BÁO CÁO MÔN HỌC BẢO TRÌ VÀ BẢO DƯỠNG MỐI GHÉP THEN HOA

Báo Cáo Bảo Trì Và Bảo Dưỡng GVHD:Nguyễn Lê Đăng Hải
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP.HCM
TRUNG TÂM VIỆT-ĐỨC
BÁO CÁO MÔN HỌC: BẢO TRÌ VÀ BẢO DƯỠNG
ĐỀ TÀI: MỐI GHÉP THEN HOA

GVHD: NGUYỄN LÊ ĐĂNG HẢI
SVTH: 1/ HOÀNG HỮU NHÂN Mssv: 12743008
2/ HỨA THANH NGHĨA Mssv: 12743007
Hoàng Hữu Nhân /Hứa Thanh Nghĩa 1
Báo Cáo Bảo Trì Và Bảo Dưỡng GVHD:Nguyễn Lê Đăng Hải
Nội Dung Báo Cáo Mối Ghép Then Hoa
Hoàng Hữu Nhân /Hứa Thanh Nghĩa 2
Báo Cáo Bảo Trì Và Bảo Dưỡng GVHD:Nguyễn Lê Đăng Hải
MỐI GHÉP THEN HOA
I/. Đại cương
A) Định nghĩa:
- Có thể coi mối ghép then hoa như một mối ghép then bằng gồm có nhiều
then làm liền với trục. Mối ghép then hoa thường dùng khi tải trọng lớn, yêu cầu
độ đồng tâm giữa trục và bạc cao, hoặc cần di trượt bạc dọc trục
- Trục có z then phân bố đều trên chu vi, có hình dạng giống như bông
hoa, nên được gọi là trục then hoa.
- Bạc then hoa có z rãnh then, tương ứng với trục then hoa, hình dạng mặt
cắt ngang của rãnh giống như hình dạng tiết diện then.
Hoàng Hữu Nhân /Hứa Thanh Nghĩa 3
Báo Cáo Bảo Trì Và Bảo Dưỡng GVHD:Nguyễn Lê Đăng Hải
B/ Phân loại:
Then hoa gồm có các loại như: Then hoa răng chữ nhật, then hoa răng thân khai, then
hoa răng tam giác.
Then hoa có hình dạng phức tạp nên được vẽ quy ước theo TCVN 19-85 như sau:
+) Trên hình chiếu đường tròn và đường sinh mặt đỉnh răng của trục và của lỗ then hoa

vẽ bằng nét liền đậm. Đường-tròn và đường sinh mặt đáy của trục và của lỗ then hoa vẽ
bằng nét mảnh. Giới hạn phần răng đầy đủ và phần răng cạn của then hoa vẽ bằng nét
liền mảnh (Hình 5).
+) Trên hình cất dọc của lỗ và của trục then hoa, đường sinh mặt đáy răng vẽ bằng nét
lién đậm; trên hình cắt ngang của trục và của lỗ then hoa, đường tròn đáy răng vẽ bằng
nét liền mảnh.
+) Đối vói then hoa răng thân khai, đường tròn và đường sinh mật chia vẽ bằng nét chấm
gạch mảnh (Hình 6).
+) Trong mối ghép then hoa, phần ăn khớp quy định chỉ vẽ phần trục then hoa (Hình 7).
Hoàng Hữu Nhân /Hứa Thanh Nghĩa 4
Báo Cáo Bảo Trì Và Bảo Dưỡng GVHD:Nguyễn Lê Đăng Hải
II/ƯU Điểm Và Nhược Điểm Của Mối Ghép
A/Ưu điểm:
- Đảm bảo mối ghép đúng tâm hơn và dễ di động chi tiết máy trên trục.
- Khả năng chịu tải lớn hơn so với mối ghép then cùng kích thước, do diện tích bề mặt
làm việc tốt hơn và tải trọng phân bố đều hơn trên bề mặt răng.
Độ bền mỏi cao hơn, chịu va đập và tải trọng động tốt hơn.
Nhược điểm:
- Có tập trung ứng suất ở góc rãnh tuy ít hơn so với ghép bằng then.
- Tải trọng phân bố giữa các răng không đều nhau.
- Cần có những dụng cụ và thiết bị chuyên môn để chế tạo và kiểm tra.
Dạng răng trong mối ghép then hoa có 3 dạng:
+ Răng chữ nhật
+ Răng thân khai
+ Răng tam giác
Trong đó răng chữ nhật được dùng nhiều nhất
III. Sữa chữa Mối Ghép Tháo Được-Then Hoa
Then hoa dùng trong các máy cắt kim loại thường là then hoa răng chữ nhật, định tâm
bằng đường kính ngoài hoặc trong. Định tâm bằng đường kính ngoài đơn giản và kinh tế
hơn nên sửa chữa, ta có xu hướng chọn phương pháp này.

Những hư hỏng thường gặp của mối ghép then hoa là :
+Mòn then trên trục và rãnh then trong lỗ;
+Sát hoặc tróc bề mặt làm việc của then hoa do tác dụng của tải trọng động.
Khi bị mòn, các then có chiều dài khác nhau do đó làm việc không đồng đều, dẫn tới hiện
tượng quá tải cho vài then hoa làm việc nặng nhất, gây sứt mẻ những then này.
Mòn then hoa trong mối ghép bánh răng với trục rất nguy hiểm vì có thể gây vỡ, tróc mặt
răng của bánh răng, thậm chí gãy nặng
Hoàng Hữu Nhân /Hứa Thanh Nghĩa 5
Báo Cáo Bảo Trì Và Bảo Dưỡng GVHD:Nguyễn Lê Đăng Hải
ĐỘ MÒN CHO PHÉP CỦA CÁC CHI TIẾT MỐI GHÉP THEN HOA
Các chi tiết của mối ghép then
hoa
Đường kính trong
10 – 18 18 – 30 30 – 50 50 – 80 80 – 120
Khi định tâm theo đường kính
trong
Đường kính trong của trục
Đường kính trong của trục
Khi lắp ,trung gian
Khi lắp lõng
Chiều rộng rãnh then
Chiều dày then trên trục
Khi lắp trung gian
Khi lắp lõng
0,008
0,006
0,017
0,015
0,017
0,018

0,010
0,007
0,022
0,020
0,024
0,020
0,012
0,008
0,027
0,020
0,025
0,020
0,016
0,010
0,034
0,025
0,030
0,030
0,019
0,012
0,042
0,030
0,035
0,035
Khi định tâm theo đường kính
ngoài
Đường kính ngoài của lỗ
Đường kính ngoài của trục
Khi lắp trung gian
Khi lắp lõng

Chiều rộng rãnh lỗ
Chiều dày then trên trục
- Khi lắp trung gian
- Khi lắp lõng
0,016
0,006
0,018
0,017
0,017
0,018
0,022
0,007
0,022
0,020
0,024
0,020
0,023
0,008
0,027
0,020
0,025
0,030
0,030
0.010
0.034
0,030
0,030
0,035
0,035
0,012

0,042
0,035
0,035
Hoàng Hữu Nhân /Hứa Thanh Nghĩa 6
Báo Cáo Bảo Trì Và Bảo Dưỡng GVHD:Nguyễn Lê Đăng Hải
III/Các biện pháp phục hồi :
A/Nếu then hoa và rãnh then mòn ít mà mối ghép định tâm theo đường kính
trong của trục thì cách sửa chữa tốt nhất là :
Sửa lỗ then hoa tới kích thước sửa chữa và làm tăng kích thước then hoa trên trục theo
kích thước của rãnh then sau lỗ sau khi sửa chữa.
Nếu then và rãnh then đã tôi cứng thì phải ủ trước khi sửa chữa.
Làm tăng kích thước then hoa trên trục bằng cách xấn từng then một theo chiều dọc then .
Xấn then hoa là dùng một đĩa bằng thép làm hằn thành các vết trên bề mặt dọc theo then
hoa (bề mặt then hoa theo đường kính ngoài). Sau khi xấn kim loại của then bị dồn sang
hai bên làm tăng chiều rộng và đường kính trong của then.
Ta xấn từng then tới khi chiều rộng then tăng đến kích thước vượt quá chiều rộng rãnh ở
lổ sau khi sửa chữa một lượng dư để gia công (0,1 – 0,2mm), thì sang then khác.
Nong rộng then hoa của trục trên máy tiện
KÍCH THƯỚC DĨA XẤN THEN HOA
B 4 – 5 Chiều rộng then R, mm R,mm
Hoàng Hữu Nhân /Hứa Thanh Nghĩa 7
Báo Cáo Bảo Trì Và Bảo Dưỡng GVHD:Nguyễn Lê Đăng Hải
3 – 6
6 – 10
> 10
0,3 – 0,4
0,4 – 0,7
0,7 – 0,9
10 – 15
10 – 20

20 – 30
Các rãnh được tạo ra trên then hoa do chồn ép được hàn đắp rồi gia công cơ. Sau đó đem
tôi và ủ trục. Cuối cùng mài và kiểm tra.
Máy tiện ren vít vạn năng được dùng phổ biến để xấn then hoa. Trục then hoa sau khi ủ
được cặp trên mâm cặp hoặc chống trên hai mũi tâm máy tiện. Trục lắp đĩa xấn được kẹp
chặt vào bàn dao.
Máy tiện dùng để xấn then hoa phải ngắt xích truyền động từ động cơ tới trục chính.
Như vậy trong quá trình xấn trục then coa đứng yên còn đĩa lăn trên then hoa nhờ chuyển
động chạy dao dọc của bàn dao; chiều sâu rãnh xấn thực hiện nhờ chuyển động chạy dao
ngang của bàn dao và điều khiển bằng tay.
Còn có thể làm tăng kích thước then hoa bằng đĩa xấn trên máy bào ngang. Lúc này trục
then hoa được kẹp trong khối V hoặc đầu phân độ lắp trên bàn máy. Trục lắp đĩa xấn kẹp
vào gía dao của đầu trượt máy bào.
B) Nếu then hoa và rãnh then mòn ít và mối ghép định tâm theo đường kính
ngoài của trục thì sửa chữa như sau :
Sửa trục then hoa tới kích thước sửa chữa và nâng đường kính ngoài (1) để các rãnh then
hẹp lại phù hợp với kích thước sửa chữa của chiều rộng then hoa trên trục; Cũng như
phần trên, nếu trục và lỗ đã tôi cứng thì phải ủ trước khi sửa chữa.
Hoàng Hữu Nhân /Hứa Thanh Nghĩa 8
Báo Cáo Bảo Trì Và Bảo Dưỡng GVHD:Nguyễn Lê Đăng Hải
Nong lỗ tức là thúc rộng đường kính ngoài của lỗ then hoa làm cho chiều rộng then của
lỗ tăng lên (ta quy ước gọi phần lồi bên trong lỗ then hoa là «then» của lỗ).
Dụng cụ nong lỗ là một đồ gá chuyên dùng gọi là trục nong lỗ. Trục nong lỗ được tuốt
qua lỗ then hoa bằng máy ép thuỷ lực
Trục nong lỗ có hai, ba then dẫn hướng (dạng then hoa). Then của trục nong lỗ có chiều
rộng nhỏ hơn chiều rộng rãnh then của lỗ 0,5 – 0,6mm để nó có thể trượt trong các rãnh
then của lỗ.
Trong trục nong lỗ có một hoặc hai lỗ để lắp răng nong 1 tuỳ theo số lượng then của lỗ
cần nong cùng một lúc. Số lượng then nong cùng một lúc phụ thuộc vào chiều cao then,
vật liệu then hoa và công suất máy ép.

Để tăng phạm vi sử dụng trục nong lỗ cho một số lỗ then hoa có kích thước nằm trong
giới hạn nào đó, ta đặt đệm 2 để điều chỉnh khoảng cách từ tâm trục nong lỗ đến đầu răng
nong.
Các rãnh tạo thành sau khi nong lỗ được hàn đắp. Sau đó tiện lỗ rồi mài đến kích thước
tiêu chuẩn. Cuối cùng sửa tinh toàn bộ then hoa (bao gồm vảy ba via, sửa chiều rộng then
và các kích thước chưa hoàn chỉnh khác) bằng một lần cán tinh. Có thể dùng dao chuốt
hoặc trục then hoa lắp ráp với nó để cán tinh.
C) Nếu then hoa và rãnh then mòn nhiều nhưng chưa quá 20 – 25% chiều
rộng then thì gia công lỗ then hoa đến kích thước sửa chữa, hàn đắp trục then
hoa rồi gia công theo kích thước lỗ then hoa:
Hàn đắp trục then hoa bằng hàn điện hay hàn hơi đều được, nhưng hàn hơi dễ làm cong
trục, hàn điện đảm bảo chất lượng sửa chữa cao hơn.
Những trục quay một chiều thì then hoa chỉ mòn một phía nhưng vẫn hàn đắp cả hai bên
then để khi gia công cơ sẽ đánh dịch các rãnh đi sao cho mặt làm việc của then hoa là lớp
kim loại cơ sở còn mặt bên kia là kim loại hàn đắp.
Trước khi hàn phải dùng chổi sắt cọ sạch gỉ, bùn, bụi… trên bề mặt then hoa. Để khỏi bị
nung nóng quá mức, trong khi hàn có thể định kỳ nhúng chi tiết vào bể nước.
Hàn đắp xong, tiện đường kính ngoài tới kích thước cần thiết, xén mặt đầu, vát mép rồi
gia công then hoa theo kích thước sửa chữa của mối ghép.
Cần chọn que hàn phù hợp với vật liệu chi tiết. Tốt nhất là dùng que hàn ?H – 250 hoặc ?
H – 300 của Liên Xô. Dùng loại que hàn này, kim loại hàn đắp sẽ có độ bền mòn tốt và
Hoàng Hữu Nhân /Hứa Thanh Nghĩa 9
Báo Cáo Bảo Trì Và Bảo Dưỡng GVHD:Nguyễn Lê Đăng Hải
cho phép sử dụng trục trong mọi trường hợp mà không cần nhiệt luyện. Cũng có thể dùng
que hàn 03H – 300 của Liên Xô để hàn đắp. Dùng que hàn này, sau khi hàn và gia công
cơ xong, nếu tôi ở nhiệt độ 840 – 8600, làm nguội trong dầu và ram ở 250 – 3000 thì sẽ
đạt độ cứng HB401 – 430. Thực tế cho thấy rằng trục then hoa hàn đắp bằng que hàn
03H – 300 có nhiệt luyện, độ mòn giảm 2,5 – 2 lần so với trục bằng thép 40X trong cùng
một điều kiện và thời gian làm việc.
D) Nếu các then hoa trên trục mòn nhiều quá (trên 20 – 25º chiều rộng then)

hoặc đối với những then hoa có chiều rộng nhỏ (dưới 4 – 5mm) bị mòn tương
đối nhiều, ta hàn lắp toàn bộ các rãnh then rồi gia công cơ. Trường hợp này
cũng nên dùng que hàn và chế độ nhiệt luyện như đã nêu trên.
Để giảm biến dạng của chi tiết (chủ yếu là trục) then hoa khi hàn ta dùng phương pháp
hàn bằng, đồng thời thứ tự hàn các rãnh theo như số ghi trên
Đối với từng rãnh thì hàn ở giữa rãnh trước rồi hàn dày dần sang hai bên.Lỗ then hoa bị
mòn nhiều quá thì phục hồi bằng cách đặt bạc sửa chữa. Muốn vậy trước tiên phải ủ then
hoa cũ rồi tiện rộng lỗ và ép vào đó một bạc thép. Để tránh bạc xoay ta hàn bạc vào mặc
dầu chi tiết hoặc bắt vít hãm, sau đó gia công then hoa trong lỗ bạc này (chuốt hoặc xọc
then). Cuối cùng, nếu điều kiện kỹ thuật đòi hỏi thì tôi bề mặt then bằng dòng điện cao
tần hoặc bằng ngọn lửa ôxy – acêtylen.
E) Thay bộ phận chi tiết có then hoa:
Những chi tiết phức tạp gia công khó khăn và đắt tiền, nếu còn khả năng làm việc, chỉ có
phần then hoa bị hư hỏng mà việc hàn đắp ảnh hưởng đến độ chính xác của chi tiết
Phần then hoa của trục thường bị hỏng sớm hơn phần có bánh răng côn. Vì trục có độ
chính xác cao nên không thể hàn đắp rồi gia công cơ được, vì vậy ta phải thay phần trục
có then hoa.
Muốn thế, trước tiên đem ủ cục bộ phần trục có then hoa để giảm độ cứng, rồi tiện bỏ
phần này sau đó ép đuôi định vị của trục cũ vào lỗ trục ghép rồi dùng hàn hơi hoặc hàn
điện nối liền hai trục làm một. Hàn xong, kiểm tra độ cong vênh, độ đảo nếu cần thì nắn
sửa rồi tiện chỗ hàn đạt kích thước yêu cầu (có để lượng dư cho mài), sau đó tôi phần hàn
và phần trục ghép (tôi cục bộ và tôi bề mặt) rồi kiểm tra và gia công tinh (mài, đánh
bóng)
chủ động tốc độ máy cắt kim loại
Hoàng Hữu Nhân /Hứa Thanh Nghĩa 10
Báo Cáo Bảo Trì Và Bảo Dưỡng GVHD:Nguyễn Lê Đăng Hải
Gần đây, đã bắt đầu dùng phương pháp hàn điện hồ quang rung để phục hồi then hoa bị
uốn. Trong quá trình hàn, chi tiết đặt tĩnh tại, đầu mang dây kim loại để hàn đắp vào chi
tiết chuyển động tịnh tiến dọc theo then hoa. Phục hồi bằng cách này đạt năng suất cao và
chất lượng tốt.

Hoàng Hữu Nhân /Hứa Thanh Nghĩa 11