tiet 137: Ben que

tiÕt 136 +137 : Híng dÉn ®äc
thªm

BÕN QU£

NguyÔn Minh Ch©u

I. Giíi thiÖu chung.
1. T¸c gi¶:

Nguyễn Minh Châu (1930 - 1989)
là cây bút xuất sắc của văn học Việt Nam
hiện đại.
Từ sau năm 1975, Nguyễn Minh
Châu đã trăn trở tìm tòi, đổi mới mạnh
mẽ về t< t<ởng và nghệ thuật, mở ra
chặng đ<ờng mới trong sáng tác.

2. Tác phẩm:
Bến quê - In trong tập truyện cùng
tên, xuất bản năm 1985.
- Văn bản đ<ợc trong SGK l<ợc bỏ
một phần ở đầu truyện.
- Ngòi bút nhà văn h<ớng vào đời
sống thế sự nhân sinh để phát hiện ra
những chiều sâu của cuộc sống.

2. Tình huống truyện:
+ Nhĩ đi rất nhiều nơi trên thế giới, thấy bao
cảnh đẹp nh<ng ch<a bao giờ đặt chân lên

bãi bồi quê h<ơng.
+ Cuối đời Nhĩ nằm một chỗ trong cơn
bạo bệnh anh mới nhận thấy vẻ đẹp của thiên
nhiên của bãi bồi, của mọi ng<ời
+ Nhĩ muốn đ<ợc đến thăm nh<ng đã muộn.

-
Nhân vật tự chiêm nghiệm về cuộc sống.
-
Chân lý giản dị mà sâu sắc: cái đẹp, hạnh
phúc không ở đâu xa chỉ ở quanh ta.
-
Những gì gần gũi thân quen ngày th<ờng ta
lãng quên lại là những gì quý giá nhất.
=> Những triết lý mà nhà văn gửi gắm
ý nghĩa của tình huống?

a. Hình ảnh nhân vật Nhĩ:
+ Nằm liệt trên gi<ờng.
+ Ngồi để cho vợ bón từng thìa thức ăn.
+ Ngửa mặt nh< một đứa trẻ lau miệng lau
cằm
2. Chú thích: (SGK)
3. Phân tích:
=> Mọi sinh hoạt đều phải nhờ ng<ời khác giúp đỡ

- Tác giả đặt nhân vật trong một
hoàn cảnh đặc biệt, tạo nên một tình
huống nghịch lí để chiêm nghiệm về
đời ng<ời.

- Mạch truyện phát triển theo dòng
cảm xúc và suy nghĩ của
nhân vật Nhĩ.

b. Cảm nhận về vẻ đẹp của thiên nhiên
trong buổi sáng đầu thu:
-
Nhĩ nhìn cảnh vật từ cửa sổ bên gi<ờng
bệnh:
Nhĩ thu cả cảnh vật trong tầm mắt, từ
gần đến xa, tạo thành một không gian có
chiều sâu, rộng, gợi bao cảm xúc về cuộc
sống.

* tiết trời đã sang thu
+ Bông hoa bằng lăng:
* Đậm sắc hơn
* Cuối mùa
=> Một cảnh
sắc cuối thu
thật đẹp.

- Con sông Hồng n<ớc màu đỏ nhạt.
- Bầu trời mùa thu, những tia nắng.
- Bãi bồi màu mỡ.
=> Không gian và những cảnh sắc ấy vốn
quen thuộc, gần gũi nh<ng lại nh< rất mới mẻ
với Nhĩ, lần đầu tiên anh cảm nhận đ<ợc tất
cả vẻ đẹp và sự giàu có của quê h<ơng.

- Nhĩ nhận thấy một nghịch lý nh<ng
không thể sửa chữa:
+ đã từng đi tới không sót một xó xỉnh nào
trên trái đất, đây là chân trời gần gũi mà xa
lắc vì ch)a hề bao giờ đi đến.
=>Và ở anh nảy ra những băn khoăn,
trăn trở làm anh day dứt, không yên.

c. Những suy ngẫm của Nhĩ về hoàn
cảnh của mình và những giá trị cuộc sống:
- Nhĩ nhận thấy thời gian của mình chẳng
còn bao lâu nữa:

Bông hoa cuối mùa.

Tiếng đất lở đêm qua.
=> Dự cảm thầm kín về sự tàn lụi,
héo rụng, sự đỗ vỡ và cái chết.

- Nhĩ chú ý đến ng<ời vợ:
* Lần đầu tiên Liên mặc áo rách.
* Nhận sự chăm sóc, lo lắng của vợ.
* Lắng nghe tiếng b<ớc chân của vợ.
=> Nhĩ nhận thấy vẻ đẹp tảo tần mà đáng
quý vợ mình. Nhĩ hiểu sâu sắc giá trị
bền vững của gia đình trong cuộc
sống của mỗi ng<ời.

- Nhĩ muốn đi thăm bãi bồi -> ham muốn
cuối cùng của anh.

Nhờ con làm việc kì quặc: sang bãi bồi
bên kia và trở về để chẳng làm gì cả, với
giọng điệu khẩn khoản.
=> Khi mà Nhĩ chợt nhận thấy thời gian
mình sống chẳng còn bao lâu. Nhĩ khát
khao đ<ợc đặt chân lên bãi bồi bên kia
bến sông.

Một nhận thức mới nảy sinh trong Nhĩ:
-
Những giá trị bền vững, đẹp đẽ không phải
chỉ là những gì xa lạ mà nó là những gì gần
gũi, bình th<ờng trong cuộc sống hằng ngày
ngay xung quanh ta.

Cái đẹp chỉ là những điều giản dị

- Nhĩ nhận ra điều này thì đã quá muộn
khi sự sống của Nhĩ không còn bao lâu để
sửa chữa sai lầm.
=> Nhận thức của Nhĩ xen lẫn niềm ân
hận xót xa.
=> Hãy biết th<ơng yêu trân trọng tất cả
những gì khi còn có thể nếu không
con ng<ời sẽ phải ân hận xót xa.


d. Câu chuyện của Nhĩ với cậu con trai:
- Tuấn không hiểu ý cha.

- Sà vào đám cờ thế, để chậm mất
chuyến đò cuối cùng trong ngày.
Nhĩ suy ra triết lý cuộc đời.

Nhĩ có trách ng2ời
con không nghe lời
mình không? Nếu là
em thì em có trách
hay không?
Hãy giải thích hành
động của Nhĩ ở cuối
truyện khi thấy con đò
ngang vừa chạm mũi
vào bờ đất bên này
sông?

®. Hµnh ®éng cña NhÜ:
- Nhê bän trÎ gióp di chuyÓn…
- Cè g¾ng cuèi cïng.

=> Hành động cuối cùng này của Nhĩ có thể
hiểu là anh đang nôn nóng thúc giục cậu
con trai hãy mau kẻo lỡ chuyến đò
duy nhất trong ngày.

=> Nh<ng hình ảnh này còn gợi ra ý nghĩa
khái quát hơn. Đó là ý muốn thức tỉnh mọi
ng<ời về những cái vòng vèo, chùng chình mà
chúng ta đang sa vào trên đ<ờng đời, để dứt
ra khỏi nó, để h<ớng tới những giá trị đích

thực vốn rất giản dị, gần gũi và bền vững.