Tài liệu ôn tập lớp 9(tt)

Phan Th Thựy Nga Trng THCS Hunh Thỳc Khỏng
Nội dung và nghệ thuật các tác phẩm thơ hiện đại
Tác
phẩm
Tác giả
Năm
sáng
tác,
thể
thơ
Nội dung chính Nghệ thuật
Đồng
chí
Chính Hữu gia nhập Trung
đoàn Thủ đô năm 1946. Từ ng-
ời lính ông trở thành nhà thơ.
Nh một lẽ tự nhiên, với Chính
Hữu làm thơ là để ghi lại cuộc
đời mình cùng những ngời
đồng đội gắn bó với ông suốt
hai cuộc kháng chiến chống
Pháp và chống Mĩ. Điều này
giải thích vì sao thơ Chính
Hữu hầu nh chỉ gắn bó với
hình tợng ngời lính, với những
phẩm chất đẹp đẽ của tình
đồng chí, đồng đội, và mở
rộng hơn là sự gắn bó giữa tiền
tuyến với hậu phơng.
1948;
Tự do

Là một trong những tác
phẩm tiêu biểu nhất viết về
ngời lính cách mạng của
văn học thời kỳ k/c chống
TDP.Bài thơ khắc họa vẻ
đẹp chân thực, giản dị của
ngời lính cách mạng và
tình đồng chí keo sơn gắn
bó dựa trên cơ sở cùng
chung cảnh ngộ và lí tởng
chiến đấu, góp phần tạo
nên sức mạnh và vẻ đẹp
tinh thần của ngời lính
cách mạng
Hình tợng ngời
lính cách mạng
đợc biểu hiện
qua những chi
tiết, hình ảnh,
ngôn ngữ giản
dị, chân thực,
cô đọng, giàu
sức biểu
cảm.Nhịp điệu
thơ giàu tính
nhạc.
Bài
thơ về
tiểu
đội xe

không
kính
Phạm Tiến Duật là một trong
những gơng mặt tiêu biểu của
thế hệ các nhà thơ thời kì
kháng chiến chống Mĩ. Thơ
anh tập trung thể hiện hình ảnh
thế hệ trẻ trong kháng chiến
chống Mĩ qua các hình tơng
ngời lính và cô thanh niên
xung phong trên tuyến lửa Tr-
ơng Sơn.
1969;
Tự do
Bài thơ đã sáng tạo một
hình ảnh độc đáo những
chiếc xe không kính, qua
đó khắc họa hình ảnh
những ngời lính lái xe ở tr-
ờng Sơn trong k/c chống
Mĩ, với t thế hiên ngang,
tinh thần dũng cảm, bất
chấp khó khăn nguy hiểm;
niềm vui của tuổi trẻ và ý
chí giải phóng miền Nam.
Chất liệu hiện
thực sinh động
của cuộc sống
ở chiến trờng;
ngôn ngữ và

giọng điệu giàu
tính khẩu ngữ,
tự nhiên, vui t-
ơi, khỏe khoắn.
Đoàn
thuyề
n
đánh
cá
Huy Cận là nhà thơ nổi tiếng
trong phong trào thơ mới
( 1932-1945)đồng thời là một
trong những nhà thơ tiêu biểu
của nền thơ ca hiên đại Việt
Nam từ sau 1945
1958;
Tự do
Bài thơ là một bức tranh
đẹp, một khúc ca hùng
tráng, phấn khởi về thiên
nhiên và con ngời. Hình
ảnh thiên nhiên, con ngời
thật khí thế, thật đẹp, khác
với không gian ảm đảm bi
thơng trong thơ Huy Cân
trớc 1945. Bài thơ khắc
họa hình ảnh tơi đẹp, tráng
lệ về thiên nhiên, vũ trụ và
ngời lao động; thể hiện sự
hài hòa giữa thiên nhiên và

con ngời, bộc lộ niềm vui,
niềm tự hào về đất nớc và
cuộc sống.
Có nhiều sáng
tạo trong việc
xây dựng hình
ảnh bằng liên t-
ởng, tợng tợng
phong phú, âm
hởng khỏe
khoắn, hào
hùng lạc quan.
Bếp
lửa
Bằng Việt là một trong những
nhà thơ trởng thành trong thời
kì kháng chiến chống Mĩ cứu
nớc nh Nguyễn Duy, Hữu
Thịnh, Nguyễn Khoa
Điềm, Thơ ông dung dị nhng
1963;
Tự do
Qua hồi tởng, tác giả gợi
lại những kỉ niệm đầy xúc
động về ngời bà và tình bà
cháu vừa sâu sắc thấm
thía, vừa rất quen thuộc;
lòng kính yêu, trân trọng
Kết hợp nhuần
nhuyễn các ph-

ơng thức biểu
đạt: Biểu cảm,
miêu tả và tự
sự, bình luận;
Khái quát nội dung và nghệ thuật các văn bản thơ, truyện chơng trình Ngữ
Văn 9
1
Phan Th Thựy Nga Trng THCS Hunh Thỳc Khỏng
hàm chứa những tình cảm rộng
lớn yêu thơng.
và biết ơn với quê hơng,
gia đình, đất nớc.
sáng tạo hình
ảnh bếp lửa gắn
với hình ảnh
ngời bà.
Khúc
hát ru
nhữn
g em
bé lớn
trên l-
ng mẹ
Nguyễn Khoa Điềm là một
nhà thơ tiêu biểu của thế hệ
các nhà thơ trẻ những năm
kháng chiến chống Mĩ. THơ
ông giàu chất suy t, dồn nén
cảm xúc, thể hiện tâm t của
ngời trí thức tham gia vào cuộc

chiến đấu của nhân dân.
1971;
Tự do
Thể hiện tình yêu con tha
thiết, niềm mong ớc con
mau lớn khôn, khỏe mạnh
trở thành công dan của
một đất nớc tự do; tình yêu
con gắn liền với lòng yêu
nớc, tinh thần chiến đấu
của ngời mẹ Tà Ôi.
Khúc hát ru
nhịp nhàng,
giọng điệu ngọt
ngào, trìu mến.
ánh
trăng
Nguyễn Duy là một gơng mặt
tiêu biểu cho lớp nhà thơ trẻ
thời kì kháng chiến chống Mĩ
cứu nớc
1978;
Tự do
Là lời tự nhắc nhở về
những năm tháng gian lao
đã qua của cuộc đời ngời
lính gắn bó với thiên
nhiên, đất nớc bình dị,hiền
hậu;gợi nhắc, nhắn nhủ
ngời đọc nên có thái độ

sống uống nớc nhớ nguồn,
ân nghĩa thủy chung cùng
quá khứ
Hình ảnh vầng
trăng mang
nhiều tầng ý
nghĩa; giọng
thơ tâm tình,
triết lí, tự
nhiên, bình dị
và chân thành
Con
cò
Chế Lan Viên là nhà thơ có
công đầu trong việc cách tân
thơ ca Việt Nam ( thay đổi
việc sáng tác thơ ca từ khuôn
mẫu niêm luật bằng những câu
thơ tự do ngắn dài khác nhau
dễ dàng cho việc thể hiện t t-
ởng nội dung). Thơ Chế Lan
Viên đa diện, đa chiều, nhiều
tầng ngữ nghĩa, chủ yếu thể
hiện ở chiều sâu, ở tầm triết lí,
có sự gặp gỡ của hai nền thơ
ca phơng Tây và Phơng Đông.
1962;
Tự do
- Ca ngợi tình mẹ.ẳng định
ý nghĩa của lời ru đối với

cuộc sống con ngời.
Vận dụng sáng
tạo ca dao; có
nhiều câu thơ
giàu tính triết
lí.
Mùa
xuân
Nho
nhỏ
Thanh Hải là nhà thơ hoạt
động văn nghệ trong suốt
chặng đờng của hai cuộc
kháng chiến chống Thực dân
Pháp và đế quốc Mĩ và là một
trong số những cây bút có
công xây dựng nền văn học
cách mạng ở miền Nam thời kì
đầu. Tác phẩm của ông thờng
thể hiện khát khao cháy bỏng
về sự hiến dâng sức mình cho
Tổ quốc, cho dân tộc.
1980;
Tự do
Thể hiện lòng tha thiết gắn
bó, yêu mến với đất nớc
với cuộc đời. Thể hiện ớc
nguyện chân thành của
nhà thơ đợc cống hiến cho
dân tộc.

Nhạc điệu thơ
trong sáng tha
thiết gần gũi
với dân ca; hình
ảnh thơ đẹp,
giản dị, gợi
cảm, sử dụng
nhiều biện pháp
ẩn dụ và so
sánh sáng tạo.
Viếng
lăng
Bác
Cũng nh Thanh Hải, Viễn Ph-
ơng là nhà thơ hoạt động văn
nghệ trong suốt chặng đờng
của hai cuộc kháng chiến
chống TDP và ĐQM và là cây
bút có mặt sớm nhất của lực l-
ợng văn nghệ giải phóng ở
1976;
Tự do
Thể hiện lòng thành kính
và xúc động sâu sắc của
ngời con Miền Nam đối
với Bác Hồ khi vào lăng
viếng Bác.
Giọng điệu thơ
trang trong và
tha thiết; hình

ảnh ẩn dụ đẹp
và gợi cảm;
ngôn ngữ bình
dị và cô đọng.
Khái quát nội dung và nghệ thuật các văn bản thơ, truyện chơng trình Ngữ
Văn 9
2
Phan Th Thựy Nga Trng THCS Hunh Thỳc Khỏng
miền Nam thời kì chống Mĩ
cứu nớc. Thơ Viễn Phơng th-
ờng nhỏ nhẹ, giàu tình cảm,
khá quen thuộc với bạn đọc
thời kháng chiến chống đế
quốc Mĩ.
Sang
Thu
Hữu Thịnh là nhà thơ viết
nhiều, viết hay về cuộc sống
nông thôn, về mùa thu
1991;
Tự do
Thể hiện sự cảm nhận tinh
tế những biến chuyển nhẹ
nhàng mà rõ rệt của đất
trời từ cuối hạ sang đầu
thu.
Hình ảnh thơ
giàu biểu cảm
Nói
với

con
Y PhơngY Phơng là một nhà
thơ có bản sắc tơng đối rõ, một
giọng điệu đáng chú ý trong
nền thơ Việt Nam nói chung
và trong nền văn học các dân
tộc thiểu số Việt Nam nói
riêng. Thơ Y Phơng là tiếng
hát ngợi ca con ngời và cuộc
sống miền núi, là sự thức tỉnh
ý thức và tinh thần dân tộc là
khẳng định sức sống mãnh mẽ
của dân tộc mình. Thơ Y Ph-
ơng lúc nào cũng toát ra tình
yêu và lòng nhân ái. Thắm
thiết và mạnh mẽ hơn cả trong
thơ Y Phơng là tình yêu quê h-
ơng, làng bản
Tự do
Thể hiện tình cảm gia đình
ấm cúng, ca ngợi truyền
thống cần cù, sức sống
mạnh mẽ của quê hơng và
dân tộc mình.
Từ ngữ, hình
ảnh thơ giàu
sức gợi cảm.
*) Sắp xếp các tác phẩm thơ theo từng giai đoạn:
- Giai đoạn kháng chiến chống TDP ( 1946 1954) : Đồng chí của Chính Hữu
- Giai đoạn hòa bình ở Miền Bắc sau cuộc kháng chiến chống TDP ( 1954

1964) : Đoàn thuyền đánh cá, Bếp lửa, Con cò.
- Giai đoạn kháng chiến chống Mĩ ( 1964 1975) : Bài thơ về Tiểu đội xe
không kính, Khúc hát ra những em bé lớn trên lng mẹ.
- Giai đoạn sau năm 1975 : ánh trăng, Mùa xuân nho nhỏ, Viếng lăng Bác, Nói
với con, Sang Thu.
*) Hình ảnh ngời lính và tình đồng chí của họ trong
các bài thơ: Đồng chí, Bài thơ về Tiểu đội xe không
kính, ánh trăng
Cả ba bài thơ đề viết về hình ảnh ngời lính cách mạng với vẻ đẹp trong tính
cách và tâm hồn của họ. Nhng mỗi bài lại khai thác những nét riêng và đặt trong
những hoàn cảnh khác nhau.
+ Bài Đồng chí viết về ngời lính thời kì ddaaauf kháng chiến chống TDP. Họ
xuất thân là nông dân từ những vùng nghèo khó.ở họ có tình đồng chí, đồng đội
dựa trên cơ sở cùng chung cảnh ngộ, cùng chia sẻ những gian lao, thiếu thốn và
lí tởng chiến đấu.
+ Bài thơ về Tiểu đội xe không kính Khắc họa hình ảnh những chiến sỹ lái
xe trên tuyến đờng Trờng Sơn trong thời kí kháng chiến chống Mĩ. Bài thơ làm
nổi bật tinh thần dũng cảm, bất chấp khó khăn nguy hiểm, t thế hiên ngang,
niềm lạc quan và ý chí chiến đấu giải phóng Miền Nam của ngời chiến sĩ lái xe,
một hình ảnh tiêu biểu cho thế hệ trẻ trẻ trong cuộc kháng chiến chống Mĩ.
+ Bài ánh trăng lại thể hiện tâm sự của một ngời lính đã đi qua chiến tranh,
nay sống giữa thành phố nhôn nhịp trong hòa bình. Bài thơ lại gợi những kỉ niệm
gắn bó của ngời lính với đát nớc, với đồng đội trong những năm tháng gian lao
Khái quát nội dung và nghệ thuật các văn bản thơ, truyện chơng trình Ngữ
Văn 9
3
Phan Th Thựy Nga Trng THCS Hunh Thỳc Khỏng
của thời chiến tranh, từ đó nhắc nhở về đạo lí nghĩa tình thuye chung của mỗi
ngời, của dân tộc.
II. Nội dung và nghệ thuật những tác phẩm truyện hiện

đại
Tác
phẩm
Tác giả
Nội dung
chính
Nghệ thuật
Làng
Kim Lân. Cả đời cầm bút của mình,
nhà văn Kim Lân chỉ viết rất ít và
cũng hầu nh chỉ viết về ngời dân quê
ông vùng Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh, một
vùng quê nổi tiếng vừa trù phú tơi
đẹp, vừa giàu truyền thống văn hoá.
Trớc cách mạng tháng Tám năm 1945
Kim Lân đã đợc biết đến với những
truyện ngắn đặc sắc về những phong
tục văn hoá làng quê với những thú
chơi dân dã tài hoa: chọi gà, thả chim,
đấu vật
Thể hiện tình yêu
làng quê và lòng
yêu nớc, tinh thần
kháng chiến của
ngời nông dân phải
rời làng đi tản c qua
nhân vật ông Hai.
Thành công khi
xây dng tình
huống tâm lí,

miêu tả sinh
động diễn biến
tâm trạng, ngôn
ngữ nhân vật
quần chúng.
Lặng
lẽ Sa
Pa
Trong nền VHVNHĐ có những cây
bút văn xuôi chỉ chuyên về truyện
ngắn và kí.Nguyễn Thành Long là
một trong số đó. Nhà văn Tô Hoài
trong một bài viết đã gọi Nguyễn
Thành Long là "cây truyện ngắn".
Ông bắt đầu sự nghiệp cầm bút của
mình ở những năm cuối cuộc kháng
chiến chống TDP và đợc đánh giá là
một cây bút cần mẫn và nghiêm túc
trong lao động nghệ thuật, lại rất coi
trọng thâm nhập thực tế đời sống.
Sáng tác của Nguyễn Thành Long hầu
nh chỉ viết về những vẻ đẹp bình dị
của con ngời và của thiên nhiên, đất
nớc.
Khắc họa thành
công hình ảnh đẹp
của ngời lao động
bình thờng: anh
thanh niên làm
công tác khí tợng

một mình trên đỉnh
núi cao: khẳng định
vẻ đẹp và ý nghĩa
của những công
việc thầm lặng.
Thành công khi
xây dựng tình
huống truyện
hợp lí, cách kể
chuyện tự nhiên,
có sự kết hợp
giữa tự sự, tự
trình và bình
luận.
Chiếc
lợc
ngà
Nguyn Quang Sỏng l mt trong
nhng tỏc gi tiờu biu ca nn vn
hc thi kỡ khỏng chin chng M cu
nc. Cỏc sỏng tỏc ca anh hu nh
ch núi v cuc sng v con ngi
Nam B trong hai cuc chin tranh
cng nh sau hũa bỡnh.
Thể hiện tình cha
con sâu nặng, một
nét đẹp tâm hồn
của một ngời cán
bộ cách mạng trong
hoàn cảnh éo le của

chiến tranh.
Sáng tạo tình
huống bất ngờ
mà tự nhiên, hợp
lí, thành công
trong việc miêu
tả tâm lí và xây
dựng tính cách
nhân vật.
Bến
Quê
NMC là cây bút xuất sắc nhất của
VHVNHĐ. Trớc năm 1975, với
những tác phẩm nh Cửa Sông, Dấu
chân ngời lính, Mảnh trăng cuối rừng
mang khuynh hớng sử thi , anh đã
dựng lên những con ngời tràn đầy
cảm hứng lãng mạn, trẻ trung, tơi tắn.
Đây là thời kỳ mà nhà văn đang đi tìm
những hạt ngọc ẩn dấu trong bề sâu
tâm hồn của con ngời- thời kỳ mà con
Thể hiện những suy
ngẫm, trải nghiệm
sâu sắc về con ngời
và cuộc đời, nhắc
nhở mọi ngời trân
trọng những vẻ đẹp
và giá trị bình dị,
gần gũi của gia
đình và quê hơng.

Truyện thành
công nổi bật ở sự
miêu tả tâm lí
tinh tế, nhiều
hình ảnh giàu
tính biểu tợng,
cách xây dựng
tình huống,trần
thuật tâm trạng
của nhân vật.
Khái quát nội dung và nghệ thuật các văn bản thơ, truyện chơng trình Ngữ
Văn 9
4
Phan Th Thựy Nga Trng THCS Hunh Thỳc Khỏng
ngời VN chỉ sống trong lí tởng và
sống bằng lí tởng. Nhng khi chiến
tranh đã di qua, với những quan hệ
chằng chịt trong đời thờng, anh đã rất
nhảy cảm nhìn ra đợc những đổi thay
của con ngời, những đời ngời nặng
trĩu từng trải, đau thơng nhng vẫn
nồng nàn khắc khoải với cuộc sống.
Những
NSXX
Lê Minh Khuê là nữ nhà văn gia nhập
thanh niên xung phong trong thời kỳ
kháng chiến chống Mĩ và bắt đầu viết
văn vào đầu những năm 70, và chủ
yếu viết về cuộc sống chiến đấu của
tuổi trẻ ở tuyến đờng Trờng Sơn. Là

nhà văn có sở trờng về truyện ngắn.Từ
sau năm 1975, sáng tác của chị đã
bám sát những biến chuyển của đời
sống, đề cập đến nhiều vấn đề bức
xúc của xã hội thời đổi mới. Ngòi bút
miêu tả tâm lí của Lê Minh Khuê khá
sắc sảo, nhất là khi miêu tả tâm lí phụ
nữ.
Thể hiện tâm hồn
trong sáng,thơ
mông, tinh thần
dũng cảm,cuộc
sống chiến đấu gian
khổ, hi sinh nhng
rất hồn nhiên, lạc
quan của những cô
gái thanh niên xung
phong trên tuyến đ-
ờng Trờng Sơn thời
chiến tranh.
Cách dẫn truyện
tự nhiên, ngôn
ngữ sinh động,
trẻ trung và đặc
biệt thành công
về nghệ thuật
miêu tả tâm lí
nhân vật
* các tác phẩm sau cách mạng tháng 8 năm 1945 đã phán
ánh về đất nớc và con ngời việt nam:

- Phản ánh cuộc chiến đấu bảo vệ Tổ quốc hào hùng và sự sáng tạo to lớn của
con ngời Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng đất nớc.
- Thể hiện những phẩm chất cao đẹp của con ngời Việt Nam trong công cuộc
bảo vệ Tổ quốc, xây dựng đất nớc.
*) Hình ảnh các thế hệ con ngời Việt Nam trong hai
cuộc kháng chiến chống Pháp và mĩ đợc miêu tả qua
các nhân vật sau:
- Ông Hai( Làng, kim Lân ); Ông Sáu, bé Thu ( Chiếc lợc ngà, Nguyễn Quang
Sáng); ông họa sỹ già, cô kĩ s trẻ, anh thanh niên( Lổng lẽ Sa Pa, Nguyễn Thành
Long); Phơng Định, Nho, thao( Những ngôi sao xa xôi, Lê Minh Khuê).
-> ở họ có những nét chung rất đáng quý là yêu quê hơng, Tổ quốc; chiến đấu và
lao động quên mình vì sự nghiệp chung của nhân dân; có một thế giới tinh thần
cao đẹp và phong phú, giàu chất lí tởng và tinh thần lãng mạn.
III. Các tác phẩm thơ Việt Nam thời Trung đại Ngữ Văn 9.
Tác
phẩm
Tác
giả
Năm
sáng
tác, thể
thơ
Nội dung chính Nghệ thuật
Chị em
Thúy
Kiều
Nguyễn
Du
Cuối TK
XVIII đầu

thế kỷ XIX
Chân dung hai chị em Thúy
Kiều. Ca ngợi vẻ đẹp tài năng và
dự cảm về số kiếp nàng Kiều.
Tiêu biểu cho nghệ
thuật mêu tả đặc sắc
của ngòi bút Nguyễn
Du. Bút pháp nghệ
thuật ớc lệ cổ điển:
lấy vẻ đẹp thiên
nhiên dể miêu tả vẻ
đẹp con ngời.
Cảnh
ngày
xuân
Bức tranh thiên nhiên, lễ hội của
mùa xuân tơi đẹp trong sáng làm
rung cảm ngời đọc một cách nhẹ
Kừt cấu hợp lí, ngôn
ngữ tạo hình, kết hợp
giữa bút pháp tả với
Khái quát nội dung và nghệ thuật các văn bản thơ, truyện chơng trình Ngữ
Văn 9
5
Phan Th Thựy Nga Trng THCS Hunh Thỳc Khỏng
nhàng bút pháp gợi có tính
chất điểm xuyết,
chấm phá.
Kiều ở
lầu

Ngng
Bích
Là một trong những đoạn thơ tả
cảnh ngụ tình hay nhất trong
truyện Kiều. Đoạn trích tập trung
miêu tả tâm trạng cô đơn buồn
tủi của Kiều trớc cảnh thiên
nhiên ở lầu Ngng Bích.
Nghệ thuật tả cảnh
ngụ tình, tả tâm
trạng xuất chúng. Hệ
thống từ ngữ giàu giá
trị biểu đạt.
Mã
Giám
Sinh
mua
Kiều
Vạch mặt bản chất xấu xa của
MGS, đồng thời lên án, phê phấn
xã hội đồng tiền đã chà đạp lên
thân phận của con ngời , nhất là
ngời phụ nữ. Khác họa sự đau xót
sâu sắc của ngời con gái tài hoa
nhng bạc mệnh.
Thành công trong
cách tả nhân vật
phản diện, cách miêu
tả tâm trang nhân vật
Thúy

Kiều
báo ân
báo
oán
Thể hiện ớc mơ công lí chính
nghĩa theo quan điểm của quần
chúng nhân dân: con ngời bị áp
bức bóc lột vùng lên cầm cán cân
công lí, ở hiền gặp lành, ở ác gặp
ác.
- Thành công trong
việc miêu tả những
diễn biến phức tạp
của nhân vật tinh tế,
chính xác.Hệ thống
ngôn ngữ đối thoại.
Lục
Vân
Tiên
cứu
Kiều
Nguyệt
Nga
Nguyễn
Đình
Chiểu
Thế kỷ XIX Khắc họa phẩm chất đẹp đẽ của
LVT và KNN: LVt tài ba dũng
cảm, trọng nghĩa khinh tài; KNN
hiền hậu, nết na, ân tinh Thể

hiện khát vọng hành đạo giúp ng-
ời của tác giả
Hệ thống ngôn ngữ
mộc mạc, bình dị với
lời nói thông thờng
và mang đậm màu
sắc Nam Bộ, đồng
thời cũng rất đa
dạng: Phẫn nỗ với kẻ
xấu, mếm mỏng với
KNN
Lục
Vân
Tiên
gặp
nạn
Nói lên sự đối lập giữa cái thiện
và cái ác, giữa nhân cách cao cả
và những toan tính thấp hè, đồng
thời thể hiện hát vọng sống và
niềm tin yêu của nhà thơ đói với
nhân dân lao động.
ý thơ phóng khoáng
sau xa, lời lẽ thanh
thoát, uyển chuyển,
hình ảnh thơ đẹp.
Ngôn ngữ bình dị,
dân dã.
IV. các tác phẩm văn học nớc ngoài trong chơng trình
Ngữ Văn 8,9

Tác
phẩm
Tác
giả
Năm
sáng
tác, thể
thơ
Nội dung chính Nghệ thuật
Cô bé
bán
diêm
An-
đéc-
xen
TKXIX
Gợi niềm thơng cảm sâu sắc đối
với một em bé bán diêm bất hạnh
Thành công trong
việc xây dựng bức
tranh hiện thực và thế
giới mộng tởng
Đánh
nhau
với cối
xay gió
Xéc-
van-téc
TKXVI-
XVII

Xây dựng một cặp nhân vật tơng
phản nhau về mọi mặt: Đôn-ki-
hô-tô và xan-chô với những phẩm
chất đáng quý nh yêu chuộng tự
do, lẽ công bằng và những hạn
chế nh ảo tởng, xa rời thực tế.
Nghệ thuật xây dựng
nhân vật tơng phản
độc đáo.
Khái quát nội dung và nghệ thuật các văn bản thơ, truyện chơng trình Ngữ
Văn 9
6
Phan Th Thựy Nga Trng THCS Hunh Thỳc Khỏng
Chiếc
lá cuối
cùng
O Hen-
ri
TKXIX-
XX
Ca ngợi tình yêu thơng cao cả
giữa những con ngời nghèo
khổ.Đề cao giá trị sự sống, đề
cao tình ngời.
Nghệ thuật kể chuyện
với những tình huống
đảo ngợc bất ngờ nh-
ng lại liên kết logic.
Cốt truyện dàn dựng
chu đáo

Hai
cây
phong
Ai-ma-
tốp
TKXX
Kể về hai cây phong do thầy
Đuy-sen-ngời thầy đầu tiên
trồng. Truyện cho ngời đọc thấy
tình yêu thiên nhiên da diết và
lòng tôn kính ngời thầy
Nghệ thuật kể chuyện
độc đáo: một câu
chuyện nhng hai
mạch kể.
Cố h-
ơng
Lỗ Tấn TKXX
Thông qua câu chuyện về chuyến
về quê lần cuối cùng của tôi:
những rung cảm của tôi trớc
sự thay đổi của làng quê, đặc biệt
là ngời bạn Nhuận Thổ, nhà văn
đã phên phán xã hội phong kiến,
lễ giáo phong kiến, đặt ra vấn đề
con đờng đi của nhân dân, của xã
hội để mọi ngời suy ngẫm.
Mạch kể chuyện xen
lẫn giữa thực tại và
hồi ức. Hình hình ảnh

so sánh phong phú
Những
đứa trẻ
Go-rơ-
ki
TKXX
Tình bạn thân thiết của những
đứa bạn thiếu tình yêu thơng, bất
chấp những cản trở trong quan hệ
xã hội lúc bấy giờ.
Rô-
bin-
xơn
ngoài
đảo
hoang
Đi-phô
TKXVII-
XVIII
Cuộc sống khó khăn và tinh thần
lạc quan của Rô -bin xơn khi
sống một mình trên đảo
hoang.Khẳng định bản lĩnh phi
thờng và tình yêu sự sống của
con ngời.
Giọng kể hài hớc,
ngôn ngữ đặc tả chi
tiết sống động hóm
hỉnh
Bố của

Xi-
mông
Mô-
pa-
xang
TKXIX
Thể hiện lòng yêu thơng bè bạn,
con ngời. Chuyện nhắc nhở
chúng ta phải có tấm lòng nhân
hậu, không nên dửng dng trớc
những nỗi đau bất hạnh của ngời
khác.
Thể hiện tinh tế diễn
biến tâm trang của
từng nhân vật
Con
chó
Bấc
Lân
-đơn
TKXIX-XX
Bộc lộ tình cảm yêu thơng đối
với con chó Bấc, hiểu đợc tâm
hồn của nó.
Trí tợng tơng tuyệt
vời. Nghệ thuật miêu
tả tích cách loài vật
tinh tế
v. văn bản nhật dụng
1. Khái niệm: VBND là loại văn ản gần gũi, bức thiết đối với cuộc sống con

ngời và cộng đồng trong xã hội. Văn bẳn nhật dụng đa số chỉ có chức năng
thông tin, tuy nhiên nhiều chỗ vẫn hàm chứa giá trị nghệ thuật.
Khái niệm về văn bản nhật dụng không phải là khái niệm thể loại, cũng không
chỉ kiểu văn bản. Nó chỉ đề cập tới chức năng, đề tài và tính cập nhật nội dung
văn bản mà thôi.
- Chức năng :Bàn luận, thuyết minh, tờng thuật, miêu tả, đánh giá Những vấn
đề, những hiện tợng của đời sống con ngời và xã hội.
- Đề tài phong phú: Thiên nhiên, môi trờng, văn hoá, giáo dục, chính trị, xã hội,
thể thao, đạo đức, nếp sống.
-Tính cập nhật: Là tính thời sự kịp thời, đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi của cuộc sống
hàng ngày, cuộc sống hiện tại gắn với những vấn đề cơ bản của cộng đồng xã
hội.
- Hình thức của VBND: Văn bản nhật dụng có thể sử dụng tất cả mọi kiểu thể
loại, kiểu loại văn bản. Và văn bản nhật dụng không phải là khái niệm thể loại
Khái quát nội dung và nghệ thuật các văn bản thơ, truyện chơng trình Ngữ
Văn 9
7
Phan Th Thựy Nga Trng THCS Hunh Thỳc Khỏng
*) Các văn bản nhật dụng đã học từ lớp 6 đén lớp 9
Lớp Tên văn bản Nội dung
6
1- Cầu Long Biên.
2 - Động Phong Nha.
3 - Bức th của th lĩnh da đỏ.
- Giới thiệu và bảo vệ di tích lịch sử
- Giới thiệu danh lam thắng cảnh
- Quan hệ giữa thiên nhiên và con ngời
7
4 - Cổng trờng mở ra.
5 - Mẹ tôi( 2000)

6 - Cuộc chia ta của những.
con búp bê.(1992)
7 - Ca Huế trên sông Hơng
- Giáo dục, gia đình, nhà trờng và trẻ
em
- Vai trò của ngời phụ nữ
- Giáo dục, gia đình, nhà trờng và trẻ
em
- Văn hoá dân gian
8
Thông tin về ngày trái đất năm
2000.
Ôn dịch thuốc lá.( 1992)
10 - Bài toán dân số.( 1995)
- Môi trờng
- Chống tệ nạn thuốc lá
- Dân số và tơng lai nhân loại
9
11 - Phong cách Hồ Chí Minh
12 - Tuyên bố thế giới về sự
sống còn, quyền đợc bảo vệ và
phát triển của trẻ em.(1990)
13 - Đấu tranh cho một thế
giới
hoà bình. (8 1986)
- Hội nhập với thế giới và giữ gìn bản
sắc văn hoá dân tộc
- Quyền sống con ngời.
- Chống chiến tranh bảo vệ hoà bình
thế giới

*) Hoạt động 2: Lập bảng tổng kết văn bản nhật dụng:
Lớp Văn
bản
Thể loại Phơng
thức biểu
đạt
Nội dung chính Nghệ thuật
6 Cầu
Long
Biên
chứng
nhân
lịch sử
Bút ký
mang
nhiều
yếu tố
hồi ký
Biểu cảm
kết hợp từ
sự miêu tả
Hơn một thế kỷ qua, cầu Long
Biên đã chứng kiến bao nhiêu
sự kiện lịch sử hào hùng bi
tráng của Hà Nội. Tuy đã rút
ra về vị trí khiêm nhờng nhng
cầu Long Biên vẫn mãi mãi
trở thành một chứng nhân lịch
sử không chỉ riêng của Hà Nội
mà của cả nớc

Phép nhân hoá
đợc dùng để gọi
cầu Long Biên
cùng lối viết
giàu cảm xúc
bắt nguồn từ
những hiểu biết
và kỷ niệm về
cầu đã tạo nên
sức hấp dẫn của
bài văn.
Bức th
của thủ
lĩnh da
đỏ
Viết th nghị luận
kết hợp
với biểu
cảm,
thuyết
minh
Qua bức th trả lời yêu cầu
mua đất của tổng thống Mỹ
Phreng Klin, thủ lĩnh ngời
da đỏ Xi ớt tơn: con ngời
sống phải hoà hợp với thiên
nhiên phải chăm lo bảo vệ
môi trờng và thiên nhiên nh
mạng sống của chính mình.
Đây là vấn đề có ý nghĩa toàn

nhân loại.
Giọng văn
truyền cảm,
bằng lối sử dụng
phép So sánh,
nhân hoá, điệp
ngữ phong phú,
đa dạng.
Động
Phong
Bút ký Thuyết
minh kết
Động Phong Nha ở miền Tây
tỉnh Quảng Bình đợc xem nh
Tả kể theo trình
tự từ ngoài vào
Khái quát nội dung và nghệ thuật các văn bản thơ, truyện chơng trình Ngữ
Văn 9
8
Phan Th Thựy Nga Trng THCS Hunh Thỳc Khỏng
Nha hợp miêu
tả, biểu
cảm
là kỳ quan thứ nhất "Đệ nhất
kỳ quan". Động Phong Nha đã
và đang thu hút khách tham
quan trong và ngoài nớc.
Chúng ta tự hào về đất nớc có
động Phong Nha đã và đang
thu hút khách tham quan

trong và ngoài nớc. Chúng ta
tự hào vì đất nớc có động
Phong Nha cũng nh thắng
cảnh khác (đợc UNESCO
công nhận là di sản văn hoá
thê giới)
trong.
Từ khái quát đến
chi tiết cụ thể
- Kết hợp với
những lời bình
của nhà thám
hiểm
- Lời văn giàu
cảm xúc
7
Cổng
trờng
mở ra
Tuỳ bút Biểu cảm
kết hợp
với tự sự
Tấm lòng yêu thơng và tình
cảm sâu lặng của ngời mẹ đối
với con cái và vai trò to lớn
của nhà trờng đối với cuộc
sống của mỗi con ngời.
Những dòng
nhật ký tâm tình
nhỏ nhẹ và sâu

lắng khắc hoạ
tâm lý nhân vật
rõ nét
Mẹ tôi
Tuỳ bút Biểu cảm
kết hợp
với tự sự
Qua bức th của ngời bố viết
cho con, thể hiện tình yêu th-
ơng của cha mẹ đối với con
cái
Với những lời
nói chân thành
sâu sắc của ngời
bố gợi lại những
hình ảnh cụ thể
về sự hy sinh
của ngời mẹ. Bài
viết đầy cảm
xúc.
Cuộc
sống
chia
tay của
những
con
búp bê
Truyện
ngắn
Tự sự kết

hợp miêu
tả, biểu
cảm
Cuộc chia tay đau đớn đầy
cảm động của hai anh em
trong truyện khiến ngời đọc
thấm thía rằng: tổ ấm gia đình
là vô cùng quý giá và quan
trọng. Mọi ngời hãy cố gắng
bảo vệ và giữ gìn. Không nên
vì cất cứ lý do gì làm tổn hại
đến tình cảm tự nhiên trong
sáng ấy.
- Tình tiết cảm
động
- Lựa chọn ngôi
kể thứ nhất phù
hợp, tạo sự hấp
dẫn, chân thực,
giàu sức thuyết
phục
Ca
Huế
trên
sông
Hơng
Bút ký Tự sự kết
hợp với
miêu tả,
biểu cảm

Cố đô Huế nổi tiếng không
phải chỉ có danh lam thắng
cảnh và di tích lịch sử mà còn
nổi tiếng các làn điệu dân ca
và âm nhạc cung đình. Ca
Huế là một hình thức sinh
hoạt văn hoá ân nhạc thanh
- Miêu tả chân
thực và sinh
động, giàu yếu
tố biểu cảm.
- Sự am hiểu
tinh tế của ngời
viết về một di
Khái quát nội dung và nghệ thuật các văn bản thơ, truyện chơng trình Ngữ
Văn 9
9
Phan Th Thựy Nga Trng THCS Hunh Thỳc Khỏng
lịch và tao nhã, một sản phẩm
tinh thần đáng trân trọng, cần
đợc bảo tồn và phát triển.
sản văn hoá dân
tộc.
8
Thông
tin về
ngày
trái đất
năm
2000.

Tài
liệu
của Sở
khoa
học
Công
nghệ
Hà Nội
Thông
báo
Nghị luận
kết hợp
với hành
chính
Lời kêu gọi bình thờng: "Một
ngày không dùng bao nilông"
đợc truyền đạt bằng một hình
thức rất trang trọng: "Thông
tin về ngày trái đất năm
2000". Điều đó cùng với sự
giải thích đơn giản và sáng tỏ
về tác hại của việc dùng bao
nilông đã gợi cho chúng ta
những việc có thể làm ngày để
cải thiện môi trờng sống, để
bảo vệ trái đất ngôi nhà
chung của chúng ta.
Giới thiệu chi
tiết, cụ thể, số
liệu chính xác,

lập luận chặt chẽ
kết hợp với yếu
tố biểu cảm nên
tính thuyết phục
cao
Ôn
dịch
thuốc
lá
Xã luận Thuyết
minh kết
hợp với
nghị luận,
biểu cảm
Giống nh ôn dịch, nạn nghiện
thuốc lá rất dễ lây lan và gây
những tổn hại to lớn cho sức
khoẻ và tính mạng con ngời.
Song nạn nghiện thuốc là còn
nguy hiểm hơn cả ôn dịch: nó
gặm nhấm sức khoẻ con ngời
nên không dễ kịp thời nhận
biết, nó gây tác hại nhiều mặt
đối với cuộc sống gia đình và
xã hội. Bởi vậy muốn chống
lại nó, cần phải có quan tâm
cao hơn và biện pháp triệt để
hơn là phòng chống ôn dịch.
- Số liệu cụ thể,
chính xác.

- Bằng cách lập
luận chặt chẽ,
dẫn chứng cụ
thể, cách so
sánh bằng nhiều
yếu tố biểu cảm
nên đầy tính
thuyết phục.
Bài
toán
dân số
Nghị
luận
Nghị luận
kết hợp
với tự sự,
thuyết
minh
Đất đai không sinh thêm, con
ngời ngày càng nhiều lên gấp
bội. Nếu không hạn chế sự gia
tăng dân số thì con ngời sẽ tự
làm hại chính mình. Từ câu
chuyện một bài toán cổ về cấp
số nhân, tác giả đã đa ra con
số buộc ngời đọc phải liên t-
ởng suy ngẫm về sự gia tăng
dân số đáng lo ngại của thế
giới nhất là ở những nớc
chậm phát triển.

Dựa trên cơ sở
một bài toán cổ
kể về việc kén rể
nhà thông thái
làm cơ sở cho
việc lập luận
thêm chặt chẽ.
Các số liệu cụ
thể, chính xác.
9 Phong Nghị Nghị luận Vẻ đẹp phong cách Hồ Chí Chọn lọc chi tiết
Khái quát nội dung và nghệ thuật các văn bản thơ, truyện chơng trình Ngữ
Văn 9
10
Phan Th Thựy Nga Trng THCS Hunh Thỳc Khỏng
cách
Hồ Chí
Minh
luận kết hợp
với thuyết
minh,
biểu cảm
Minh là sự kết hợp hài hoà
giữa truyền thống văn hoá dân
tộc và tinh hoa văn hoá nhân
loại, giữa vĩ đại và giản dị
tiêu biểu, sắp
xếp mạch lạc,
phù hợp, hài
hoà. Ngôn từ sử
dụng chuẩn

mực, hình ảnh
đẹp
đấu
tranh
cho thế
giới
hoà
bình
Xã luận nghị luận
kết hợp
với biểu
cảm
Nguy cơ chiến tranh hạt nhân
đe doạ toàn thế giới và sự
sống trên trái đất. Cuộc chạy
đua vũ trang vô cùng tốn kém
và cớp đi của thế giới những
điều kiện để phát triển, để loại
trừ nạn đói, nạn thất học và
khắc phục nhiều bệnh tật cho
hàng trăm triệu con ngời, nhất
là ở những nớc chậm phát
triển. Chiến tranh hạt nhân là
điều vô cùng phi lý, phản văn
minh vì nó tiêu diệt mọi sự
sống. Vì vậy đấu tranh cho
hoà bình, ngăn chặn và xoá
nguy cơ chiến tranh hạt nhân
là nhiệm vụ thiết thân và cấp
bách của mỗi ngời, của toàn

thê loài ngời.
Bài viết giàu sức
thuyết phục bởi
lập luận chặt
chẽ, tính chính
xác cụ thể và
nhiệt tình tác giả
Tuyên
bố thế
giới về
sự sống
còn
bảo vệ
và phát
triển
trẻ em
Tuyên
bố
Nghị luận
kết hợp
với thuyết
minh
Bảo vệ quyền lợi chăm lo đến
sự phát triển của trẻ em là
trong những vấn đề quan
trọng, cấp bách, có ý nghĩa
toàn cầu. Bản tuyên bố của
hội nghị cấp cao thế giới về
trẻ em ngày 30/9/90 đã khẳng
định điều ấy và cam kết thực

hiện những nhiệm vụ có tính
toàn diện vì sự sống còn và
phát triển của trẻ em. vì tơng
lai của toàn nhân loại
Bố cục mạch
lạc, hợp lý. Các
ý trong văn bản
có mối quan hệ
với nhau.
Khái quát nội dung và nghệ thuật các văn bản thơ, truyện chơng trình Ngữ
Văn 9
11