Bài giảng văn tế nghĩa sĩ cần giuộc ngữ văn 11

Văn tế nghĩa sĩ
Cần Giuộc
Nguyễn Đình Chiểu
Mục tiêu bài học
• Xác định được bố cục và ý chính trong mỗi
phần của bài văn tế.
• Phân tích được những nét đặc sắc của hình
tượng người nghĩa sĩ nông dân.
• Phân tích được những tính chất trữ tình, thủ
pháp tương phản và việc sử dụng ngôn ngữ
trong bài văn tế.
I – Tìm hiểu chung
1. Nguyễn Đình Chiểu (1822-1888)
- Tên tự là Mạnh Trạch, hiệu Trọng Phủ.
- Quê: làng Tân Thới, huyện Bình Dương, phủ Tân
Bình, phủ Gia Định.
- 1843: đỗ tú tài
- 1846: ông ra Huế chuẩn bị thi tiếp thì hay tin mẹ
mất "bỏ thi, về quê" bị mù.
- Về Gia Định mở trường dạy học, bốc thuốc chữa
bệnh cho dân và làm thơ.
- Giặc Pháp dụ dỗ, mua chuộc nhưng ông vẫn giữ
trọn tấm lòng thủy chung son sắt với đất nước và
nhân dân.
I – Tìm hiểu chung
1. Nguyễn Đình Chiểu
I – Tìm hiểu chung
1. Nguyễn Đình Chiểu
- Nội dung thơ văn:
+ Lí tưởng đạo đức, nhân nghĩa: với những con
người sống nhân hậu, thủy chung, biết giữ gìn

nhân cách ngay thẳng, cao cả, dám đấu tranh và
có đủ sức mạnh để chiến thắng những thế lực
bạo tàn, cứu nhân độ thế.
+ Lòng yêu nước, thương dân: khích lệ lòng căm
thù giặc và ý chí cứu nước của nhân dân ta; biểu
dương những anh hùng nghĩa sĩ đã chiến đấu, hy
sinh vì Tổ quốc.
I – Tìm hiểu chung
1. Nguyễn Đình Chiểu
- Nghệ thuật thơ văn:
+ Thơ văn đậm đà sắc thái Nam Bộ
+ Thơ văn trữ tình đạo đức có đóng góp quan
trọng trong nền văn học Việt Nam.
+ Lối thơ mang màu sắc diễn xướng trong văn
học dân gian.
I – Tìm hiểu chung
1. Nguyễn Đình Chiểu
- Những tác phẩm chính:
+ Trước khi thực dân Pháp xâm lược: Truyện
Lục Vân Tiên, Dương Từ – Hà Mậu " truyền
bà đọa lí làm người.
+ Sau khi thực dân Pháp xâm lược: Chạy giặc,
Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, Văn tế Trương
Định…" yêu nước chống Pháp.
I – Tìm hiểu chung
2. Tác phẩm Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc
1.Hoàn cảnh sáng tác :
- 1859: Gia Định thất thủ, mấy năm sau Pháp
đánh úp Cần Giuộc.
- 16/12/1861: nghĩa quân tập kích đồn giặc

-> một số hi sinh.
truy điệu những quân sĩ hi sinh.
Pháp tấn công thành Gia Định
Nông dân Việt Nam dưới thời kì Pháp thuộc
Tội ác của thự dân Pháp
II – Đọc hiểu văn bản
1. Bố cục
a) Lung khởi (câu 1-2)
Khái quát bối cảnh thời đại và khẳng định ý
nghĩa cái chết bất tử vì nghĩa lớn.
b) Thích thực (câu 3-15)
Tái hiện hình ảnh người nghĩa sĩ nông dân.
c) Ai vãn (câu 16-27)
Bày tỏ lòng thương tiếc đối với người liệt sĩ.
d) Kết (hai câu cuối)
Ca ngợi linh hồn bất diệt của các nghĩa sĩ.
II – Đọc hiểu văn bản
2. Hình tượng người nghĩa sĩ nông dân
a) Hình ảnh người dân trước khi Pháp xâm lược:
cui cút làm ăn
nghèo khó
ruộng trâu cày cấy
>< tập kiên, tập súng
tập mác, tập cờ
mắt chưa từng ngó
-> sống với nông nghiệp lạc hậu, chưa quen trận
mạc, binh đao.
-> cái nhìn chân thực, cảm thông.
II – Đọc hiểu văn bản
b) Sự chuyển biến của người nông dân khi Pháp

xâm lược:
- Tình cảm:
+ ghét thói mọi
+ muốn ăn gan
+ muốn cắn cổ
Động từ mạnh: muốn ăn, muốn cắn.
Mức độ căm thù lên đến tột đỉnh.
II – Đọc hiểu văn bản
b) Sự chuyển biến của người nông dân khi Pháp
xâm lược:
- Nhận thức:
+ chém rắn đuổi hươu Có ý thức trách nhiệm
+ treo dê bán chó với sự nghiệp cứu nước
- Hành động:
+ ra sức đoạn kình Tự nguyện sung vào
+ dốc tay bộ hổ nghĩa quân
miêu tả chân thực sinh động, gần gũi với cách
suy nghĩ, lời ăn tiếng nói.
II – Đọc hiểu văn bản
c) Vẻ đẹp hào hùng của quân đội áo vải:
- Đạp, xô, lướt tới, đâm ngang, chém ngược, hè trước,
ó sau,…
-> Hình ảnh sinh động
Lòng dũng cảm tuyệt vời, sự hi sinh cao quý.
TA GIẶC
- Ngọn tầm vông vạt nhọn
- Hỏa mai đốt bằng rơm
con cúi
- Dao phay
Quyết tâm chiến đấu

- Đạn nhỏ, đạn to
- Tàu thiếc, tàu đồng
II – Đọc hiểu văn bản
3. Thành công về nghệ thuật
- Miêu tả bằng những chi tiết chân thực, cô đúc
từ thực tế cuộc sống, có tầm khái quát cao.
- Hình tượng nhân vật được đặt trong một kết
cấu chặt chẽ, hợp lí.
- Từ ngữ bình dị, tinh tế, chính xác, có sức gợi
cảm.