thuyet trinh PHƯƠNG PHÁP NUÔI CẤY ĐỈNH SINH TRƯỞNG GiỐNG LAN DENDROBIUM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUỐC TẾ HỒNG BÀNG
KHOA CÔNG NGHỆ SINH HỌC VÀ MÔI TRƯỜNG
LỚP: SM12-CD
ĐỀ TÀI
PHƯƠNG PHÁP NUÔI CẤY ĐỈNH SINH TRƯỞNG
GiỐNG LAN DENDROBIUM
NHÓM:
TRƯƠNG THỊ BÍCH DIỆP
PHÙNG ÁI LINH.
Nội dung thuyết trình
•
I. Mở đầu.
•
II. Giới thiệu chung về giống lan Dendrobium
•
III. Giới thiệu chung về phương pháp nuôi cấy đỉnh sinh trưởng
•
IV. Quy trình nuôi cấy đỉnh sinh trưởng giống lan Dendrobium:
•
V. Ảnh hưởng của BA và NAA lên quá trình nuôi cấy đỉnh sinh
trưởng của cây lan Dendrobium (thí nghiệm trên 11 bình cấy)
•
VI. Kết luận.
•
VII.Tài liệu tham khảo.
•
I. Mở đầu
•
Cùng với sự phát triển của ngành trồng lan, loài hoa quý này không
chỉ làm đẹp hơn hình ảnh của Việt Nam trong con mắt du khách đến
với đất nước xứ sở nhiệt đới này mà còn mang lại hiệu quả kinh tế

cao.
•
Để giải quyết vấn đề này người ta áp dụng nhân giống bằng kỹ thuật
nuôi cấy đỉnh sinh trưởng, đây là kỹ thuật có thể nhân nhanh được
hàng loạt các cây con giống có năng suất và phẩm chất tốt như bố mẹ
chọn lọc. Từ một cây mẹ ban đầu ta có thể nhân ra hàng ngàn cây con
có kích thước và chất lượng đồng đều như nhau, giúp việc nhân
giống được nhanh hơn. Mặt khác, cây con ổn định về mặt di truyền,
đồng thời giảm tác hại cho cây giống và đem lại hiệu quả thiết thực
trong việc nâng cao chất lượng cây giống và giảm giá thành. Chính vì
vậy nên nhóm chọn đề tài: “Nuôi cấy đỉnh sinh trưởng giống lan
Dendrobium ” nhằm mục đích tìm hiểu rõ hơn về quy trình nuôi cấy
của phương pháp này.
•
II.Giới thiệu chung về giống Lan
Dendrobium:
•
1. Phân bố:
•
- Dendrobium là giống Lan gồm hơn 1600 loài thuộc họ
Orchdaceae, phân bố trên các vùng thuộc Châu Á nhiệt đới, tập
trung nhiều nhất ở Đông Nam Á và Úc Châu. Nếu như các nước
Nam Mỹ tự hào về các loài thuộc giống Cattleya tuyệt đẹp của
mình, thì các nước Đông Nam Á cũng hãnh diện vì có giống
Dendrobium vô cùng phong phú. Điều kiện sinh thái cũng rất đa
dạng, có nhiều loài chỉ mọc và ra hoa ở vùng lạnh, có loài ở vùng
nóng, có loài trung gian, cũng có loài thích nghi với bất cứ điều
kiện khí hậu nào.
•
2.Phân loại.

•
* Theo Nguyễn Xuân Linh (1998) phân loại lan Dendrobium như sau:
•
- Dendrobium crassinode (Hoàng thảo u lồi).
•
- Dendrobium draconis (Hoàng thảo nhất điểm hồng).
•
- Dendrobium farmeri (Hoàng thảo thủy tiên).
•
- Dendrobium hercoglossum (Hoàng thảo tím huế).
•
- Dendrobium heterocrrpun (Hoàng thảo nhất điểm hoàng).
•
- Dendrobium (Hoàng thảo dẹt).
•
- Dendrobium parciflorum (Hoàng thảo xƣơng cá).
•
- Dendrobium parisshii (Hoàng thảo tím hồng).
•
- Dendrobium parishii (Hoàng thảo hạc vĩ).
•
- Dendrobium primulim (Hoàng thảo long tu).
•
- Dendrobium pumilum (Hoàng thảo phù dung).
•
3.Đặc điểm hình thái
•
- Rễ: thuộc loại rễ bì sinh, chung quanh rễ thật đƣợc bao bọc bởi một lớp
mô xốp (màng) giúp cây dễ dàng hút nƣớc, muối khoáng và ngăn chặn ánh

sáng mặt trời gay gắt. Chóp rễ có màu xanh lá cây, ở phần rễ có các sắc
lạp không bị ngăn bởi mô xốp nên có thể giúp cây quang hợp.
•
-Thân: lan Dendrobium thuộc loài đa thân có giả hành rất dài, hình trụ,
hình múi hay hình dẹt, có nhiều đốt thân. Thân có dạng mọc thẳng hoặc rũ
xuống.
•
- Lá: xếp thành hai dãy đối nhau trên thân (lá đối), lá có hình xoang và các
gân lá chính chạy song song các khe lõm xuống, lá lan có thể sống dai hay
dễ rụng .
•
- Các cụm hoa: mọc từ thân thành từng chùm, trên một cành hoa
có những chiếc hoa đơn xếp theo hình xoắn ốc, các hoa đơn liền cành nhờ
cuống. Cuống kéo dài cho tới bầu hoa tạo ra ba lá noãn (bầu hoa đƣợc tạo
thành bởi 3 lá đài, 3 cánh hoa và 1 trụ hoa).
4. Môi trường và các điều kiện ngoại cảnh ảnh
hưởng đến cây Dendrobium .
a. Nhiệt độ:
Ban đêm: 10-16 độ C
Ban ngày: 21-32 độ C
Nhóm ưa lạnh: 15 độ C
trên 1000m.
Nhóm ưa nóng: 25 độ C

b. Độ ẩm:
Ban ngày : 40-60%
Ban đêm: 60-90%
c. Ánh sáng: 60-70%
III. Giới thiệu chung về phương pháp nuôi cấy đỉnh sinh trưởng
*Các phương thức phát triển cây hoàn chỉnh từ đỉnh sinh trưởng

nuôi cấy như sau:
+Phát triển cây trực tiếp. Chủ yếu ở các đối tượng hai lá mầm như
khoai tây, thuốc lá, cam chanh, hoa cúc… Ví dụ: Khoai tây: Mầm
(đỉnh sinh trưởng) → Chồi nách → Cây.
+Phát triển cây thông qua giai đoạn protocorm. Chủ yếu gặp ở các dối
tượng một lá mầm như phong lan, dứa, huệ… Cùng một lúc đỉnh sinh
trưởng tạo hàng loạt protocorm và các protocorm này có thể tiếp tục
phân chia thành các protocorm mới hoặc phát triển thành cây hoàn
chỉnh. Bằng phương thức này trong một thời gian ngắn người ta có
thể thu được hàng triệu cá thể. Ví dụ: Hoa lan : Đỉnh sinh trưởng →
Protocorm → Cây.
IV. Quy trình nuôi cấy đỉnh sinh trưởng giống
lan Dendrobium:
1. Chuẩn bị nguyên liệu:
•
-Để thuận tiện cho việc nuôi cấy đỉnh sinh trưởng ta chọn các
chồi lan đang tăng trưởng dài 10-15 cm vừa mới nhú lá .
•
2. Phương pháp khử trùng:
•
-Rửa sạch chồi Dendrobium dưới vòi nước chảy. Dùng dao mổ lột sạch
các lá non bao xung quanh chồi cho đến khi để lộ chồi ngọn.
•
-Dùng gòn lau nhẹ lên thân chồi, ngâm chồi trong xà bông loãng trong
10 phút, rửa cho sạch xà phòng dưới vòi nước.
•
-Trong tủ cấy, ngâm chồi vào cồn 70 độ trong 1 phút, sau đó cho chồi
vào becher có chứa dung dịch javel có nồng độ (1 thể tích javel: 4 thể
tích nước cất vô trùng) trong 10 phút, lắc đều tay.

•
-Dùng kẹp vô trùng cho chồi vừa được khử trùng vào becher vô trùng,
rửa các chồi này bằng nước cất vô trùng cho sạch javel (rửa 3 lần).
•
-Cắt bỏ các mô chết phần gốc chồi, tách bỏ các lá bên bằng kim mũi
nhọn để có được một đỉnh chồi mang 4 – 5 tiền phát khởi lá, cấy từng
chồi vào ống nghiệm có chứa môi trường. Dùng viết aceton ghi rõ tên
giống, ngày cấy, tên môi trường nuôi cấy.
•
-Đặt tất cả vào phòng nuôi và qua sát.
•
3. Môi trường nuôi cấy: thường môi trường nuôi cấy đỉnh
sinh trưởng tương đối đơn giản
•
-Môi trường khoáng MS (1962) có bổ sung chất điều hòa tăng
trưởng BA 1mg/l và NAA 0.1 mg/l.
•
-Các chất chiết từ trái cây như nước dừa 10%, khoai tây.
•
-Nhiệt độ nuôi cấy là 22°C - 26°C .
•
*Điều kiện nuôi cấy:
•
-Ánh sáng : 2000-3000 lux
•
-Nhiệt độ : 20- 250C.
•
-Môi trường : là môi trường trên và dưới mặt thạch trong bình
nuôi cấy

•
4. Tái sinh cây hoàn chỉnh in-vitro:
- Khi đạt đến số cây giống cần thiết, ta chuyển thể chồi sang
môi trường tạo rễ (môi trường có lượng auxin tăng lên để kích
thích ra rễ). Sau 4 -5 tháng, các thể chồi sẽ phát triển thành cây
con.
5. Chuyển cây ra vườn ươm:
- Cây con cao 5-7 cm và có từ
3-4 lá có thể chuyển sang cấy
vào bầu đất mùn vô trùng có
bổ sung các chất dinh dưỡng.
Sau một thời gian cây phát
triển ổn định ta đem chuyển
vào chậu. Sau khi chuyển chậu
khoảng một tuần mới được bón
phân, lúc này cây đã có đủ sức
chống chọi với bệnh tật.
- Như vậy, từ một đỉnh hoa Lan
được chọn nuôi cấy cho đến ra
cây con có 3-4 lá chuyển ra
vườn trồng mất thời gian
khoảng từ 8 đến 11 tháng.
V. Ảnh hưởng của BA và NAA lên quá trình nuôi cấy đỉnh sinh trưởng
của cây lan Dendrobium (thí nghiệm trên 11 bình cấy)
STT MS BA(mg/l) NAA(mg/l)
1 1/2 0 0
2 1/2 1 0
3 1/2 3 0
4 1/2 5 0
5 1/2 7 0

6 1/2 10 0
7 1/2 1 0.5
8 1/2 3 0.5
9 1/2 5 0.5
10 1/2 7 0.5
11 1/2 10 0.5
•
1. Sau 60 ngày nuôi cấy.
•
*Số lượng protocorm:
•
- Ở môi trường đối chứng (1/2 MS), khả năng hình thành
protocorm tăng ở những môi trường có bổ sung BA cao, do
BA có vai trò kích thích sự phân chia tế bào nên nồng độ BA
cao thì khả năng phân chia tế bào càng cao. Vì vậy số
protocorm tạo thành nhiều. Nhưng vai trò của BA đƣợc
kích thích mạnh khi ta kết hợp bổ sung BA với NAA, do đó
môi trờng có bổ sung BA và NAA thường cho thấy khả năng
tạo protocorm cao.
•
*Số lượng chồi:
•
- Có sự khác biệt giữa các môi trƣờng nuôi cấy lên khả năng
hình thành chồi. Ở giai đoạn này khả năng hình thành chồi của
Dendrobiumcũng không cao, do mẫu cấy chủ yếu là phát sinh
phôi soma và tạo protocorm.Số chồi hình thành cao ở những
môi trƣờng nuôi cấy không có sự phát sinh phôi soma và tạo
nhiều protocorm như: ½ MS + 1mg/l BA , ½ MS + 3mg/l BA
và ở môi trường ½ MS + 1mg/l BA + 0.5mg/l NAA . Còn ở
các môi trường khác của thí nghiệm thì số chồi giảm.

•
- Như vậy ở giai đoạn 60 ngày nuôi cấy BA và NAA không có
ảnh hưởng lớn đến khả năng hình thành chồi.
•
*Chiều cao chồi:
•
- Chiều cao chồi luôn giảm dần ở những môi trường có bổ
sung BA hoặc BA kết hợp NAA cao, do BA chỉ kích thích sự
phân chia chia tế bào chứ không kích thích sự tăng trưởng.
•
2. Sau 90 ngày nuôi cấy:
•
*Số lượng chồi:
•
-Số chồi tăng rất cao trên môi trường có bổ sung nồng độ BA cao
và tăng cao
•
hơn khi ta bổ sung kết hợp BA và NAA vào môi trờng nuôi cấy:
•
- Ở môi trường ½ MS + 7mg/l BA số chồi: ít
•
- Ở môi trường ½ MS + 7mg/l BA + 0.5mg/l NAA số chồi:vừa
•
- Ở môi trường ½ MS + 10mg/l BA số chồi: vừa
•
- Ở môi trường ½ MS + 10mg/l BA + 0.5mg/l NAA số chồi: nhiều
•
- Như vậy ở giai đoạn sau 90 ngày nuôi cấy BA và NAA có ảnh
hưởng lớn đến khả năng hình thành chồi.
•

*Số lượng lá, rễ và chiều cao chồi:
•
- Số lá: Đối với lan Dendrobium cũng giống Cymbidium,
càng tăng nồng độ BA thì số lượng lá không tăng cao và có thể
giảm.
•
- Số rễ: Không chỉ ở môi trường ½ MS có sự hình
thành rễ mà ở các môi trường khác cũng có sự hình thành
rễ dù không cao bằng môi trường đối chứng (1/2 MS). Chứng
tỏ lan Dendrobium nhậy cảm với NAA trong sự hình thành rễ
dù NAA ở nồng độ thấp.
•
*Ưu điểm:
•
-Phương pháp này có ưu điểm là tạo ra cây con sạch bệnh, khả
năng nhân giống nhanh.Với phương pháp nhân giống vô tính
như trên sẽ đảm bảo tạo ra cây con mang đặc tính giống hoàn
toàn với cây cha mẹ (cây con ổn định về mặt di truyền), cây
con không nhiễm bệnh và tạo được một số lượng lớn cây con
trong thời gian ngắn.
•
*Nhược điểm:
•
-Kỹ thuật này khá phức tạp, phải thực hiện dưới kính lúp và
khả năng sống sót của mẫu cấy có kích thước nhỏ như thế
thường không cao, do đó chỉ được tiến hành khi cần nuôi cấy
với mục đích tạo các cây con invitro sạch virus.