Kỹ năng ôn tập đạt điểm cao môn Địa lý

Kỹ năng ôn tập đạt điểm cao môn Địa lý
Phải bao quát toàn bộ chương trình, sau đó hệ thống lại nội dung kiến thức từng chuyên
đề hoặc từng phần, chương, bài theo một dàn ý rõ ràng, chặt chẽ. Nên học từ tổng thể
đến thành phần rồi chi tiết.
Cần chú ý các dạng đề thi khác nhau vì mỗi dạng đề có cách huy động kiến thức riêng.
Dạng đề trình bày: Nhằm kiểm tra sự ghi nhớ kiến thức của thí sinh. Ví dụ: nêu biểu hiện của
thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa qua các thành phần địa hình, sông ngòi của nước ta; trình
bày các phương hướng giải quyết việc làm nhằm sử dụng hợp lý nguồn lao động ở nước ta;
trình bày đặc điểm đô thị hóa ở nước ta…
Dạng đề phân tích - chứng minh: Thí sinh không chỉ nhớ kiến thức mà còn phải biết vận
dụng để lý luận, phân tích, chứng minh một vấn đề. Ví dụ: Phân tích các thế mạnh và hạn chế
của nguồn lao động nước ta; phân tích những ảnh hưởng của quá trình đô thị hóa ở nước ta đối
với phát triển kinh tế - xã hội; phân tích các nguồn lực ảnh hưởng đến chuyển dịch cơ cấu kinh
tế ở đồng bằng sông Hồng. Chứng minh rằng cơ cấu công nghiệp của nước ta có sự phân hóa
theo lãnh thổ; chứng minh rằng hoạt động xuất, nhập khẩu của nước ta đang có những chuyển
biến tích cực trong những năm gần đây…
Dạng đề so sánh: Thí sinh cần tổng hợp kiến thức để phân biệt sự giống và khác nhau giữa
các sự vật, hiện tượng địa lý. Ví dụ: so sánh sự khác nhau trong chuyên môn hóa nông nghiệp
giữa trung du và miền núi Bắc Bộ với Tây Nguyên; so sánh các thế mạnh và thực trạng phát
triển kinh tế của 3 vùng kinh tế trọng điểm nước ta.
Dạng đề giải thích: Thí sinh không chỉ thuộc bài mà còn phải biết vận dụng kiến thức để giải
thích. Ví dụ: Tại sao ở nước ta phải thực hiện phân bố lại dân cư cho hợp lý? Tại sao nói việc
đảm bảo an toàn lương thực là cơ sở để đa dạng hóa nông nghiệp? Tại sao nói việc phát triển
cơ cấu nông - lâm - ngư nghiệp góp phần phát triển bền vững ở Bắc Trung Bộ?
Bên cạnh đó, học sinh cần chú ý đến các kỹ năng khi ôn tập môn Địa lý.
Vẽ biểu đồ: Các dạng biểu đồ thường gặp là biểu đồ cột, biểu đồ đường hay đồ thị, biểu đồ
tròn, biểu đồ miền, biểu đồ kết hợp (cột và đường). Cần chú ý từ các kỹ năng đơn giản nhất
như phân chia tỷ lệ, chọn độ dài các trục và thể hiện trị số, đơn vị trên đó, vị trí và thứ tự cách
vẽ thành phần trong biểu đồ cơ cấu, sử dụng các ký hiệu để thể hiện nội dung khác nhau, ghi
chú giải và tên biểu đồ.
Phân tích bảng số liệu: Kỹ năng tính toán, phân tích bảng số liệu, tìm ra quy luật, mối liên hệ

giữa các số liệu, rút ra nhận xét hoặc giải thích. Về tính toán: Chuyển đổi số liệu tuyệt đối
sang tương đối (%); tạo đại lượng mới như từ dân số (người) và diện tích (km
2
) và để tính mật
độ dân số (người/km
2
); từ sản lượng (tấn) và diện tích (ha) để tính năng suất (tấn/ha; tạ/ha)
Về nhận xét: Phải nêu được bản chất của vấn đề. Chú ý đến sự tăng hoặc giảm mang tính chu
kỳ hay có tính đột biến để giải thích. Chú ý dãy số theo cả hàng dọc và cả hàng ngang để nêu
được sự phát triển của đại lượng qua thời gian và cả cơ cấu thành phần của chúng… Về giải
thích: Cần biết vận dụng kiến thức đã học để giải thích hiện tượng địa lý, biết chọn lựa kiến
thức để giải thích đúng với yêu cầu, tránh trình bày lan man.
Sử dụng Atlat: Nếu biết sử dụng Atlat thì việc học Địa lý sẽ “nhàn” hơn rất nhiều vì không
phải ghi nhớ nhiều địa danh và số liệu. Học sinh cần biết đọc và mô tả được các đặc điểm của
hiện tượng địa lý trên bản đồ. Phải nghiên cứu để hiểu nội dung Atlat, nắm chắc ký hiệu, ước
hiệu bản đồ (chủ yếu ở trang “ký hiệu chung” và một số ở các trang chuyên đề); xác định được
phạm vi các lãnh thổ.
Mẹo học tốt
- Cần nắm vững các kiến thức căn bản. Các số liệu
dẫn chứng chỉ cần nhớ những năm cuối, các yếu tố
đúng nhất. Ví dụ: Nhà máy thủy điện Hòa Bình trên
sông Đà có công suất lớn nhất nước hiện nay là 1.920
MW. Nhà máy Sơn La đang xây sẽ lớn nhất khi xây
xong là 2.400 MW.
- Để thi tốt nghiệp THPT chỉ tập trung kỹ năng vẽ
biểu đồ, phân tích bảng số liệu, nhận xét , không yêu
cầu vẽ lược đồ VN như kỳ thi ĐH, CĐ.
- Lập bảng ghi nhớ, so sánh vừa bằng một trang giấy
học trò để bỏ túi và có thể ôn mọi lúc mọi nơi.
- Rèn luyện kỹ năng vẽ biểu đồ dựa trên các bài tập

và các bảng số liệu trong sách giáo khoa. Vẽ trên giấy
thi càng tốt, vì giấy thi không có đường dọc (thẳng
đứng) mà chỉ có đường ngang. Các em vẽ nhiều lần
sẽ vẽ nhanh và chia đúng tỷ lệ.
Trần Văn Quang
(Tổ trưởng tổ Địa lý trường THPT chuyên Trần Đại
Nghĩa, TP.HCM)