tiết 40 nói giảm nói tránh

Ngêi thùc hiÖn: V¨n ThÞ Thuý V©n

Câu 1: Thế nào là nói quá ? Cho biết tác dụng của nói
quá ?
Câu 2: Nhận xét nào nói đúng nhất tác dụng của phép
nói quá trong hai câu thơ sau:
Bác ơi tim Bác mênh mông thế,
ôm cả non sông mọi kiếp ngời!
A. Nhấn mạnh sự dũng cảm của Bác Hồ.
B. Nhấn mạnh sự hiểu biết rộng của Bác Hồ.
C. Nhấn mạnh sự tài trí tuyệt vời của Bác Hồ.
D. Nhấn mạnh tình yêu thơng bao la của Bác Hồ.


Kiểm tra bài cũ:

Em thÝch nhÊt c©u nãi nµo? V× sao?
Con ngựa của
Nam kh«ng ®îc
®Ñp l¾m.
Con ngựa của Nam
xÊu qu¸.
Nga
Hµ

Tieát: 40

Tiết 40: Nói giảm nói tránh

I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh

1. Ví dụ: (SGK)
* Ví dụ1:
a. đi gặp cụ
Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác,
!"#$%&'()
*&+,,-
(Hồ Chí Minh, ./)
b. 012 đi #301)!
453&36(73#-
(Tố Hữu, 01)8
c. Lợng con ông Độ đây mà Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố
mẹ chẳng còn.
(Hồ Phơng, 9 )

Tiết 40: Nói giảm nói tránh
- Những từ in đậm ở 3 ví dụ đều nói về điều gì?
a. đi gặp các cụ Các Mác, Lê-nin và các vị đàn anh khác
b. đi
c. chẳng còn
- Các tác giả sử dụng nói giảm nói tránh dựa trên cơ sở nào?
- Các cách nói trên đợc tác giả sử dụng từ đồng nghĩa.

I. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh
1. Ví dụ: (SGK)
* Ví dụ1:
- Những từ in đậm trong 3 ví dụ trên đều nói về cái chết

Tiết 40: Nói giảm nói tránh
Em hãy tìm những từ đồng nghĩa với từ chết?
Tại sao ngời viết, ngời nói lại dùng cách diễn đạt đó?

Để giảm bớt phần nào cảm giác đau buồn.
Từ trần, quy tiên .

Ví dụ 2:
Phải bé lại và lăn vào lòng một ngời mẹ, áp mặt vào bầu
sữa nóng của ngời mẹ, để bàn tay ngời mẹ vuốt từ cổ
xuống cằm, và gãi rôm ở sống lng cho, mới thấy ngời mẹ
có một êm dịu vô cùng.
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
Vì sao tác giả dùng từ ngữ bầu sữa mà không dùng một từ
ngữ khác cùng nghĩa?
Dùng từ ngữ bầu sữa đảm bảo sự tế nhị, lịch sự.

Tiết 40:
Nói giảm nói tránh
* Ví dụ 3:
- Con dạo này lời lắm.
- Con dạo này không đợc chăm chỉ lắm.
Em hãy nhận xét hai cách nói trên?
Cách nói sau nhẹ nhàng và tế nhị hơn.
Tại sao tác giả lại dùng từ Hán Việt ở các từ in đậm?
Dùng từ Hán Việt để tránh cảm giác thô tục, ghê sợ.
* Ví dụ 4: a. Khu vệ sinh ở sau ngôi nhà kho.
b. Tử thi của anh ấy vừa đợc khâm liệm.

- Nói giảm nói tránh là một biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt
tế nhị, uyển chuyển.
2. Kết luận
Thảo luận nhóm: Qua các ví dụ trên em hãy cho biết thế nào là nói
giảm nói tránh và tác dụng của nó?

- Nói giảm nói tránh có tác dụng:
+ Tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề.
+ Tránh thô tục thiếu lịch sự.
+ Trong văn học : Tạo giá trị thẩm mĩ, làm đẹp cho ngôn từ.
Tiết 40: Nói giảm nói tránh

Tiết 40:
Nói giảm nói tránh
a. Khuya rồi, mời bà / /
b. Cha mẹ em / / từ ngày em còn rất bé, em về ở
với bà ngoại.
c. Đây là lớp học cho trẻ em / /
d. Mẹ đã / / rồi, nên chú ý giữ gìn sức khỏe.
e. Cha nó mất, mẹ nó / /, nên chú nó rất thơng nó.
II- Luyện tập
Bài tập 1: Điền các từ ngữ nói giảm nói tránh sau đây
vào chỗ trống / / :
đi nghỉ khiếm thị chia tay nhau đi buớc nữa có tuổi

Tiết 40: Nói giảm nói tránh
III. Luyện tập
Bài tập 2: Trong mỗi cặp câu dới đây, câu nào có sử dụng
cách nói giảm nói tránh?
a1. Anh phải hòa nhã với bạn bè!
a2. Anh nên hòa nhã với bạn bè!
b1. Anh ra khỏi phòng tôi ngay!
b2, Anh không nên ở đây nữa!
c1, Xin đừng hút thuốc trong phòng!
c2, Cấm hút thuốc trong phòng!
d1, Nó nói nh thế là thiếu thiện chí.

d2, Nó nói nh thế là ác ý.
e1, Hôm qua em hỗn với anh, em xin anh thứ lỗi.
e2, Hôm qua em có lỗi với anh, em xin anh thứ lỗi.
a2
b2
c1
d1
e2

Tiết 40: Nói giảm nói tránh
Bài tập 3: Khi chê trách một điều gì, để ngời nghe dễ tiếp
nhận, ngời ta thờng nói giảm nói tránh bằng cách phủ
định điều ngợc lại với nội dung đánh giá. Chẳng hạn,
đáng lẽ nói Bài thơ của anh dở lắm thì nói Bài thơ
của anh cha đợc hay lắm - Hãy vận dụng cách nói
giảm nói tránh nh thế để đặt năm câu đánh giá trong
những trờng hợp khác nhau.
Các tổ thi với nhau xem tổ nào
đặt đợc nhiều hơn.

Tiết 40: Nói giảm nói tránh
Bài tập 4: Việc sử dụng nói giảm nói tránh là phụ thuộc vào tình
huống giao tiếp. Trong trờng hợp nào thì không nên dùng
cách nói giảm nói tránh?
* Nói giảm nói tránh hay sử dụng trong các trờng hợp:
-
Lời nói hàng ngày.
-
Văn chính luận, nghệ thuật.
* ít sử dụng trong những trờng hợp:

-
Hành chính công vụ.
-
Văn bản khoa học.
* Khi cần thiết phải nói thẳng, nói đúng mức độ sự thật thì không
nên nói giảm nói tránh.
VD: Gặp chuyện xích mích, hiểu lầm hoặc tố cáo những hành vi
phạm pháp

Hng dn v nh:
- Học thuộc ghi nhớ .
- Viết đoạn văn có sử dụng biện pháp tu từ nói giảm nói tránh.
- Soạn bài: Luyện nói: Kể chuyện theo ngôi kể kết hợp với miêu tả và
biểu cảm.