Vấn đề con người và giáo dục con người trong triết học xã hội Mác xít

BO
GIAO DUC VA DAO
TAO
.

.
TRUONG
D~I
HQC
KINH
TE
TP.HO
CHi
MINH
o
DE TAl NGHrEN CUU KHOA HOC CAP BO
. .
Ma
s6:
B.2005-22-94
V
A[M
Di
CO[M
[MGl\1101
VA
GIAO
DtiiJC
CO[M
[MGl\1101
"

TIO[MG
TllrET
HOC
Xi
HOI
MAC
XmT
" "
Chiinhi~m
dl
tlli:
TS.Nguyjn Thanh
Thzt ky
khoa
ht;Jc
: TlzS.Bui Xuan Thanh
Thiuzh vien: TS.D6 Minh
H(Jp
TS. Le Xufin Nam
TS.
Triln Nguyen
Ky
eo
G!AO
Dl)C
VA
D}O.Jt~;;:
CHI
MINH-
2005

TRUONG
OH
KINH
T,_t:
Tfl.f'li·
TliUVI~N
~\
/A
~
0
Ml,JC
Ll)C
MCi
f)AU
Trang 3
~
Chu®g
I.
TiNH
D~C
THO
CUA
QUAN
NleM
TRIET
HOC
XA
HOI
MACXiT
VE

CON
NGU'Ill
1.
Vi
tri
cua
hi
viin
di
con nglim trong triet
hQc
xa
hl)i macxit
2.
Dta vt cua con nglim trong
thl
gi{li
3.
Nhilng dijc
diim
chu
thi
cua ca nhan
Chlidng
2.
Cd
sa
LV
LU~N
VA

TH~C
TIEN
CUA
QUAN
NleM
TRIET
HOC
XA
HOI
MACXiT
VE
CON
NGU'Ill
2.1.
Cd
sll
lj
lu{jn cua quan
niim
vi
con nglim trong
triet
h(JC
xa
hl)i macx{t
2.2. Qua trinh hoan
thifn
tinh tich cifc
chu
thi

con nglidi trong triet
h(JC
xa
hl)i macx{t
2.3. Quan
dilm
cua triet
h(JC
xa
hl)i macx{t
~
L"
,.
h'
h
th'
h
,.
h A •
ve
ogtc tn
an
ca n
an

Chzt®g
3.
TRIET
HOC
XA

HOI
MACXiT
VA
VAN
DE
GlAD
DUC
CON
NGU'Ill-
VAl
TRD
CUA
NO
DOl
VUI
GlAD
DUC
CON
NGU'Ill
VIET
NAM
HIEN
NAY
~
. . .
3.1. Quan
nifm
triet
h(JC
Xa

hl)i macx{t
vi
giao
dT.Jc
con nglim
3.2. Quan
niim
triet
h(JC
Xa
hl)i macxft
va viin
di
giao dljc con nglim
Viit
Nam
3.3. Suy
nghl
vi
giao
dljC
va dao
t{lO
11
Viit
Nam
hiin
nay - nhzn tit goc
dl)
CUa

triet
h(JC
xa
hl)i macxft
' A ?
DANH MlJC
TAl
LieU
THAM KHAO
2
6
17
31
47
54
6'1
77
85
92
101
105
nhung
d~c
tntng chu
th~
din
ban
cua ca nhan. Ke't qua
phan
tich nhung

phu'dng
di~n
C\}
th~
cua
ho~t
d()ng
Va
t6n
t~i
ngu'oi
CO
m()t y nghia ly
lu~n
va the' gioi
quan
ra't quan trQng.
E>6ng
thai
chung cfing cfin
phai
dong
vai
tro
~sn
tang
cua
chfnh
tri
nho tac d()ng de'n

nh~n
thuc
vs
logic kich thich
nhung n6 ltfc
cua
con ngttoi,
vs
quan ly con ngttoi,
vs
tfnh cha't
cua
nhung
nhu cfiu
cua
ca nhan,
vs
c9i ngu6n
cua
nhung xung
d9t
trong t6n
t~i
cua
m6i ca
th~
ngttoi, v.v

Stf
v~ng

m~t
tai
h~i
cua
stf
phan
tich
h~
va'n
dS
con
ngu'oi
tren blnh
di~n
trie't
hQc
xa h()i da
du'<Jc
chfnh
ban
than cu()c s6ng
chung
minh.
Vi~c
phan
tich
cac
d~c
di~m
chu

th~
cua con ngu'oi,
vi~c
phan tfch
logic
khao
cuu
hi~n
thtfc khi c6 tfnh de'n dja vi chu
th~
cua
con ngu'oi la
m()t
nhi~m
V\1
ca'p
bach
cua trie't
hQC
xa h()i
mac
xft. Khi d6, trong diSu
ki~n
hi~n
nay,
cffn
giai rna k.hong nhii'ng n()i dung
Va
ffi\}C
dfch

CUa
nhi~m
V\}
nay rna ca "thanh phfin"
cua
n6,
C\}
thS la
lu~n
chung cho stf t6n
t~i
m()t
m\}c
dich
d~c
bi~t
-
phan
tfch qua trlnh
hi~n
thtfc hoa cac
d~c
diSm
chu thS
cua
con ngttoi tren thtfc
te',
trong qua trlnh
san
xua't, trong stf tttong

tac voi nhung
ngu'oi khac, voi cac thie't che' xa h()i va nha nu'oc,
xem
xet
cac
hlnh thuc
bisu
hi~n
tfnh chu thS
cua
con nguoi, v.v

E>S
phat
hi~n
ra
tfnh chu thS
cua
con ngttoi thl cfin c6 nhung tiSn
dS
ly
lu~n
va phttong
phap
lu~n
d~c
bi~t
- d6 la xua't
phat
diSm va

m9t
trong
cac
va'n
ds
trQng
tam
trong
nghien
CUll
cua chung toi.
2.
cd
sli
lj
luiin va phlldng
phap
luljn.
Cong
trlnh
nghien
cuu
nay
du'QC
thtfc
hi~n
tren
co
sd ly
lu~n

la
quan
diem
cua
chu
nghia
Mac
-
Lenin,
tu' tu'dng
H6
Chi
Minh
va
cua
Dang
ta v€ va'n dS
con
ngttoi
va
giao
d\lc
hoc;tt
d()ng
giao
dvc
-
dao
tc;to.
4

B6ng
thoi,
chung
toi
cling sii'
dvng
nhii'ng
cong
trlnh
nghien
CUll
da
cong
bo'
CUa
cac
nha
khoa
hQC
CO
lien
qllan de'n
d~
tai
nay
v6'i
tu'
each
la
nhii'ng

tai
li~ll
tham
khao
hull
kh.
H~
tho'ng
cac
phu'ong
phap
nghien
CUll
rna chung toi
sii'
dvng trong
qua trinh
hoan
thanh cong trinh
nay
la phu'ong phap:
phan
tfch va t6ng
hqp, logfc va
}ich
sii',
h~
tho'ng hoa,
SO
sanh,

di~U
tra
Xa
hQi
hQC

theo
tinh thffn ke't
hqp
ly
lu~n
vdi thlfc tiSn
tren
co sd phu'ong
phap
lu~nciia
chii
nghia
dlly
v~t
bi~n
chung va chii nghia dlly
v~t
lich
sii'.
Chung
tOi
hi
VQng
r~ng,

vdi
vi~c
giai quye't nhii'ng va'n
d~
n6i tren,
cong
trinh
nghien
CUll
du'QC
ho~tn
thanh se g6p phfin:
-
Lam
ro
han
qllan
ni~m
tri~t
hQC
mac
xit
v~
con ngu'oi va giao
dvc
con ngu'oi, ciing nhu'
nh~n
thuc mdi
v~ h~
va'n

d~
nay.
-
Chung
t0i
se
co'
gAng
lu~n
chung va
xay
dlfng
m9t
each
ti~p
c~n
d6i vdi
h~
va'n
d~
con ngu'oi va giao
dl;lc
con
ngu'oi-
nghien cuu
h~
va'n
d~
COn
ngu'oi trong

van
canh
ffiQt
h~
tho'ng
th~
gidi qllan
tO~lll
Vyn,
khi rna
cfin
quan
tam
tdi vi tri va vai tro
d~c
bi~t
cua
h~
va'n
d~
nay,
cac
m6i quan
h~
nQi
t~i
d~c
thu trong quan
di~m
tri~t

hQC
xa
hQi
vdi
tu'
each
cac
ti~n
d~
ly
lll~n
va phu'ong
phap
lll~n
cua each thuc
d~t
ra va
giai
qllye't
h~
va'n
d~
con ngu'oi cling nhu'
giao
dl;lc
con ngu'oi.
- Xua't
phat
tu
each tie'p

c~n
mdi
v~
h~
va'n
d~
con ngu'oi va giao
dvc
con ngu'oi nhu'
v~y,
bu'oc dfiu chung toi
du'a
ra nhii'ng y tu'dng cua mlnh
v~
va'n
d~
giao
dl;lc-
dao
t~o
con ngu'oi d nude ta
hi~n
nay.
3.
Ket
citu
di
tai. Ngoai phfin rnd dfiu, ke't
lu~n
va danh

ffi\}C
cac
tai
li~u
tham
khao,
d~
tai bao
g6m
3 chu'dng va 9 tie't.
5
B.NQIDUNG
Chu(Jng
1
, - ' 7 -
_,
- - , ,
~
TINH
DAC
THU
CUA
QUAN
NIEM
TRIET
HOC
XA
HOI
MACXIT
VE

. . . - .
CON
NGU'OI
1.
Vi
tr{
cua
h~
van
dl con nglldi trong trie't
h(JC
xa
hl)i macx{t
Nhii'ng
co
sCi
ly
lu~n
ctia trie't
hQc
xa hoi
khong
nhii'ng quy djnh
d6i
ttfQng
nghien
CUU
cua
nhan
hQC

rna con quy djnh ca
nhi~u
lu~n
di€m
cua
nhan
hQC.
De
hi€u
dtfQC
di~u
d6
b~t
ngu6n
tu
dau
va
d§n
tOi
dau
thl cfin
khao
CUU
mot
trong
cac
d~c
diem
quan trQng nhfft
CUa

nghien
CUU
triSt
hQC
xa
h<)i
mac
xit
la
tinh
nhan
van
cua
n6.
Cho
du
khai
nit%m
"nhan
van"
la
chua du
ch~t
che·, song chfnh n6 cho
phep
n~m
b~t
dtfQC
mot
Vffn

d~
g~n
li~n
voi
Slf
cftn thie't va kha
nang
quan
tam
tOi
con ngtfoi trong qua trlnh
nh~n
thuc. 1)6 la djnh hurJng vao nghien crlu bdn than con ngu&i
va
sa
dl;lng
cdc
phc;zm
tru
nhan hr;c trong
nh~n
thrlc hi?n thljc
xa
h()i.
Cac
nha
trie't
hQC
mac
xit chi gftn

day
moi
quan
tam
toi
vffn
d~
nh~n
thuc
nhan
van
khi
phan
tfch phttong
pha
p
lu~n
ctia tri
thuc
xa
h<)i
n6i
chung
va
ctia tri
thuc
trie't
hQc
xa
hoi

n6i
rieng.
HQ
da
dtta
ra
m<)t
qich
tie'p
c~n
cho
phep
lam
sang
to
each
thuc
chti
nghia
nhan
van
thlJ'c
hit%n
trong
qua
trlnh
nghien
cuu
trie't
hQC

xa
hoi.
Theo
chung
toi,
each
tie'p
c~n
nhu'
v~y
la
rfft hii'u
hit%u.
Trtfoc he't,
cac
nha trie't
hQC
mac
xit
cfS
g~ng
xac
djnh
cac
nguyen
t~c
cua
tri thuc
nhan
van

va
cua
tri thuc
khong
nhan
van.
Theo
hQ,
d{ic
trztng
cho tri thuc nhiin viin
Ia
ST/
quan tam
dtn
ca tinh con ngztili. v
oi
nghia d6
thl n6
la gftn gui
voi
nght%
thu~t.
Nhit%m
V\1
cua
tri thuc
nay
la hi€u
dtfQC

6
nguyen
nhan
lam
xua't
hi~n
tinh
da
dc;mg
C\}
th€
cua
con ngu'oi. N6
xay
dlfng
cac
phu'ong
phap
nghien
CUll
phan
tich
khoa
h<;>c
va
mo ta phu'ong
di~n
sinh
ho(;lt
tinh thffn

ca
bi~t
cua
con ngttoi.
Tri
thuc
nhan
van
cling
con
bao
g6m
ca
nhfi'ng
mo
ta ljch sfr, nhfi'ng
tim
toi ngfi'
van
hQC,
vi~c
phan
tich
nhii'ng va'n
d~
d(;lo
due
va
thffm my, v.v.,
tuc

n6
nghien
cuu
nhfi'ng
hi~n
tu'<;lng
rna
"ban
nguyen
ngu'oi" voi
tu'
each
"ca
tinh"
hi~n
di~n
(1
trong d6.
Tri thric khong nhan win dztqc
xdc
dtnh la tri thric hznh thric hod.
Vi~c
lam
sang
to nhii'ng
kha
nang
g<;1i
mC1
( euristique)

cua
slf
ph
an
lo(;li
nay
trong linh vlfc
khoa
h<;>c
xa
h(>i
khong
n~m
trong khuon kh6
cua
d~
tai
nay.
Chung
tOi
chi
quan
tam
xem
xet
nghien
CUll
trie"t
h<;>c
xa

h(>i
tu
g6c
d(>
cac
tieu
chi
neu
tren.
Nh~n
thuc nhii'ng
cai
co
ban,
sau
xa
trong
hi~n
thlfc
xa
h(>i
la
nhi~m
V\1
cua
tri thuc
nhan
van. Tri thuc
nhan
van

c6
m(>t
dja vi
d~c
bi~t:
n6 nghien
criu
nhilng qua trznh
dr;tc
thu va nhilng sdc
thai
dr;ic
thu cua cdc qua trinh
diln
ra
ml)t each khong
ph{l
thul)c vao nhilng
dr;ic
dilm
cd
bi~t
cua cdc cd nhan dang hanh dl)ng, n6 xem
xet
con nguiJi
wJi
tzt each cd tinh, cung nhzt cdc quy luljt hinh thanh con
ngztiJi.
Nhu'
v~

y,
trie"t
h<;>c
xa
h(>i
bao
ham
tri
thuc
nhan
van
C1
trong
mlnh
n6. Chinh
(1
day
l(;li
nay
sinh va'n
d~
v~
ban
cha't
hai
m~t:
nhan viin
va
phi
nhan viin

cua
tri~t
h<;>c
xa
h(>i.
Thie"t nghi, c6 th€ coi
m(>t
di~u
hi€n
nhien
la
slf
1~
thu(>c
cua
vi~c
giai
quy~t
cac
va'n
d~
dja vi va vai tro
cua
nghien
CUll
nhan
van
v~
hi~n
thlfc

xa
h(>i
vao
quan
ni~m
v~
ban
cha't
cua
ta't
y~u
lich
sii'.
Theo
chung
toi, d
day
con
c6
m(>t
slf
1~
thu(>c
khac
-
vao
quan
ni~m
v~
bdn nguyen

ngu&i
cua ltch sil.
Ne"u
con ngu'oi la "chie"c dinh
vit"
trong c6
may
xa
h(>i,
hoan
toan
do
hi~n
thlfc
hi~n
c6 dinh tru'oc,
hoan
toan
hoa
tan
vao
no, thl
vi~c
7
quan
tam
de'n con ngu'oi
se
khong
b6

sung gl
cho
h~
th6ng
tri
thuc
v~
hi~n
thlfc-
vl
ban
than
con ngu'oi khi d6 chi la
hi~n
tu'<;fng
phl;l
cua
hi~n
thlfc ffy.
Quan
ni~m
co
th~
khac
v~
con ngu'oi
la
ca
tfnh, la
tac

nhan
cua
tam
ly'
cua
y thuc rna tfnh tich
CfiC
CO
linh
Vf/.C
dj'jc thu
Va
CO
cac
hlnh
thuc
bi~U
hi~n
dj'jc thu.
Vi~c
nghien
cuu
con ngu'oi
du'<;fc
quan
ni~m
nhu'
v~y
tfft ye'u se trd
thanh

ffiQt
nhi~m
V!J
rieng
bi~t.
Chung
ta c6
th~
lam
sang
to thlfc cha't
cua
cac
lu~n
di~m
neu
tren.
Thie"t nghi,
tu'
tu'dng
phan
dinh giii'a tri thuc nhiin viin
va
tri thuc khong
nhiin
viin
b~t
ngu6n
tu
slf

phan
dinh trong linh vlfc
khoa
hQc xa
hqi
n6i
chung.
Quan
ni~m
nhu'
v~y
v~
khoa
hQc
xa
h(>i
c6
din
cu
vii'ng
ch~c
cua
n6. D6 la slf
tha
hoa c6 mj'jt trong
doi
s6ng
xa
h(>i
cua

ca
nhan
du'<;fc
tai
hi~n
trong
cac
bQ
mon
khoa
hQC
xa
h(>i.
G~n
li~n
voi
di~u
d6
la
s~
d6i
l~p
giii'a khoa
hQC
xa
h(>i
va
tri
thuc
nhan

van. Tinh
dut
do(;ln
cua
thlfc
ti~n
xa
hQi
th~
hi~n
du'oi hlnh thuc ly
lu~n,
d
cac
dinh hu'ong
CUa
khoa
hQC
xa
hQi
Va
khoa
hQC
nhan
van, trong do
cac
tfnh
quy
dinh
d6i

l~p
nhu'ng
CO
lien
h~
n(>i
t(;li
voi
nhau
cua
d6i
tu'<;fng
(con ngu'oi
voi
tu'
each
chu
th~
va
khach
th~,
thanh
t6
va
h~
th6ng,
xa
h(>i
nhu' mqt
b(>

ph~n
cua
tl!
nhien
va mqt llfc
lu'<;fng
n~m
ngoai
tlf
nhien,
cffu true
va
qua trlnh)
bi
tach
roi
khoi
nhau
va,
hcJn
nii'a,
bi
ban
th~
hoa
voi
tu'
each
cac
dj'jc tfnh

khac
nhau
cua
d6i
tu'<;fng.
Khi
CO
tfnh dSn
cac
CQi
ngu6n
Xa
hQi
Va
nh~n
thuc
lu~n
CUa
slf
dut
do(;ln
neu
tren,
cfin
nh~n
thffy n6 la
m(>t
hi~n
tu'qng lich
su

C!J
th~
chu
khong
phai
la
m(>t
hi~n
tu'<;fng
lich
su
chung,
ph6
bie'n.
Quan
ni~m
mac
xit
v~
hi~n
thlfc
xa
hQi
doi
hoi
phai
xoa
bo
dlf
d6i

l~p
giii'a tri
thuc
nhan
van
va tri
thuc
phi
nhan
van.
Nhu'ng
di~u
d6
khong
don
gian
c6 nghia la
thua
nh~n
slf
b6
sung lftn
nhau
giii'a
cac
each
tie'p
c~n
a'y, chinh slf
b6

sung lftn
8
nhau
ffy
cho
phep
du'a
ra
lu?n
di~m
v~
ban
cpfft
hai
m~t
cua
tri thuc trie't
hQC
xa h()i.
Quan
ni~m
toan
vyn
v6
doi
s6ng xa h()i xua't
hi~n
khi c6
cai
nhln v6

hi~n
tht;t'c
xa
h()i nhu'
qua
trlnh va ke't qua
ho~t
d()ng
xa
h()i c6 t6 chuc
cua
con
ngu'oi.
(j
day
cffn
lam
sang
to tlnh
VO
din
eli
cua
quan
di~m
v~
cac
cd
ca'u xa h()i nhu' la
cac

"v?t"
t6n
t~i
khong
pht;t
thu()c
vao
con ngu'oi.
Ca
nhan
Va
Cd
cffu
du'QC
trie't
hQC
mac
Xlt
khao
CUU
nhu' la
hai
phu'dng
di~n
trong
bi~n
chung
s6ng
d()ng
cua

ho~t
d()ng ngu'oi, di6u
nay
quy dinh m()t
lo~i
hlnh
nh?n
thuc
mdi
v6
nguyen
t~c
do'i vdi ca con ngu'oi Ifin
cd
ca'u.
Trie't
hQC
xa
h()i
mac
xit
khong
quan
ni~m
quy
lu~t
cua
lich
sli'
la m()t

ban
chfft d()c l?p, la
tac
d()ng
cua
cac
lt;t'c
lu'qng
dung
tren
the' gidi,
n~m
ngoai
con ngu'oi.
Ngu'QC
l~i,
cac
quy
lu?t
xa h()i la
cac
quy
lu?t
cua
ban
than
ho~t
d()ng ngu'oi.
Ho~t
d()ng

nay
la
cd
che'
tac
d()ng
cua
cac
quy
lu?t
xa h()i.
Theo
cac
quan
ni~m
nay, tinh
chan
tht;t'c
cua
cac
tu'
tu'dng v6
ban
chfft
hai
m~t
cua
tri thuc trie't
hQC
xa h()i la

dang
hi nghi ngo.
Ngu'QC
l~i,
m()t
tu'
tu'dng ra't thuye't phl;lc la tu' tu'dng cho
r~ng
toan
b()
trie't
h9c
xa h()i la
mang
tinh
nhan van.
Trang
van
canh
ban
lu?n
v~
nhung
vffn d6 phu'dng
phap
lu?n
cua
nh?n
thuc
trie't

hQC
Xa
h()i,
lu?n
di~m
neu
tren
CO
nghia trie't
hQC
.xa h()i
tht;t'c
hi~n
nh~n
thuc
nhan
van
v6
toan
b()
hi~n
tht;t'c
xa h()i,
k~
ca
tinh c6 quy lu?t,
khach
quan
cua
qua trlnh xa h()i.

X
em
xet
hi~n
tht;t'c
xa
h()i nhu' qua trlnh va ke't qua
ho~
t d()ng xa h()i
CO
t6
chuc
cua
COn
ngu'oi, nhu'
tht;t'c
ti~n
Xa
hQi,
trie't
hQC
Xa
h()i
nh?n
thuc
hi~n
tht;t'c
ffy
"v6
m~t

chu
quan"
(C.Mac) - c6 tinh de'n tinh tich
C(tc
ciia
chu
thi
la
cai
c6
anh
httdng de'n m9i
tr~ng
thai
va bie'n
d6i
cua
n6.
Cach
khao
cuu
nhu'
v?y
c6
logic
do'i
l?p
vdi
st;t'
phan

tich
"phi
chu
th~".
9
Theo
quan diSm
cua
trie't
hQc
xa h()i,
hi~n
thl!c khach quan khong
phai
la m()t
cai
(j
ben
ngoai, khong
phl}
thu()c
vao
con ngu'oi, khong c6 lien
h~
voi con ngu'oi.
Ma
day
la "the' gioi cua con ngu'oi" - do con ngu'oi xa h()i
t~o
ra va, de'n

luqt
mlnh,
t~o
ra
ban
than con ngu'oi,
day
la
ban
cha't
da
du'QC
d6i tu'qng hoa
cua
con ngu'oi. Trie't
hQC
xa h()i
mac
xft khong
khao
CUll
m()t va'n
d~
nao
rna,
xet
de'n cling, khong
phai
la va'n
d~

cua con
ngu'oi, rna la va'n
d~
c6 quan
h~
voi con ngu'oi. Trong trie't
hQC
xa h()i
khong
c6 m()t
ph~m
tru
nao
khong biSu thi m()t phu'ong
di~n
quan trQng
nao
d6
cua
t6n
t~i
ngu'oi trong lich
sll',
trong xa h()i.
Ch~ng
h~n,
"11/c
lu'qng
san xua't" va
"quan

h~
san xua't" la hfc lu'qng va quan
h~
cua
ban
than con
nguoi voi
tu
each
thl!c thS
ho~t
d9ng thl!c
ti~n.
Vi~c
khao
cuu
hi~n
thl!c xa h()i
"v~
m~t
chu
quan"
la
nh~n
thuc
nhan
van.
Day
la m()t
lo~i

hlnh
nh~n
thuc nhan
van
d~c
bi~t,
n6 gia dinh m()t
quan
ni~m
d~c
thu
v~
"tfnh nhan
van"
va tri thuc
nhan
van, n6 c6 m()t
logic
d~c
bi~t
va
cac
ke't qua
d~c
bi~t.
Vi~c
vi~n
dfin
vao
con ngu'oi (j

day
thS
hi~n
la m()t ye'u
t6
va
di~u ki~n
cho tinh toan
Vyn
cua
toan
b()
quan
diSm, du'qc
xem
nhu'
m9t
d~c
diSm
d~c
thu cua trie't
hQc
xa h()i: con nglim
Ia
chu
thi
cua nhilng cai
f{lO
xii
hf)i.

Du'qc
trie't
hQC
xa h()i tie'n
hanh
nh~n
thuc
nhan
van
"mang
tfnh chu
quan"
quy dinh m()t vi trl va m()t vai tro
d~c
bi~t
cua
h~
va'n
d~
con ngu'oi. Nghien cuu
hi~n
thl!c khach quan khi c6 tfnh
de'n chu thS
cua
mQi
tr~ng
thai va bie'n ddi trong
hi~n
thl!c
a'y-

con nguoi
xa h9i, chung
ta khong thS khong
d~t
toi
ban
trnh va
ban
cha't cua
ban
than
con ngu'oi -
d1fa
vao
ho~t
d()ng va nhung san phffm
sang
t~o
cua
hQ,
vao
nhung
hi~n
tu'qng tinh thftn va
v~t
cha't du'qc con ngu'oi
t~o
ra dS giai quye't
nhung va'n
d~

cua
con ngu'oi, vao
cac
hlnh thai xa h()i rna con ngu'oi khong
10
th~
t6n
t(;li
thie'u chung,
vao
logfc
va
ke't
qua
cua
qua
trlnh
tai
san
xua't
cua
con
ngu'oi, v.v

M6i
ph(;lm tru
cua
trie't hQc
xa
h()i

dSu
cho
phep
hi~u
con
ngu'oi
voi
tu'
each
chu
th~
cua
qua
trlnh
xa
h()i
la
gl.
St!
dc}c
thu
cua
tri
thuc
trie't
h9c
xa
h()i
la
(J

ch6:
hit%n
thtfc du'qc
khao
cuu
nh~m
nh~n
thuc
con
ngu'oi,
cac
hlnh
thuc
chung
cua
t6n
t(;li
ngu'oi
va
quan
ht%
cua
hQ
voi the'
gioi.
Nhu'
v~y,
con
ngu'oi du'qc
khao

cuu
khi
nghien
cuu
hit%n
thtfc. Nhung,
nguyen
tiic
xem
xet
hit%n
thlfc trong stf
th6ng
nha't
cua
n6
voi
chu th€
l(;li
doi
hoi
m()t diSu
khac:
xem
xet
ban
than
hit%n
thtfc
duoi

m()t
g6c
d9
dc}c
thu.
Hit%n
thlfc du'qc
xem
la
d6i
tu'qng, diSu
kit%n,
cong
c~,
qua trlnh
ho(;lt
d()ng
cua
con
ngu'oi.
Trong
nh~n
thuc
nay,
nguyen
tiic
ho(;lt
d()ng ngu'oi
dong
vai

tro
nguyen
tiic
giai
thich.
Nh~n
thuc
nay
khong
nhung
c6
d6i
tu'qng
dc}c
thu
(ch~ng
h(;ln
nhu'
san
xua't tinh thfin,
doi
s6ng
tinh thfin
cua
con ngttoi,
chu
khong
phai
la
"y

thuc
Xa
h()i ") rna
con
CO
m()t logic
dc}c
thu:
giai
quye't nhfi'ng
nhit%m
Vl;J
nh~n
thuc
xac
dinh,
khong
th€ truu tu'qng
boa
khoi
con ngu'oi.
Khong
th€
tach
bit%t
Jich
sii'
va
hit%n
thtfc

xa
h()i
khoi
con ngu'oi
voi
tu'
each
chu th€
va
tac
nhan
cua
slf
phat
tri~n
lich
sii'
xa
h()i.
Xem
xet
hit%n
thtfc "vS
mc}t
chu
quan"
la
khong
dfry
du,

ne'u chi
dung
l(;li
C1
vit%c
chi
ra
vai
tro
cua
ho(;lt
d()ng ngu'oi.
Voi
tu'
each
chu
th€
cua
qua
trlnh
xa
h()i,
con
ngu'oi
xa
h()i
d~
l(;li
da'u a'n d qua trlnh d6, du'a
vao

d6
nhfi'ng
cai
v6n
c6
cua
con
ngu'oi,
th~
hit%n
tfnh cha't
hqp
quy
lu~t
va
khach
quan
cua
hit%n
thlfc
xa
h()i.
Tinh
cha't
nay
sinh
ra
tu
ho(;lt
d()ng

cai
t(;lO
d6i
tu'qng
cua
con
ngu'oi
va
do lOgic
cua
ho(;lt
d()ng
a'y
t(;lo
ra. Nhu' C.
Mac
da
n6i, con ngu'oi ttf
mlnh
lam
ra
lich
sii'
cua
mlnh, nhu'ng h9
lam
khong
phai
11
nhu'

hQ
nghi
ra, rna trong
hoan
canh
khong
phai
ban
than
hQ
lt!a chQn rna
da co
san,
du'qc
dem
l~i
cho
hQ
tu
qua khu.
Do
v~y.
trie't
hQC
xa
h<)i
cffn
phai
xac
djnh

khong
phai
don
gian
"lich sll'", rna ljch
sll'
da du'qc va
dang
du'qc con ngu'(Ji
lam
ra
la
gl
va nhu' the'
nao?
Ne'u
hi~n
tu'qng xa
h<)i
la
san
phffm
ho~
t
d<)ng
ctia con
ngu'CJi,
co
lien
quan

voi
ho~t
d<)ng
a'y,
b6
sung
m<)t
cai
gl do cho
nhung
d~c
tru'ng ctia
hi~n
tu'<jng
a'y,
cho
phep
tie'n
hanh
nh~n
thuc
sau
sac
v~
no, thl
cac
ph~m
tru ctia
nhan
hQc

co
kha
nang
dong
gop
nha't djnh cho
vi~c
nghien
cuu
hi~n
tht!c
xa
h<)i
khach
quan, do do
chung
cffn
tham
gia
vao
qua trlnh
nghien
cuu. Nhu'
v~y,
cac
ph~m
tru
nay
cffn
phai

hoan
thanh
chuc
nang
nh~n
thuc
va
phu'ong
phap
lu~n
trong
nghien
cuu trie't
hQC
xa
h<)i.
Tiit
nhien, chile
nang
nay
d6ng
vai tro
khac
nhau, du'qc thtfc
hi~n
m<)t
each
d~c
thu trong
vi~c

nh~n
thuc
cac
IInh
Vt!C
hi~n
tht!c xa
h<)i
khac
nhau.
Tinh
cha't
"chu
quan"
ctia nghien cltu
hi~n
th~tc
xa
h<)i
trong trie't
hQc
xa
h<)i
c6 nghia
toan
be)
trie't
hQc
xa
h<)i,

xet
de'n cling,
la
nghien
cuu con
ngu'CJi
xa
h<)i,
la khoa
hQc
v~
nhung con
ngu'CJi
hi~n
tht!c
va
phat
tri~n
lich
sll'
ctia
hQ.
Tiit
nhien,
di~u
nay
khong
c6 nghia trie't
hQc
xa

h<)i
chi
phan
tich con
ngu'CJi,
cac
nh6m
ngu'CJi.
Nhu'ng
vi~c
nghien
cltu xa
h<)i,
qua trlnh
x-a
h<)i
(J
day
du'qc thtfc
hi~n
khi
bat
bu<)c
phai
tinh de'n
ban
tinh
"ngu'CJi"
ctia chung.
Chgng

h~n.
xa
h<)i
la xa
h<)i
ctia
nhung
con
ngu'oi, la con ngu'oi
trong
cac
quan
h~
xa
h<)i
ctia n6, la
tdng
th~
nhung
quan
h~
xa
h<)i
giua
ngu'CJi
voi
ngu'CJi,
v.v

Voi

each
tie'p
c~n
nhu'
v~y
thl tri
thuc
v~
con ngu'oi,
voi
tu'
each
h~
qua ctia qua trlnh
nh~n
thuc va voi
tu'
each
di~u
ki~n
ctia
qua
trlnh a'y,
thu'CJng
xu
yen
c6
m~t
trong
nghien

cuu
trie't hQc xa
h<)i.
12
Nhii'ng
di~u
trlnh
bay
(1
tren cho
phep
d~t
ra
diu
hoi: Va'n
d~
con
ngu'oi trong trie't
hQC
xa
h()i
mac
Xlt
la gl?
La
va'n
d~
blnh thu'ong, khong
khac voi nhii'ng va'n
d~

khac
xet
v~
vi trf va y nghia?
H~
va'n
d~
con ngu'oi
c6
dia vi nhu'
nao?
Vai tro cua n6 la gl?
Theo
chung toi, ke't
lu~n
xac
dang
(j
day
la:
hi
van
dl
con
ngliUi
khong phdi
Ia
mi)t
dl
tai

C(l
thi
rieng biit,
ma
lit mi)t phlidng
diin
cua ban than phlidng thuc xem xet
hiin
th(lc trong
trilt
hQc
xii hi)i mac xit. Van
dl
II
day
Ia
nghien cuu
va
ly
giai nhilng
phlidng
dii
n
co
y ngh'ia
tht
gifli quan cua con
ngliUi,
trliflc
htt

lit vi tri
va
vai tro cua no trong qua trinh ljch
sit.
Nh~n
thuc
v~
nhii'ng va'n
d~
nay,
xet
de'n cling,
se
quy dinh logfc nghien cuu
mQi
phu'ong
di~n
cua t6n
t~i
va
mQi
d~c
trung cua ca nhan. Cffn quan
tam
truoc he't de'n nhii'ng va'n
d~
the'
gioi
quan
CO

ban
CUa
ly thuye't nhan
hQC,
de'n
h~
vffn
d~
con ngu'oi dong
vai tro m()t phu'ong
di~n
cua phu'ong thuc
xem
xet
the' gioi.
N6i
v~
h~
va'n
d~
con ngu'oi,
vi~c
ghi
nh~n
dja vi
d~c
bi~t
cua n6 trong
trie't h9c xa
h()i

Ia
chua du, cfin phai
t~p
trung
vao
nhii'ng
h~
qua sinh ra
tu
lu~n
di~m
a'y
d6i voi
ban
than va'n
d~ v~
con ngu'oi,
v~
n()i dung, logic
nghien cuu n6,
v~
ly thuye"t tu'ong ung. Cfin
xac
dinh r5 dia vi
d~c
bi~t
cua
h~
va'n
d~

nhan
hQC
d~
lam
sang to nhii'ng
d~c
di~m
cua
n6.
Cac
nha
nghien cuu thu'ong c6 ke't
lu~n
v~
dia vi va y nghia
d~c
bi~t
cua
va'n
d~
con ngu'oi trong trie't
hQc,
song
l~i
khong
c6
thien
huang
coi
cac

ye'u
t6
d6
c6
anh
hu'dng quan trQng de'n
ban
than va'n
d~
a'y.
Theo
chung toi,
ngu'<:Jc
l~i,
chung
taco
day du can
cu
di
khdng djnh rling: chinh dja
vi
d{ic
biit
cua
hi
van
dl
con
ngliUi
quy djnh each

d{it
vall
dl
va
each xem xet no,
cap
di)
phan
tich no.
Lu~n
di~m
nay
la co sd cho
mQi
suy
lu~n
tie'p theo
cua
chung
tOi.
13
M()t va'n d€
khong
kern
quan
tn;mg la va'n d€ v€ dia vi
cua
h~
va'n d€
con ngu'oi

c6
anh
hu'dng nhu' the'
nao
de'n
ban
than
h~
va'n d€ nay.
I>6
tru'oc
he't la kha
nang
ctia m()t con du'ong
xem
xet
d~c
bi~t
v€ con ngu'oi. Thlfc
ti~n
nghien
cuu con ngu'oi trong
cac
khoa
h<;>c
cv th€ da
lam
cho
each
tie'p

c~n
"theo
b()
mon
khoa
h<;>c"
trd
nen
quen thu()c:
nghien
cuu
con ngu'oi trd
thanh
m()t
bQ
mon
d~c
bi~t.
n6
tach
bi~t
dO'i
tu'<jng
quan
tam
cua
mlnh
va
hoan
toan

t~p
trung
vao
d6i
tu'<Jng
a'y.
I>ia vi ctia
h~
va'n d€ con ngu'oi,
ca
nhan, ca
th~
trong trie't
h<;>c
xa
h()i doi hoi khong nhii'ng quy mo
khac
ctia
ly
t~mye't
nay
rna
con
ca gioi
h~n
khac
v€ n()i dung trong d6
cac
va'n d€
tu'dng ling

du'<Jc
xem
xet. Nghien cuu con ngllui trong triet
h(Jc
xii
h{)i
di'in
ra
nhll
ta
nghien cuu "vi m{it chit
quan"
qua trinh xii
h{)i,
trong
do
con
ngltdi"xii
h{)i
thi
hi~n
liz
chit
thi.
Hi€u
du'<Jc
con ngu'oi la gl - tuc la
da
"tach
bi~t"

tri thuc v€ n6 c6
trong phu'dng
thuc
xem
xet
hi~n
thljc cua trie't
h<;>c
xa h()i. Tri thuc nay
bao
ham
trong
cac
quan
ni~m
v€
hi~n
thljc xa h()i. Nhu'ng
d6
la tri thuc gl?
Ch~ng
h~n,
ly thuye't
san
xua't xa h()i n6i gl v€ con ngu'oi? Tri thuc v€ con
ngu'oi c6 trong
ban
than
each
tie'p

c~n
voi
hi~n
thljc nhu' voi "the' gioi ctia
con ngu'oi ", nhu' voi "lich
sti'
phat
tri~n
ca
nhan
cua
con ngu'oi"
con
bi
"rna
hoa"
hdn nii'a. Nhu'ng tri thuc
nay
la c6 t6n
t~i.va
cfin
phai
"rut
da"
n6
ra
hay
khong?
Nhi~m
Vl;l

nay
la khong ddn
gian
vl ne'u
each
tie'p
c~n
"theo
bQ
mon"
t~o
ra nguy
cd
tach
bi~t
cac
ph~m
tru
nhan
van,
dem
l~i
cho chung y nghia
d()c
l~p.
thl
vi~c
khu'oc
tu
logic

a'y
l~i
di
lien
voi
nguy
cd
khac
-
danh
ma't
ban
than
dO'i
tu'<Jng
nghien
cuu, hoa tan
h~
va'n d€
nhan
van
vao
h~
va'n d€
ban
th€
lu~n,
nh~n
thuc
lu~n,

v.v

Ch~ng
h~n.
cac
ph~m
tru "h!c
lu'<Jng
san
14
xua't",
"quan
h~
san
xua't",
"y
thuc xa h9i ",
"t6n
t~i
xa
h9i
", v.v. khi d6
khong
con
la
cac
ph~m
tru
nhan
hQC

nii'a. Song
vi~c
bo
qua
ti~m
nang
nhan
van
cua
chung
ciing la sai Ifim nhu'
v~y.
f)~
hi~u
du'<;1c
con ngu'oi, ca
nhan
la gl, thl cfin
giai
quye't
m9t
va'n
d~
bi~n
chung:
khong
nhii'ng
h<;1p
nha't quan
h~

cua
con ngu'oi voi tt!
nhien
va
xa
hQi
du'QC
ghi
nh~n
trong
cac
ph(;lm
tru khong
phai
nhan
hQC
rna
COn
phai
tlm ra hlnh thuc
bi~u hi~n
va
hi~n
thtfc hoa ciia
cac
ph(;lm
tru
a'y
trong
nhii'ng dijc tnfng,

thUQC
tfnh
V~
nhan
each,
V~
nhan
tfnh,
phai
hi~U
du'QC
Ca
nhan
voi
tu'
each
la
m9t
hi~n
tu'<;1ng
hoan
toan
dijc thu, c6 nhii'ng dijc
di~m
dijc
bi~t.
Giai
quye't
nhi~m
Vl;l

nay
la
cac
ph~m
in) ciia ly thuye't
nhan
hQC,
chung ghi
nh~n
dja vi
va
vai tro cua ca
nhan
trong the' gioi, quan
h~
ciia n6
VOi
the' gioi trong
cac
linh
VtfC
khac nhau
cua
t6n
t~i,
trong
cac
di~U
ki~n
ljch

sii'
khac
nhau.
MQt
va'n
d~
nii'a
nay
sinh 6 day la
anh
hu'CJng
dja vj
cua
h~
va'n
d~
con
ngu'oi de'n logic
xac
djnh
cac
ph~m
tru
nhan
hQC.
N9i
dung ciia
cac
ph~m
tru

nay
la
khong
tuy
ti~n.
C()i ngu6n
cua
n9i dung
a'y
n~m
6
ben
ngoai
ban
than
ly thuye't
nhan
hQC.
VO'n
la m9t phu'dng
di~n
cua
phu'ong thuc
xem
xet
hi~n
thtfc,
cac
ph~m
tru

nhan
h9c chju
tac
d9ng
tu
phia stf tho'ng nha't n9i
t~i
ciia quan
ni~m
trie't
hQC
xa h9i
v~
hi~n
thtfc.
NQi
dung
cua
cac
ph~m
tru
a'y
phai
nhu' the'
nao
d6
d~
quan
ni~m
nhu'

v~y
la c6
th~
giai
dap
du'qc.
Do
v~y,
c6
th~
xem
cac
ph~m
tru
nhan
hQC
cua
trie't
hQC
xa h()i la
m9t
"d~i
lu'<;1ng
phl;l
thUQC"
vao
vi~c
xem
xet
the' gioi

"v~
mij
t chii quan
".
Xua't
phat
tu
nhii'ng
yeu
cfiu
nghiem
ngijt nhu'
v~y
do'i voi
cac
ph~m
tru
a'y,
c6
th~
tie'p
c~n
voi
chung
tu
g6c
d9 tinh
du'<;1c
djnh tru'oc, che' djnh ciia chung.
Do

v~y.
cai
c6
ly 6
day
la
m9t
con du'ong dijc
bi~t-
xem
xet
cac
dijc tru'ng
15
ciia ca
nhan
du'ong nhu' nho tach chung ra
tu
quan
di€m
chung,
tu
cac
ti~n
d~
ly
lu~n
va phu'ong
phap
lu~n

cua chung.
Tuy nhien,
(1
day
c§n htu y
r~ng
khi
xac
nh~n
anh
hu'dng ciia quan
di€m
chung, stf djnh tru'oc quan
ni~m
v~
con ngu'oi
bOi
quan
di€m
fly,
chung ta khong
nen
coi m()t
m~t
la tich ctfc, con
m~t
kia la thv d()ng.
Chung
ta chi ghi
nh~n

tfnh toan
Vyn
ciia
trie"t
h9c
xa h()i, tinh phu
h<;1p
ciia
stf ly giai
con ngu'oi voi cac co sd ly
lu~n
ciia n6 va thao
lu~n
vfin
d~
stf
phu
h<;1p
fiy
th€
hi~n
trong
cac
quan
di€m
nao
cua
ly
lu~n
v~

con ngu'oi.
£>€
giai quye"t vfin
d~
nay
thl c§n
xem
xet
mo'i
lien
h~
giii'a quan
di€m
chung
v~
qua trlnh xa h()i voi
h~
vfin
d~
con ngu'oi.
E>ja
vi ciia
h~
vfin
d~
con ngu'oi cho
phep
lam
sang to
cac

con dttong
lien
h~
co
ban
nhu'
v~y.
Con ngttoi
du'<;1c
trie"t
h9c
xa h()i
mac
xft dtta m()t
each
toan
di~n
vao
buc
tranh
v~
the' gioi. Tfnh toan
di~n
nay
khong
du'QC
lang
quen
khi
xac

djnh nhii'ng cai quy djnh quan
ni~m
v~
con ngttoi.
Vi~c
ly giai
cac
ph?m
tru
nhan
h9c
tfit nhien la phv thu()c
vao
quan
ni~m
v~
qua trlnh xa h()i. Nhttng con c6 m()t con dttong
ph\1
thu()c khac:
cac
ph£.1m
tru
nhan
h9c
dt1<;1c
xac
djnh, dinh trttoc
bdi
vi~c
chung

hoan
thanh chuc
nang
gQi
md, phu'ong
phap
lu~n
trong
vi~c
xem
xet
hi~n
thtfc xa h()i. Vl
m()t
di~u
ro
rang
la khong
phai
bfit ky quan
ni~m
nao
v~
con ngttoi cling
phu
hQp
voi
nhi~n
nhv
nh~n

thuc nhan
van
v~
qua trlnh xa h()i khach
quan, c6 quy
lu~t.
Vi~c
tach
bi~t
hai con dttong quye"t djnh
lu~n
voi
tu'
each
hai con dttong
d~c
bi~t
dt1<;1c
tie'n
hanh
vl
mvc
dich
phan
tich ly
lu~n,
vl n6
dam
bao
tinh

toan
Vyn
va tfnh toan
di~n
ciia nghien
CUll.
Tren
thlfc
te',
chung th€
hi~n
trong stf tu'ong tac
m~t
thie't.
16
Quan
ni~m
V~
con ngu'oi
CUa
trie"t
hQC
Xa
h(}i
mac
Xlt
CO
cac
dc}c
di&m

It
nhi~u
r5
rang.
Ch~ng
he;tn,
d6i
voi
m9t
nha trie't
hQC
mac
Xlt
thl chi c6 ly
lu~n
v~
con ngu'oi, nha'n
me;tnh
tinh
xa
h9i
cua
ca
nhan
moi
c6
quy~n
t6n
te;ti
trong trie't

hQc
xa
h(}i.
Tuy
nhien,
dung
le;ti
C1
dc}c
di&m a'y,
chung
ta
le;ti
bo qua nhfi'ng
dc}c
di&m
khac
cua
ca
nhan, ne'u
khong
ghi
nh~n
chung
thlly
lu~n
v~
con ngu'oi
se
khong

dung
hqp
du'qc
voi
vi~c
khao
cuu
the' gioi
"v~
mc}t
chu
quan".
Chi c6
vi~c
phan
tich nhfi'ng slf
phl;l
thu9c
t6n
te;ti
trong
khuon
kh6
trie't
hQC
xa
hQi
mac
Xlt
Va

quye"t dinh
"bQ
mc}t"
cua
cac
phe;tm
tru
nhan
hQC
thl
moi
cho
phep
Vu'Qt
len
tren
cfip
dQ
ghi
nh~n
cai
hi&n
nhien
va
nh~n
thuc
du'qc nhfi'ng
yeu
cfiu
khac

dO'i
voi
quan
ni~m
v~
con ngu'oi.
2.
Dja
vi
cua
COil
ngztiJi trong the' gim.
Khi
d~
c~p
toi nhfi'ng
quan
ni~m
cua
trie't
hQC
xa
h9i
mac
xit, cffn
n6i
tru'oc
m9t
s6
he;tn

che'.
Di~u
co
ban
dO'i
voi
chung
ta -
xem
xet
nhfi'ng
quan
ni~m
a'y
voi
tu'
each
nhfi'ng
quan
ni~m
c6
san,
du'qc
nhit
quan
guy dinh
bdi
nhung
co
sdly

lu~n
cua
chu nghia duy
v~t
lich
sll'
va
do
v~y
la
dc}c
trnu'g
cho chinh
ly
lu~n
trie"t
hQc
xa
h9i
v~
con ngu'oi.
Stf
quan
tam
tru'oc
he"t
du'qc dinh hu'ong
vao
vi~c
xac

l~p
tfnh ta't ye'u, slf cffn thie"t
va
tinh hqp ly
cua
cac
quan
di&m ly
lu~n,
vao
vi~c
xem
xet
logic
lu~n
chung
cho
chung,
logic
xay
dlfng
cac
phe;tm
tru
nhan
hQC.
Ngu'QC
le;ti,
vi~c
nghien

CUll
tit
ca
mQi
dc}c
di&m
V~
nQi
dung
CUa
ly
lu~n
V~
COn
ngu'oi
khong
phai
la
ml;}C
dich chinh
cua
chung
toi trong
d~
tai
nay.
Phffn
nay
chung
toi

se
xem
xet
m9t
con du'ong quye"t dinh
lu~n
da
neu
tren
cua
cac
quan
ni~m
v~
con ngu'oi,
se
lam
sang
to nhfi'ng gl trong
slfly
giai
v~
ca
nhan
mang
da"u
in
cua
nh~n
thuc

v~
hi~n
thlfc
xa
h(}i.
Tu
d~
tai
BQ
GIAO
DIJC
VA
D!,,O
TA.O
TRUONG
DH
KINH
TE
TP.HCM
17
THUVI~N
ra't
rong
nay,
chung
tOi
chi
xem
xet
mot

phu'ong
di~n-
slj
ph'!-
thul)c cua
khai ni?m
"con
ngtJ(/i
viii tll each chu
thi
cua qua trznh lich
sit"
vlw nl)i
dung cua cac quan ni?m
vi
san xuilt xii hl)i.
Trie't
hQC
xa
hoi
mac
xlt
xem
xet
cac
quy
lu~t
thlfc
hi~n
tinh cha't

phe
phan-
each
m(;lng,
xa
hqi
cua
ho(;lt
dong ngu'oi khi
khao
CUll
ho(;lt
dong
a'y
voi
tu'
each
san
xua't
xa
hoi. D6 la d6ng
g6p
cua
trie't
hQC
xa hoi
mac
Xlt
cho
vi~c

nghien
cuu
hoi;lt
dong ngu'oi v€ phu'ong
di~n
trie't
h<;>c.
Trie't
h<;>c
xa
hoi
mac
xit nha'n
m(;lnh
slf th6ng nha't
khang
khit
cua
ho(;lt
dong ngu'oi
voi
quan
h~
xa
hoi
giua
hQ,
slf th6ng nha't
huu
co

giua
noi
dung cua
qua
trlnh va hlnh thuc xa
hoi
cua n6.
f)~t
len
hang
dffu la
vi~c
con ngu'oi
san
xua't ra nhung di€u
ki~n
sinh
ho(;lt
cua mlnh
voi
tu'
each
san
xua't ra
ban
than con ngu'oi. Ne'u slf
phan
tkh
ho(;lt
dong

v€ phu'ong
di~n
trie't
h<;>c
cho
phep
kh~ng
dinh con ngttoi Ia chu thS
cua
qua trlnh xa h()i, rna
trC1
thanh
chu thS c6 nghia la
bao
ham
trong mlnh
ban
than
nguyen
nhan
t6n
t(;li
va
phat
triSn, la
sang
t(;lo
ra
ban
than mlnh va

hoan
canh
cua
mlnh, la c6 co
Sd
t6n
t(;li
CUa
mlnh d trong
ban
than mlnh, thl d
cffp
do trie't
hQC
xa
hQi,
CO
ths
dua
vao
quan
ni~m
nay
mot
s6
ye'u
t6
b6
sung
nhu

giin
liin
dia
vi
chu
thi
cua con ngllui
vfJi
dia
vi
va
vai tro cua no trong qua trznh tai san
xuat
ra hi? n th(tc xii hl)i.
Con
nguoi Ia chu thS
cua
qua trlnh Iich
sll'
theo nghia n6
Ia
ti€n d€ ba't
bie'n
cua
ljch
sll'
con ngu'oi, cling nhu' la
san
phffm va ke't
qua

ba't bie'n
cua
ljch
sll'
a'y,
va
con ngu'oi chi la ti€n d€ voi
tu'
each
san
phffm va ke't qua
cua
ban
than
mlnh.
Trd
th~mh
ti€n d€ va ke't qua
cung
m()t luc
cua
qua trlnh c6
nghia
la
d6ng
vai
tro
nguyen
nhan
t6n

t(;li
cua
ban
than,
bao
ham
trong
mlnh xung
Iuqng
phat
triSn
cua
ban
than. Hlnh thuc t6n
tC;ti
va biSu
hi~n
18
dia vi chu thS ctia con ngu'oi la qua trinh
san
xua't thliong xuyen ra
ban
than n6 trong qua trinh
ho~
t d()ng cai
t~o
d6i
tu'qng
cua
n6.

Xet tit
g6c
d()
IOgfc
ctia qua trlnh san xua't, chung ta se
nh~n
tha'y ro
· nhii'ng
d~c
tru'ng ctia chti thS trong tie'n trinh
phat
tri~n
xa h()i. Thli
nha't,
goc
do
a'y
cho tha'y tfnh che' dinh ctia
ho~t
dong
bl3i
chu thS Ia san phfim
ctia
ban
than
ho~t
d()ng
a'y:
ke't qua nhung n6 l\tc ctia con ngu'oi
trd

thanh
ti€n d€
cho
mot
giai
do~n
moi ctia qua trinh
ho~t
d()ng va do
v~y.
trd
thanh
quye't dinh
lu~n
ctia n6.
Le
du'dng nhien la khi hoan toan khong danh gia
tha'p tfnh che' dinh khach
quan ctia sang
t~o
lich
su
ctia con ngu'oi, thl vfin
c6 thS bie'n slf sang
t~o
a'y
thanh xua't
phat
diSm. Thli hai, phu'dng
di~n

din
ban
ctia quan
ni~m
v€ chti thS du'qc nha'n
m~nh:
n6 t6n
t~i
khong phai nho
ban
than rna nho toan
bQ
loai ngu'oi, vl chfnh
loai
ngu'oi la
ban
nguyen tfch
cgc cua qua
trlnh san xua't xa h()i. N6i each khac, con ngztili "san
xuat
ra
ban than
minh"
khong
phai
vui tzt each ca
thi
rieng
bift
ma

vui tzt each
xii
hQi,
loai.
Cu6i cling, con ngu'oi la ti€n d€ va ke't qua ctia lich
su
tru'oc he't vl n6
tie'n
hanh
ho~t
d()ng c6
d6i
tu'qng,
ho~t
d()ng
nay
c6 n€n
tang
la san xua't
v~t
cha't.
Dia
vi chti thS ctia con nglioi la ke't qua
tg
nhien ctia thgc tien.
Thgc
tien la qua trlnh
dien
ra phil
h<;1p

voi cac quy
lu~t
cua
tg
nhien, trong
d6 con
ngu'oi hlnh thanh va
phat
triSn
ban
cha't
d~c
thu ctia mlnh. Tit d6
suy ra
r~ng
ru'ong c()t ctia quan
h~
giii'a con ngu'oi voi the' gioi la quan
h~
thgc tien.
M~t
khac, quan
h~
nay du'qc che' dinh v€
m~t
xa h()i.
San
xua't
xa
h()i

du'qc tie'n
hanh
dga
tren
cd
Sd
quan
h~
xa h()i. Con ngu'oi voi
tu'
each chti thS
du'<Jc
quy dinh nhtt la thanh vien ctia nh6m xa h()i, ctia xa
h()i.
19
Vi~c
xac
dinh
cac
tiSn
dS
ly
lu~n
va phu'ong
phap
lu~n
d~
ly giai
khai
ni~m

"con
ngu'oi nhu' chu
th~"
khong
nhung cho
phep
lam
sang
to
l~p
tru'ong
nao
tfft ye'u
Se
hlnh
thanh
trong trie't
hQC
Xa
h()i
mac
Xlt
rna COncho
phep
phan
bi~t
l~p
tru'ong
ffy
voi

cac
l~p
tru'ong khac.
Hi~n
nay du'ong nhu'
m6i
nha
nghien
cuu
nhan
hQc
dSu
gQi
con nguoi
la
chu
th~.
Tuy
nhien, n()i
dung ra't
khac
nhau
du'QC
du'a
vao
khai
ni~m
nay. Sl!
khac
bi~t

ffy
du'QC
dinh tn.toc
bdi
S1/
quan
tam
d~c
thu
CUa
cac
khoa
hQC
de'n nhfi'ng phu'ong
di~n
khac
nhau ctia
ho~t
d()ng ngu'oi.
Ciing
c6
ca nhung sl!
khac
bi~t
vS
muc
d9
tham
nh~p
vao

ban
cha't
cua
dia
vi
chti
th~
ctia con ngu'oi. Chi c6
nh~n
thuc trie't
hQc
moi
n~m
b~t
du'<Jc
y nghia lich
sti',
sang
t~o
ra the' gioi ctia
ho~
t d()ng ngu'oi, moi cho
phep
hi~u
du'QC
Sl!
sang
t~o
ta't ye'u
di~n

ra
trong
qua
trlnh xa h()i. Chi c6
n6
moi
khong
nhung dinh huong
vao
buc
tranh
huu
hlnh
vs
ho~
t d()ng
ngu'oi,
vao
ke't qua
du'<jc
d6i tu'(jng hoa ctia
ho~t
d()ng a'y, rna
con
dinh
hu'ong
vao
n()i dung n()i
t~i
CUa

ho~t
d()ng
ffy
-
S1/
t1/
san
xufft
CUa
COn
ngu'oi. Chi
C1
day
thl
khai
ni~m
"chti
th~"
moi
chi ra vai tro ctia con ngu'oi
trong phu'ong thuc t6n
t~i
va
phat
tri~n
ctia
hi~n
thl!c xa h()i. Do
v~y
quan

ni~m
trie't
hQc
vS con nguoi voi
tu'
each
chti
th~
ctia qua trlnh xa h()i la
quan
ni~m
dfiy dti,
sau
s~c
va toan
di~n
nhfft.
.·
Khai
ni~m
"chti
th~"
ciing
du'<Jc
sti'
dl;lng trong
cac
khoa
hQc
khac,

nhu'ng khi d6 n6 c6 m()t n()i dung
phan
anh
nhung
bi~u
hi~n
rieng
bi~t
nao
d6 ctia
ho~t
d()ng
d~c
thu ngu'oi,
chu
khong
phan
anh
nhung dffu
hi~u
din
ban
ctia
ho~t
d()ng
a'y.
Ch~ng
h~n,
chu
th~

du'<Jc
hi~u
la thl!c
th~
ho~t
d()ng
c6 y thuc.
Hang
lo~t
khoa
hQc
l~i
tie'p
tl;lc
C\1
th~
hoa: d6 la thl!c
th~
thl!c
hi~n
cac
chu'ong trlnh
du'<Jc
dinh tru'oc
C1
ben
ngoai,
sau
d6
du<;1c

con ngu'oi
20
ly giai. Thie't nghi,
khong
th~
n6i
vS
cac
d~c
tntng
chu
th~
trong tntong
hqp
nay.
Ngu'QC
h;li,
con ngttoi
du'QC
coila
khach
th~
cua
cac
hfc lttqng
ben
ngoai
l~p
trlnh
cho

ho(:lt
dQng
CUa
no.
E>o'i
VOi
trie't
hQC
Xa
hQi
thl tlnh chu
th~
g~n
liSn
voi
nang
l\fc
tai
l~p
trlnh,
sang
t<;to
ra
cac
chu'ong trlnh
ho<:tt
d9ng
moi,
nhung
gia

tri
moi.
C6
th~
khiing dinh
ding
chi dlfa
tren
co sd
phan
tfch trie't
hQc
thl con
ngttoi
moi
du'cjc
nh~n
thuc voi ttt
each
chu
th~
dich thl{c
cua
qua trlnh lich
sii'.
E>5ng
thoi
cling
khong
nen

danh
gia
quan
ni~m
khac
vS con ngu'oi nhtt
la
quan
ni~m
sai
lfrm-
quan
ni~m
nay
c6
cac
c9i
ngu6n
sau
xa
trong
nh~n
thuc
du'QC
tie'n
hanh
dl{a
tren
CO
Sd

IDQt
phttong
phap
lu~n
xac
dinh.
E)~
khong
nhung
nghien
cuu
sau
s~c
rna
th~m
chi
con
phat
hi~n
ra nhung
d~c
tru'ng chu
th~
cua
con ngu'oi, thl
cai
c6
m9t
y nghia
quan

trQng la
vi~c
c6
tlnh de'n tlnh chinh
th~
cua
san
xua't xa
h9i
nhtt la
sl{
th6ng nha't giua
san
xua't ra the' gioi va sari xua't ra con ngttoi, nhtt la qua trlnh thu
hut
vao quy
d(:lO
cua
mlnh
toan
bQ
hi~n
thl{c
Xa
hQi
cling voi
IDQi
quan
h~
CUa

no.
Nhu'
chung
ta da bie't, chinh C.
Mac
da
xac
dinh: c6
th~
sii'
dl;lng
khai
ni~m
"cling
t6n
t(:li"
cua
ho<;tt
d9ng
ngttoi trong
vi~c
phan
tich
h~u
qua
cua
slf
phan
cong
lao

d9ng, trao
d6i
ho<:tt
d<)ng<l).
Ong
ding
chi ra
hi~n
tttqng c6
th~
gQi
la "tich luy
ho<:tt
d9ng"-
con ngu'oi xa
h9i
sii'
dl;lng nhung
thanh
tl{u
cua
cac
the'
h~
di trttoc.
Vi~c
tlnh de'n quan
h~
ph6
bie'n (ljch

d<:ti
va
du'ong
d<:ti)
hqp
nha't
toan
b9
ho<:tt
d9ng ngu'oi, slf th6ng nha't va tu'ong
tac
giua
IDQi
hlnh thuc,
lo(:li
hlnh, qua trlnh
cua
n6, la diSu
ki~n
cfin thie't
d~
xac
l~p
tinh chu
th~
cua
con ngttoi. Chi c6
each
tie'p
c~n

nhtt
v~y
moi cho
phep
d<:tt
tdi
n9i
dung
dkh
thl{c
cua
slf tttong tac
giua
con ngu'oi voi nhung
Ol
Xem:
C.
Mac, Ph. AngghenToan
t{lp,
t.26,
phii'n
3,
tr. 278, 288-289.
21
hi~n
tu'cjng
khach
quan va,
mclit
khac, cho

phep
xem
xet
tinh chu thS duoi
anh
sang
bi~n
chung
cua
cai
chung va
cai
rieng.
Tac
d()ng
cua
cac
hi~n
tu'cjng
khach
quan
de'n
ca
nhan
la
le
tfit
nhien.
Xem
xet

bo'i
canh
nay
nhtt m()t thlfc
t(;li
kinh
nghi~m,
khong coi n6
la
m()t thanh
t6
cua
qua
trlnh toan
c~u,
nha
nghien
cuu
se
xac
dinh con
nguoi la
khach
thS
cua
hi~n
thlfc xa h9i, chi
n3:m
bAt
tac

d()ng
cua
hi<%n
thlfc
ffy.
Nhu'ng
tie"n
trlnh
tu'
duy se thay
d6i
din
ban,
con
ke"t
lu~n
thl
du'cjc
cai
bie'n
tri~t
dS khi chung ta chuySn
len
cffp
d()
phan
tich trie't
h9c-
m9t
slf

phan
tkh
xufit
phat
tu
vi~c
thua
nh~n
nhung
slf tu'dng
tac
toan
c~u
va
nhung mo'i
lien
h<%
xa h()i,
tu
nhung tlnh quy dinh chung
cua
ho(;lt
d()ng
ngu'oi
va
cua
hi~n
thlfc xa h()i. Quan
ni~m
trie't h9c

xa
h()i
vS
chung cho
phep
thffy r6 nhung
hi~n
tu'cjng
v~t
chfit
va
tinh
th~n
tac
d()ng
de"n
con
ngu'oi
Cl;t
thS thlfc chfit la
san
phfim va
ke"t
qua
hOC;lt
d()ng
cua
nhung ngu'oi
khac.
Chinh vl

v~y
rna con nguoi xa h9i la chu thS
cua
hi~n
thlfc xa h()i,
nhu'ng
khong
phai
la m()t "Robinson": chi c6 con ngu'oi
du'cjc
hiSu nhtt
m9t
b()
ph~n
cua
loai
ngu'oi
moi
lam
sang to
du'cjc
dia vi
cua
mlnh.
N()i dung
va
y nghia lich
sli'
cua
nhung n6 llfc ca nhan,

Cl;t
th~
la
nhung
kha
nang
cua
n6
anh
hu'dng
de"n
hoan
canh
khach
quan, cling
du'cjc
lam
sang
to dlfa
tren
co
s<.i
quan
ni~m
vs
tinh chfit
xa
h9i
cua
ho(;lt

d9ng
nguoi,
vS
ban
chfft
cua
hi~n
thlfc
xa
h()i. Tinh chfft
tac
d()ng
sang
t(;lo
cua
ca
nhan
de"n
hi~n
thlfc
it
khi thS
hi~n
r6 rang.
Tac
d()ng nhu'
v~y
thu'ong thS
hi~n
la

khong
dang
kS. Nhu'ng slf
phan
tkh
trie"t
h9c
xa
h()i cho
phep
hiSu
du'cjc
r~ng
m6i
con ngttoi dSu
tham
gia d
m(>t
chung mlfc nhfit djnh
vao
slf
phat
triSn
van
hoa nhu'
tai
san
chung
nhan
lo(;li

sinh ra
tu
t6ng thS nhung
dong
22
gop ciia
cac
ca
nhan
rieng
bi~t,
rAng
ho(;lt
d()ng ciia
m6i
nguoi
Ut
m9t
vong
khau
trong qua trlnh
sang
t(;lo
ra nhii'ng
cai
moi
cua
toan
th~
nhan

lo(;li.
Ngu'cJc
l(;li,
vi~c
phan
tich khong c6 phu'ong
phap
lu~n
tri~t
h9c
khong
t~p
trung
vao
vi~c
qua
trlnh
sang
t(;lo
va
ciH
bi~n
di~n
ra (j
khAp
noi va
thuong
xuyen. Chfnh
tren
blnh

di~n
nay
thl
sl.f
phan
tich
moi
niim
b3:t
du9c
mQt
phu'ong
di~n
xac
dinh
cua
m6i
lien
h~
giii'a con ngu'oi voi the' gioi,
nhu'ng
hoan
toan
khong
phai
toan
b9 m6i
lien
h~
fly.

N6
tflt ye'u
se
dfin toi
quan
ni~m
v€ con ngu'oi
khong
phai la chii
th~
vl n6
khong
c6
lien
quan
VOi
qua
trlnh
sang
t(;lO
ra
cai
moi.
Nhu'
v~y.
tfnh chii
th~
ciia con ngu'oi
th~
hi~n

va
du'(,1c
thlfc
hi~n
trong
nhii'ng di€u
ki~n
dijc
bi~t.
N6
du'QC
tri~n
khai
ca
trong qua trlnh
ho(;lt
d()ng
xa h()i
c6 t6 chile ciia con ngu'oi la
ho(;lt
d()ng
ki~n
t(;lo
hi~n
th\tc xa h()i.
Va
chi c6
vi~c
phan
tich c6 tfnh

d~n
nhii'ng phu'ong
di~n
cua
ho(;lt
d()ng
fly
nhu'
ciia
m9t
linh vlfc t6n
t(;li
ngu'oi,
bi~n
n6
thanh
xuflt
phat
di~m.
tuc
vi~c
phan
tich v€ mijt
tri~t
h9c xa h()i, moi
nAm
bAt
du'(,1c
nhii'ng dijc tru'ng chii
th~

ciia con ngu'oi(l). Logic
phan
tich
khac
khong cho
phep
giai
quy~t
du'cJc
vfln d€ d6.
C6
anh
hu'dng
khong
kern
ph~n
tai
hC;li
d~n
tu'
tu'dng v€ tfnh chii
th~
ciia con ngu'oi la
vi~c
khu'oc
tu
thua
nh~n
tfnh chinh
th~

ciia
san
xuflt ra
th~
giOi
va ciia
san
xuflt
ra
con ngu'oi, la
vi~c
khu'oc
tu
xem
xet
toan
b()
san
xuflt xa h()i voi
tu'
each
san
xuflt ra con ngu'oi.
Vi~c
tach
bi~t
m()t linh vlfc dijc
bi~t
- san· xuflt ra con ngu'oi - ra
tu

toan
b()
qua trlnh xa h()i gia djnh c6 hai phu'ong
an
ly
giai
qua trlnh
san
xuflt
fly
- nhu'
qua
trlnh xa h()i va nhu'
qua
trlnh
vu'cJt
ra
khoi
khuon
kh6
(IJ Xem:
K.
R.
Megrelidze.
Bdn
clult
xa
Ju?i
czia
nhgn

thz'rc.
Thilixi, 2004,
tr.
100-120.
23
cua
tinh
xa
h<)i
thufin tuy. Tn.tong
hqp
thu
nha't
t~p
trung
vao
nhii'ng
nhan
to'
xa
h<)i
trong
vi<$c
hlnh
thanh
ca
nhan,
nhu'
nha
tru'ong,

h<$
tu'
tu'dng,
van
hoa,
v.v

Vai
tro to Ion
cua
chung trong
vi<$c
hlnh
thanh
con ngu'oi la hiSn
nhien.
Tuy
nhien,
va'n
d~
la d ch6 le
nao
c6 thS quy
san
xua't
xa
h<)i
ra con
ngu'oi
hoan

toan
v~
tac
d<)ng
cua
nhii'ng
nhan
to' a'y.
Vi<$c
phan
tfch
qua
trlnh hlnh
thanh
ca
nhan
nhan
c6 slf
tac
d<)ng
cua
m<)t
nh6m
cac
nhan
to'
xa
h<)i,
cua
m<)t

lo~
t slf
pht;t
thu<)c
xa
h<)i,
ciia
m<)t
linh vlfc sinh
ho~t
nao
d6 c6 thS du'qc
coila
d~c
tru'ng cho
cac
khoa
h9c
xa
h<)i
Ct;l
thS (nhu'
giao
dt;tc
hQC,
xa
h<)i
hQC,
v.v.).
N6

du'qc
quy
dinh
va
du'qc
minh
chung
bdi
m<)t
d(p
d<)
nghien
cuu
khoa
h9c
ct;t
thS, ta't
ye"u
phan
chia
hi<$n
thtfc
toan
Vyn
ra
thanh
cac
linh
VtfC,
cac

qua
trlnh,
cac
Slf
tu'dng
tac
rieng
bi<$t
~a
bie"n
b<)
ph~n
ct;tc
b<)
d6 ciia the' gioi
thanh
m<)t
do'i tu'qng
nghien
cuu
d~c
bi<$t.
Trie"t
hQC
xa
h<)i
mac
xit
khong
cho

phep
g~n
li~n
qua
trlnh hlnh
thanh
con ngu'oi
chi
voi
tac
d<)ng
cua
m<)t
nh6m
nhii'ng
nhan
t6
xa
h<)i
xac
dinh,
cho du la
quan
trQng,
m~t
khac-
coi
tac
d<)ng
cua

chung
la
tach
bi<$t
khoi
qua
trlnh
san
sinh ra con ngu'oi
b~ng
lao
d<)ng
cua
mlnh. Khi vi
pht;1m
nhung
di~u
ki<$n
a'y
thl
nha
nghien
cuu
se
vo tlnh khu'oc
tu
l~p
tru'ong
dung
dAn

cua
trie"t
h9c
mac
xH,
bi sa
vao
l~p
tru'ong
cua
chu nghia
duy-v~t
sieu
hlnh. Chii
nghia
duy
v~t
nay
phan
chia
xa
h<)i
ra
thanh
cac
nha
giao
dt;tc
tfch clfc va
nhung

ngu'oi du'qc
giao
dt;tc
tht;t
d<)ng.
Khi d6
da
s6loai
ngu'oi
bi
bie"n
thanh
khach
thS
don
gian
cua
slf
tac
d<)ng,
thanh
diSm
giao
nhau
cua
nhii'ng quye"t dinh
lu~n.
Theo
C.
Mac,

chi c6 thS
kh~c
pht;tc du'qc
quan
diSm
sai
Ifim
nay
trong
quan
diSm
v~
thlfc
ti~n
la
quan
diSm
lam
sang
to linh vlfc hlnh
thanh
con
24
ngu'oi, tinh tfch
qtc
cda con ngu'oi voi
tu'
each co sd cda qua trlnh
ff.y.
Chi

khi
d6
moi
lam
sang to
du'<jc
toan
bQ
qua trlnh xa
hQi,
toan
bQ
ho~t
d9ng
cai
t~o
cda
con ngu'oi la san xua't ra con ngu'oi, lam sang
to
con ngu'oi la
chd
th~
dfch thlfc cda qua trlnh xa h9i. Cac khai
nit%m
"tlf san sinh", "tlf
san
xuff.t
",
"tlf cai bie'n"
gAn

liSn voi dia vi con ngu'oi trong trie't
hQc
xa
h9i, moi
c6
du'<jc
y nghia d day.
Ngu'(jc
l~i.
san
xuff.t
xa h9i ra con
ngu'oi
bi
tach
bit%t
khoi toan
bQ
qua trlnh
xa
hQi,
khoi thlfc
ti~n.
khoi
ho~t
d9ng cai
t~o
cda con ngu'oi, tff.t ye'u
th~
hit%n

la tac d9ng cda nhil'ng nhan
to'
khac
nhau va cda cac "nha giao
dl;lc"
de'n
con ngu'oi
th\1
d9ng. Con ngu'oi
nhu'
v~y
hoa ra
Ia
khach
th~
cda
hit%n
thlfc. Ke't qua nay
du'<Jc
dinh tru'oc bdi
toan b9 tie'n
trlnh suy
lu~n.
"'
Vit%c
tach
bit%t
m9t linh vlfc
d~c
bit%t

- san
xuff.t
ra con ngu'oi - tiSm
fin
m9t
mO'i
nguy
hi~m
IOn
la
vit%c
xuyen
t~c
cac quan
nit%m
vS
linh
vlfc
ff.y,
cfing
nhu'
vS
qua trlnh khac.
Vit%c
tach
bit%t
"linh
vlfc
con ngu'oi" tff.t nhien
se bie'n

mQi
thu khac thanh
hit%n
thlfc khong c6 khia
c~nh
va
n9i dung
ngu'oi.
Khong
th~
coi m9t diSu
ngfiu
nhien la
vit%c
ly
giai san xua't
v~t
cha't
trong tru'ong
h<jp
nay
Se
danh
mfft
CaC
d~c
di~m
d~c
thu
CUa

trie't
hQC,
Slf
d~t
trQng
tam vao n9i dung xa h9i, nhan van cda qua trlnh. Slf chu y
du'<Jc
d~t
vao cac phu'ong
dit%n
cong
nght%
- san xua't
va
ke't qua
v~t
chff.t.
N9i
dung cda san
xuff.t
ra con ngu'oi voi
tu'
each thanh vien cda xa h9i cfing
bi
xuyen
t~c.
MO'i
nguy
hi~m
nay khong

nhil'ng
th~
hit%n
trong phu'ong an neu tren.
San xua't
ra con ngu'oi
du'<Jc
tuyen bO'la m9t lat
cAt
d~c
bit%t
cda
hi<$n
thlfc,
vl
n6
khong phai la m9t qua trlnh xa h9i thuffn tuy.
Vit%c
du'a
qua trlnh nay
ra khoi khuon kh6 cda cai co ban trong doi
so'ng
xa h9i da djnh tru'oc
vit%c
25
d~t
trQng
Him
vao
nhung phuong

di~n
tt!
nhien trong
phat
triSn va t6n
tl;li
cua con nguoi. Ta't nhien la
vi~c
ly giai con nguoi voi
tu'
each
chu thS
cua
qua trlnh xa h()i se c6 nguy
co
th6i
ph6ng vai tro nhil'ng
d~c
diSm sinh
hQc
cua
con ngu'oi, va "t()i 16i"
nay
du'<jc
l~p
trlnh
bdi
vi~c
ly
giai

v€ qua trlnh
tai
san
xua't ra con ngu'oi, v€
hi~n
thlfc xa h()i, v€ san xua't xa h()i.
Duoi
anh
sang
cua
cac
quan
ni~m
v€
san
xua't xa h()i thl cfin giai
quye't va'n
d~
dia vi
trC1
thanh chu thS cua qua trlnh xa h9i
cua
con nguoi la
duy nha't
hay
con nguoi con Ia khach thS
cua
qua trlnh a'y. C6 m()t quan
ni~m
ph6 bie'n cho

rAng
chu nghia
Mac
xem
con ngu'oi nhu' la chu thS va
khach thS
cua
phat
triSn xa h()i.
Lu~n
diSm
nay
la dung, nhu'ng n6 cfin
du<Jc
giai rna:
vi~c
nghien cuu con nguoi
ho~c
voi
tu
each khach thS cua
hi~n
thlfc,
ho~c
voi
tu
each chu thS cua
hi~n
thlfc diSn ra
tren

cac
ca'p d9
nghien cuu khac nhau, trong khuon kh6
cac
each tie'p
c~n
khac nhau. Tuy
nhien, tai
hofil
la a ch6 m9t
s6
nguoi co
cam
tuC1ng
Ia
co thS dung
h<Jp
cac
each tie'p
c~n
khac
nhau,
cac
ca'p
d()
phan tich khac nhau trong m()t cong
trlnh nghien
cuu-
va
tu'

tu'dng v€ ban cha't hai
m~t
cua
dia vi con ngu'oi da
b()c
19
ra trong tru'ong
h<jp
nay. Dung
ll;li
d ca'p
d()
phan tich trie't
hQC
xa
h()i, khong thS khong
di de'n ke't
lu~n
rAng
con ngu'oi chi la chu thS.
Co
sC1
cua
cac
quan
ni~m
v€
ban
cha't hai
m~t

cua dia vi con nguoi
khong nhil'ng la slf lftn l()n
cac
ca'p
d()
phan tich khac nhau,
cac
each tie'p
c~n
khac nhau rna con
Ia
slf nghien cuu chua dfiy du cv
ths
v€
ban
than
cac
d~c
diSm chu thS
cua
ca nhan. Khai
ni~m
"chu thS" trong truong
h<Jp
nay
du'QC
gan
Ii€n voi tfnh tich clfc, ti€m
nang
sang

tl;lO
cua ca nhan, con
khai
ni~m
"khach
thS" - voi tfnh
dtt<jc
che' dinh,
du'<jc
dinh tru'oc cua chu
thS
b(Ji
hoan canh. Song slf
b6
sung
nhu
v~y
cho tinh quy dinh co ban
cua
26