Tiểu luận môn phương pháp nghiên cứu khoa học PHƯƠNG PHÁP SCAMPER

Giảng viên hƣớng dẫn : GS. TSKH Hoàng Văn Kiếm

Học viên thực hiện : Trần Thị Thùy Liên Trang 1


I. PHƯƠNG PHÁP SCAMPER
SCAMPER là một công cụ tƣ duy khá hiệu quả, trợ giúp đắc lực trong quá trình
tìm ra các phát kiến nhằm thay đổi sản phẩm hoặc tiến trình công việc. Kết quả
mà phƣơng pháp này mang lại có thể áp dụng trực tiếp hoặc nhƣ điểm khởi đầu
theo cách tƣ duy bên lề vấn đề.


Bản đồ tƣ duy của phƣơng pháp SCAMPER. (ảnh: nguồn internet)
Giảng viên hƣớng dẫn : GS. TSKH Hoàng Văn Kiếm

Học viên thực hiện : Trần Thị Thùy Liên Trang 2


1. Phép thay thế – Substitute
Nội dung: Thay thế thành tố hiện có của hệ thống bằng thành tố khác.
Tƣ duy: Thành tố nào có thể đƣợc thay thế bằng thành tố khác mà có thể làm
tăng hiệu quả sử dụng cũng nhƣ chất lƣợng? Sau khi thay thế bằng thành tố
khác, sản phẩm sẽ nhƣ thế nào?
Ví dụ: Ngày xƣa bánh xe làm từ gỗ và không có phần cao su. Sau này khi con
ngƣời biết cách sử dụng cao su, bánh xe đƣợc cái tiến dần từ bọc cao su quanh
bánh gỗ. Rồi tiến tới phần bánh xe làm bằng gỗ đƣợc thay bằng lốp cao su bơm
hơi, phần nan hoa thì thay bằng thép chịu lực, giúp tăng độ bền cho bánh xe,
giảm ma xát làm tăng tốc độ di chuyển.

Lốp xe bằng gỗ hoàn toàn (ảnh: nguồn internet)

Lốp xe ngày nay (ảnh: nguồn internet)
Giảng viên hƣớng dẫn : GS. TSKH Hoàng Văn Kiếm

Học viên thực hiện : Trần Thị Thùy Liên Trang 3


2. Phép kết hợp – Combine
Nội dung: Kết hợp thành tố của các hệ thống khác nhau để tạo ra hệ thống mới
Tƣ duy: Làm sao để kết hợp các thành tố từ nhiều hệ thống khác nhau để tạo
nên một hệ thống mới với nhiều chức năng?
Ví dụ: Kết hợp giấy vệ sinh có in hình tiền, để muốn gửi đến mọi ngƣời thông
điệp nhƣ : Tiết kiệm giấy là tiết kiệm tiền.

Giấy vệ sinh có in hình tiền (ảnh: nguồn internet)

3. Phép thích ứng – Adapt
Nội dung: Thích ứng hệ thống trong một bối cảnh khác
Tƣ duy: Làm sao để hệ thống vẫn vận hành tốt khi ở một môi trƣờng khác
không giống môi trƣờng tạo ra hệ thống?
Ví dụ: Chiếc gối ôm có hình bàn tay, tạo cảm giác an toàn, ấm áp cho ngƣời sử
dụng
Giảng viên hƣớng dẫn : GS. TSKH Hoàng Văn Kiếm

Học viên thực hiện : Trần Thị Thùy Liên Trang 4



Cuộc sống ngọt ngào (ảnh: nguồn internet)
4. Phép điều chỉnh – Modify
Nội dung: Điều chỉnh quy mô thành tố của hệ thống

Tƣ duy: Làm sao để tăng (giảm) kích thƣớc (thuộc tính) của hệ thống mà vẫn
đảm bảo hiệu quả sử dụng?
Ví dụ: Cắt chiếc quần jean, và sửa thành giày để mang vào đôi chân

Đôi giày đƣợc làm từ quần jean (ảnh: nguồn internet)
Giảng viên hƣớng dẫn : GS. TSKH Hoàng Văn Kiếm

Học viên thực hiện : Trần Thị Thùy Liên Trang 5


5. Phép thêm vào – Put
Nội dung: Thêm thành tố mới vào hệ thống.
Tƣ duy: Làm sao để thêm một thành tố mới vào hệ thống, giúp cho hệ thống có
thêm tính năng mới nhƣng vẫn không làm ảnh hƣởng đến hiệu quả hoạt động
của hệ thống nhƣ lúc ban đầu?
Ví dụ: Cái xẻng vừa có thể xúc cát, vừa có thể dùng để chiên trứng ăn.

Cái xẻng chiên trứng (ảnh: nguồn internet)

6. Phép loại bỏ – Eliminate
Nội dung: Loại bỏ thành tố khỏi hệ thống.
Tƣ duy: Làm sao để loại bỏ một thành tố ra khỏi hệ thống mà không làm ảnh
hƣởng tới chức năng hoạt động của hệ thống?
Ví dụ: Sự phát triển từ điện thoại cố định có dây tới điện thoại di động không
dây.
Giảng viên hƣớng dẫn : GS. TSKH Hoàng Văn Kiếm

Học viên thực hiện : Trần Thị Thùy Liên Trang 6

7. Phép đảo ngược – Reverse
Nội dung: Đảo ngƣợc trật tự các thành tố của hệ thống.
Tƣ duy: Làm sao đảo ngƣợc trật tự hay cách thức hoạt động của hệ thống?
Ví dụ: Áo có thể mặc trái, hay phải đều đƣợc.

Áo có thể mặc trái, hay phải đều đƣợc (ảnh: nguồn internet)

Giảng viên hƣớng dẫn : GS. TSKH Hoàng Văn Kiếm

Học viên thực hiện : Trần Thị Thùy Liên Trang 7


II. CÂY BÚT DƯỚI GÓC NHÌN SCAMPER
Từ thời cổ đại, con ngƣời đã biết sử dụng bút để viết trong việc ghi chép nhƣ
bút lông viết trên thẻ tre hoặc giấy

(ảnh: nguồn internet) (ảnh: nguồn internet)
Bút lông là loại bút đầu có túp lông dạng tròn, dẹt, nhọn cán dài nhiều cỡ.
Bút có cấu tạo đơn giản gồm cán bút để cầm viết; lông để hút mực và chuyển
mực lên giấy.
Ta dùng “phƣơng pháp thay thế” : Cây bút lông về vật liệu chế tạo với mục đích
làm sao chữ viết đƣợc tinh xảo hơn và lông gắn vào quản bút cho chắc chắn,
khéo léo hơn. Ngoài trúc, ta còn dùng các loại vật liệu khác nhƣ gỗ, ngà, ngọc
và cả kim loại nhƣ đồng, sắt, vàng, bạc để làm quản bút.
Ta dùng “phƣơng pháp thích ứng” : Lông để hút mực có thể là lông đuôi ngựa
hay sợi tổng hợp để dùng cho các loại màu quánh đặc, vẽ dày và khoẻ. Túp lông
mềm đƣợc làm từ lông chồn, thỏ, sóc dùng với màu loãng nhƣ màu nƣớc, mực,
màu phẩm, màu bột mịn. Bút lông viết chữ Nho, loại bút độc đáo của Trung

Quốc, có ngòi bằng một túp lông mềm bó tròn vuốt thành đầu nhọn, rất thích
hợp với lối viết chữ Hán cổ truyền và với việc vẽ tỉa tinh vi.
Giảng viên hƣớng dẫn : GS. TSKH Hoàng Văn Kiếm

Học viên thực hiện : Trần Thị Thùy Liên Trang 8


Ta dùng “phƣơng pháp điều chỉnh” : Về độ dài bút gồm bút ngọn ngắn, ngọn
dài và ngọn vừa; Dựa vào tính năng và nguyên liệu: Bút lông mềm, bút lông
cứng.
Bút lông mềm thƣờng làm bằng lông dê, sức đàn hồi kém, ngậm mực nhiều,
chữ viết ra tròn đậm thích hợp với lối viết Chân, Lệ nhƣng điều khiển không
khéo, nét chữ sẽ không khoẻ.
Bút lông cứng làm bằng lông cáo, chồn hoặc thỏ rừng. Bút lông cứng sức đàn
hồi lớn, chữ viết ra cứng cỏi, mạnh mẽ, thích hợp với viết chữ Thảo nhƣng
thƣờng dùng trong hội hoạ nhiều hơn.
Ta dùng “phƣơng pháp điều chỉnh” : Dựa vào kích cỡ nhƣ loại bút lớn dùng viết
chữ lớn và loại bút vừa thƣờng dùng để viết câu đối.
Ta có thể dùng “phƣơng pháp thay thế” cây bút lông thành cây bút máy

(ảnh: nguồn internet) (ảnh: nguồn internet)
Bút máy là loại bút có một bầu chứa mực viết lỏng. Mực đƣợc dẫn tới ngòi bút
qua một hệ thống dẫn bằng mao dẫn và trọng lực. Mực có thể chứa trong một
hộp nhỏ bằng nhựa lắp trong bầu bút hoặc trong ruột cao su. Loại dùng ruột cao
su cổ hơn, khi lấy mực phải cắm bút vào lọ mực và dùng tay bóp ruột cao su để
hút mực từ lọ. Mực khi viết ra giấy thì lâu khô.
Giảng viên hƣớng dẫn : GS. TSKH Hoàng Văn Kiếm

Học viên thực hiện : Trần Thị Thùy Liên Trang 9

Ta dùng “phƣơng pháp thay thế” : Thay loại mực lỏng lâu khô, thành loại mực
đặc mau khô. Đây cũng là ý tƣởng của Laszlo Josef Biro, là nhà phát minh bút
bi và giới thiệu bút bi sản xuất đầu tiên ở Hội chợ quốc tế Budapest năm 1931.
Ngoài ra, ta còn dùng “phƣơng pháp kết hợp” : Kết hợp sự chuyển động của
viên bi nhỏ gắn trên đầu bút, mỗi khi viên bi lăn theo chiều di chuyển của chiếc
bút, mực sẽ đƣợc mang xuống theo và in lên giấy.
Bút bi có chứa một ống mực đặc, khi viết, mực đƣợc in lên giấy là nhờ chuyển
động lăn của một viên bi nhỏ, với đƣờng kính khoảng từ 0,5 đến 1.2 mm, gắn
nơi đầu ống chứa mực. Loại mực dùng cho bút bi khô rất nhanh, ngay sau khi
đƣợc viết lên giấy.

(ảnh: nguồn internet) (ảnh: nguồn internet)
Ta dùng “phƣơng pháp loại bỏ”: Cây bút bi có nắp đậy, thành cây bút bi không
có nắp đậy.

(ảnh: nguồn internet) (ảnh: nguồn internet)

Giảng viên hƣớng dẫn : GS. TSKH Hoàng Văn Kiếm

Học viên thực hiện : Trần Thị Thùy Liên Trang 10


Ta dùng “phƣơng pháp thêm vào” : Cây bút bi có những hình ảnh ngộ nghỉnh,
vui mắt, tạo cảm giác yêu thích cho ngƣời sử dụng.

(ảnh: nguồn internet) (ảnh: nguồn internet)
Ta dùng “phƣơng pháp kết hợp” : Cây bút bi có kết hợp thẻ nhớ USB để lƣu dữ
liệu, kết hợp thêm tua – vít để vặn ốc, kết hợp chức năng ghi âm, hoặc kết hợp
thêm chức năng massage

(ảnh: nguồn internet) (ảnh: nguồn internet)

(ảnh: nguồn internet) (ảnh: nguồn internet)
Giảng viên hƣớng dẫn : GS. TSKH Hoàng Văn Kiếm

Học viên thực hiện : Trần Thị Thùy Liên Trang 11


Ta dùng “phƣơng pháp đảo ngƣợc”: Cây bút bi có hai đầu, ta có thể viết đầu
nào cũng đƣợc.

(ảnh: nguồn internet) (ảnh: nguồn internet)
Ta dùng “phƣơng pháp điều chỉnh” và “phƣơng pháp thêm vào”: Cây bút bi có
một ruột một ngòi, giờ đây có thể có nhiều ruột nhiều ngòi, và mỗi ruột có một
màu riêng biệt nhƣ đen, đỏ, xanh, tím, ….

(ảnh: nguồn internet) (ảnh: nguồn internet)

Giảng viên hƣớng dẫn : GS. TSKH Hoàng Văn Kiếm

Học viên thực hiện : Trần Thị Thùy Liên Trang 12



III. MỘT SỐ Ý TƯỞNG CẢI TIẾN CÂY BÚT
Ta có thể dùng “phƣơng pháp thay thế” để thay đổi loại mực khi viết nhìn thấy
đƣợc bằng một loại mực khi viết không thể nhìn thấy đƣợc, mà muốn nhìn thấy
đƣợc thì phải dùng một loại dung dịch khác quét lên bề mặt ví dụ nhƣ xăng, dầu
ăn, rƣợu,…, hoặc ta dùng “phƣơng pháp thích ứng” để tạo ra phần thân cây bút

một loại vật liệu mà khi ta làm rớt cây bút từ trên cao xuống thì ngòi bút và cây
bút không bị bể. Cũng có thể dùng “phƣơng pháp điều chỉnh” để điều chỉnh cây
bút thành một dụng cụ để chơi nhạc.

(ảnh: nguồn internet) (ảnh: nguồn internet)
Ta có thể dùng “phƣơng pháp kết hợp” để có thể kết hợp cây bút với chiếc điện
thoại di động.

(ảnh: nguồn internet)
Giảng viên hƣớng dẫn : GS. TSKH Hoàng Văn Kiếm

Học viên thực hiện : Trần Thị Thùy Liên Trang 13


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Tài liệu môn Phƣơng Pháp Nghiên Cứu Khoa Học do Thầy Hoàng Văn Kiếm
cung cấp
2.
3.
4.




Giảng viên hƣớng dẫn : GS. TSKH Hoàng Văn Kiếm

Học viên thực hiện : Trần Thị Thùy Liên Trang 14


MỤC LỤC

I. PHƢƠNG PHÁP SCAMPER 1
1. Phép thay thế – Substitute 2
2. Phép kết hợp – Combine 3
3. Phép thích ứng – Adapt 3
4. Phép điều chỉnh – Modify 4
5. Phép thêm vào – Put 5
6. Phép loại bỏ – Eliminate 5
7. Phép đảo ngƣợc – Reverse 6
II. CÂY BÚT DƢỚI GÓC NHÌN SCAMPER 7
III. MỘT SỐ Ý TƢỞNG CẢI TIẾN CÂY BÚT 12
TÀI LIỆU THAM KHẢO 13