NHỮNG ĐỀ NGHỊ LUẬN XÃ HỘI DÀNH CHO HỌC SINH GIỎI VĂN 9

ĐỀ NGHỊ LUẬN XÃ HỘI DÀNH CHO HỌC SINH GIỎI VĂN 9
Đề 1
Trong bài thơ “Một khúc ca xuân” nhà thơ Tố Hữu viết:
Nếu là con chim chiếc lỏ
Thỡ con chim phải hút chiếc lỏ phải xanh
Lẽ nào vay mà khụng cú trả
Sống là cho đõu chỉ nhận riờng mỡnh
Hóy viết bài văn nghị luận ngắn trỡnh bày suy nghĩ của em về
quan niệm sống đẹp của nhà thơ.
Gợi ý trả lời
Về hỡnh thức:
-Bài viết trỡnh bày đỳng thể loại nghị luận,cú kết cấu đủ 3
phần(MB-TB-KB)
-Hành văn trong sỏng,lập luận chặt chẽ,
-Thể hiện được suy nghĩ của mỡnh về quan niệm sống của nhà
thơ.
Về nội dung:
HS trỡnh bày được những ý sau:
1
1
-Nhà thơ rất tinh tế khi mượn hỡnh ảnh con chim chiếc lỏ để
làm gương soi cho con người về cỏch sống: sống là cống hiến
+Con chim cống hiến tiếng hút làm cho đời sống động vui tươi
rộn ró.
+Chiếc lỏ xanh làm cho cuộc đời đầy màu sắc đẹp đẽ
*Con người phải cống hiến cho đất nước, cho dõn tộc, “vay” thỡ
phải “trả” “sống là cho đõu chỉ nhận riờng mỡnh”
( Giải thớch:- Vay,nhận: Hưởng thụ thành quả lao động
- Trả, cho : Lao động, cống hiến để trả ơn cuộc đời)
- Đú là quan niệm sống đỳng đắn của nhà thơ, được hưởng thụ
thành quả lao động thỡ phải lao động để trả ơn cuộc đời,

- Đú cũng là đạo lớ, là nguyờn tắc làm người,là nền tảng của sự
duy trỡ và phỏt triển xó hội.
- Vậy chỳng ta phải trả như thế nao?
+ Xỏc định được trỏch nhiệm của thế hệ mỡnh, cú lương tõm
trỏch nhiệm với cuộc đời với xó hội
+ Biết ơn, giữ gỡn thành quả mà cha ụng đó tạo dựng, khụng
vong õn bội nghĩa
2
2
+ Học hỏi người đi trước để sỏng tạo ra thành quả mới, cống
hiến cụng sức của mỡnh xõy dựng đất nước để người sau được
hưởng cú nghĩa là chỳng ta phải tạo dựng ra những thành quả
mới cho con chỏu được hưởng đú mới là : “ Sống là cho, đõu
chỉ nhận riờng mỡnh”, chia sẻ thành quả lao động
+ Trong thực tế hiện nay, khụng ớt người chõy lười lao động,
ớch kỷ nhỏ nhen, họ chỉ biết hưởng thụ thành quả lao động mà
khụng chịu lao động để trả ơn cuộc đời.
- Cõu thơ là lời nhắc nhở với những ai lười lao động, vụ ơn
với cuộc đời, nú thể hiện một quan điểm sống đẹp
- Cõu thơ khớch lệ mọi người cống hiến cho xó hội, cho đất
nước, cống hiến những gỡ tinh tỳy nhất , đẹp đẽ nhất cho cuộc
đời để gia đỡnh và xó hội ngày càng tốt đẹp hơn, giống như
“con chim” “chiếc lỏ” làm đẹp cho đời
Đề 2
Trình bày suy nghĩ của em về việc cho và nhận trong cuộc
sống
3
3
Người ăn xin
Một người ăn xin đã già. Đôi mắt ông đỏ hoe, nước mắt ông

giàn giụa, đôi môi tái nhợt, áo quần tả tơi. Ông chìa tay xin tôi.
Tôi lục hết túi nọ đến túi kia, không có lấy một xu, không có
cả khăn tay, chẳng có gì hết. Ông vẫn đợi tôi. Tôi chẳng biết
làm thế nào. Bàn tay tôi run run nắm chặt lấy bàn tay run rẩy
của ông:
- Xin ông đừng giận cháu! Cháu không có gì cho ông cả.
Ông nhìn tôi chăm chăm, đôi môi nở nụ cười:
- Cháu ơi, cảm ơn cháu! Như vậy là cháu đã cho lão rồi.
Khi ấy tôi chợt hiểu ra: cả tôi nữa, tôi cũng vừa nhận được
một cái gì đó của ông.
(Theo Tuốc-ghê-nhép. Dẫn từ SGK Ngữ văn 9, tập một, NXB
Giáo dục- 2007, trang 22)
Gợi ý trả lời
a. Yêu cầu
1. Về hình thức:
- Biết cách làm kiểu bài nghị luận xã hội.
- Luận điểm đúng đắn, sáng tỏ.
4
4
- Diễn đạt lưu loát, lí lẽ thuyết phục.
- Viết thành bài văn ngắn .
2. Về nội dung:
Bài viết có thể trình bày theo các cách khác nhau nhưng đại
thể nêu được các ý sau:
- Truyện kể về việc cho và nhận của cậu bé và người ăn xin,
qua đó ngợi ca cách ứng xử cao đẹp, nhân ái giữa con người với
con người.
+Sự đồng cảm, tỡnh yờu thương chõn thành và cỏch ứng xử
lịch sự là mún quà quý giỏ ta tặng cho người khỏc
+Và khi ta trao mún quà tinh thần quý giỏ ấy ta cũng nhận

được mún quà quý giỏ tương tự
+ Truyện gợi cho chúng ta nhiều suy ngẫm về việc cho và
nhận trong cuộc sống:
- Cái cho và nhận là gì? Đâu phải chỉ là vật chất, có thể là giá
trị tinh thần, có khi chỉ là một câu nói, một cử chỉ…
- Thái độ khi cho và nhận: cần chân thành, có văn hoá.
5
5
+ Xác định thái độ sống và cách ứng xử của bản thân: tôn
trọng, quan tâm chia sẻ với mọi người.
Đề 3 :
Giữa một vựng sỏi đỏ khụ cằn, cú những loài cõy vẫn mọc
lờn và nở những chựm hoa thật đẹp. Viết một văn bản nghị luận
(khụng quỏ hai trang giấy thi) nờu suy nghĩ của em được gợi ra
từ hiện tượng trờn.
(Đề thi tuyển sinh thành phố Hồ Chớ
Minh)
Gợi ý trả lời
Cần đỏp ứng được cỏc yờu cầu:
- Về hỡnh thức: trỡnh bày thành bài văn nghị luận ngắn, cú bố
cục ba phần rừ ràng (mở bài, thõn bài và kết luận), khụng
quỏ hai trang giấy thi.
- Về nội dung:
+ Giải thớch hiện tượng: là hiện tượng cú thể bắt gặp trong thiờn
nhiờn, gợi tả sức chịu đựng, sức sống kỳ diệu của những loài
cõy vẫn mọc lờn và nở những chựm hoa thật đẹp ngay trong một
vựng sỏi đỏ khụ cằn (cú thể đi từ việc giải thớch từ ngữ: vựng
6
6
sỏi đỏ khụ cằn chỉ sự khắc nghiệt của mụi trường sống; loài cõy

vẫn mọc lờn và nở những chựm hoa thật đẹp: sự thớch nghi, sức
chịu đựng, sức sống, vẻ đẹp).
+ Trỡnh bày suy nghĩ: hiện tượng thiờn nhiờn núi trờn gợi suy
nghĩ về vẻ đẹp của những con người - trong bất cứ hoàn cảnh
nghiệt ngó nào vẫn thể hiện nghị lực phi thường, sức chịu đựng
và sức sống kỳ diệu nhất. Đối với họ, nhiều khi sự gian khổ,
khắc nghiệt của hoàn cảnh lại chớnh là mụi trường để tụi luyện,
giỳp họ vững vàng hơn trong cuộc sống. Những chựm hoa thật
đẹp - những chựm hoa trờn đỏ (thơ Chế Lan Viờn), thành cụng
mà họ đạt được thật cú giỏ trị vỡ nú là kết quả của những cố
gắng phi thường, sự vươn lờn khụng mệt mỏi. Vẻ đẹp của
những cống hiến, những thành cụng mà họ dõng hiến cho cuộc
đời lại càng cú ý nghĩa hơn, càng rực rỡ hơn…
+ Liờn hệ với thực tế (trong đời sống và trong văn học) để
chứng minh cho cảm nhận, suy nghĩ núi trờn.
+ Nờu tỏc dụng, ảnh hưởng, bài học rỳt ra từ hiện tượng: những
con người với vẻ đẹp của ý chớ, nghị lực luụn là niềm tự hào,
ngưỡng mộ của chỳng ta, động viờn và thậm chớ cảnh tỉnh
7
7
những ai chưa biết chấp nhận khú khăn, thiếu ý chớ vươn lờn
trong cuộc sống)
8
8