn mực cụ thể
– VAS 02: Hàng tồn kho
– VAS 03: TSCĐ hữu hình
– VAS 04: TSCĐ vô hình
– VAS 05: Bất động sản đầu tƣ

– VAS 06: Thuê tài sản
– VAS 10: Ảnh hƣởng của thay đổi tỷ giá hối đoái
14
Hệ thống chuẩn mực kế toán VN
• Các chuẩn mực cụ thể (tt)
– VAS 14: Doanh thu
– VAS 15: Hợp đồng xây dựng
– VAS 16: Chi phí đi vay
– VAS 17: Thuế thu nhập doanh nghiệp
– VAS 18: Các khoản dự phòng, tài sản và nợ tiềm tàng
– VAS19: Hợp đồng bảo hiểm
8
15
Hệ thống chuẩn mực kế toán VN
• Các chuẩn mực liên quan đến báo cáo tài chính
– VAS 22: Trình bày bổ sung BCTC ngân hàng và tổ
chức tài chính tƣơng tự
– VAS 23: Các sự kiện sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm
– VAS 24: Báo cáo lƣu chuyển tiền tệ
– VAS 28: Báo cáo tài chính các bộ phận
– VAS 29: Chính sách kế toán, thay đổi trong ƣớc tính
kế toán và các sai sót
– VAS 27: Báo cáo tài chính giữa niên độ
– VAS 30: Lợi nhuận trên cổ phần
16
Hệ thống chuẩn mực kế toán VN
• Các chuẩn mực cho tập đoàn
– VAS 07: Đầu tƣ vào công ty liên kết
– VAS 08: Các khoản góp vốn liên doanh
– VAS 11: Hợp nhất kinh doanh

– VAS 25: BCTC hợp nhất và đầu tƣ vào công ty con
– VAS 26: Thông tin về các bên liên quan
9
17
Văn bản hướng dẫn
• Thông tư 89/2002/TT-BTC
• Thông tư 105/2003/TT-BTC
• Thông tư 23/2005/TT-BTC
• Thông tƣ 20/2006/TT-BTC
• Thông tƣ 21/2006/TT-BTC
• Thông tƣ 161/2007/TT-BTC thay thế 3 thông
tƣ 89, 105 và 23
18
/>Văn bản pháp luật kế toán
10
19
Hệ thống kế toán doanh nghiệp VN
• Sự phát triển
• Giới thiệu hệ thống 2006
– Hệ thống chứng từ
– Hệ thống tài khoản
– Hệ thống sổ sách
– Hệ thống báo cáo tài chính
• Giới thiệu hệ thống kế toán doanh nghiệp
nhỏ và vừa
20
Sự phát triển
• Hệ thống 2006 ban hành theo Quyết
định 15/2006/QĐ-BTC
– Kế thừa hệ thống 1996 ban hành theo QĐ

1141/1995/QĐ-BTC
– Tích hợp các yêu cầu của 26 chuẩn mực
kế toán VN đã ban hành.
11
21
Hệ thống chứng từ kế toán
• Quy định việc lập, lƣu chuyển chứng từ
• Ban hành danh mục chứng từ gồm 37
chứng từ trong đó phần lớn là hƣớng
dẫn.
22
Hệ thống tài khoản kế toán
• Ban hành danh mục hệ thống tài khoản
kế toán thống nhất cho doanh nghiệp
gồm 86 tài khoản thuộc 9 nhóm.
• Hệ thống đƣợc bổ sung và điều chỉnh
bởi Thông tƣ 244/2009/TT-BTC
12
23
HỆ THỐNG TÀI KHOẢN KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
VIỆT NAM - TÀI KHOẢN THUỘC BẢNG CÂN ĐỐI
Tài sản
ngắn
hạn
Tài sản
dài hạn
Nợ phải
trả
Vốn chủ
sở hữu

Loại 1: TS ngắn hạn
11x: Tiền
12x: Đầu tư ngắn hạn
13x: Nợ phải thu
14x: TSLĐ khác
15x: Hàng tồn kho
16x: Chi sự nghiệp
Loại 2: TS dài hạn
21x: TSCĐ
22x: Đầu tư dài hạn
24x: TS dài hạn khác
Loại 3: Nợ phải trả
31x: Va ngắn hạn
ø33x: Nợ ngắn hạn
34x: Nợ dài hạn
35x: Dự phòng phải trả
Loại 4: Vốn chủ sở hữu
41x: Vốn kinh doanh và
các quỹ
42x: Lãi chưa phân phối
44x: Nguồn khác
46x: Nguồn kinh phí
8
24
HỆ THỐNG TÀI KHOẢN KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
VIỆT NAM - TÀI KHOẢN THUỘC BÁO CÁO KQHĐKD
Doanh thu
Chi phí
SXKD
Loại 5: Doanh thu

51x: Doanh thu
52x: C/khấu, G/giá
53x: Hàng bò trả lại
Loại 6: Chi phí SXKD
61x: Chi phí mua hàng
62x: Chi phí SX
63x: Giá thành, giá vốn, CPTC
64x: Chi phí ngoài SX
Thu nhập
khác
Chi phí
khác
Loại 7: Thu nhập khác
71x: Thu nhập khác
Loại 8: Chi phí khác
81x: Chi phí khác
82x: CP thuế TNDN
Loại 9: xác đònh kết quả
9
13
25
Hệ thống báo cáo tài chính
• Ban hành biểu mẫu báo cáo tài chính
bao gồm báo cáo tài chính riêng, báo
cáo tài chính hợp nhất và báo cáo tài
chính giữa niên độ
• Quy định thời hạn và địa chỉ phải nộp
báo cáo tài chính
26
Các báo cáo tài chính

• Bảng cân đối kế toán
• Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
• Báo cáo lƣu chuyển tiền tệ (gián
tiếp/trực tiếp)
• Bản thuyết minh báo cáo tài chính
14
27
Hệ thống sổ sách kế toán
• Quy định về các loại sổ, cách thức mở
sổ, ghi sổ, sửa chữa sổ…
• Ban hành 05 hình thức kế toán
28
Các hệ thống kế toán khác
• Hệ thống kế toán áp dụng cho doanh nghiệp
nhỏ và vừa
• Hệ thống kế toán đơn vị hành chính sự
nghiệp
• Hệ thống kế toán ngân hàng
• Hệ thống kế toán doanh nghiệp bảo hiểm…
15
29
Những thách thức của kế toán VN
• Giải quyết quan hệ giữa yêu cầu hội
nhập và thực trạng nền kinh tế
• Giải quyết quan hệ kế toán và các định
chế liên quan
• Giải quyết quan hệ giữa nhu cầu đào
nguồn nhân lực chất lƣợng cao và thực
trạng nền kinh tế
30

Hội nhập quốc tế - Thực trạng nền kinh tế
• Hội nhập quốc tế
– Toàn cầu hóa đã dẫn đến sự hình thành các
chuẩn mực quốc tế và quá trình hội tụ kế toán
quốc tế
– Sự phát triển của các doanh nghiệp có vốn đầu tƣ
nƣớc ngoài và thị trƣờng chứng khoán VN
• Thực trạng nền kinh tế
– Doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm tỷ trọng lớn trong
nền kinh tế
– Chênh lệch giữa TPHCM, Hà nội và các địa
phƣơng
16
31
Kế toán - các định chế khác
• Kế toán – Thuế
• Kế toán – Thị trƣờng chứng khoán
• Kế toán – Kiểm toán
32
Nguồn nhân lực kế toán
• Yêu cầu cấp thiết cho quá trình hội nhập
• Thách thức từ nhận thức, năng lực đào
tạo và thực trạng của nền kinh tế