Cảm nhận bài thơ ngắm trăng của Bác Hồ

C m nh n bài th “Ng m tr ng” c a Bác Hả ậ ơ ắ ă ủ ồ
Thân th trong laoểở
Tinh th n ngoài lao.ầ ở

ó là tinh th n c a ng i tù H Chí Minh. D u b giam c m xi ng xích, thân th b o ày nh ng không ai có th Đ ầ ủ ườ ồ ẫ ị ầ ề ể ị đ ạ đ ư ể
giam hãm c tinh th n c a Ng i. Không nh ng th , trong nhà ng c, H Chí Minh v n cho tâm h n thi s c a đượ ầ ủ ườ ữ ế ụ ồ ẫ để ồ ĩ ủ
mình bay b ng, v t ra ngoài nhà lao n v i thiên nhiên, v i ng i b n tr ng tri k . M Nh t kí trong tù m y ai ổ ượ đế ớ ớ ườ ạ ă ỷ ở ậ ấ
không c m th y thích thú và xúc ng b i h i khi c n bài th Ng m tr ng.ả ấ độ ồ ồ đọ đế ơ ắ ă

Bài th c m u b ng nh ng l i miêu t r t chân thành hi n th c cu c s ng và tâm tr ng con ng i.ơđượ ởđầ ằ ữ ờ ả ấ ệ ự ộ ố ạ ườ

Trong tù không r u c ng không hoaượ ũ
C nh p êm nay khó h ng h .ả đẹ đ ữ ờ

M i câu th nêu lên m t tình hu ng. Câu th nh t: nhà tù – không r u – không hoa. ó là s thi u th n v t ch t. ỗ ơ ộ ố ứ ấ ượ Đ ự ế ố ậ ấ
i p t không c t lên hai l n làm t ng thêm ý th . S th t là, s ng trong tù, ng i tù thi u nhi u th , k c nh ng Đ ệ ừ ấ ầ ă ơ ự ậ ố ườ ế ề ứ ể ả ữ
nhu c u t i thi u nh c m n, áo m c, n c u ng, gi ng n m, ch n p. Trong nhi u bài th khác, Bác ã nói v ầ ố ể ư ơ ă ặ ướ ố ườ ằ ă đắ ề ơ đ ề
i u ó, câu th này không r u, không hoa là l i giãi bày tâm s v hoàn c nh tr trêu c a mình tr c v p đ ề đ ở ơ ượ ờ ự ề ả ớ ủ ướ ẻđẹ
m i g i c a êm tr ng. Tâm s y thanh cao quá, v t trên cái hi n th c nhà tù, trên c nh ng thi u th n v t ch t ờ ọ ủ đ ă ựấ ượ ệ ự ả ữ ế ố ậ ấ
bình th ng, i th ng. Câu th th hai: C nh p êm nay khó h ng h nói rõ thêm tâm s c a Bác. Ta nh n ườ đờ ườ ơ ứ ả đẹ đ ữ ờ ự ủ ậ
th y d ng nh ng i tù y ã th c s quên ng c tù, quên cái hi n th c t m t i h ng t i ánh sáng, th ng ấ ườ ư ườ ấ đ ự ự ụ ệ ự ă ố để ướ ớ ưở
th c c nh p, ón chào tr ng sáng. Ch hai câu th m u, ta c th y h n th c a Bác chân thành bi t bao, ứ ả đẹ đ ă ỉ ơ ởđầ đượ ấ ồ ơ ủ ế
m r ng bi t bao. ê m nay, trong s cô n tr ng v ng nhà lao, Bác l i c ng i b n tr ng tìm n.ở ộ ế Đ ự đơ ố ắ ở ạ đượ ườ ạ ă đế

Ng i ng m tr ng soi ngoài c a sườ ắ ă ử ổ
Tr ng nhòm khe c a ng m nhà thă ử ắ ơ
Bác ã chào ón ng i b n tr ng nh v y y – không r u, không hoa ch có… ôi m t nhìn nhau và t m lòng đ đ ườ ạ ă ư ậ đấ ượ ỉ đ ắ ấ
h ng t i. Song kì di u h n n a là cái t th ng m tr ng, cái hoàn c nh g p g c a ôi tri âm, tri k . c nguyên ướ ớ ệ ơ ữ ư ế ắ ă ả ặ ỡ ủ đ ỉ Đọ ở
b n ch Hán, ta càng th y rõ c i m c a cu c g p g này, c ng ã hi u sâu ngh thu t c u trúc câu th t th c, ả ữ ấ đặ đ ể ủ ộ ặ ỡ ũ đ ể ệ ậ ấ ơ ả ự
r t th c c a tác gi .ấ ự ủ ả

Nhân h ng song ti n khán minh nguy tướ ề ệ
Nguy t tòng song khích khán thi giaệ

Nhân (ng i) 1 minh nguy t (tr ng sáng) r i nguy t (tr ng) – thi gia (nhà th ) ng hai u câu th , cách ng n b iườ ệ ă ồ ệ ă ơ đứ ở đầ ơ ă ở
song ti n, song khích (song s t). Câu trên: ng i v t qua song s t ng m tr ng sáng, th ng th c và chia s v iề ắ ườ ượ ắ để ắ ă ưở ứ ẻ ớ
tr ng v p c a t tr i, s phóng khoáng c a t do. Câu d i: Tr ng xuyên song s t nhà tù ng m nhìn, áp l i,ă ẻđẹ ủ đấ ờ ự ủ ự ướ ă ắ để ắ đ ạ
c ng chia s , an i ng i. Phép tu t nhân hóa khi n tr ng tr nên g n g i v i con ng i, có tâm h n, th c s ũ để ẽ ủ ườ ừ ế ă ở ầ ũ ớ ườ ồ ự ự
thành b n bè, tri k , tri âm v i Ng i. V y là, ng i ch m chú ng m tr ng vì yêu tr ng. Nh ng tr ng c ng r t yêu và ạ ỉ ớ ườ ậ ườ ă ắ ă ă ư ă ũ ấ
th ng Ng i nên ã mê m i ng m Ng i. C hai u thanh th n, ung dung v t qua song s t, chi n th ng ng c tùươ ườ đ ả ắ ườ ả đề ả ượ ắ ế ắ ụ
n v i nhau b ng s c m nh c a tình yêu – yêu ánh sáng, cái p và t do. Và kì l thay, d i ôi m t trong c a đế ớ ằ ứ ạ ủ đẹ ự ạ ướ đ ắ ủ
minh nguy t không ph i ng i tù ho c m t ng i bình th ng nào khác mà là m t thi gia (nhà th ). S thay i ệ ả ườ ặ ộ ườ ườ ộ ơ ự đổ
cách dùng t ng i câu trên thành nhà th câu d i c ng là câu k t, l i k t c a bài th âu ph i ng u nhiên. óừ ườ ở ơở ướ ũ ế ờ ế ủ ơđ ả ẫ Đ
là s hóa thân kì di u, là giây phút t a sáng c a tâm h n nhà th .ự ệ ỏ ủ ồ ơ

Tr c ánh tr ng sáng, H Chí Minh ã c m nh n c t t c v p, v thanh cao c a tr ng nh nh ng nhà th ướ ă ồ đ ả ậ đượ ấ ả ẻđẹ ẻ ủ ă ư ữ ơ
x a (Nguy n Trãi, Lí B ch…) ng th i còn th y thêm v p, s c s ng c a con ng i. M c d u con ng i ang ư ễ ạ đồ ờ ấ ẻđẹ ứ ố ủ ườ ặ ầ ườ đ
s ng gi a gông xi ng. Bài th m ra là hình nh nhà tù v i bi t bao thi u th n, gi a bài th là tr ng sáng – n cu i ố ữ ề ơ ở ả ớ ế ế ố ữ ơ ă đế ố
bài là hình nh con ng i trong thân ph n b giam c m gi a song s t ã thành nhà th ang say s a m m ng… ả ườ ậ ị ầ ữ ắ đ ơđ ư ơ ộ
Hình nh, âm i u, ngôn t c sáng d n, p lên, chan ch a m t ni m vui, ni m l c quan. Th Bác H gi ng n gả đ ệ ừ ứ ầ đẹ ứ ộ ề ề ạ ơ ồ ố Đườ
thi cái dáng v bên ngoài, nh ng r t khác c t cách, tâm h n, ý chí bên trong. ó là tâm h n thi s trong con ở ẻ ư ấ ở ố ồ Đ ồ ĩ
ng i chi n s luôn hòa quy n vào nhau.ườ ế ĩ ệ

B ài th Ng m tr ng là bài th c s c trong t p Nh t kí trong tù c a Bác. Ch b n câu t tuy t mà Bác ã th hi n   ơ ắ ă ơđặ ắ ậ ậ ủ ỉ ố ứ ệ đ ể ệ
c m t ý chí, m t tinh th n l c quan, m t tình yêu thiên nhiên sâu m, m t s c s ng và m t khát v ng t do. Nói ả ộ ộ ầ ạ ộ đậ ộ ứ ố ộ ọ ự
khác i, ó chính là m t khúc hát t do c a ng i tù mang phong cách chi n s . Bài th l i m t n t ng sâu s c đ đ ộ ự ủ ườ ế ĩ ơđể ạ ộ ấ ượ ắ
trong lòng ng i c.ườ đọ

Nh t ký trong tù c a H Chí Minh, bài nào c ng th m m tình c m con ng i, tình yêu t do, tình yêu thiên nhiên ậ ủ ồ ũ ấ đượ ả ườ ự
tha thi t c a m t ng i chi n s ng th i là m t ng i ngh s . Vì th m i bài th u tr thành m t bài h c tri t lý ế ủ ộ ườ ế ĩđồ ờ ộ ườ ệ ĩ ế ỗ ơđề ở ộ ọ ế
v nhân sinh, tinh th n làm ch trong m i hoàn c nh c a ng i chi n s cách m ng. Th Bác th ng nói v tr ng ề ầ ủ ọ ả ủ ườ ế ĩ ạ ơ ườ ề ă

nh C nh khuya, R m tháng giêng. Nh ng ó là ng m tr ng r ng chi n khu Vi t B c. Ng m tr ng nh bài V ng ư ả ằ ư đ ắ ă ờ ừ ế ệ ắ ắ ă ư ọ
nguy t m i là d p ng m tr ng c bi t. Bác H ng m tr ng trong cu c s ng khác m i ng i, cu c s ng lao tù.ệ ớ ị ắ ă đặ ệ ồ ắ ă ộ ố ọ ườ ộ ố

M u bài th là m t th c tr ng:ởđầ ơ ộ ự ạ
Trong tù không r u c ng không hoa.ượ ũ

Nh ng i l p v i c nh trong lao tù, bên ngoài là m t ê m tr ng p (l ng tiêu). Th là m t câu h i nh m t bài ư đố ậ ớ ả ở ộ đ ă đẹ ươ ế ộ ỏ ư ộ
toán c t ra m t cách r t t nhiên: i th l ng tiêu n i nh c hà?, ngh a là tr c c nh p êm nay bi t làm đượ đặ ộ ấ ự Đố ử ươ ạ ượ ĩ ướ ả đẹ đ ế
th nào? Ng m tr ng th ng ph i có r u và hoa. ó là nh ng th v n t o thi h ng cho tâm h n thi s . X a nay,ế ắ ă ườ ả ượ Đ ữ ứ ố để ạ ứ ồ ĩ ư
u ng r u ng m tr ng, th ng th c hoa là chuy n th ng tình. Nh ng ây trong lao tù này làm sao có r u có ố ượ ắ ă ưở ứ ệ ườ ư ở đ ượ
hoa th ng th c ánh tr ng. Câu h i t nhiên y cho th y lòng yêu thiên nhiên say m và khát khao c để ưở ứ ă ỏ ự ấ ấ đắ đượ
th ng th c cái p c a Bác. Câu th th hai d ch là C nh p êm nay, khó h ng h ã b m t câu h i nên làm ưở ứ đẹ ủ ơ ứ ị ả đẹ đ ữ ờđ ỏ ấ ỏ
m t i c m giác b n kho n c a nhân v t tr tình. c l i câu th C nh p êm nay, khó h ng h , ta th y là m t ấ đ ả ă ă ủ ậ ữ Đọ ạ ơ ả đẹ đ ữ ờ ấ ộ
câu h i b n kho n v i ng i c, nh ng i v i Bác là m t câu h i tu t nh n m nh cách gi i quy t t i u c a ỏ ă ă ớ ườ đọ ư đố ớ ộ ỏ ừđể ấ ạ ả ế ố ư ủ
mình. Ánh tr ng thanh khi t, v i v i kia nh thúc gi c, nh m i g i thi nhân hãy ra ngoài ch n t do mà giao hòa, ă ế ờ ợ ư ụ ư ờ ọ ố ự
chia s . Th là m c thi u th n v t ch t, m c cho b n b c t ng giam ch t h p, m c cho song s t c a c a s nhà tù,ẻ ế ặ ế ố ậ ấ ặ ố ứ ườ ậ ẹ ặ ắ ủ ử ổ
t t c không ng n c c m xúc mênh mông c a Bác. Bác th h n theo ánh tr ng và g i g m vào ó khát v ng t ấ ả ă đượ ả ủ ả ồ ă ử ắ đ ọ ự
do khôn nguôi c a mình. Câu th nh m t l i thì th m tâm s .ủ ơ ư ộ ờ ầ ự

S th l giãi bày chân thành t do trong tâm h n sâu th m c a Ng i c tr ng c m n g và s chia: Tr ng ự ể ộ ự ồ ẳ ủ ườ đượ ă ả độ ẻ ă
nhòm khe c a ng m nhà th . Thì ra, ánh tr ng không ph i là vô tình mà th u hi u c hoàn c nh ng m tr ng c a ử ắ ơ ă ả ấ ể đượ ả ắ ă ủ
Bác, t o i u ki n cùng Bác giao hòa. T nhòm th hi n s ch ng c a ánh tr ng tìm n Bác. V y là c ng iạ đ ề ệ để ừ ể ệ ự ủđộ ủ ă đế ậ ả ườ
và tr ng u ch ng tìm n giao hòa cùng nhau, ng m nhau say m. Trong hoàn c nh khác th ng nên cách ă đề ủđộ đế ắ đắ ả ườ
ng m tr ng trong tù c ng khác th ng. Ng i tù lúc này mu n ng m tr ng ph i h ng ra ngoài c a s , còn tr ng ắ ă ũ ườ ườ ố ắ ă ả ướ ử ổ ă
muôn ng m nhà th ph i theo vào qua khe c a. V y là ng i và tr ng u có hai s v n ng. Ng i h ng ra ắ ơ ả ử ậ ườ ă đề ự ậ độ ườ ướ
ngoài c a s ng m tr ng, còn tr ng v n ng theo khe c a s và ng m nhà th . Hai s v n ng có th nói u là ử ổ ắ ă ă ậ độ ử ổ ắ ơ ự ậ độ ể đề
cu c v t ng c v tinh th n và khi v t ng c thì tr ng và ng i u c t do n v i nhau. i u b n kho n ộ ượ ụ ề ầ ượ ụ ă ườ đề đượ ự để đế ớ Đ ề ă ă
n ây ã c Bác gi i áp m t cách th a áng. Bài th không nh ng th hi n tình yêu thiên nhiên c a m t tâm đế đ đ đượ ả đ ộ ỏ đ ơ ữ ể ệ ủ ộ
h n ngh s h t m c nh y c m mà còn th hi n m t tri t lý nhân sinh, m t hành ng úng qui lu t c h ng ồ ệ ĩ ế ứ ạ ả ể ệ ộ ế ộ độ đ ậ để đượ ưở
t do trong m i hoàn c nh c a Bác.ự ọ ả ủ

Trong hai câu th , Bác v a s d ng ngh thu t ng i tài tình v a s d ng ngh thu t nhân hóa úng lúc làm choơ ừ ử ụ ệ ậ đă đố ừ ử ụ ệ ậ đ
tr ng và ng i tr nên g n gùi, thân thi t, tr thành tri âm, tri k và cùng hành ng nh nhau, cùng v t qua song ă ườ ở ầ ế ở ỷ độ ư ượ
s t c a nhà tù n v i nhau. ây tr ng và ng i u là s hóa thân c a Bác, s hóa thân c a m t tâm h n ắ ủ đế đế ớ Ở đ ă ườ đề ự ủ ự ủ ộ ồ
v a là ngh s v a là chi n s yêu t do, ch ng tìm n cái p mà không nhà ng c nào ng n c n c .ừ ệ ĩ ừ ế ĩ ự ủđộ đế đẹ ụ ă ả đượ

Bài th th t t nhiên, gi n d mà th t tri t lý. C bài th không h nói n m t ch t do nào nh ng l i toát lên m t ơ ậ ự ả ị ậ ế ả ơ ề đế ộ ữ ự ư ạ ộ
tâm h n r t t do, luôn làm ch c hoàn c nh c a Bác. ó chính là v p tâm h n t do, m t nhân cách l n c a ồ ấ ự ủđượ ả ủ Đ ẻđẹ ồ ự ộ ớ ủ
ng i ngh s và ng i chi n s v i H Chí Minh .ườ ệ ĩ ườ ế ĩ ĩ đạ ồ