Bài 1 : những vấn đề cơ bản trong xã hội học lao động

Giảng viên: Trần Văn Kham
Email:
XÃ HộI HọC LAO ĐộNG
GiỚI THIỆU LÀM QUEN
•
T
ôi đã từng là một công nhân?
•
T
ôi có 5 năm kinh nghiệm làm việc ở trường Đại học?
•
T
ôi vừa hoàn thành chương trình nghiên cứu sinh về Xã
hội học?
•
L
àm việc ở bộ phận đào tạo hiện là công việc chính của
tôi?
•
T
ôi có khả năng giao tiếp tốt bằng tiếng Nga?
-
Giới thiệu môn học
-
Giới thiệu tiến trình hoàn thành
môn học và sử dụng tài liệu
môn học
-
Hướng dẫn làm việc nhóm
-
Xã hội học lao động là một

chuyên ngành xã hội học
BUổI 01
Nguyên tắc của lớp học
•
T
ham gia tích cực
•
T
ôn trọng lẫn nhau-tôn trọng sự
khác biệt
•
C
ởi mở
•
Không sử dụng điện thoại
•
Một người nói-mọi người nghe
Nội dung chính của môn học
•
B
ài 1: Xã hội học lao động là một khoa học
•
B
ài 2: Các luận điểm lý thuyết của XHH LĐ
•
B
ài 3: Cấu trúc vi mô của lao động
•
B
ài 4: Thiết chế và tổ chức lao động

•
B
ài 5: Phân công lao động và thị trường lao động
•
B
ài 6: Sự biến đổi lao động và biến đổi xã hội
•
B
ài 7: Một số chủ đề của Xã hội học lao động
(
Tài liệu hướng dẫn môn học)
….?????
Làm việc nhóm
•
L
ớp được chia thành 9 nhóm
•
M
ỗi nhóm được giao 01 chủ đề
•
T
rình bày kết quả trước lớp: 30 phút
•
K
hi một nhóm trình bày: 8 nhóm còn lại lắng nghe-
chuẩn bị 01 ý kiến đánh giá mặt tốt- 01 ý kiến đánh
giá mặt chưa tốt cần khắc phục (về nội dung chuyên
môn và cách thức trình bày)
Làm việc nhóm
•

Đ
iểm số kết quả làm việc nhóm là kết quả điểm số
thành phần của cá nhân = 30% tổng số điểm môn
học
•
Đ
ánh giá kết quả nhóm = điểm trung bình tổng
điểm đánh giá của 8 nhóm + điểm đánh giá của
giảng viên
•
S
ản phẩm của nhóm: Bài thuyết trình + báo cáo
quá trình làm việc của nhóm
Yêu cầu về bài trình bày của nhóm (01 tiết học)
•
T
hời gian trình bày: 20-30 phút
•
N
ội dung trình bày:
•
Báo cáo nhanh quá trình làm việc cảu nhóm
•
Chủ đề được phân công trình bày (nói rõ lý do, các
câu hỏi nghiên cứu được đặt ra, những phát hiện,
những lý giải và kết luận)
•
K
huyến khích sử dụng trình chiếu
•

T
ổ chức thảo luận: 15-25 phút
•
Nhận xét và câu hỏi của các nhóm tham dự
•
Nhận xét và đánh giá của giảng viên
•
Trả lời câu hỏi
Cách phân chia nhóm
•
Đ
ếm số từ 1 đến 9 đến hết lớp
•
N
hóm hình thành dựa trên thành viên cùng số
•
M
ỗi nhóm cử 1 nhóm trưởng
•
C
huẩn bị nội dung; thuyết trình và góp ý cho
các nhóm khác
Các chủ đề của nhóm
•
N
hóm 1: Quan điểm quản lý khoa học của
F.Taylor
•
N
hóm 2: M.Weber và hành động xã hội: ứng

dụng cho phân tích mối quan hệ xã hội ở nơi
làm việc
•
N
hóm 3: Phân công lao động của Emile
Durkheim và phân tích sự phân công lao
động trong gia đình hiện nay
•
N
hóm 4: Những vấn đề xã hội học từ Luật
lao động
Các chủ đề của nhóm
•
N
hóm 5: Lao động trẻ em hiện nay: Các phương
pháp tiếp cận xã hội học
•
N
hóm 6: Lao động nông thôn khu vực thu hồi
đất nông nghiệp
•
N
hóm 7: Di cư lao động nông thôn-đô thị
•
N
hóm 8: Lao động và việc làm dưới tác động của
quá trình toàn cầu hoá
•
N
hóm 9: Việc làm của sinh viên ngành xã hội học

trong tương lai: Những triển vọng và thách
thức
Lịch trình tổ chức thuyết trình
Thời gian Nhóm Ghi chú
09/09/2012 Nhóm 1+2
16/09/2012 Nhóm 3+4
23/09/2012 Nhóm 5+6
30/09/2012 Nhóm 7+8
07/10/2012 Nhóm 9
BUổI I
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA
XÃ HộI HọC LAO ĐộNG
Trò chơi
kiểm tra kiến thức Xã hội học Đại cương
Xã hội học lao động là gì?
Xã hội học lao động là chuyên ngành xã hội học tập
trung nghiên cứu các quy luật của sự hình thành, vận
động và biến đổi mối quan hệ của lao động với con
người và với xã hội.
•
Thứ nhất, cách định nghĩa này nhất quán với định nghĩa về
đối tượng nc của xhh là quy luật của mối quan hệ giữa con
người với xã hội;
•
Thứ hai, khẳng định đối tượng NC của XHH LĐ là quan hệ lao
động-NC lao động trong mối quan hệ giữa con người và với
xã hội;
•
Thứ ba, XHH LĐ vận dụng được hệ thống lý thuyết, phạm trù,
phương pháp của XHH

Tại sao cần có XHH Lao động?
•
V
ai trò của lao động đối với sự phát triển loài người
•
T
hông qua lao động: cá thể người thành cá nhân và
nhân cách
•
L
ao động được nghiên cứu với tư cách là một hiện
tượng xã hội với cá khái niệm đặc thù: thiết chế lao
động và cấu trúc xã hội của lao động
•
H
ướng đến làm rõ bản chất xã hội của hiện tượng lao
động và giải quyết một số vấn đề xã hội của lao
động trong quá trình toàn cầu hóa và điều kiện kinh
tế thị trường
Nhiệm vụ nghiên cứu
Xã hội học lao động có nhiệm vụ nghiên cứu lý luận,
nghiên cứu thực nghiệm, nghiên cứu ứng dụng-triển
khai (nghiên cứu-phát triển)
•
T
rọng tâm nghiên cứu lý luận để học hỏi, tiếp thu một
cách có chọn lọc các kết quả nghiên cứu của bộ môn
này trên thế giới.
•
Đối với nhiệm vụ này, việc tìm hiểu và giới thiệu các lý

thuyết, các cách tiếp cận lý thuyết, khái niệm xã hội học lao
động là rất quan trọng và cần thiết.
Nhiệm vụ nghiên cứu
•

Tập trung vào nhiệm vụ nghiên cứu ứng dụng-triển khai
và nghiên cứu tổng kết thực tiến về những vấn đề nảy
sinh trong lao động ở Việt Nam hiện nay.
•
Một số nhiệm vụ cụ thể có thể là phân công lao động trong
xã hội, sự biến đổi cấu trúc xã hội, những vấn đề mâu
thuẫn-xung đột trong quan hệ lao động, những vấn đề xã hội
của thất nghiệp, thiếu việc làm, và đào tạo nguồn nhân lực
cho công nghiệp hoá, hiện đại hoá…
•
Nhiệm vụ này gắn liền với nhiệm vụ lý luận với ý nghĩa là
vận dụng tri thức lý luận của xã hội học lao động vào ứng
dụng-triển khai.
Định hướng tiếp cận của XHH Lao động
X
ã hội học lao động hướng vào việc nghiên cứu:
(i) hành vi ứng xử của con người trong các tình huống
lao động cụ thể trong mối quan hệ với cấu trúc xã hội;
(ii) hành vi ứng xử của con người trước sự thay đổi của
cấu trúc lao động trong quá trình công nghiệp hoá;
(iii) nghiên cứu quan hệ con người trong lĩnh vực công
nghiệp
Các cách tiếp cận
T
iếp cận cấu trúc-chức năng

•
Đ
ại diện tiêu biểu của phương pháp tiếp cận này là
Emile Durkheim, T.Parsons và nhiều tác giả khác;
•
L
ao động và PCLĐ nhằm thỏa mãn nhu cầu nhất
định của xã hội với tư cách là hệ thống
•
Lao động giao dịch tài chính-ứng dụng do nhu cầu đầu tư
vốn ngày càng cao.
•
Lao động nông thôn di chuyển vào thành thị là do nhu cầu
sử dụng lao động tự do ngày càng lớn.
•
Khu vực lao động ngoài quốc doanh phát triển là do nhu
cầu sử dụng lao động rất đa dạng.
Các cách tiếp cận
T
iếp cận cấu trúc-chức năng
•
C
huyển đổi cơ cấu lao động không đơn thuần là
chuyển đổi cơ cấu kinh tế,
•
Đó là sự chuyển đổi cấu trúc giá trị nghề nghiệp
của các nhóm xã hội và sự định hướng chọn nghề
của thanh niên;
•
đó là việc sắp xếp và tổ chức lại lao động cho phù

hợp với nhu cầu và đặc điểm của từng nhóm xã
hội, từng vùng kinh tế.
Các cách tiếp cận
T
iếp cận thiết chế xã hội
•
T
hiết chế xã hội là gì?
•
Q
uan điểm thiết chế được phát triển mạnh mẽ ở lĩnh vực
kinh tế học,
•
L
ao động được tổ chức theo những mô thức nhất định và
tuân theo những thủ tục, quy định và chuẩn mực được
pháp quy hoá để đảm bảo đáp ứng nhu cầu xác định mà
xã hội đặt ra.
•
c
ác thiết chế như hợp đồng lao động và cách tổ chức
lao động dưới hình thức công ty, nhà máy có khả
năng làm giảm chi phí giao dịch
Các cách tiếp cận
T
iếp cận thiết chế xã hội
•
T
hiết chế lao động dưới hình thức các công ty, nhà máy
ngày càng phổ biến. Ngoài ra, còn dưới hình thức gia

đình, kinh tế hộ và hình thức tập thể.
•
C
hú ý đến những biến đổi trong hệ thống giá trị, chuẩn
mực và các quy định pháp quy trong việc kiểm soát,
điều tiết hoạt động lao động.
•
Q
uan tâm đến nghiên cứu các vấn đề quan hệ xã hội
trong lao động, mà biểu hiện tập trung nhất là những
xung đột giữa chủ và thợ trong các tổ chức doanh
nghiệp
Các cách tiếp cận
H
ành động xã hội
•

Max Weber, Tacolt Parson và một số học giả khác
•
L
ao động là hoạt động có mục đích và kế hoạch của cá
nhân, các nhóm xã hội.
•
C
hủ đề: vấn đề tạo việc làm và nâng cao chất lượng,
trình độ lực lượng lao động, đáp ứng yêu cầu công
nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước