Phân loại không gian hành lang trong Bảo Tàng

Trong công trình kiến trúc các hành lang giao thông
có tác dụng rất quan trọng trong việc định hướng
luồng người. Cho nên hành lang giao thông thường
gắn liền với đầu mối giao thông theo chiều ngang –
đứng để phân tán, kết nối không gian và dẫn dắt
khách tham quan theo một lộ trình đã định sẵn.
Ngoài chức năng chủ yếu là phân luồng, dẫn hướng
nó còn có vai trò về thẩm mỹ kiến trúc, là một thành
tố tạo nên nhịp điệu tổng thể của không gian trưng
bày.
Tùy quy mô và tính chất công trình mà ta bố trí một
hay nhiều hành lang giao thông:
-
Hành lang giữa: Không gian thường rộng và
lớn hơn hành lang bên với sức chứa từ 3 – 7
dòng người. (Có 1 dòng người khuyết tật).
-
Hành lang bên: Chỉ với sức chứa từ 2 – 4 dòng
người, nhiều lúc kết hợp chung với lối thoát
hiểm, nên rất cần thông thoáng và không có
chướng ngại vật. Thường mở một phía ra thiên
nhiên để tiếp nhận ánh sáng mặt trời và đón gió
thông thoáng. (Vẫn đảm bảo và không gây ảnh
hưởng tới hiện vật trưng bày).
-
Hành lang cải tạo trưng bày: Sự thay đổi này
chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố tác động: Tầm
nhìn, khoảng lùi cho khách tham quan, ảnh
hưởng của tự nhiên, dòng người thoát hiểm
không bị hỗn loạn khi có sự cố,
1 - Museum de Fundatie. Third Floor plans.

2, 3 - Museum de Fundatie. Hành lang bên – giữa.
1
2
1.1 Hành lang giao thông.
Không gian trưng bày
1
3
a. Hành lang bên kết hợp trưng bày.
Với chức năng chính là định hướng di chuyển, cải
tạo thêm thành không gian trưng bày. Giao thông
hành lang bên phân chia thành 2 luồng người di
chuyển:
- Luồng khách tham quan di chuyển.

Luồng thoát người khi gặp sự cố (bao gồm cả
luồng người tham quan di chuyển).

1 - Museum of Wisconsin Art. Floor plan.
3 – Cần chú ý khoảng lùi cho khách chiêm ngưỡng tranh, vẫn đảm bảo lối giao thông và thoát hiểm
1
2
1.1 Hành lang giao thông.
Không gian trưng bày
2
3
Kích thước 1 dòng người từ 600 – 750mm.
Với sức chứa từ 2 – 5 dòng người (bình thường),
nó cần thêm khoảng lùi từ 2 – 3 dòng người để tạo
khoảng lùi cho việc chiêm ngưỡng tác phẩm.
Cải tạo thêm không gian trưng bày gây ảnh hưởng

nhiều đến luồng người giao thông, nên khoảng lùi
chỉ được giới hạn trong phạm vi cho phép.
Những vật phẩm trưng bày ở đây đa phần là tranh
treo tường, khi vật phẩm trưng bày là tượng tròn
(nhỏ), chúng sẽ được trưng bày lõm vào hốc phía
trong tường, để hạn chế ảnh hưởng đến luồng giao
thông di chuyển khách tham quan.
Kích thước luồng thoát người > 2,1m (4 – 5 dòng
người).

b. Hành lang giữa kết hợp trưng bày.
Tương tự với hành lang bên, hành lang giữa cũng
phải đảm bảo lối giao thông và thoát hiểm đến lối
thoát gần nhất. Do không gian và diện tích lớn hơn
hành lang bên, nó có thể cải tạo để tăng thêm 2 – 3
luồng người di chuyển.
Lúc này, giao thông thoát hiểm có thể tiết giảm lại,
kết hợp chung với khoảng lùi của khách chiêm
ngưỡng tranh.
Phải đảm bảo:
- Khoảng lùi tối thiểu (L = 1,5 – 2 H).
- Khoảng cách giữa 2 dòng người a = 45 cm.
(H : độ cao vật phẩm).
Ví dụ công trình thực tế: Bicentennial Museum
Dự án được cải tạo từ một khu nhà Hải quan cổ đại
thành một bảo tàng hiện đại. Phần trưng bày hiện
vật được bố trí theo 2 hướng:
-
Trong nhà.
-

Ngoài nhà có mái che.
Việc bố trí này tạo thành một lối đi hành lang giữa
rất rộng, đảm bào khoảng lùi chiêm ngưỡng tranh,
và thoát hiểm – di chuyển của khách tham quan.
4 - Bicentennial Museum. Floor plan.
1
2
1.1 Hành lang giao thông.
Không gian trưng bày
3
3
4
c. Thoát hiểm
Tính toán thoát người: Nguyên tắc khi xây dựng
phải đảm bảo được những yêu cầu an toàn cho
khách tham quan:
-
Diện tích chờ - ùn người, sảnh chờ trước công
trình = 0,15 – 0,25 m2/ người.
-
Từ vị trí cầu thang đến cửa các phòng < 25m.
-
Hành lang thoát hiểm phải đủ rộng sức chứa 2
– 3 dòng người thoát ra cùng một lúc để tránh
dồn ứ.
-
Hành lang và cầu thang sử dụng khoảng cách,
vật liệu bền, độ chống cháy cao hơn các khu
vực khác.
-

Phải có ít nhất hai lối thoát nạn. Bố trí càng
nhiều lối thoát hiểm và hợp lí sẽ đảm bảo an
toàn hơn cho khách tham quan và nhân viên.
Thang thoát hiểm: chiều rộng cửa lối đi, hành lang,
vế thang trên đường thoát nạn tối thiểu
1.1 Hành lang giao thông.
Không gian trưng bày
4
Ngoài ra, cần phải có những biện pháp phòng cháy
khác:
-
Hệ thống báo cháy và thiết bị chữa cháy.
-
Hệ thống hút khói, tự phun nước giảm nhiệt độ
khi có cháy và hệ thống tự chữa cháy.
-
Đảm bảo hiện vật không bị ảnh hưởng khi có
cháy xảy ra. Phải có kế hoạch từ trước để bảo
vệ cho hiện vật.
Đối với người khuyết tật không thể rời toà nhà bằng
cách sử dụng thang thoát hiểm, cần bố trí khu vực
chờ (hỗ trợ cứu hộ) bên cạnh thang, khu vực này
trang bị hệ thống liên lạc kết nối trực tiếp đến phòng
liên lạc để nhân viên cứu hoả trợ giúp kịp thời,
ngoài ra khu vực này phải được bố trí thành khoang
đệm để tránh ảnh hưởng tới người sừ dụng thang
thoát hiểm.
Thiết kế các lối thoát hiểm nằm cuối hành lang, có
biển báo hiệu để dễ dàng nhìn thấy và tiếp cận. Đặc
biệt đối với người khuyết tật không thể nghe thấy,

phải thiết kế báo cháy chớp tắt và báo cháy âm
thanh để ra hiệu.
-
Với báo cháy chớp tắt dùng đèn Flash, báo
động đèn nhấp nháy ở tần số dao động từ 1Hz –
3Hz. Hạn chế vượt quá 5Hz, nó có thể gây động
kinh nhẹ cho người khuyết tật.
Hiện nay, có rất nhiều phương thức để chủ động
đưa người khuyết tật ra khỏi toà nhà, điển hình như
phương pháp xe nằm, đảm bảo an toàn cho người
khuyết tật và dễ dàng thao tác cho người sử dụng
đẩy tay.
1.1 Hành lang giao thông.
Không gian trưng bày
5
2
1
3
4
Góc nhìn phải đảm bảo khoảng lùi hợp lí cho khách
tham quan:
-
Tầm nhìn tốt nhất đối với tranh treo trên tường
vào khoảng 27 độ lên phía trên và 10 độ xuống
phía dưới, trục ranh giới là đường chân trời
ngang tầm mắt.
-
Từ 27 độ - 45 độ trên là vùng dễ bị ảnh hưởng
bởi những vật gây mất tập trung. Từ đó, người
quản lí hiện vật tùy vào kích thước của chúng

mà chọn vị trí đặt hiện vật cho phù hợp.
-
Tương tự, với người đeo kính cận thị, tầm nhìn
sẽ bị hạn chế từ 5 – 10 độ.
-
Để đảm bảo tính thật của hiện vật mà người
quản lí sẽ đặt hiện vật phạm vào góc khuất của
thị giác, khách tham quan phải linh hoạt để nhìn
thấy hiện vật một cách chân thực nhất:
B1=góc nhìn khi đặt tranh ở độ cao >1m60.
B2=góc nhìn thích hợp khi đường tâm tranh = 1m60
B3=góc nhìn thích hợp khi đường tâm tranh < 1m60
- Từ góc nhìn của người tham quan, khoảng cách
để nhìn thấy hiện vật treo trên tường tầm 1m –
1m60. Liên hệ ta có góc đèn chiếu sáng nhân tạo
thích hợp để không gây chói và làm tăng tính biểu
cảm của hiện vật, giúp người xem cảm nhận hiện
vật tốt hơn.
- Như vậy, khi hành lang kết hợp cả phần trưng
bày, phải đảm bảo khoảng cách tối thiểu = 1m để
khách tham quan có thể dừng lại xem hiện vật.
1
2
1.1 Khoảng cách – góc nhìn cần thiết.
Không gian trưng bày
6
4
Góc nhìn phải đảm bảo khoảng lùi hợp lí cho khách
tham quan:
- Để đảm bảo khoảng cách giữa các hiện vật không

quá gần hoặc quá xa nhau, làm cảm giác khách
tham quan bị đứt đoạn hay bị dồn ứ, choáng ngợp
do có quá nhiều vật phẩm. Trường nhìn ngang tốt
nhất từ người tới các hiện vật là 45 độ.
-
Đây là khoảng cách cần thiết, quân bình để
đảm bảo sự thoải mái của khách tham quan.
Trong trường hợp, hiện vật cần một khoảng
không rộng để khách tham quan cảm nhận hết
hiện vật, vẫn có thể điều chỉnh linh động.
-
Liên hệ hành lang giữa, cũng theo trường nhìn
45 độ, ta có thể xác định được khoảng cách tối
thiểu giữa 2 dòng người, mục tiêu vẫn là đảm
bảo sự cảm nhận cho khách tham quan một
cách tốt nhất.
3,4 - Solomon R. Guggenheim Museum.
1
2
1.1 Khoảng cách – góc nhìn cần thiết.
Không gian trưng bày
7
3
4
Chiếu sáng bảo tàng là vấn đề phức tạp, đặc biệt là
chiếu sáng nghệ thuật trong không gian trưng bày.
Điều quan trọng là xác định rõ ràng phạm vi giữa
chiếu sáng tự nhiên và nhân tạo. Ánh nắng trực tiếp
với bức xạ tia cực tím phải được loại bỏ một cách
triệt để, tránh làm ảnh hưởng hư hại hiện vật. Phạm

vi sử dụng ánh sáng tối đa được đề nghị vào
khoảng 50 lux với hiện vật có chất liệu nhạy cảm
nhất như là giấy, dệt, màu nước và 200 lux với hiện
vật chất nhạy cảm khác như là gỗ, da, sơn dầu.
Hơn nữa, ánh sáng còn phụ thuộc vào khách tham
quan, với sự di chuyển của họ, mức chiếu sáng và
sự tương phản của phần hiện vật được chiếu sáng
có thể bị thay đổi đột ngột gây gián đoạn sự thưởng
thức của khách tham quan. Do vậy, khi thiết kế
chiếu sáng hiện vật, cần tính toán góc chiếu sáng
hợp lí từng thể loại hiện vật, để tránh sự cố ngoài ý
muốn.
1 - Albert Camus Museum.
1
1.1 Chiếu sáng.
Không gian trưng bày
8
a. Các hình thức chiếu sáng.

Chiếu sáng triển lãm: Sử dụng ánh sáng định
hướng mạnh để làm nổi bật các chi tiết hiện vật
trong không gian trưng bày. Theo nguyên tắc
chung, nó cần phải được bổ sung bằng những
ánh sáng nhẹ nhàng hơn ở những không gian
lân cận. Ánh sáng triển lãm chiếu sáng dựa trên
một điểm nên chỉ áp dụng nơi đặc biệt ảnh
hưởng rất lớn là bắt buộc. Nếu không, có thể sử
dụng không gian kết hợp ánh sáng khuếch tán và
hướng ánh sáng nhẹ.

Chiếu sáng khuếch tán: chiếu sáng một khu
vực từ một bề mặt phát ra ánh sáng theo mọi
hướng. Với mật độ chiếu sáng nhiều, nhưng
hướng từ nguồn sáng phát ra có thể không được
xác định rõ ràng, không có định hướng cụ thể.
Nơi mà nó đến từ rất nhiều hướng, trong đó có
bề mặt ánh sáng mạnh, ít hoặc không có đổ
bóng.

Chiếu sáng định hướng: Chiếu sáng theo góc
được tạo ra chủ yếu bởi nguồn ánh sáng. Đèn có
cường độ nhỏ tương quan với khoảng cách chiếu
sáng - hay điểm của thiết kế tương tự. Ánh sáng
rơi trực tiếp vào đối tượng được chiếu sáng, làm
nổi bật nó, hoặc các bộ phận của nó, xác định
bởi góc hình học trong việc bố trí ánh sáng.
Những tác động trực quan của bề mặt ba chiều
cũng có thể là can thiệp ảnh hưởng hiện vật nếu
mức độ chiếu sáng chi phối quá lớn.
1
1.1 Chiếu sáng.
Không gian trưng bày
9
2
-
Trần chiếu sáng: Ý tưởng của trần nhà sáng
xuất phát từ mong muốn bắt chước ánh sáng
ban ngày. Trần nhà cung cấp ánh sáng đặc biệt
thích hợp cho không gian trưng bày - chủ yếu là
lan tỏa một khu vực theo hình oval, thường sử

dụng kính kết cấu. Tuy nhiên, nhiệt độ được tạo
ra trong bất kỳ trần sáng cần phải được tiêu tán
hoặc giảm thiểu tối đa.
Các nguồn ánh sáng có thể được tạo thành từ
đèn huỳnh quang dạng ống sắp xếp theo lưới
cấu trúc của trần sáng. Để đảm bảo sự đồng đều,
chúng nên được đặt cách nhau không xa nhau
hơn so với khoảng cách đến trần. Kích thước của
trần sángvà phần chuyển tiếp giữa trần và tường
cần phải phù hợp với tỷ lệ của không gian trưng
bày với các hiện vật.
Trần chiếu sáng cần phải cung cấp một mức độ
cao về độ sáng : 500 đến 1.000 cd/m2, lên đến
2.000 cd/m2 với không gian trần rất cao. Trần
chiếu sáng đặc biệt thích hợp cho việc trưng bày
với trần nhà 6 m trở lên.
Với phòng có chiều cao thấp hơn, ánh sáng của
nó có thể gây chú ý bởi vì nó chiếm một phần lớn
tầm nhìn. Nếu có hiện tượng trên, ánh sáng bị
mờ đi vì lý do bảo tồn hoặc để làm giảm độ chói,
trần sáng mất chất lượng ánh sáng ban ngày và
trông xám màu, áp bức. Tất cả trần chiếu sáng
cần phải được thiết kế bởi một chuyên gia .

1
1.1 Chiếu sáng.
Không gian trưng bày
10
-
Đèn chiếu sáng đường cong: Ánh sáng khuếch

tán của đèn được bố trí trong quá trình chuyển
đổi theo đường cong giữa tường và trần nhà là
một giải pháp chiếu sáng gián tiếp. Các bộ đèn
cong thường xuyên nhất được sử dụng trong
không gian trưng bày hiện đại là các mô hình mô
phỏng một hang động vòng cung.
Hướng chính của ánh sáng gần gũi so với chiều
ngang hơn là với trần chiếu sáng và tương ứng
với khoảng cách gắn đèn thành hàng liên tục.
Ánh sáng chủ yếu là tạo ra các khoang đệm bóng
tối. Đèn tuyến tính - đèn huỳnh quang dạng ống
nói chung - là nguồn ánh sáng được sử dụng phổ
biến nhất.
Kinh nghiệm xử lý không gian cho thấy độ sáng
của chiếu sáng trần gây chói và gây trở ngại với
khách tham quan. Điều này có thể xảy ra trong
hành lang cong, nơi không có các biện pháp để
điều khiển lượng chiếu sáng theo ý muốn.
Ví dụ với hành lang cong hiện tại không cung cấp
một không gian thuận lợi cho việc phản xạ ánh
sáng. Ánh sáng chồng chéo vô định, làm ảnh
hưởng đến quá trình chuyển đổi ánh sáng - tối
cũng như hạn chế trong việc nhìn thấy xung
quanh vùng chiếu sáng đèn.
1
1.1 Chiếu sáng.
Không gian trưng bày
11
-
Đèn âm: Phần ánh sáng phản xạ lại trong các

đèn âm (được sử dụng trong bộ đèn có chụp
đèn) hoặc một điểm được bố trí sao cho hầu hết
các ánh sáng phát ra từ nguồn sáng theo đúng
hướng mà ánh sáng đã được xác định nhưng chỉ
gây tác động đến hiện vật mà không ảnh hưởng
tới người tham quan.
Điểm chiếu sáng với đặc điểm có thể bố trí hoàn
toàn hoặc một phần vào trần (hoặc tường) như
điểm lõm. Điểm lõm trên bề mặt được gắn kết và
thiết kế với nhiều yếu tố bao che đèn, chẳng hạn
như các bộ lọc hoặc nắp chống chói - rất hữu
ích.
Nguồn sáng âm bao gồm các loại đèn halogen
cao áp và đèn halogen điện áp thấp có và không
có phản xạ, bóng đèn sợi đốt có hoặc không có
nắp che cũng như đèn halogen kim loại.
1
1.1 Chiếu sáng.
Không gian trưng bày
12
b. Tác động của ánh sáng.
Một không gian “trưng bày trong ánh đèn sân khấu"
luôn luôn là một không gian với những ánh sáng có
hướng được sắp đặt. Điều gì xảy ra khi thay đổi
được thực hiện theo hướng của ánh sáng và góc
chùm tia? Đối tượng trông như thế nào với môi
trường xung quanh và không có sáng? Sự khác biệt
gì có thể xảy khi thêm phụ kiện đèn?
Nói về cơ bản, tác động của sự thay đổi trên các
không gian trưng bày tương đối nhỏ và gần như

nhau với các loại hiện vật, quy mô lớn nhỏ.
Sự khác biệt duy nhất là hiện vật cần nhiều hay ít
lượng ánh sáng: đèn điện hiệu quang cao hơn hoặc
số lượng nhiều hơn tại nguồn sáng cần phải được
sử dụng tương ứng với các kích cỡ của hiện vật
kích. Một đối tượng rất lớn, chẳng hạn như một
chiếc xe hơi hoặc máy bay, cũng có thể được chiếu
sáng từ một số nguồn sáng.
Điều này làm cho nổi bật tác động trực quan từ góc
nhìn khác nhau.
3
1.1 Chiếu sáng.
Không gian trưng bày
13
1
2
1, 2,3 – Hiện vật được chiếu sáng từ các góc độ khác nhau.
4
1.1 Chiếu sáng.
Không gian trưng bày
14
1
2
3
c. Đặc trưng ánh sáng lối vào, cầu thang, lối đi.
Khu vực lối vào là nơi ấn tượng đầu tiên của du
khách, thiết kế của nó có thể vượt qua ngưỡng
thông thường. Một bầu không khí ánh sáng hài hòa
tạo bối cảnh cho một buổi đón tiếp thân thiện. Phục
vụ một mục đích chức năng : dẫn khách tham quan

vào bên trong tòa nhà. Để từ đó, theo một lộ trình
định sẵn, hướng khách tham quan theo những lối đi
sắp đặt.
Để đáp ứng các yêu cầu này, cần kết hợp một hỗn
hợp của ánh sáng trực tiếp và gián tiếp: ánh sáng
chung thống nhất tạo điều kiện định hướng, làm nổi
bật ánh sáng trên trần và tường làm cho tác động
trực quan ít nặng nề hơn. Đèn chiếu sáng gián tiếp
trực tiếp hoặc trực tiếp với huỳnh quang hoặc đèn
huỳnh quang compact là nguồn ánh sáng được sử
dụng rộng rãi nhất cho việc chiếu sáng chung.
Ánh sáng dẫn dắt khách tham quan
Hành lang, cầu thang và thang máy kết nối các khu
vực lối vào với các hốc sâu của tòa nhà. Nếu chúng
tối hơn so với trần, họ có thể bố trí chiếu sáng bổ
sung ở những khi vực tối. Để tránh hiệu ứng đường
hầm này, độ rọi áp dụng từng khu vực trưng bày
nên hoặc là như nhau hoặc giảm từ từ trong giai
đoạn rồi quay trở về khu vựcđược chiếu sáng. Quy
định tối thiểu là 100 lux chiếu sáng cho các khu vực
lưu hành như hành lang .
1.1 Chiếu sáng.
Không gian trưng bày
15
2
1
Một hệ thống dẫn đường cung cấp một sự trợ giúp
định hướng bổ sung hiệu quả cho du khách. Để
đảm bảo hướng dẫn đáng tin cậy, cần bao gồm các
tấm thông tin sáng hoặc dấu hiệu phản quang với

một thông điệp rõ ràng.
Nguy cơ vấp ngã trên bậc thang và cầu thang được
giảm thiểu khi được chiếu sáng tốt. Độ rọi nên có ít
nhất là 150 lux. Thường nguy hiểm hơn để rơi
xuống cầu thang hơn là trên đường đi chuyển theo
hành lang, nên đặc biệt quan trọng là ánh sáng phải
đảm bảo rõ ràng và thấy rõ từ trên cao. Ngoài ra,
ánh sáng chiếu từ dưới lên trên làm cho bóng đổ
mềm - ngắn. Các mặt do đó có thể được phân biệt
rõ ràng và nhận biết hơn.
Ánh sáng định hướng dưới sàn đảm bảo thêm độ
an toàn. Đèn tường ở bên cạnh cầu thang với ánh
sáng trực tiếp lên bậc thang là một giải pháp hiệu
quá. Công nghệ đèn LED cung cấp một hiệu quá
chiếu sáng mới, ví dụ với điốt phát sáng thì nên gắn
vào thềm. Đèn LED cũng được sử dụng cho chiếu
sáng lan can .
1.1 Chiếu sáng.
Không gian trưng bày
16
2
1
3
1.1 Chiếu sáng.
Không gian trưng bày
17
d. Các loại bóng đèn.
1.1 Chiếu sáng.
Không gian trưng bày
18

d. Hình thức bố trí đèn.
Thuật ngữ "đèn" là toàn bộ đèn điện phù hợp, bao
gồm tất cả các thành phần cần thiết để gắn kết và
vận hành đèn. Chụp đèn chiếu sáng bảo vệ đèn,
phân phối ánh sáng của bóng đèn và ngăn cản
chúng gây chói.
Tiêu chí lựa chọn: Chất lượng ánh sáng, hiệu quả
chi phí, độ tin cậy, dễ dàng cài đặt và sử dụng thân
thiện với những khía cạnh quan trọng của thiết kế
đèn. Và với bộ đèn được làm bằng các tiêu chuẩn
kỹ thuật cao, tính năng chức năng được kết hợp
bởi những yếu tố thẩm mỹ.
Lựa chọn bộ đèn cũng phụ thuộc vào sự lựa chọn
của đèn. Hơn nữa, quyết định được điều quan trọng
ảnh hưởng bởi kiến trúc của không gian trưng bày,
hiện vật và ý tưởng thiết kế .
1.1 Chiếu sáng.
Không gian trưng bày
19
2
1
3
1.1 Chiếu sáng.
Không gian trưng bày
20
e. Loại đèn
45, 47, 49 và 51 cho thấy năm loại chính của các
đèn và đặc điểm chùm của nó,
46, 48, 50 và 52 phân bố cường độ tương ứng biểu
đồ đường cong. Ranh giới giữa các nhóm chung là

chất lỏng, tuy nhiên, sự chồng chéo do sự phản xạ
và đèn sử dụng.
1.1 Chiếu sáng.
Không gian trưng bày
21
2
1
3
f. Phụ kiện đèn.
1.1 Chiếu sáng.
Không gian trưng bày
22